Invasieve ganzen bestrijden: waarom en hoe?: eerste ervaringen in de provincie Antwerpen

Invasieve ganzen bestrijden: waarom en hoe ?

Eerste ervaringen in de provincie Antwerpen

1

ANKONA 2015

grote Canadese gans

Branta c. canadensis Langlevend groeisnelheid populatie 20%/jaar (= hoog!) Matuur op 3j 4-7 eieren, incubatie 28-30d voedt zich op graslanden en met landbouwgewassen natuurlijke vijanden: vos, Amerikaanse nerts, marters zeer flexibele soort

Algemene broedvogel

Watervogeltelling

+/- 8000 vogels in de winter in Vlaanderen Toename sinds ‘90

Stabilisatie laatste jaren

Algemene

broedvogelmonitoring

Trend +156% (56%; 321%) Zeer significant

Impact ganzen

Ecologische effecten vervuiling hypotheek op natuurherstel (vennen, graslanden) vertrappeling vraat Competitie

Overdracht van ziektes

Overlast

Vervuiling van zwemvijvers

Impact ganzen

Landbouwschade Vraat Bodem verslemping Bemesting Ziekteoverdracht

Interreg Invexo

Obstakels

Canada

Zomerganzen (jaarrond aanwezig)

kolgans grauwe brand

Vrijgestelde soorten (NL)

Jachtwild, jacht niet open (FL)

beschermde soort (NL, FL)

nijlgans

niet beschermde exoot / gedomesticeerde soort (FL)

winterganzen

Kleine riet

Jachtwild, jacht open (FL)

Beheer van ganzenpopulaties

Reductie aantal adulte vogels

afschot, ruivangst

Ingrijpen op voortplanting (eieren & nesten vernietigen, prikken, oliën)

Habitat beheer

Oevers versteilen Eilanden weghalen

Toegankelijkheid predatoren

Dichte oevervegetatie (maairegimes) Landschapsverdichting (KLE, gewas) Reductie kuikenland (afrasteren)

Geïntegreerde beheerstrategie Grensoverschrijdend

25 Opportunistisch toegepast

Exacte methode verschilt tussen jaren en gebieden Inspanning toegenomen Gebrek aan coördinatie Rapportage onvoldoende Gemiddeld aantal geprikte eieren was laag

Canadese gans 4,8/nest Grauwe gans 5,4/nest

 wordt er te vroeg geprikt??

2010

26

goede praktijk

Eieren koud  legsel niet beëindigd (kom terug) Eieren warm  check incubatiestadium

Rapportage (soort ! , # nesten, # eieren, # geprikte eieren, embryo stadium)! Geschikt om populatie te stabiliseren / lokale broedpopulatie te doen

afnemen

Bvb. http://www.youtube.com/watch?v=2CLIL-381Lw oiling

destruction/removal

Grauwe gans Nederland, Zweden Overleving adulten = belangrijkste driver van verandering

Ganzen weghalen is effectiever Minder vogels moeten geoogst worden

Ingrijpen op reproductie stopt toename niet

88 % van alle nesten vinden Geen vervanglegsels

Perfect beheer

Klok et al. 2010 Animal Behaviour Rockwell et al., 1997

Eieren prikken (2012-2014)

Jacht stimuleren

Vlaanderen:

Canadese & grauwe goose Zeeuws-Vlaanderen:

grauwe gans, Canadese gans (vrijgesteld, geen cijfers)

Gecoördineerde bestrijding in aandachtsgebieden

Jacht (2010-2012)

 Toenemend aantal CG en GG geschoten sinds 2010

greylag goose

Canadese gans Grauwe gans

afs

ch

Afvangsten worden kleiner

Evaluatie beheer

Simultane tellingen

3de _{weekend juli}

Jaarlijks 2010-2014 Citizen science

Natuurpunt Studie & SOVON, online invoer Vaste set telgebieden (belangrijke

ganzengebieden)

Resultaten

Grensoverschrijdende populatie van 15,000 ganzen

Aantal gebieden met >100 vogels is beperkt Niet alle gebieden

GEE (Generalised Estimating Equation) GLM (Diggle et al. 1995)

Populatie effect eerder dan gebiedseffect

Modeltype beter geschikt voor niet-normale verdelingen en ruimtelijke autocorrelatie (Carl & Kühn 2007)

Poging tot evaluatie impact globale beheerpakket (= alle maatregelen samen)

Vangstinspanning (# gevangen ganzen) als fixed effect in de modellen opnemen

Assumpties:

Andere beheermethodes (afschot, eieren prikken) overal gelijkmatig toegepast

Weinig dispersie

Resultaten

Wat nu?

Beheer

Opschaling naar rest Vlaanderen doorzetten (Antwerpen !) Coördinatie verbeteren

Adaptieve beheercyclus implementeren in de andere provincies Blijven investeren in preventie, bewustmaking en draagvlak

Nog steeds issues rond natraject van afgevangen vogels

Onderzoek

Monitoring verderzetten:

Blijven simultaantellen

Limburg: betere dekking nastreven

Beheerdata meer in detail analyseren

Afvangstdata: groepsgroottes, leeftijd klassen analyseren (aandeel jonge vogels in de afvangsten)

Optimalisatie kostenefficiëntie (O-Vl) Interacties tussen maatregelen

Opstelling populatiemodellen als decision-support

Populatie modellen voor Vlaanderen

Beslissingsondersteuning Adaptief beheer

Parameters broedsucces

Aantal eieren

Aantal gekipte eieren Aantal kuikens

Soort Aantal nesten Nestgrootte Succesratio Aantal kuikens

Brandgans 78 4,0 ± 1,2 0,79 - 0,91 3,6 ± 1,4

Canadese gans 32 5,3 ± 1,4 0,74 - 0,80 4,2 ± 1,9

Grauwe gans 22 7,5 ± 4,2 0,65 - 0,72 4,7 ± 2,2

“To eat or not to eat”

• Argumenten pro & contra “vermarkting” als voedsel

1. Niet voldoende voor populatiereductie 2. Martk creatie = gevaarlijk (bestrijding

vs duurzaam gebruik)

3. Soort kan deel worden van regionale culinaire cultuur

4. Wettelijke beperkingen

• Korte keten – gecontroleerde verticale markt

Dankwoord

Interreg border region Invexo & 24 project partners

Interreg 2Seas RINSE & 9 project partners

Mieke Hoogewijs, provincie Antwerpen Patrick Engels, Hans De Schryver, ANB Wim Dirckx, Natuurpunt

60

Contactpersonen Antwerpen:

Hans De Schryver

Team Fauna & Flora

Agentschap voor Natuur en Bos – Antwerpen Lange Kievitstraat 111/113, bus 63

2018 Antwerpen

Tel. 03/224 62 58 GSM: 0499/59 45 92 Fax. 03/224 60 90

E-mail: hans.deschryver@lne.vlaanderen.be

Mieke Hoogewijs - Soortencoördinator

PaS - Provinciehuis aan de Singel Desguinlei 100, 2018 Antwerpen

T +32 3 240 66 87, M +32 479 80 33 70

Mieke.HOOGEWIJS@provincieantwerpen.be

Karel Van Moer

Projectcoördinator Rato vzw Tel: +32 9 267 87 25 GSM: +32 496 59 06 93 Mail: karel.van.moer@Oost-Vlaanderen.be Tim Adriaens

Faunabeheer – Wildlife Management

Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek - Research Institute for Nature and Forest (INBO) Kliniekstraat 25, B-1070 Brussel

tel +32 2 525 02 04 | gsm +32 496 62 61 78