Ustekinumab (Stelara®)
Medicijn bij ziekte van Crohn en colitis ulcerosa
Ustekinumab (Stelara®) bij ziekte van Crohn en colitis ulcerosa
Ustekinumab is een medicijn dat wordt toegepast bij de ziekte van Crohn en colitis
ulcerosa. Ustekinumab gebruikt u alleen in overleg met uw MDL-arts. Dit medicijn is een biological. U krijgt dit medicijn omdat andere middelen voor uw ziekte niet goed werken of omdat u van deze middelen bijwerkingen hebt gekregen. De ziekte van Crohn en colitis ulcerosa zijn chronische darmontstekingen. De precieze oorzaak van deze ziekten is onbekend. Er kunnen vier factoren een rol spelen:
bacteriën in de darm;
sommige genetische factoren;
omgevingsfactoren;
het afweersysteem (immuunsysteem).
Het afweersysteem is te actief, en dan vooral de ontstekingscellen of een gedeelte van de witte bloedlichamen. Hierdoor ontstaat een ontsteking. De behandeling met medicijnen van deze ziekten richt zich op het onderdrukken van deze ontstekingsreacties.
Naar het ziekenhuis voor een infuus
Neem een geldig identiteitsbewijs mee om uzelf te kunnen aanmelden of inschrijven in het ziekenhuis.
Meld u op het afgesproken tijdstip op de Dagbehandeling.
U kunt iets meenemen om u tijdens de toediening te ontspannen, bijvoorbeeld een tijdschrift of boek. U hoeft geen speciale voorbereidingen te treffen of spullen mee te nemen.
In overleg met de verpleegkundige krijgt u een stoel of bed toegewezen.
Nadat u gewogen bent, brengt de verpleegkundige een infuus aan in uw arm. Daarna krijgt
u de medicatie toegediend. Voor, tijdens en na de toediening meet de verpleegkundige uw bloeddruk, hartslag en temperatuur. Hierna controleren we u nog een korte tijd – ongeveer 1 tot 2 uur – voordat u weer naar huis gaat. Als alles in orde is en een vervolgafspraak is gemaakt, mag u weer naar huis.
Voorbereiding
Voordat u gaat starten met Ustekinumab moeten we sluimerende of actieve ontstekingen uitsluiten of – als ze er zijn – eerst behandelen. Het is daarom belangrijk om te weten of u tuberculose (tbc) heeft gehad of hiermee in contact bent geweest. Tbc is een infectie kan zich jarenlang ongemerkt in de longen ophouden zonder problemen te geven. Uw
immuunsysteem houdt de bacteriën dan onder controle. Ustekinumab kan ertoe leiden dat de tbc-infectie actief wordt. Voordat u met de behandeling gaat beginnen, verwijzen we u daarom eerst naar de longarts voor een huidtest voor tbc. Dit is de mantoux-test, u krijgt daarvoor een kleine injectie vlak onder de huid. Ook maken we een longfoto.
We controleren ook of u besmet bent of bent geweest met het hepatitis B, C of hiv-virus.
En diverse andere virussen, zoals CMV of EBV. We nemen diverse bloedtesten af.
Het is belangrijk dat u tijdens de behandeling met ustekinumab ook zelf let op andere bronnen en algemene verschijnselen van tbc. Klachten die hierbij passen zijn:
gezwollen lymfeklieren aanhoudend hoesten plotseling gewichtsverlies koorts
Let op andere bronnen van infectie, zoals wonden of problemen met het gebit. Vermoedt u een infectie? Neem dan contact op met uw MDL-arts of IBD-verpleegkundige.
Behandeling
Hoe werkt ustekinumab?
Ustekinumab behoort tot de groep van biologische geneesmiddelen. Dit noemen we
monoklonale antilichamen. Dit middel bindt zich aan een bepaalde cel of bepaald eiwit. In dit geval aan een eiwit dat we alleen op witte (ontstekings)bloedcellen aantreffen. Als ustekinumab zich aan dit eiwit bindt, reageert de witte bloedcel niet met andere cellen in uw darmen. Dit helpt te voorkomen dat de witte bloedcellen een ontsteking veroorzaken. U krijgt ustekinumab voorgeschreven als uw ziekte matig tot ernstig actief is.
De behandeling in de praktijk
Het medicijn ustekinumab dienen we toe via een infuus en onderhuidse injecties. Het eerste infuus doen we op de afdeling Dagbehandeling. De dosering is afhankelijk van uw gewicht.
Na acht weken krijgt u het volgende toediening. Dit kan via een infuus zijn of via een onderhuidse injectie. Dat hangt af van het effect dat de eerste toediening heeft gehad. U bent 60 minuten aangesloten op het infuus. Na toediening blijft u nog één uur ter
observatie op de Dagbehandeling. We willen er zeker van zijn dat geen ongewenste reacties optreden.
Krijgt u klachten of bijwerkingen tijdens de toediening? Geef dit dan aan bij de
verpleegkundige van de Dagbehandeling. De eerste onderhuidse injectie krijgt u op de polikliniek bij de ibd-verpleegkundige. Op de polikliniek krijgt u een instructie hoe de injectie wordt toegediend en bespreken we wanneer de volgende injectie plaatsvindt. Dit zal tussen 8 en 12 weken zijn.
De werking van ustekinumab is meestal na enkele weken merkbaar. Als de ziekte tot rust komt, kunnen we besluiten de behandeling eenmaal per 12 weken te geven. U komt regelmatig op controle bij uw mdl-arts of ibd-verpleegkundige.
Zelf injecties toedienen
Ustekinumab moet één keer per 8 tot 12 weken via een onderhuidse injectie worden geïnjecteerd. U, uw naaste of ibd-verpleegkundige dient de injectie toe. Het zijn kant-en- klare injectiespuiten. Eén injectie is 90 mg werkzame stof Ustekinumab. De injecties worden gegeven in het gebied rondom de navel, de bovenbenen of bovenarmen. Het is belangrijk deze injectieplekken af te wisselen.
Voordat u Ustekinumab gaat gebruiken, ontvangt u instructies van de IBD-
verpleegkundige en krijgt u informatie mee. Zelf spuiten is misschien een eng idee. Toch leert de ervaring dat het zelf spuiten in de praktijk meevalt en goed is aan te leren.
U krijgt van de polikliniekapotheek een beperkt aantal injecties mee, in verband met mogelijke bijwerkingen. Het aantal injecties dat u meekrijgt, is ook afhankelijk van hoe vaak u de injecties moet toedienen.
Als uw medicatie bijna op is, kunt u nieuwe medicatie ophalen bij de polikliniekapotheek van Tergooi. Uw eigen apotheek kan dit medicijn niet leveren. Tijdens de instructie van ustekinumab krijgt u hier meer over te horen.
Na de behandeling
Bijwerkingen
Zoals alle medicijnen kan ustekinumab ook bijwerkingen geven. Sommige patiënten krijgen allergische reactie tijdens de toediening, zoals:
huiduitslag jeuk
rillingen
kortademigheid misselijkheid
lagere bloeddruk
Deze klachten zijn meestal mild. In de meeste gevallen kunnen we dit meteen behandelen, bijvoorbeeld door het infuus langzamer toe te dienen of tijdelijk te stoppen. Soms geven we medicijnen, zoals prednisolon of antihistaminicum (clemastatine of tavegil), om deze allergische reactie te behandelen.
Mogelijke reacties op lange termijn
Vaak voorkomende bijwerkingen (1%-10%) Verkoudheid
Infectie van de bovenste luchtwegen Spier- of gewrichtspijn
Hoofdpijn Duizeligheid Misselijkheid Jeuk
Vermoeidheid
Soms voorkomende bijwerkingen (0.1%-1%) Zwelling
Blauwe plekken op de injectieplek Gordelroos
Vaginale schimmelinfecties Huiduitslag/huidontstekingen Infecties van het gebit
Krijgt u last van bijwerkingen? Neem dan contact op met uw MDL-arts of IBD- verpleegkundige.
Zwangerschap en borstvoeding
Bent u zwanger, denkt u zwanger te zijn of wilt u zwanger worden? Neem dan contact op met uw behandelend mdl-arts of ibd-verpleegkundige. Gegevens over de effecten van ustekinumab bij fertiliteit en zwangerschap zijn nog niet bekend. Daarom bevelen we dit geneesmiddel niet aan tijdens zwangerschap, tenzij u en uw arts beslissen dat het voordeel voor u duidelijk opweegt tegen het mogelijke risico voor uzelf en uw baby.
We raden aan anticonceptie te gebruiken tijdens de behandeling en tot 15 weken daarna.
Het is niet bekend of ustekinumab in de moedermelk terechtkomt en – als dit het geval is – welk effect dit heeft op uw baby. Daarom ontraden we om borstvoeding te geven.
Vaccinatie
U kunt tijdens de behandeling veilig een griepprik en hepatitisvaccinatie krijgen.
Vaccinaties met verzwakte levende vaccins, zoals de bof, mazelen, rode hond (BMR) of gele
koorts, moet u tijdens het gebruik met ustekinumab vermijden. Overleg met uw MDL-arts of IBD-verpleegkundige als u gevaccineerd moet worden.
Interacties met andere geneesmiddelen (kruiden)
Supplementen, zoals Sint Janskruid en echinacea kunnen de werking van ustekinumab versterken of juist verminderen.
Autorijden
Ustekinumab geeft geen sufheid of slaperigheid. U mag gewoon aan het verkeer deelnemen of apparaten bedienen.
Belangrijk
De toediening van dit medicijn – infuus of injectie – kan niet plaatsvinden als u koorts heeft of een infectie, bijvoorbeeld een blaasontsteking of longontsteking.
Hieronder staat een overzichtslijst met een aantal vragen. Als u één van deze vragen met
‘ja’ beantwoordt, neem dan contact op met de ibd-verpleegkundige. Laat twee werkdagen voor toediening van de ustekinumab weten als de behandeling niet kan plaatsvinden.
Overleg bij twijfel bij uw mdl-arts of mdl-verpleegkundige.
Ben u verhinderd op het afgesproken tijdstip? Laat ook dit twee werkdagen voorafgaand aan de behandeling weten aan de IBD-verpleegkundige of afdeling Dagbehandeling.
Het is belangrijk dat u deze vragenlijst voor elke toediening doorneemt!
Vragen beantwoorden met ja of nee
Heeft u de afgelopen vijf dagen koorts gehad boven de 38,5 °C?
Heeft u de afgelopen vijf dagen keelpijn gehad?
Heeft u de afgelopen vijf dagen buikgriep gehad? (Dit kan gepaard gaan met misselijkheid, braken of diarree)
Heeft u huidinfecties, zoals uitslag, steenpuisten of wonden?
Heeft u sinds kort benauwdheidsklachten of moet u vaak hoesten?
Heeft u pijn bij het plassen?
Heeft u bijwerkingen gehad tijdens of na het vorige infuus of de injectie?
Heeft u de laatste week antibiotica gebruikt?
Bent u de afgelopen vijf dagen kortademig geweest, heeft u last van gezwollen enkels?
Bestaat de kans dat u binnenkort wordt opgenomen voor een operatie of dat u wordt behandeld bij een tandarts?
Bent u in het buitenland geweest of van plan om naar het buitenland te gaan? Heeft u hiervoor vaccinaties nodig?
Bent u zwanger of heeft u een zwangerschapswens?
Als u één van deze vragen met ‘ja’ beantwoordt, neem dan contact op met de IBD- verpleegkundige.
Vragen?
De behandeling vindt alleen plaats met uw instemming. Heeft u nog vragen over de behandeling? Heeft u klachten of vragen als u weer thuis bent? Neem gerust contact op met uw MDL-arts of IBD-verpleegkundige.
De IBD-verpleegkundige bereikt u op het telefonisch spreekuur op maandag, dinsdag, donderdag en vrijdag tussen 9:00 en 10:00 uur, T 088 753 39 52. E-mail: IBD@tergooi.nl Overige telefoonnummers tijdens kantoortijden:
Dagbehandeling: T 088 753 21 78
Polikliniek MDL CentrumTergooi: T 088 753 16 10.
Contact
IBD team
T 088 753 16 10 of T 088 753 3952 (telefonisch spreekuur) E IBD@tergooi.nl
Maag-, Darm-, Leverziekten - Polikliniek T 088 753 16 10
klantcontactcentrum@tergooi.nl Ma t/m vr van 08:00 – 16:30 uur
Verpleegafdeling - Maag-, Darm-, Leverziekten T 088 753 21 49 (A1)
Ma t/m vrij van 09:00 – 17:00 uur.
