RD gg

- 112 -

H 0 0 g S T U .K

W•

RD gg

U Sf.Alll)fURf

D"SAD

OBDER'IY!BIB!IB.

DJe!IDIBGa

Waar oaa

ill

biertie· hoots'-k tie kerk •• aaaapraak op ae4.-aeaenakap oor die akool 'bellanclel, is tit esaea-

sieel oa eera preaie1 Yaa •e

•~•1

wat verawaaa word aet Ohrlstelike onderw,ra.

Die opneDi.Dc YP 'a skool aet •

n

sebecl en die lees vaa 'a

^paar

Yerales ui.t; tie B1"bel aaak die akool

aog

Die O.briatelik Ale. .&a sodacliena as Yak in

die

s.kool pdoaeer word, aal

41 t

ook Die tie skool Oh.riatelik aaalt Die, ••it• ^{ook ale}

^al

worcl 41t deur wan Christ;ene waarge- aeea

ale~.

Ke• •roo• 'n Christea se Ohriat;el1kb.e14

Die

tot SoDdae beper:t is ale, sal eea leauur per

dq

seen Ohrls- telike skool aaak nie. l)

Die OhristeUb oJJ4ert17a is

de~rek

vaa • n Die pclsdiens word Ue ri•au•r, die broaaar, die al.lea Hla.eeraeacle

^D.OJ!'Ia₁

wat;

elke etas, elke

uur

en ooablik

"f'1r

die oDderw.yser en

kiltcl

.oet Yoorlis op hul lewenswes. a) "Alleea waaaeer al a;enoeade

diap, Dl.

d.ie doel, clie lee"' oatrtJJ.t; die s1el-

kaa4e •aa Ue

kb&,m.dt• l••rtl~

die klaaaet;oc1e

1

die ople1d1ns van clie oD4erw.Faera en die beheer in lokale ••

w,Jer :trias

cle~rek

is . . , die

Ok~isteli:te

lewena- ea wlreldbeako'llias, du ia d.aQ!'

¹

n C.b.r.lstelike llkool" ~)

Maar cJ.1

t betekea Aie Aat tie oa4eftl'aer eaoaioMle ·

dru.k

•P

tie

ld.D4

•as _ u-.oetea Ide. Prekerigheid. en aoral1aerias aoet ••nv ^woN..

⁴⁾

Dat elke

Ohriatenlt~Dcl

tuis voel in die beaoDdere akool

onde~

die aed.eaesgenakap Yan .,·beaoDdere .ker.k, la die strewe. Dis ook die

"7&8 _

waarop elieen clie be ate sal lewer wat; in

boa

ia oa te word..

2.

RIE

QBlUS!'BLffi OPTOpDG DBt1B. DIE Dp!₁ (a) qHigS!JlS AS QPVOEDD.

Jesua, tie Stiper eD. Hoot -.an die kerlt, h.et

pea

akool patis ia die sill wat

oaa lloa

vand.as keD. Die.

B7 he1i eper deur d.le onde:c'WJ'&iq

'VaD. rq

diasipela en •7

1).

2).

SieD.- Gre7liq

¹ ~hria1ielike

en

B

aaionale

OD4•1"W7••

Ha 1., Dl. 1.

Ooe-.Z'ee*l ID.leidiq

1Jo1i

die Alseaene 'ltttMU.eae 0pYoe4-

ltuD4e,

145 •• ••••

Ibid., 18.

Bankaa J:duoa•inl -.owuda a Christian

Socie~;r,

62, 75.

- 115 -

sroo1r lief'u 'ri.r ld.D4era, die •es Yir tlke akool ea oa4er- YI7••r •ataee117•· Die op•oeder kaa o.a. die "Yo1pnde

•aa

^41t

Groo1r ••eater leera

1.

^~

aet kiD4era aangelok ea lietgeha4.

11.

»•·•••• Jaaag1;1ge pqke.D.iaae het h7 aoeilike besrippe kr1atalhelder .aorgeatel •

. 111. a,.

het

Die al'iJ'd 41• ltetekenia

vaD.

q seqkelliaae on.t44ell1k aan

^~

41saipele •••se4eel Die, ea ao4oea4e die Plt•••heid

PI••

oa aeU eera daaroor aa te

~.

_

1'9'. B7 het soaa 41ac• aaDJikoulik 'foorpatel 4·•·•·

paaaeD4e h81.14tl1nc (\r••- tie reiaisiDc ••• die teapelt die Yoetewaasiq).

v. ^H7 hew sewooalik b7 die maklik verataaabare becill oa 41• later 'Me te pas op, of

ult

te brei tot die aoe1Ukea

• • 4ie koDkrete tot clie abatrakte ( b"t'. die geq1telliaae).

n. ^S7 oD4eJ.IW7• .1• "t'er4er peraooalilt, aaaklik, op- 'foedea4 ea. "Yoraea4

1

waaragtis •• •I• prakt;iea ea aelt-

oattlekkep. 1 ) .

nl.~

111' he't;

q ~saipela

elbea etaoll4erllk aiel-

ltu:ad.is

behanclel. Z) 17 he15

117

cliepe aeJJ.aekeaaia gebruik

•• elb pe:r:aoon na

117

aard te behu4el.

YlU. ~

he' aet •7 oade%'117• die aiel bekeer 'to" 'a beter 1•••• alle werke ia btoor4eel ea sewees ia die

•••cabal van die sea1D4h.e14. -') _ (b)

J)I!

ou . PIQ]llttg.

Bit

~reek

•anaelt dat die eerste Ohristelike skole hull• u-.alui'tlik 'Depaal het 1io11 die oDd.erwyc

ill

die Qbriatelike leer. levolslit he'li die kerkvadere hulle 4aa ook hootsaaklik bT tie

~tedeU][e

plls'e "f'U op'foeder ea op.,..e4el1as bepaal, 'feral a.b.t. die Chria'lielike leer _

•• ka15eset1ek. Die "t'er.aaaaate leerboek waa die )7bel.

Oaa aoa b.ier alec• e.D.kele bela.asrike ••JU.asa •aa eDip yaa die ou lterkvadera op ' 4 )

1. P.QL!lla 2

fill, -''

16• 1?. Die hele akr11'

1• 4eur God iapsee ea ie au.-t;t1s tot lerias. tot ••manias, ...,._ tereSWTaiq, to-t; on4eft7aias

in·

die serestisheid,

so4ati

die . . . . vaa God

'fOllto . . lu.D. •••••

'rir elke .,eie werk

YOlk.oae toeserull.

l)J Ooe11S . .

^I

0pYOe4k:uDdip feorie

^8Jl

Prakt7k, .59 et ses.

2), Gezr4ener erun Go4a41easoadeft7a "f'ir 111.ddelbare Skole,

.

^{~. .}

-'>• Barker&

Olmreb.,

8-t;a'te

aD4 Study,

144.

4-).

Ooetaeea Opvoe4ltund1se teorie

eD

Prakt;rk

deur

tie Beue,

72 et aes.

- ll4-

U, z,;r,.l₁ QL!!PS VAll .A&!XAl!l?lU.&!a In tie op- voe4er aoet; tie bekeD.de altooltoea1iu.4e oqedraai word.a Dia Die .bier kiD.dera wat wil sroot word Die, aaar 'n wlwaaaeu wat; ^ae1; die .b.ulp van O.b.riat;ua weer die 4eucde van kiDders aQet Yerwerf:a eenvow11 onakuld1 reirlb.ei4 ea aapoedighei4,

Ul. B.lSILIUS DIE GROTlh llke aiad.aa4 110e'l op ao 'n vse pa'tiraf word, dat; die a'tirat •n oetellins ia

••ltbeheer sal •••• en sal lei tot; verbeterins van die

kiD4,

bv, aa 'n kind selieg ot geYloek of baklei het, aoe1i

q

atseaoader word eJ;~. •••• aa

q

plaig 1a, laat;

.b.oa b7et;aan

aa

aDd.ere eet,

lV JOB.tg!J ggi§QSroJIOS W78 op die plis1ie yan die Chria1ieUb .b.uinrou. ea op die opvoedins biUe die ideal•

hu.iageaina ouera .. ia die apoa'tela va:n hulle ^~nclera 1 hul aoet hul ld.Jlde:ra ya:n kleiDJJ at na God wend en hulle opvoed as bursars van die Bemel.

Sooa Je11118 b.oa ?araeder hat tot; die aena, oa

lauseaoeade op t;e hef, 110 aoet die oD.Clel."'Q'aer lloa verneder tot; die peil vu die k:1D4 oa hoa op t;e het,

Sooa Ohriatu.a Die allea aa.n die diasipels openbaa:r .b.et nie, ea &CMU ne't die wwarhei4 aanse117a het;

vir hulle oa te OJJ.t4ek1 so aoet; die on4ei'W1'••r oolt aet

-r

lee~li~ ~oen,

V. a Die ld.D4 aoe't nie 'beriape word •• h7 atadis vorder Die, Daar aoet; seaors word dat lease nooit ao onaansenaam wort dat die leerling daenaa atlterig word tde,

Vl, 4UDLI11S .tpGUSTPJlSa l) Vernaeaate 1D. die opYOe41ag ia aeltbeheeraills1 oaderwer.piq vaa alle

kract;e₁ drifte ea

una•oP.

aan die heerskapp7 vaa die wil en die yerataad wat op

God

serig ia,

Deur tie fDU.ikins van cU.e kinderlike apeellua

'

4eur tie ui tpoeteDd.e dwaq, ia die oD4e1"W7• daarop 1qerig oa die leerlv.a 'tie doocl.

OD.CleJ."'W78 aoe1i 4eu.rsaaaa Hltening hou aet die aanles en 'belanse vaR die ~ind. Die onderw.ya alaas ales•

wanaeer die k1D4 alttiet ia. Die onderw,Jser moet baie

vrae atel. _

.lupa'tin.ua hat atrens diaaiplille piia. Die Ohriatelike liet4e aoet al~d 41e opperat;e aotiet weea

1). B.oaboutaa 'Leerboek der Bia'toriae Pedapgiek, 41 et aeg.

-115-

n r tie atn1'fell4e

·-·~··:r·

Cleea wraalt, bat of 'Mo:r.a

aag

die abat bepaal Die. Slep aa

me.u

tie toon

d.eu

die lletcle oorwia he1;

1

aas

~:r

atrai'. Boo a Joh&Daea ••• q

'• leraar 't'a.D. tie Uetcle. Jfaaa lietde ••• ops•••"heid die Ter.na . . . te Yereia1;e van die oD4erw,Jaer.

~ie

soeie Yoorbeeld van die oaderw,raer

1•

eaeeuieel. _ Die sebe4 ia omdabaar. Bera

1t14, 4aa

oii4•Z'W7•see.

Die Beilise Skrit aoet die aentrale a.kool't'ak we ea.

Ill q ~·us

het Auguati..D.lla •a ouedelike lew•

ge~, aau

deur

pbed •• Tolhartiq

ae'i

bT

•a

ut•~aasacle

ke:r.k"t'ader, pwoi-4. Ba1e .,. ...

q

op't'oed.kuJldise bedJulela he1; hul ooraproas phad ia

rq

17Pe lewenaenariJls.

(o) O.AL!Jit

0.. rq

Op't'oecl1J:lgatelael te 't'erataaa., aoet

^OU

die groa4besinaela

YaD

•7 leer

^ko~llks

aaaatip.

Die Cal"t'1Diae 11 a.os aeer klea op tie Skepper

ea aos

aiader op die akepael aa die ander selootabelJdeDisae.

Go4

ia d.ie Albeat1ezd.er

ia

wie ••

41•••

oaa ata&D., Die oa ou olltwii .aie, aaar • !z onn11, J&ie .Od.uis oa 5t aalipeid Die, aa oa Jz verheerlikins. .&llea wat die Ohriate:a 4oe:a, aoet cedaaa word

'M'C

eer en 't'erlleerlildq Yaa Boa wie •• D.aaa oaa dra - allea 1a die pes vu lietde ell 'toell7d1JI.s. ·

liD.

den !s dit Die oaa wat die werlt aaabied

nie1

dia

God.

Wet

OJUI

ia

8;'t

dieaa se'bruik. 0Aa

kaD

die es-Oalnlliatieae s-e• aiakiea beter Yerataaa uit die volpacle anootea ui

1i

tie uoi pcligfP.e

"hbe4"

Ye:D. die

Oal~a,

.Bilder¢fka

" leet; fa4erl seet u oawe,ea4 troo•'·

•• , seen het ••lt aiet 4urtt, Die' weet te napa!.

Ik buir;

rq

llelrt ik aaeek

:aooh

kruia,

uoh trooat1 . ·

17

₁

doe aau Vw oa,teraead welbehagea:

Ja,

woAd.

o:t heelt verhet, ot

4ru.k -q

llelra

1

k Aaabid U wil, hoe duiater

in .,a

oosella

Dr

oHer - ·op

1

ea •117&

1

ell wenaoh llie" aeera

' i .leJ:Us'i in

^Uj

sie daar

JqA

eeaiset pogelll" 1)

~

15'7 ^he'i

^Oal~

ooreeako•s•is .., soda41eastise

beglaaela, . . ezsella

- 116 -

Geleerdheid is 'a openbare aoo4aaaklikheid oa die vols•-..• redesa

1.

11.

111.

menae.

1 )

oa die naaionale

welvaa~

te versekera die rein en suiwer bewariq van die kerk

1

die handhawiac van diek huaaaitei1; oDder die Go4s41enaon4erw,Ja aoet die vern••--•• plek in die leerplaa van die laer oDdertf78 besla&D.. !uis aoe"t die ld.Dders aeur die ouera ollderris wor4 in die Oa1Tinie- tiese godadiena en ka"test..us. Op skool aoes hul die

paalaa sing opda" hul SoD4asa

in

41e kerk

~·

sans kon lei.

Ba die pda4ieuoD4eJ:W7a word 'n Yeraue plek toeseken aan die wlreldlike olld.er.,.a. Vir 'n volle keDD.is -.an die B7be1 ia die vrre ku.D.ate nodis, pyolglik aoes die aoedtrtaal, lees skr,rt,

gr . . .

atika en rekeae oDderrig word.

OD.a

koa nou tot die ao4er.ne kaapvegters vir

Ohria,elike oDderw.ra, aaar aangesien hulle deur die talr,rke aaahalinss in die loop -.an die verhandelins reeds aan ona bekeDdsestel is, en oa herhaling •e voorkoa, volataan ons aet bopnoelld.e be1rnopte opsommiq.

' · DIB

poipfSi

SIBODE.

Oa die Ohristelike opvoedkundise beginaela in die

pra~k

te kon toepaa, het 41e kerk

~

standpunt baie duidelik uiteengesi1i

₁

veral wat die plek en pliste is van die kerk, staat,skool en huiageaini onderakeidelik.

Die opvoedingaplis rua in die eerate plek op die ouer, aaar die kerk en die staa' het ook sekere pligte in verbaD4 daaraee, en elk op •7 eie terreia. Die Sinode van Dol'dreoht

2 )

bealuita

1.

Daar aoet 'a huia-, skooly ea kerkkatkisaaie

•••••

_11. Die skole aoet deur die staat opgerig en onderbou word.

111. Die kerk aoet toesien dat die oaderw.Js op skool Christelik is.

lV. die ouers aoet hul kiDders sereeld skool toe atuur ea toeaien dat hul hul lease leer.

Die OalYinistieae hervoraers wou 'n Geretoraeerde staatskool hi. Bierdie i4eaal is ook 1D •ederland ver- 1) • Ooe•zeea Opvoe4lam41se

~eorie

en Praltt7k

1

141 et seg.

2). Art. 21.

- 117 -

weaenlilt. Dis 'Yandaar in 1652 aa Suid-Atrika oorpp1antl, waa:r t i t Yoor-.beawau. het tot;

179.5~

^{1 )}

In die Dordtae Kerkorde l.eea ona i • .,. ••• die oade1'W78I "De Jterltenraden sullen aloma• toe aien, dat er so•d• achoolaeeate:rs zyn, die Diet a1leea de kinderen leeren l~eaen, aohr,7ve14 apreelten, ea Yr,re koaate~ aaar ook d•ael'Ye ~ den Godaaligheyd en in dea Oatechiaao onde1'W7aea." 2 )

Die goeie akoolaeeate:ra is goed ~• hulle in die eeratle plek waaragtige Chris•••• is, wat ook die wlreld- lilte oDderwya op Toortretllke w.yse kan waarneea. Hulle moet Die die wlreldlike en Beme1ae oDderwys ill waterdigte

ltomp~eaent athok Die. Eeragenoeade aoet bes1e1 word met die pea 'Y&n die

pdadit~ns.

3)

4. DIE KERI: SE .UIBPRA.AK OP UDESEGGERSIUP OOil DIE SltOOL, 8008 GEBASli:ER OP SY DIERSTE IB DIE VKRLEDE.

In Suid-Atrika het 'n aaatakaplike, ku1ture1e en pdadienatige wonderwerk geald.ed. .

'n

Vollt beweeg oornraarts die wildernia in met ay wa: , 87 roer en 87 Boek. In die grote eeaaaaaheid en iaolaaie van alle beakawillgain'Yloede, bly hierdie 'Yolk tog nog godadieaatig- beakaatd. Di~ 'n UDieke gebeurtenia in die geskiedeaia 'YaD. tie wlreld. Ona kan die k'rk, aaar veral die Oal- viniaae, daarvoor danltbaar weea.

In hie~e paragraat soa ons enige

van

die talloae 41enate op wat die drie-eenheida kerk, leraar en By bel aan die A:Crikanenolk be1f7& het.

Baie yan die tei te wat QJ.eronder veralqn, ia reeds oDder aDder hootde beapreelt. Die herhaling tan nie 'Yer!Q' word nie, aaar word. tot die absolute :ai.nimwa beperk deur hierdie op,ommins uiters bekDop te maak.

(a) DD XEBX.

Sz IIOEILIIHEDEa

1. Die anslisaaie

of

denasionaliaaaie het die lterlt awaar s;etre:t. l'ie al.leen aoea die kerk die atryd aaDknoop

om

die behoud

van

wat nos Hollands in hoaaelt waa nie, aaar .. ook om die algeaene ontaarding vaa die 'YOlk te atrea.

1). 2).

3).

Coetzeea Opvoedkundise Teorie en Praktyk, 145.

Ooetzeea Dle Gere:toraeerde Beginael ••••

5.

Dord:tae Kerkorder, .Artiltel 21.

Die Gere:toraeerde Bepnael •••• .5. ontleding van Art 20.

-118-

;11. 87 paeentes was oor die alseaeen ba1e be- hoenis en

dlt;

het ael4e gehelp

om b:.r die at~at

aau te

klop. l) ,

lU. B1' h.et oJlder

41~

staat seataaa.

q

leraara ia

2) .

4eur

dJ:,t

ataat;

besold~s

en was aJQtena.re.

l V. lf7

had.

te

^Jtaape

met die groot onsele1rt;em- heid

·~

oDkuDde van die biDDel&Ddae bevolkins.

V.

Daar waa plaaslike :aoeilikhede aooa lu.a

~ataDd.e,

_alegte m144ele ven verkeer ea

':A

:.rlverapreide bevolkSg.

Vl. Die kerk moes, ten gevolse van die ataat ••

lakaheid, teen

^Q'

eie beginaela 1l1.

rq

eie anal•

~oDdae ~r die oD4erw:,ys af'ataa:A.

3)

Vll. Daar was 'n poot tekort aan predikante

₁

en die 1iekort aan oDdervaera het

di

t Yir die leraara

nos

aoeiliker semaak.

Laat ona nou 'n paar mooi dinge, wat die kerk gedoea het, opaoaa

Dl• Calv1Diatieae kerk •as haar lidmate Die Deur eenvou41s te weier om peraone aan te aeea wat Die kon lees en

skr.Tf Di:~

het

die kerk die £tr1kaner van onaltabetisae gered.

Btba ieder vooruitatrewende aaatreil i.v.a.

·die a'taa15atelael, (wat aekular 1s)

1

het a:.r ontstaan daaraaa,;_

te daake dat die kerk oaver.oe14 daarop aaase4riac het. 5) - bv. 1uls,1nss Yir hoir oad.•"7•• 'a aoraaalkollege,

¹D.

atelael van verplis'e on4erw:,ya

₁

koahuise Yir behoettigea, oJlderri.s in die aoedertaal en beroepa- en vakopleidins.

Die kerk het verakeie kere koJIJiisaiea aa.age- atel oa onderw:,raaake te oDderaoek en te probeer ver-

beter.6> ,

In

182?

atuur die

Riq

van Graaft-Reinet •n Yeraoeltakrit aan die regering om. 'n akool in elke vold-

kornetakap

^'YaD.

die rillg

~e

stig, oadat die atata:ade 1;e groot waa

'Yir

die kiDders oa 'tie loop. Die regering b.et seaD.1iwoord dat

daar

Die toDd.ae was

Die.

Dia alec• 'n voorbeeld van hoe die

kerll:

hoa be:,rwer het Yir die ••igtins

yaa

skole.

7)

l)i a.z..7l.ins• Die J'.G. Kerk en die £rasors, 6.

2). V.4.

Kerwea Die !rekboer in die Gesk. van die Iaap

Jtolome; 204. . · -

~·

~}.~

Graveaa A Student's Kiator,r of Education, 144.

~

llalherbea U.uoation in South .Africa, 109. Venter• die

~

• Verbancl naaea Xerk en Skool, 10.

5)• .ll.alher\tes

Qnd•"7•

en die Araibla.J1ke, 51 e'ti aeg.

61•

^~pae

Kerkustet' i.-,, ^J29,

7J. theala Recorda JXIlV, 412.

- 119 -

Ill 1190 het die l:aapatadse Ierkraa4 bealui' oa

~aarlika 25

rda te gee oa

behoe~tise be~aarde

person•

in

·

die se1eentheid te atel oa te leer 1eea en akr,Tf

b7

•••n•r Ohriatiaan Keu.

¹

>

Daar is op die

~4•

vaa

18J4

bealuit

oa

die

veraki1le~e

paeenua

''t;j

vra oa

~aarlika

ieta b7 te dra vir die oDd•rw.J•• Da. rraser het 'n

~aarlikae kolle~•

vir die doel voorgeatel in

al

4ie s••••ntea.

Hierdie

~oDds

aou deur 'n kerklike koaaiaaie beheer wol'd.

²

>

tina van s-••nte

Die kerk het ook aulke aake,aooa bv.

akoql\eeke.,

gere;-1.

In 18~1 ia

deur bv. & 615 •• akoolboeke verkoop.~)

die

veraka~­

die Lu.therse Die &.r&sebou ia dikwela ter beakikkiag van die oD4erw.J• geatel. 4 )

Die kerk het noukeurige sorg beatee aan die opvoeding van ainderbe~orrepe kiDders.

5)

Die kerk het Die alleen ai.patieke toeaig oor tie oD4•rw.J• van clie hele land gehou llie, aaar was ook tie sroot kaapvegt;er vir aQd.ertaalonclerwya.

· 6 )

(b) DU PgpiUHB.

"Asaia

~·

aiDi&tera

o~

the Church

are

in the

poaition to

stu~

educational needa in a

·

diaintereated

w~.

'fh87

^DoW

the nann

^and

re quireaeDt8

0~

the people

I

th87 are

DOt

Deceaaari]J oonoernecl with ulterior intereata,.

and

th•7 are, aa a rule, in dai]J oolitaot

w1

th the workiDc o~ the educational aaohiner,J."

?)

flewoolllik waa dit die predikante -.an ^die

^11.(.}.

l:erk wat i.-..a. die

oD.der"W7•

die

bal

aan die rol geait het.

8 )

Jq

die atisting van nuwe

•~ole

waa

eli

t die predikute wat

41•

le141ns aoea ... Die plattelandae

bevolld.ng was

cS~

onver,killlg

6~

hulle het Die die

pro

aedure verataan Die. Die b7drae van die predika.nte

1 •

Spoelatraa Bouwatoffen

11•

336.

2 •

&aapae

Kerkarsie~,

S.7,

11r.l91 210.

' i

o.o.

^{9~. 1812.}

4 ; Blue

Book

18391

'!he

Qape o~ Good Hope, 22l. ..

5 ,

du

'fo11Ja

ODcl•rwT•

au

-

tie Xaap onder die

Koapan~ie,

296.

6 • Ooet•••• Vraasatukke •••• lll.

? • Kalherbea Bduoation in South Africa, 109•

8 •

Malherbe1 Bducation in South Africa, 114.

• lao-

op 4J,e p1attelaD4 op hieN.ie

^117&81

kaa rde oorakat woZ'd Die.

1 )

Daar is we1Dis iDri.stin&a n r hoir oD4eft7•

wat Die 4eu 41e toedoe».

V&ll

een of aeer p:redik:ante pstis is

Die. Orul diDlt

aan die atigt;iq vu die

"Zu14-Afr1kaaue College"

ill 18291 2 )

ea vu die

Viotori.• Oollep t;e Stellent.oaoh.

:Ds

Aadrew

K11rr~ koa

41e " r toe T.\.r

tie

••1stiq

^Y&Jl

die

"'lugeno'ha

Sellinarie"

te WelliDgton. "Da.

^Kurr~

verl&DC4e 4at er ook 1a Zuid•

Afrika so 'a aticht!Ds in •t leve». sou worden sezoepea.

een school naael7k waar.an het hootdbeginael aou

^STRI

De yreeze des Beere~ is het besinael der weteaakap." ' )

Yoo:rbeelde van 41e r-•r eD. Yolb.ardills vu. 1enara oa akole seatis te

kr,J,

ia •• •eel oa te noea.

B7

ve~akeie selee~the4e1

aooa

^~'Y. in

die Albaaie atdelins

₁

het die pre41k:aat;e aelt akoolceho••

D~

Rouz het; bier

ill

18~ aan die pu-.orie oD4el'W7•

PP•• 4)

17 Groot Drakentteia is 'a aeD41A&akool geatis ea 18hoU 4eur

4a

StesaaDD. Die oorgrote aeerderhe14 van cU.• leerliqe ••• ester die ldrulera van

v~seatelde

alawe •

.5) .

Jaaea B4sar ••• die aeeater en die leraar van

· die d'deliDs van Soaerset (Bo-.teatota-Bollaad.).

Jq

het tie heltte vaa

rq

aalari.a beatee oa die kerk:llkuld at te

betaal ea het booaep •a aaaiatent betaal.

⁶)

Vaaat

tie 4ae vaa tie heel eerste predi.kant aan 41e J[aap .llet tie aeeate leraua lllllle be7Wer n r die oD4erw.J•• Di. Herold ea Koorreea llet hul beaoD4er be,wer

vu tie atistiDs vaa

'A

uraaalakool.

7)

Op

tie llaa4 vaa Skolarp ea later op die "Bible

aD4

Sobool Oo-.iaaioa" het·pre41kaate steeds die leideDde aaa4eel ••••••

8)

Die

predi~aat

was ipso facto die 1aapekteur in die vro•sa•e

~··

Die eera'e e1Atl1ke sesalarieerde iJ&apektiev •u ^ook •D. p:redikaa,.

9)

8).

Ibid., 89. .

llaraisa O.retoraeell'd. •aan4b1ad, llov. 1897,

113.

"De

Ullie" •. Julie

~s,·

23.

!he Oape

oa_

Good Hope

Blue Book: 1843,

256.

I-14., 256. .

1~14.,

18,9,

219.

l:aapae Ierkiarcle:t,

~.5,

'191 aien ooka •ouohea

OD.ae

Berate Soholea,

De Ull1~'

Julie 1910, 19.

4u Toi1;a OA4eft7a aan cue Xaap oDder die

Koapaa~ie,

292.

Die lot, wat die kerk toepawaai wqrcl ia h1erdie verb«D4, koa ~teD4eela aaa die leraara toe. Bul het die voonou pneea.

(e)

;pD Bps..

Die

~rikanezo 1a baie pateld op •7 .Bybel.

Wu.-

neer b7 "boeke Tat• 1a 87 B7bel d.iaela in 'a beaoJldere

leer- of liDDeaakkie. Ook apaar

121

aelcle pld waJmeer

Q'

'n

B)'bel koop. Op 1? hb. 1820

akr7f

1107 lloffa,, clie

n-ou

vaadie beroeJade ••D4el1Dg, vanat :aealdon Wea aaD haar oueraa "I~::. th1u I

unzo

^aaw

^ao

^•&Dl' fine-l.oold.q

Biblta in

ar 111e

u

aiue I • - _,

•triea~ 'fhe7 aeea ' - take a

p~ioaular p~4e

^{in 'hea.•1)}

n."i-

baie ~are koa _die ken aia aaa·

8i

YerQreide Jaa44e in die bi:Jm•l8114 do,en. l'ie B7bel he' dua meer (aa.,_

toe b7ged.ra

oa

~e Boer.• ae pda4ienaaia ill

•'aa4 te

hou . aa die kerk aelt.

2 )

.

Die Bybel waa in die Afrikaner ae pa1Aalewe die Woon VaD God, 'n akoolbt'ek,

41• •••'•'at

^{'YU · goedheid}

en w~ei4 •• verbewe idea~.

Dit

waa die bron

vaa I11ltulUOD.'hi~el1ag

en beakawiq. J) D11i ••• clie apil waaroab.eea al 117 aeniasa oor .allerlei aake se4raa1 he't.

lieu ku

'n

de~e14 vo:m. 'YU hoe die l7bel 41e Boer ae 4oen en 4eDie bel'nvloed he'ti aa

ou

'YO se'Yalle, leea waar

41e

Boer seweier ~et dat •7 k1B4 aDder aar4r.Tkakunde leer ••

tie

'YaD. l'aleatina en_s . .

n

pald.edeaia behalwe

wat 111 die··.-bel YOorkoa Die. . 'n Ander wal~'laie oawillig

oa

87 ld.Ad.era akool we te atuu - J)aw14 . . . •• akaap-

••st•r ••'

aooi~ akool ~·

cesaaa

b.et Die, ea

nou.

al

"Die

- Patrio~" ll~e

aoe't; llulle ld.ad.eZ"a akool 'oe atllurl ⁴) Vir baie ~are ••• elke akool ia die -.1.Jmelan4

'n

eeaboekakool, en

die

eenboekakool he'

Yaa

ona Yeor- vadere geaaak 'n eenboekyol~ p4a41enat1g1 en By bel •••

110oa seen

e:Ader

op

aarde.

5) · ·

, Mana"Yelt •• da't die Jqbel 'Yeel daartoe -..;rseua

het oa Bollo.cla in die oqe}7Jte e._r7d. 'eea die. deur gelcl, ./' a q ea aode cea,eUD4e b,sela

~an

oDdersanc 't;e bewaar. G)

1).

2).

3)•

4).

6).

5)·

••tt••• ^the

^{L1Ye• of}

^Roben

^{. and Ka%7 Jlofta~.' ?1.}

V.d. Kerwea Die -lfrekboer •••• 2491 llepseD.J Be

Soalale Clewe••··•·59·

lleps•n. 62, 1~.

Goli.P1il.7a Jl . . 1D1aoenoee of a Sou'th A.tricall Sokool Iaapeo-.r,

63, 64, 65. .

Jouollea

Die

UDie,

Julie

19~ 20.

Manavel.'• llet ODdertqa ill 4-.&frilta, 15.

Die h'o't;eataat C].o dati h7 q Bybel aelt' _liQ.el_ltea.

----··--·--~---

Bierdie seloot heti die

Yolk

van onalfabeliaae gere4. Dia

~uia

oa

die Woord YU Go4₁ die loek 4er Boeke, te kan leea dati daar dea-.,da, en "t'eral

op

die platiteland oo11;

akole

ot

goewernante waa. l) Meiklejohn al dat die Ohriatelike sodadiena 'n boetgodadieas, 'n "geleerde"

godadiena ia, en aaageweae op die opvoedkund1!e proaea. 2) Bn was boekeva~d nie ook in setere sin

akoolt7d Die? Die geskiedenia was wel lfbelseak1edeDia₁ aasr die 'l'reklter he' ay eie daarin weerapieil paien. 3) Die Bybttl

is

D.ie alleea

'a

kenDiaboek Die, _aaar ook beai t dit die allerhoogate etieae opvoedinsatras.

5.

flU DB SB .&ABSPIUAI: 9P UDBDft!!§I:Af OOR DD SICOQk, · GEBASDR OP LOQIBSB UGVUDIGDID.

Die kerk ia

ou,onooa~ B7

at;aan oDder God ae11. 4

>

Die staat is, in soYer dit aan aenae segee is oa hulaelf te beatuur, en in a7 verhoudinge vot; aDder 1natell1nga ea a-.aatapaeeultappe₁ opperaastis. 5) J.lbei he15 die akool

nodis

en albe1 aau aaupraalt op

••saenakap

oor

die skool. Die ataat heti egter seleidelik alle aessenakap oor die akool inppala. 6 ) ea 411; Die1leeaa-.aande tie fei t da11 die codati,natip oD4erw;ra teraeltdert7d d.ie doel ..,. . . die ataat dien.

7)

(a)

ID

ftJ..&~ U S~.d.DPUH.

Die bfteriq Yaa Bavinoll: da• die oqeleerde blU"fSer

•a

dooie sewig op die s-e:nskap kan weea ( ai~:n

hieronder), kan aaar alte coed in ona land bewya

worcl.

Ill ar110edige _ atreke verlaa1; 9~ van die kinders na S~d

n

die sltool. -8

) .&rablankedoa ia tei

~llk

aiaoDielll

•e~

oqeleerdheid.

Die staa' aoet beakera word teen geTare vaa auite en van binne. reneinde

'::a.

eenagesi:nde naaioliale front .

•• kan vora, ia cliv eeaenaieel oa die ;teug patriotisae in to boesea, wan~ tie veortbeataa.a T8ll die a~aa~ aoet Teraeker word.

•••zo

^{die YOlk kall van}

^•:a

besiuel alleen

- 12-' -

Die 1eet Ale&

411;

uet oolt u1tp1eet

worcl 1a

ubei4 ea .P1"041lk81e. »aar aoet 'beroepeoaclerQ'a aa aabapkole weea. .Die aeu se aoaifl,e aaapaallias ea

rq. u1

tlewiq vaa v AU1oaal1aae l\lOat 4eu die skool ten 4oel

p

atel

word.

¹

> ·

Baaionallaae is die aiel van 'n -.olk ae kultuur- lewea

"A•a-.~halb

d•r Bationalitit slbt es weder kuaa,,

noch

iab.rhei t;,

llOOh.

Lebea., " al 41e poot Ruasieae akr.Jwer- kulllltenaar brganov.

a)

Die ltemurk ven 'a volk ia

IJT patrio'tiiame. -'>

Bn

d.i.e broaear vaa naai.onali•• ia eellb.ei4

YIID.

aiel

ell

aiJu "'a Baa1e is 'n orsani••• eeahe14

. . , •a

4efiai tiewe

beateamiaa

en tu.Dlraie, 'taak of roepiq, en die bronaa~ vaa naa1onali._e 1a eeDheid

VaD

aiel ea s1G."4 )

'n Volk ltan Die

beltoatis om.

JU.erd.le beginael te veJ:Waar-.

looa

nie ea die

akool

is die

•IUl.P'•••• ^neekplek

^daanaa.

D~•

••••• ia •n skake1 in die sodpris'e Jtoera

YU

clie pak1e4ea1a, tB ia na"tuvllk aan 4ie aad Ill

die

aeu.

5)

Daar .., . .

.b.p,....lge

Qit1elt

op die begri.p

w.Raaionaliaae"a

~oat

powerful of

'the 1Dduceaen1;a

to war ia

~·

1nvent1oa of a .,atio abstrao'tion,

~e

OOWlt%7'".

Die

heneD.8kia

is die wortel

'YaA

sroot;altaa1ae

a1114aa4 •••

verd.oesel

worcl me't

die opvattilll• "MJ" ooutq

ri.pt or

wrons".

⁶

>

(b)

PD pg

8B STAIRfUB!.

Maar dis Die die kerk •• opvat•lGs Aie. Die lterk wil ap. die biaer see wa't Q'D.e is en aan Go4 wat Hoa toekoa, B7 Cal"f'lll ia

oD4ertlaD1peid

aan die owez- hei4 aterk. Dil

vir

hom 'a seaac

af'plei

van

die aoewer-

e1Di tei t van God. 7)

Die ataat mag egter Die die alleen-aegsenak-.p oor die onderw,ys hi Die, en ••1 Die aaaionali . . e as aodaaiS kweek soD4er

in

agaeains van so4841ens ate. Basiona1iaae aoDder p4.841ens is s1Dloos

5 lees, opgeblacs~

en &eYaaz-

11k. 8)

Opvoe41D.s

ftl"

---r8kap ia Die

^1D p110epaae

baais

'ri.r ¹n

opvoedingatelael

Ilia. "l~

pod oitisenahip

•o~~pnb.ellda

1), 2).

J).

4).

5!·

6

ⁱ 7 • 8 •

Bepsent -Die aoaiale Qewete v.4.. Atr., 176.

Eoll:a

:o. •.

llal.llert»tu

Die liens

en sy

Iw:t.a,

op

die

YO~rbla4

aaDge.b.aal..

Ooeiisee a Basiewordi.AS.

in

S.A •1 ^{17 • .}

Coetseea Poll,ieke

Gneperiq

n die

Wordia& 'YU d.ie

Atr1kaaernaaie

1 If. •

.Barker a C~

State

u4

S'tnl47, 142.

Banll:aa Bda.oatiq

towa.N.s

a

C.b.ria•ian Sooie'Q',

58

4u Pleaaial

Die Staa'flateorie vaa Jeu. Cal'Y11lt ?2, 73.

D1eter1oll:a a ..

. naa1ona11aae

•~,P,eskouing•

62 et seg.

,.

-124-

all

~or.. o~ soo4Deaa- moral, intellectaal 8D4 aesthetic- thea the WQrd "oitiaenship" is botla wmeoessaJ7 aud

.S.aleading.

"~ucation for 01111zenah1p" 1;o "Education tor Goodneaa"

~ atarti on 1;.he old enquir.r

as

'to the

nature

of soodnesa

•••••• Bduoation for citizenship is

an

^ade~ate basia ~or

education

onlY

1n the

11o1;~arian

^aDd matarialiatic atate." l) ( dan ia die ..ataa' tie enigste an die hoogs'te goed. )

Diesene wat meen dat nasionaliame onversoenbaar is met die Ohristielilte besinsela,

w-r•

op die euwela van ObauY1aisme, die er.nstige aevolge vaa selttustlge naaionale aapi:.asiea, oorlog, i.D.1tr1ge, ver4ru.kld.nst imperialisae.

Bieneenoor ia 4aar 'n pweldige mat;e van .heilaaae on1f-

wikkel1Dg van clie beakawing, kulb.dt1 kuna, weiieD.Skap, rqwer- .heid, geaoD4heiclaaaa11nlta, ens.

Kasionalisae kan tot gzoot euwela lei. So het ook 'n wanop.,.tt1q van die Ch:.:"isteUke . &odscU.ens 'tot bloedip

oo~loe en wre4e vervolgins gelei. In

die

sroot skema van dinge aoe1i ook die negatiewe dien om daar~±e sroot pd-

delLke doel waarbeen die hele akeppins beweeg, te bereik. · In die . . eate naaiestate was die godadiens een van d.ie :tuDd.aaen"t;ele ftraeDde aact;e lq die geboorte van die

naaies,aat, en nog alt7d is die oeste Christen die beate burger. ²

>

Die kerk aaak verder aanapraak op mede-aegsenakap oor dit stool op die valseDde logieae gron4ea

1. Die ld.Dd.ers van die kerlt se 11QI.a1ie word deur die

••••• verplis oa die altool by te woon. Dan behoort; 41e kerk van q kant die res 1ie hi oa ^1;e

eia

dat die op-

wediJ&s aal seskiecl_ volpDII tie kerk ae geloof'abel.7denis en in die pes

d.aanaa.

11 •. .tangeaien God die kin4 aan die ouer r;egee het, en aangeaien

41e

ouer

•a

gelofWe aan

God

gedoen het oa s7

ld.D4 op 1ie voed

ot

te laati opvoed, het 41' ouer eintlik alle aesgenskap oor die kiD.d ae opYoediq. .langeai.en die geain egter Die in a'Waat 18 oa die k1n4 tiu.ia ^1D YOlledige opvoe41Dc tie gee n1e, ia1 o~ behoor~ die a:tool t;e weea, 'n

1)•; Blaairea a llepair 'the B:a.insL 1:56.

2) Barker& Ohuroh. s•a•e and ti-U~, 142

Ooet;aeea Ialeiains

tot

die .tlcemene !eoetiese

Op-

voedkwlde, 29.5.

- 125 -

won••••i.Dc

vu clie

opvoedins

'Wia 1a

dieael14fl pea~

¹

>

-'&DSeaiea

die

ouezta ester l14m.ate ia

Tan die kerk Yaa

die

Go4

aa Wie lmlle

die plone

gedoen

.bet, is die

kerk tie •aua•••••

liuaaa oa die gees van die

op'Yoediq

Yaa ciie kiDders vu tq lldmate te bepaal. Die kerk ••

aeggeDBltap

is due sesroacl op

^rq ••wnaltap oor

oae:r, olldeft7atzt

en ld.Dd as rq lidaate ~

111. Di t apnek tios Y81U1el.t

dat

die

op'Yoediq

~·

en

1a tie akoo1 al~ei clie produk van

een

1eweubeskouias

behoort •• ••••• Aangeaien

die opvoedins in die akoo1

ao•n setirou aooatlike beeld aoet see vaa die opvoedins

ill

die

Obrlatelike huiageaia. apreak dit

ook

Yanae1~

4a1; tie

ouer

tie Mh!tzo

toe! 1!1 2!1" tit tito:J: . teaei.Dd.e die

godil41enatip pea daaJ.~~Ya -.e Ita bepaal. Die ou.er

:tu eq. be!loort

egte:r

bierdie

:res

aan

die

kerk

at

tie . . . J)

. ^-

1 V. Die tie

we:rlt

van

die

ataa-. aa

dwaqseaas oa

^die

kez-k, _lal11nl:rele

en aDder inatel11Dp in die

aam.elwwtns

tie

be-

akera. 4

> liT

moet; aiclde1e daaratel • • die

Y~e

^{u1 t1ew1Jls}

'YaD.

die

.taoosate

wati

in

87 \N.rpra ia om

te

word.. Ia die

mo4erDe aaaieataat

ltaa die et;aat;

Die

vir

eDise beaoadere

kerk kant kiea Die -

H7 ^.oet

nutraal ata&R. Die ataa•

kaa. dua

D.ie die pde41enat1p

pes in d.ie skoo1 bepaal Die. 5) :Ia tos .b.e1; die atiaati ^di t pdoen. Daar moe a aa • t;

ware "Beutra1e" p4a4J.eu

au ou

ako1e weee,

loa

Tan eaip leeratielllns o:r kerk. 6) :Ill

u

41e kiad (

ot

^•7 ou.era) 41 t verkiea, :tea

.b.J

eenyowU.s 4ie klaa p4ureDd.e die

so4841eulenu.r 'Y!rlaat. .Die Booue ouer •as aoodpdwoqe

1q kiAd aa 'n

oonesea.d

EToteatptae akool

s1iuu.r,

waarop die •••••

•n

Joo4 aaaseate1 het.

Die

atiaat heti

dua

die

ouer ••

aeggenekap a~s•••••t

die beaoAClere p4a41eu

vu

die

ouer

l1i t

die akool s•••e:r1 tie

Cal

riDiatieae leel:'

YaD.

aoewen1D1 tei

1; ill

eie kriq · Yerkrasa ea

Ue p4841enatige

Boerevolk

^{van •}

a sroot

Too:r-

ns

beroo~t clie p4841eu1s1p op'Yoediq ill die

akoo1.

1).

6).

Ooetizeta Da 8.3.

4a foit

en die Onderw,ra,

39

142 eti

••I•

Ooetiaeea

Vraasa1naldte

Yan die OpYoedltwldip .fol.,

44.

~era 1n die Eriaiaa

Coets•••

Die

Sltool...

326

et ••I•

Yentera Die Verbaod tuaaen Eerk

en

Skool,

107.

Oo•••••• Yraasatiukke

van

die

Opvoe4tua41ce

Pol., 53.

01U'k!a Baaqa on the Polltiioa o~ Bduoation₁

39-41.

l.oera in die h-iaia1

32Sa

ll.eiltle~ohD. enaa Be1.ipoa ad KuoatiioD., 4 et

••sa

Ventera B:erk •• akoo1 in

s •

^.A.

10Jt Ooet;seea Da s.J. ^du

^~oiti

^{en die} oDde1"W7a

1 151

et aes, 16-'·

Blaairea•

llepab

t;.u

Rui•a,_ )8.

- 126 -

Maar as daar nou op die•eltde akool aeer as een

geloo~abe1JcleD1a toegelaa~

word, is 'n

sodadiena~ise bo~aiag

baie waarak7nlik. Dit

he~ al

in 1830 te,eur.

Golding ala7f die val van die Suicl-Af'rikaanae Kollep -.oe aan die poging oa sodadiena daarin

in -..

voer1

"ao lons

as

the7

are

4eterained to force relisioua instruction into public schools, 00uiatins ^of d1ff'eren-. denomination!

of CQElatiana, ao loaa will the7

in~roduce

the aeeda of' discord

aDd

4ea~ruotion." l)

Die ataat aoet hOa dua '7 ^•1 eie beaondere steer bepaal. B.7 aas hom Dt aet die pdadienat;is• oD4ertqa iaeng, nos

4i

t, oadat

eli t

'n moeilike probleem oplewer, verwater tot 'n blot• neu-.ral1teit of

f'oraali~eit.

As

die

a~aat

hier aag uitoef'en, ia dit aangeaatigcle mag wan"-

"nooit besit de eeae aenach macht over een aDder aenaoh, andere

dan

doo» een gezag 4at uit de

ma~eateit

Gods op hea is af'pelaalcl."

2 ) Bn u1

t die aard van die aaak

k:u

die ataat seen aaaapraak daarop maak 4at God hoa die res ses••.

••t oa godadien te

onde~ Di~.

'feneillde

clan

die Oal'Yilliatieae

~•SiDa•l

van

aoewereiDi~eit

in eie kriag tot

e7

reg te laat koa en aan ataat, kerk, ouer en

k1D4

elk te see wat hoa toekoa,

ao4at God

kan

kr.Y wat Boa toekomt teneiD4e elke kind te laat tuia wel in •a altool wat eeoa

87

ouerhuia is,

~•n•inde rir

ona •olk die beate wat h7

^uit

die verlede bewaar het, _, godadieu, te behoUI tea-eillde SOd&dienatise pakille in ou altole te ••rill' solider dat dit aodis sal weea om die

godadiena 4aar1n te

~erwater

of' ._

"neu~raliaeer",

en

~eneiDde

41e agterataad wat 4eur 'a eeu van pdaclienatise agtenit- sans verooraaak ia te probeer inbaal, aoet 'n akoolatelael

van Vr.re Groepakole toegepaa word • skole vu kinder a vaa ouera wat 41eaelf'4e geloo:f'abelfdenia aa~vaar.

³⁾

( o)

JmMi

DIE AJ'.ty:IA!U 'B OBRI§TELIKER SICOOJi A§

DI! BEU!!!if

STAA~SIOOL?

Daar is ester aelfs in Cbristelike

^k:rins•

seea eenaseaiD4heid oor hierdie aaak Die. Laat ona, (oa aaar arsuaentahalwe een te kiea), die geval van Bepgen probeer weerll. B7 aeen 4at die aoaiale sewete van die

Afrikaner

.aie

aterk voel vir kerklik gekoatroleerde akole Die. Die oD.d.erw.ya is die aaak van die a1iaat. Solank 1). Goldiasa State of Education at the Cape of' Good Hope,

1841,

Voetnoo1J b7

^auhan~el 2. Ek:

onderatreep.

2).

K'Qper1 Ret

Oalrirdne,

77. - . - -

3). Koers in die Kriaeaa Ooetzeea Die Sltool ••••• , 330.

- 12? -

•• tie ataat tie p4a41eutip pweleu 'YD tie. •••r•

eenie41s, ea die oacter1qaera ae4e-Afrikuera ia wat die keftlike tra41aiea boops, aaak 41e sewoae Afrikuer

seea beawaar teaR die -.ata&Dde atelae1 'Ya& ••••••ko1e Die.

117

aoek oa . . , die ••••• uer

4oeltnt~ea4

• • • te werk. ¹⁾

~eni11e 'YU d.ie ophe14erJ.Dc 'Yaa

ou

atandpunt, 'YOer OJ1.8 tie 'Y01pD4e arpaeate aaaa

1. .&a die

pwou

Afrikaner pen be awaar teen die beataaD4e ate1ae1 'YaD. a.eutrale ataatakole aaak Die, 1•

41t oa4at 41• aaak DOl nie pertinea• oA4er die 'Yolk ••

aaDd.as pbriq ia Die. Die a•e111SP"aia 'YaD

o:u

'Yolk weet d.ikwela weillis of Di.ka 'Y81l hierd.ie aaak e1 Die ¹ dle

"sewou _ burpr" ••ra•r ill oualise ^oJ1lamcle daaroatreat.

11. Me 'Yolk

1• mos uoi

t se:raadplees aie. In hie1'd1e 1aD4 het seen kaa414tat ri.r die Voluraa4

nos

oo1 t b.1e1"die aaak gepropqeer Die. Ia Bederlad beataan 4aar

'a

poUt1ek!

p-"7

wat boa 'Yir -lU.erclie beginael beJWer.

lU.

Die wlk het palagtelank seeD aader atela'l ge- kea Die, ell kan cllla seen 'Yerp}7keA4e oordee1 ••1 Die.

1 V. Daar ••• •

a

V4 toe tie Afrikaners 41 t neread · eea.a waaa Liewera seen oD4erw,Ja

aa

Aeutrale oDderw.7a.

2 >

Dit ll:oa 4aa 4auop aeer 4at aet die aaak sea1oer ia totdat 41e oakru14 die oorhaa.4 ^pkr,J het, ea !Ia al Bepgea_dat

. !

41e Afrikaner aet die beataaD4e ~eataa4 te'Yrede ia.

V.

Geatel dat Bepsen gelJk het, wil dit DOS sla4 Die

al

dat 41e 'YOlk pqk het DJ.e. Die

"pwou burpr"

weet_ . . 14e wat Vir hoa pe4 1a ea aoet daartoe opp'YoeQ.. __

wol"d.

Vl. B.epsen . . beweriq be'Yat bui telld.iea die kiea ^'YaD

'Yerwar.r.lns•

Wat bedoe1 b7 aet "Kerklik gekoatro1eerde ako1e"? Die kerk w11 tos iaaera ales•

1!4•-

aeggeaak'P oor die akool hi teae1D4e 41• ao4adienat1se see• daarv~

1A die belaaa 'YaD tie ~D4era 'Yaa q 114aate, te bepaal.

Die kerk wil

aaa

die ke1aer

se•

wat hoa toekoa,

ea aaa

tie Here wat aaa ltoa behoon. Ben 'YaD. die Yeraaau'•

kulp'Yest;era 'Yir 41e her1e1d.Ds Yaa pda41ena~1se oA4e~•

d.a •. 'Y. tie "Yr¥• sroepakool

ala "£•

elk• burger

ot

sroep 1).

2).

BepseAa· Die Soaiale Gewe~• -.an die Afriltaanaaprekeadea,

119.

Tb.eala Bla~J:7 o~ South Afriwa 111, 99.

• 128 -

bu.rpra uar tie oD4•%'W7• kaa n i l aooa

di~

ua

o~

hull•

belief,

4aA

aal tie naaionale op•o•41q

1A

••••1 ri.gtiqa en d4eli.Dsa

Yerard.ppe~

word., 4at van die J1Uiona1e eeJlheid atka tens aal koa Die.

·

Daar • • • dua •

n

aen,ra1e

beaeer •u ^die

wliaoD4•n7• •••••

en

d1'

kaD. alleen bena

b7

tie uaioDale owerhe14."

1 )

n1.

^Oa

sezaoelld.e nclea aaak 41• sewou .AtrikaDer daa die beawaar teen die neu,rale .taatakoo1atelae1 u aodards Die, aaar die pwou

.Atrikane~

••rwas ••1

cleeS].ik •a Ohriatelib pea

1D

41e akoo1r Daanaa setuis

41•

1;alz7b kl•IP•• Yan ouer, aa 4aar deu.r tie olldeft7H" oor tie ku s••rap word.

Ylll.

"So1&Dk u die

oD4•X"W7••r• aaar

aede-.l~rikaaen·

ia ••• 41• urkl.ike t;rad.iaiea hoosag". ( 117 hoe:t

⁴¹¹⁸

Die

~uia

•a

-Ohriat;ea t;e •••• Die).

Maar die kweaaie iaa ia 41e oDderw,Jaer

eo?

Wie het 4aanoor seaors, en waaaeer?

'· PII

_'

uu u

A.ABSfBA.ll:

or pu-a&GGUsJ•P · o

_.

_- 21 PD

SI:QOke

9§USUR

QP PBJMGOUB8J

BEai!PJ'd;

(a)

1.

l)D

. pollf V@ DI! <MLWIS~IE§.!

OPJOIPIBQ.

Daar be.boort eeDhe14 t;e n•a naaea die doel, 1Db.ou4 ea

-~Ode.

'YaD. alle oD4erw;ra. Die ••• aoet; die aDder bepaal. In die

Cal~a'tieae

oaderw.raatel•el ia dit, aooa later aal b1Jk

1

defiDitie:t die geval.

Volsena Oal'Y1Dlat1•••

op'Ya~ting

aoe' die akoolopvoe41Ag en paiuop'Yoe41q aekaar aanvul ea

ill

dieaelt4e s••• en lewenabeakoutDs seakied. Die eer•t•

aoet; •l•s• die uit;bzeidias yaa die laaate weea. 2 )

Die doel • • albei 1A•••ll1nsa ia 41eaelf4e a cl1e YO raiDs

vaa_aeDH Gocla wat God ea naa••• 1D 11ef4e aal dien en

••r. Bmnck ala

"Ia

het 14eaal eeur Ohria'teUke opYoediD.s, 1D hld.apsia, ia lagere, a144elbare en hoop aoh.ool bll'ft a ala '-•n• waaraoh'tip pda"Ynoht, orsa- Diaah

••~

4egeqke bADia en ecllte beacha'Yi.D& Ye:rboD4en.

Zoo

.

wraen

rq

aeuohea Geua tot alle goed werk toep- nat, tot ped werk -.olaa-"•ll'lt toeaen•'·" ~)

1).

3).

2)i

eoe-.aee a Op-.oe4k\m41se Teorie ea

Prakb'k, 22.51

Siea ook;

Co••••• a Vraaptukke • • die Opyoedauldlp Poll 83 et aes.

Coet••• a Vraasatultke vaa die opvoedkwldis• Po i'tiek, 53.

Ba'Yi.D.cka Peclappao.he Besluelen, 53.

- 129 -

Die .b.lU.agesiA ia egt;er oa 'f'erakeie re4ea aie ia ataat

oa ctie

kind

so •a

YOlledise

opvoedills te

see

Die.

Die akoql aoe1i die huia Teral aet die wlreldlllte oader'9"a b7ataan. Dit is 4811 ook die akool ae apeeiale roepiq. l) Die akoo1 aoe't; die ld.acl 'beJtwaaa

en

Yolaaak 'OeJ."U.a Vir die 1574elike lewe,

waat

die ouer beakik ~elde oor paoesa-.e vd,- kelU'lia

en

bekwaaab.eid teselik •• d1 t te

leu

d.oen.

Die akool is daa ook

'a.

yqer aoaiale 1.Jlate1Uns

•• tie b.uiasesin en d11i aoet die l:trus 't'ora tuaaen huiage- ain en aaatak~llke lewe. Die akool •• beaoDdere taak ia oa ~· ld.n4 •oor te berei •1r d.ie Chriateli.ke aaatskapl1ke lewe.

2 ) .

!en a1otte

w11

die Oalvinis die ".b.ele"

kind

op- wed • .ll

ai

1ialente m.oet ontwikkel word ell seen

41a

mas ill 'a neeMoek toe1edraai word llie. ·ook

mas

die rede Die 'tlea koste vandie ld.a4 ae pmoe4a1ewe beklea'tlooa word Ide. Die uaa het

'a

sterk relicieuae

na1nlurdrit.

ltllte

atelael wat hierdie aa~bore sodadienatige drans verwaarlooa, YOe4 tie kind. abef' OP• 3)

D~e akoo1

ia

die kweekplek

•an

wat in die,. hllia gebore

iak

en wat tot 'Yo11e bloei sal

koa

1D die kerk ea die ataaii.

u.

Die pd841enatige inhoud vaa die Oal'YiJliatieae ond.erw,ra_aal beataan uit Bybe1-'u41e sowel aa leer.tellige onderw,ra. Wat ester die be1ansri~te ia,

is die

Ohriatelike gees dwaradeur die akool en dwaradeur die das,

en

w't ook tie Ond8"78Valt mag Wees.'

Die sroota't;e deel

•an

die akool ae werk aal egter bealaaa word deur die wlre1dlike oDderw,ra,

4 >

^{die doe1}

waarvan Dlks aDders kaa weea. •• die ·~ sodadiena~ise

ond.erw;ys Die 1 oa God te ken en te · eer. Die 1D.houd Ym die wlre1411ke oD4erw,Js leer die k1D4 ieta meer

van

die

woad.erlike bouwerk v&D. die akeppiq ea 't'an die aeaa '88 krooa claaz'Yanl . aowel aa

va

41e diere, die plant'e en

die

lewe-

loae d1DI8• 5) Die Obriatelike leeaatot sal Die baie

••rakil

Yen_ die

lw.idise Die - dia aeer

'a

kwe11a1e

•u

b•aad.erins.

l~•

Co•vz•i•

J--p~ .sQidtelflpyo,jkulldise Pol., 5~

2 • Ibi<l., 61.

3 •

;Ibid., 6'71 Blu.lreaa .Repair the .RuU.a,

147,

1481 Olarltec - Baaqa oa tile politics o~ Kuca,ioa.

3.

4);

Qoe'tlse••

Berate beginaela

vaa

die Cal. 0\)voeding,

53.

5). Ib14., 31.

- 1~-

Geak1e4ula, t;ale en aardr.fka.kuDd.e, ( ia fO'Yer 41• aarde 41e wooD-

o

werltplek 'Yall die aeu ia)1 handel oor die . . . Die taaloD4erwyaer ltu q oAdertqa la•t beanboozd aan die Oal'Yirdatieae ~•reiatea aoDd.er oa 'n 4uiabree4 ~ - W7k 'YIUl die sewou .IQiraua. Let op 41•

-.olsea4•

aiDD.e

a

Geluk 1a oDbeavau.baar . tenq U t;

4eur ld.aateu liD p4eel wordt &man ia llie ware

•an

Die, ^l:tui tea. 4at; 41 ^t abeoluut; alleeD sedra word. ^Ot

~7 uu slo 4f.t 37 41 t k,a 4oea ea. of ~7 41 t Die gl.o Die,

~7 .b.et p~k. Jou

•DiDs

oatreat; aa.4er ia diltwela .b.ulle

aeJ'&bs

^oat;~t 3ou.

D

wei . . , die

•'•ne op

clie b.eul•

wlde. ·Die

ware

aaata't~

vaa ou

17kdoa ia hoev'3el oDa aal

••Z'd •••• ••

^ona

^&1.

ou pl4 -.erloor het. · Bier ia aooi -.oorbeel4e

vu

beel4apraak en 'fir a1aaoatle41ns.

aaar _

41 t bie4

a

tot tot 4ea.ke, akooDb.ei4niaioene

en so•4-

hei4. Die t;aaloD4erw,raer ku. na~urlik 41eaelt4e t;aalkua.- 41p doe~ bereilt aa

b7

op ou Boaaie van 4ie Bone14 ltoa- . . Dt;reer. Watter opatelle laat die oD4•1'W1'••r akr,Jt?

L1et4e ot Baat;f Trou of Yeft'aa4f l)

B7

tie atudie

-.aa

41• natuurweteaakappe U.. DOl

•a

p-ot;er bewoDderiq, -.eral vir

41•

we,.tighei4 'YaD clie diqe wat lq aet Sy haa.de paaak he1J.

Die vaar41ghei4a'Yakke rua ona Yir die lewe toe en atel ona 1a ataat

oa,

aooa Jeaua aelt, 'n beroep te beoeten - ook tot 41• eer van Go4. Die Obriaten mens rq weru ut; 14eaUaua 41e atoele wat lq aaak, ia 'YiZ' q M4..,..&trikaaera

oa

hulle t;e dien. Oa 4aard1e aoo1 t~el aal dau huiapctacliu.a sehou woX'Cl - ot aal 4aar Die?

0p~•41Dc

ia or1aa.iea geworde keDD1a.²

>

Ligaaaaoefenta.c ia die oa.twikkeling

van

ou woD4erl.1ke 11ss ... - tie werk van <Jo4, die 'teapel 'YaD

ou

out;ertllke aiel•.

~ > •

111. DIB

~ODI

VAl DI! OALVIKISTIKSB ORDBRWIS.

Ba wat neQ oD4er aDder hoot4e ^ill hierdie Ye:r:-

D&D4

se.a

ia, Yeral ie'Yeae Jeaua ae eie op'Yoe41as . . eto4ea

ea

tie

ov.

kerkYadera

ae

opYoe4kuD41se

••DJ.ns•,

^wil

^ou

hler Yeral 41• pu'te opaoa wat DOl Die behaadel ia Die.

l}i

Bankaa Bduoa'tiDs

•o•ar4• a

Obria'tian Sooiet7, 42.

2 1 Smutsa GodsdienaoDderwya, 29.

' • Ooet••• a Berate Beginaelen,

'2

^{et; aeg.}

Daar

ia w.JS&eri&-S0484iena~ile sroa4alae wat tie aewde sal

bepaal.

So aal

beicle

doel •• utode

1MliaYloe4 wori. deur tie bepD.IIel, Yeral

deu tie

Oal"YiDia gehul41S1 4a11 1tll telt oolt al 4oea. of elt

DOll •••

of d.ftDlt,

ek 4it moet doea tot eer van aoa. ^{1 >}

Die

1Dhou.4 van d.ie Woord van

God

aoet

oppvat

wol'd

aa opeabariqa~e1'• waardeld'

die •••

rq God

kaa

leer .latA.

B7

tie pdadielliiOilder.qa aoett kleu.rlooab.ei4 .

ea aea•ra11tte1t 4eursaaaa oatbzeek.

Die oD4e~

. . r aoet

d.1eselt4e sodadieustise

leweaabeskouiac hi as

die

ouer, •odat daar seen wr.rwins

o~

teeaatr.r41Sbe4e . . .

oatataaa nie. Boll word

~e kiDd

deu.r die

ouer

aaa

die oa4•"1'••r atsepe, waa:rdeu laaase-

aoea4e

aet O\lt~l.Sie

se••s beklee word, ea v-. .. ,

fi:i

kaat

'fir

die k1D4 aooa 'a ouer aoet probeer wees. 2 >

Die peas

ia die

deur God aaa

clie ouer

verleeDde psq oa

waar

aodis,

"f''lseu

tie Chriatellu befP.naela

w ••·

Die groad.alq

Yaa

die 'h& ia1 in

die

akoo 1

aooa b7

die

huia, da' clie

k1JI4 tq Yader e:a.

aoeder

aoet

eer, aodat

117 dae 'Ye~leq

aas

word

ia

die lud wa1i tie Here q Gocl

au

boa

see.

³⁾

Die oalDlDiatiese opvoe41ng verg

dua

gehooreaa.-

b.e14. Boe

sal tie

ld.D4

aaa 'a oaaipuoe

Opperweae

sehoor-

••• kaa ••••

aa ~

Die

pleer

het ••

ay

ou.era ea onder-

W7Mr oJid.eJ.'daDis

te •••• Die?

Ia die

aodene

akool is

.die ne1sias

oa die tu.s ...

:v ^{ea aeer te} last vertlous

clie

iadJ:Y14ualiteit

vu.

die

1d.ll4 sal skada

171

.tq aoat uit eie wil

eu lui

ontwikkel

aoader 41• oaderw.raer ae beaoeiias en

~-

Die Cal'Yi.Dia keur b.ierdie "llode:nheid • baie nerk

d .

Die k1D4

aoet

aanaeea

wat

b.oa deur

rq

aeer4e" M•pd.eel word. •• •• b.7 ODPhooraaaa

ia, word

117 pat;rat.

⁴

>

St;:vaf

ia 'a

laaate

a14del

in

die

pogl.as om die kia4

t;e leer

oa

veraatwoordelikheid

t;e dra

ea

Yeraatwoorte~

likb.eid. .kan

alleea aanpli:Week

word.

4eu.r Yeranwoord.eUkheid tte

dra. 5)

1~· 2

^I

3 •

4).

5).·

•••:v ^ook

^tie

^{sUd' ls}

^{aie uit} wreeclb.eid of

lDraad-

- 132 -

w1111pe1d Die. Ohr1a'h1ike oD4erqa ia

•a

11e:tdestaak, op

~:t4eaae,odea

uitseyoer. 1 )

Verder aaak die CalviDia met danltbaarheid gebruik

YaJl die 11144e1e

en

ae'todes

van

die 110deru oDderv17a₁ ( 'Dv.

die lliellamde, die ro1prent eu), in aover hierdie c)inge Die 1D4ruia W.en 87 Obriate11ke 1ewenabeskouing

Die.

Cb> PII •opEKrs arvoEpi!a vERays »Ii oALIJ-

•xsTup .

OPVOEDDIG~

²

)

Op

baie aebiede_het die aoderne opvoedkunde

prqt1p vordering paaak. D1.• Ohriate1ilte opvoeder aaak

daakbaar daanar1 geb~ in sover d1 't aie teen 87 godadienatis•

beginaela 1D4ruia Die. OU wil S].a4 nie aonder aeer al1ea wat modern is, Yerwerp nie,

aaar

alegs die beginaela

daarin aanval wat die OalYinia 'teen die bora atu11;.

1.

Die ao4erne opvoeding plaaa die mens op 'n

"YOetatuk en verb.eerUk hom. ''Die lliddelpunt van die nuwe

opYoe41Ds

ia

die • u ,

in Casu die kin41 die uitgangapunt van die opvoedi.ng is ewe-ee.ns die aeDal die doelpunt Tan die opvoedins is aoseeu die mena." 3) Die aeu ka.n nie bekosti3

om

as akepael hoaae1t ••~t• te atel en die

at.pper aeeltemal buite rekenins te laat nie. Die OalviDiaae beskou die aena as Dietige athanklike van die pnade van

Go4, aan wie )l1 dan, ook 1D rq opvoe41ng, alle eer en

wewy~

^aoet

b•W7••

^4-)

11. Die ao4erne opvoediq verwq van die ~ong ld.nd

••" aell8 dikwela nie ~ die volwaaaene aantre:t Aie a Hlt'beheer en seltbg. Dat hierdie teorie van se1t- beatunr, sel:ton'-ikke11DSt aelt41asipl1ne, aeltwerksaaa- heid en aeltalles in pralt'Q'k aaar el1endig werk, word bevqs deur tie oorgrote aeerderh.,i4 van aukaeavolle skole.

Bulle 41en

aua:t -

pwoonlik liaaaalike atraf toe. Van die •eorie van vr.rheid ell aeltontwikkel!Da koa iJl die praJtt7k ~e1Dig tereg.

111. Die Oal~nia erken seen Yr7heid om kwaad te 4on Die. 5) 8o4ft 'n ld.nd kan oraderskei

~aae11

goe4

l~··.

2

i

, .

4

i

5 •

SIIU-.a en v.4. MerweaOna Jeq eD. hu.1 Geeat;ellke Opv.

,4,35

eo.-...

llodeme Opvo•41nst .

3o

^{et ••••}

Ooets" a Die .llodeme Opvoecuq,

,6.

Bavinoka Pedagogiache Besinaelen,

29.

Oabornea Christian ld.eaa in PolitJ.o$1. R1ato171 264-.

- 133 -

aa die wi1 'YUl God en Yice ••raa, ia

q

^atr~aar 'Yir wille- keuris• oo~re41Ds. Tr,rheid ia iet;a wat verdien aoe~

wert..

Daar ia alep Yr;Tb.ei4 biD.J.le die perke van die wet;

'YU God.

Die 110deru opftedins al egter da1J die

kiM

• eie oa~kkeliq 110et ui twerk, wet 87 ewoluaie aoet 'YU bimle koa.

.ia

^{41 t}

..-an

bu11Je deur aeeater gevora word, word 87 H1f-,n'hikkel.iJls1 117 peraooDlikhei4,, " 1D.cU.w14uall-

'ei1;1 tq 1eierakap •• ft7hei4 bele-er. l)

Oudcaa

in hierdie beperkte

rut.••

geeD kr11Jiek op die aoderne aielkuDdea aaDd.urt Die, teaeer oadat; d1 t; die aodem•

a1elk!pdet iaa daar ia DOS seen fiaal11;ei1J D.ie.

Baaka al dat die ~·us en Yeral die 3oq oJlde~aera Yergat wor4 op " a beha'Yiouriat pa,roholo17 baaed on aechaD.iatic principles preaent;iag a aat;erialiatic 4etera1Di . . ~•r

an

attraoti'Ye u1t~aoientitio ~·•• which haa aade thea eapr 1;Q 41aown noh a Yiotoriufnoul:nu aa a aoul". ²

>

_1 Y. Die Mderae oDdertf7aer ate1 alle a ao maklilt

wor.

J:lke taak won Yerpaaltlilt en ellte prob1eea

Yerauiker waar di 1; aoontlilt ia • Die k1D4 ae lewe en atudie is

vir

hoa

•a

ged•~• tate1, ae1; 'n aalta_illlUil 'YUl apeel ea

'n aiDillUil y u werlt. Die Cal'YiDia erlten die waarde 'YaD 8pe1, aaar weier . be alia oa die ltiD.d die Yoorreg te ont- n••• 4tur !11• aoeilikhede u11J ~ wes te ruia.

v.

^{ID die}

lis

'Y&D die doopaplotte en op grond 'YaD die teit da" die ouer of' ollderwyaer aet 117 lewenser.aring,

•7 oanikkelde denlt'YeZ'IIOi, 117 beset Yen hoir diqe, Yer- annoordelik ia 'Yir die kind, aoet

.V

die 1e idiq aeea en llie alega op die qtergroDd bl7 Die. Dia juia die aba1;rakte, die ewige 41Dp,

41•

waarcle-etielt wat 'Yir tie kind aoeililt is

oa

te Yera,aaa. Waar

ou

opYoediqabesinael dua,

Yolgena die aoderne pedagogielt, aoet weeaa slo nika wat

~7 Die kan MW7• of oDdemu Die, ia die sodaclieaa yan- aelt-.preltead op a&Dd cebou.

erkea geaas •• . . hierdie seaas seainas word, kan 4aar

s•

atraf word.

'>

1). Vel. lUnDa Education, ita Data aad Jirat Priaoiplea, en 'n aooi kri tiek daarYUl ill Clarke 1 Kaa87a on the Po- - 111Jioa ot Eduoa,ioa, 6 •• aes.

2)• BaDll:aa Muoat;1Dg •oward a Ohriatiaa Socie'Q', 41.

3).

Blaaireaa Repair th.e R111D.a, 168, 1641 Oaboraea

Christi~ Ideaa in Polltioal Hia•or.r,

301.