L ee rg a ng V e rm og e nsp la nne r
1Programma
Dag 5 Huwelijksvermogensrecht en wettelijk erfrecht▪Huiswerk - Discussie
❑Terminologie huwelijksvermogensrecht
❑Nieuwe wetgeving per 1-1-2018
▪Inleiding
❑Omvang gemeenschap van goederen
❑Vergoedingsrechten
❑Periodiek verrekenbeding
▪Periodiek verrekenen met Figlo
❑Casus Zandhuijs
▪Finaal verrekenbeding
❑Casus Erik en Chantal
▪Wettelijk erfrecht
❑Rente-overeenkomsten
❑Uitsluitingsclausule
2
Huiswerkopdracht
▪Zevensprong
1. Ophelderen van onduidelijke terminologie
2. Formuleren van de probleemstellingen
3. Brainstormen
4. Probleemanalyse, waarin alle punten van de brainstorm worden besproken
5. Formuleren van de leerdoelen
6. Zelfstudie / zoeken van informatie buiten de groep
7. Nabespreken van de leerdoelen / nieuwe kennis synthetiseren en testen
4
Huiswerkopdracht
▪Stap 1 – Ophelderen terminologie
❑Wettelijke gemeenschap van goederen
❑Beperkte gemeenschap
❑Huwelijkse voorwaarden
❑Koude uitsluiting
❑Verrekenbedingen
❑Uitsluitingsclausule
❑Insluitingsclausule
▪Stap 2 – Formuleren probleemstellingen
❑Eigenlijke vraag huiswerkopdracht?
•Zijn huwelijkse voorwaarden nog nodig voor vermogende particulieren?
•Wat is de invloed van de beoogde wijzigingen in het wetsvoorstel op de praktijk van huwelijkse voorwaarden?
▪Vindplaats informatie
❑Koninklijke Nederlandse Beroepsorganisatie (KNB)
❑Eerstekamer.nl
❑Overheid.nl
❑Literatuur
•Vakblad financiële planning (VFP)
•Weekblad Privaatrecht, Notariaat en Registratie (WPNR)
•Relatierecht en Praktijk (REP)
•Fiscale Berichten voor het Notariaat (FBN)
13
Huwelijksvermogensrecht
Welke regimes?
▪Wettelijke gemeenschap van goederen →tot 1 januari 2018
▪Wettelijke beperkte gemeenschap →vanaf 1 januari 2018
▪Huwelijkse voorwaarden
❑Koude uitsluiting
❑Periodiek verrekenbeding
❑Finaal verrekenbeding
❑Beperkte gemeenschap
❑Gemeenschap van goederen → vanaf 1 januari 2018, (nu nog wel…)
15
Omvang nieuwe beperkte gemeenschap
▪Alle toekomstige goederen en schulden vanaf moment huwelijkssluiting
❑Artikel 1:94, lid 2 BW
▪Voorhuwelijks gemeenschappelijk vermogen en schulden
❑Artikel 1:94, lid 2 en 7 BW
▪Uitzonderingen
❑Verknochte goederen en schulden
❑Alle erfenissen en schenkingen, tenzij ingesloten
❑Pensioenrechten waarop WVPS van toepassing is
❑Erfrechtelijke vruchtgebruik
16
Beperkte gemeenschap in een schema
Privévermogen A Beperkte gemeenschap Privévermogen B
Niet gemeenschappelijk voorhuwelijks
vermogen en/of schulden Tijdens huwelijk verkregen
vermogen/schulden Niet gemeenschappelijk voorhuwelijks vermogen en/of schulden
Erfenis en schenkingen plus de vruchten hiervan en de hiermee
samenhangende schulden Gezamenlijk voorhuwelijks vermogen
Erfenis en schenkingen plus de vruchten hiervan en de hiermee samenhangende schulden
Insluiting en uitsluitingsclausule
▪Hoofdregel
❑Erfenissen en schenkingen buiten gemeenschap
▪Geen bepaling bij testament of gift
❑Uitbreiden gemeenschap bij huwelijkse voorwaarden mogelijk
▪Insluiting bij testament of bij gift
❑Overruling via huwelijkse voorwaarden mogelijk
▪Uitsluiting bij testament of bij gift
❑Overruling door insluiting via huwelijkse voorwaarden niet mogelijk
Nieuw huwelijksvermogensrecht per 1-1-2018
▪Wijzigingen nieuwe wet
❑Naar een beperkte gemeenschap van goederen
•Opgebouwd vermogen tijdens het huwelijk
❑Buiten de gemeenschap blijft dan:
•Vermogen aanwezig op moment aangaan huwelijk oUitzondering gezamenlijk vermogen
•Vermogen verkregen uit erfenis en schenking
▪Verbetering?
19
Cijfers onderzoek
▪GVG vs huwelijkse voorwaarden
❑75% gvg – 25% huw.vw
▪Inhoud huwelijkse voorwaarden
❑Verrekenbedingen (50%)
❑Beperkte gemeenschap (24%)
❑Koude uitsluiting (18%)
20
Praktijk
▪Wijzigingen invloed op bestaande huwelijken?
❑Gemeenschap van goederen
•Ouder wetgeving blijft geldig
❑Huwelijkse voorwaarden
•Bestaande finale verrekenbedingen
▪Invloed op nieuw op te maken huwelijkse voorwaarden?
21
▪Discussie - Hoe kijk jij tegen deze zaken aan?
❑Huwelijk/samenwonen
❑Vermogen voor het huwelijk
❑Vermogen tijdens het huwelijk
❑Erfenissen en schenkingen
❑Gemeenschap van goederen/huwelijkse voorwaarden
▪Invloed eigen visie op je advies?
22
Wetsvoorstel keuze uit huwelijksgoederenregime
▪Huwelijksregime kiezen bij de ambtenaar tussen:
❑Beperkte gemeenschap van goederen art 1:94BW
❑Algehele gemeenschap van goederen art 1:94aBW
▪Geen notariskosten bij gemeenschap van goederen
▪Keuze maken tot 1 dag voor huwelijk aan de hand van modelverklaring
Gemeenschap van goederen
▪Terminologie
❑Omvang gemeenschap van goederen
❑Vergoedingsrechten
Casus omvang GVG
▪Peer en Ineke zijn gehuwd in gemeenschap van goederen.
Peer heeft begin 2010 een erfenis onder de uitsluitingclausule ontvangen. De vruchten zijn niet uitgesloten.
De erfenis bestond uit een obligatieportefeuille ter waarde van €500.000. De jaarlijkse couponrente van € 20.000 wordt uitgekeerd.
▪Begin 2016 gaan Peer en Ineke scheiden. Heeft Ineke nog recht op (een deel van) de obligatieportefeuille en/of de rente?
De portefeuille is begin 2017 € 470.000. De rente is bijgeschreven op de spaarrekening, totaal € 143.000.
25
Antwoord Casus omvang GVG
▪Uitsluitingsclausule
❑Uitgesloten vermogensbestanddeel
❑Vruchten voor 2012
❑Vruchten na 2012
❑De rente die in 2010 en 2011 is ontvangen behoort tot de GVG.
❑De rente die na 2012 is ontvangen niet meer.
▪Dus 2 x € 20.000 plus de daaraan toe te rekenen rente behoort tot de GVG
26
Vergoedingsrechten
27
▪Vergoedingsrechten – art. 1:87 BW
▪Vergoeding voor investering in:
❑het gemeenschappelijk vermogen of
❑het vermogen van de ander
Investering in ‘het andere rijtje’
▪Ook bij huwelijkse voorwaarden!
Privé echtgenoot 1 Gemeenschap van
goederen Privé echtgenoot 2
Vergoedingsrechten
28
Beleggingsleer
Vordering afhankelijk van waardeontwikkeling goed
Plussen en Minnen
Nominale vordering
Vordering houdt oorspronkelijke waarde 1 januari 2012 voor
na
Vraag
Arend is op 11 november 2011 in gemeenschap van goederen gehuwd met Bea. In januari van dit jaar heeft Arend een schenking van € 30.000 gekregen van een tante. In de schenkingsakte is een uitsluitingsclausule opgenomen.
Om een schilderij van zijn favoriete schilder te kopen, komt Arend nog € 15.000 tekort. Gelukkig staat dit bedrag op de gezamenlijke spaarrekening en de aankoop van het schilderij voor € 45.000 is een feit.
Eindelijk hangt het prachtige schilderij boven de bank.
Helaas is het huwelijk van Arend en Bea niet voor eeuwig. In 2017 gaan zij uit elkaar. Het kunstwerk is dan
€ 75.000 waard. Stel dat de wettelijke rente 3% op jaarbasis is.
Wie heeft recht op wat bij de scheiding?
Feedback
Vergoedingsrecht € 15.000/€ 45.000 x € 75.000 = € 25.000 Schenking Privé Arend Gemeenschap van
goederen Privé Bea Schenking € 30.000 Spaarrekening € 15.000
Aankoop
Privé Arend Gemeenschap van goederen Privé Bea Schilderij € 45.000
Schuld gvg € 15.000 -\-
€ 30.000
Vordering Arend € 15.000
Scheiding
Privé Arend Gemeenschap van goederen Privé Bea Schilderij € 75.000
Schuld gvg € 25.000
€ 50.000
Vordering Arend € 15.000
Vergoedingsrechten
▪Uitzonderingen op beleggingsleer – dus nominaal
❑Transacties voor 1 januari 2012
❑Indien het vermogen van de andere echtgenoot zonder toestemming is aangewend
❑Indien het vermogen is aangewend voor consumptieve doeleinden
▪Afwijkende afspraken mogelijk
❑In huwelijkse voorwaarden
❑In aparte overeenkomst
31
▪Periodiek verrekenbeding
❑Casus Coenen: Inkomensbegrip
❑Verschil vergoedingsrechten
❑Gevolgen niet verrekenen
❑Casus Zandhuijs: jaarlijks verrekenen met Figlo?
32
Periodiek verrekenbeding
▪Periodiek verrekenbeding
❑Jaarlijks verrekenen.
❑Overgespaard inkomen.
❑Verplichting vervalt niet, bij ontbinding van het huwelijk alsnog verrekenen (finaal verrekenen).
❑Alsnog verrekenen inclusief de eventuele rendementen op de beleggingen.
33
Periodiek verrekenbeding
34
Casus Coenen
Periodiek verrekenen en beleggingsportefeuilles
Casus periodiek verrekenen 1
▪Vergelijking periodiek verrekenen en vergoedingsrechten
▪Tim en Carolien zijn gehuwd op huwelijkse voorwaarden met een pvb. Carolien heeft in 2014 geen inkomen. Uit het inkomen van Tim wordt € 40.000 gespaard.
Er wordt niet verrekend. Tim belegt begin 2015 de € 40.000 in een lucratief fonds.
Dit blijkt geen gelukkige keuze. De belegging is nu nog € 10.000 waard.
▪Ze besluiten begin 2016 uit elkaar te gaan. Wat moet Tim aan Carolien vergoeden als er in de andere jaren geen inkomen
hoeft te worden verrekend?
Antwoord casus periodiek verrekenen 1
▪Zie art 1: 141 lid 1 BW.
❑De verrekenverplichting voor € 40.000.
❑Carolien heeft recht op de helft.
❑Dus Tim moet ongeacht het verlies op de belegging een bedrag van € 20.000 betalen.
▪Wat zou Tim moeten betalen aan Carolien als de belegging wel lucratief was en nu
€60.000 waard is?
❑Dan beslaat de verrekenverplichting het saldo plus het rendement op de beleggingen, dus € 30.000.
▪Verschil vergoedingsrecht?
❑Plussen en minnen of alleen plussen
Casus periodiek verrekenen 2
▪Gevolgen niet verrekenen
▪Tim en Carolien zijn in 2011 gehuwd op huwelijkse voorwaarden met een periodiek verrekenbeding.
▪Carolien heeft in 2010 een aanzienlijk vermogen geërfd van haar ouders (geen uitsluitingsclausule). Waarde destijds € 800.000, nu inmiddels aangegroeid tot € 1 mio.
▪Tim is in 2012 een bedrijf gestart in de vorm van een BV. Dit blijkt zeer succesvol. Inmiddels is er een eigen vermogen van € 1 mio.
▪In de huwelijkse voorwaarden is het inkomen als volgt omschreven:
❑Onder inkomen in deze huwelijksvoorwaarden wordt verstaan het besteedbaar inkomen na betaling van belastingen, premies sociale verzekeringen en de kosten die redelijkerwijs gemaakt moeten worden voor de verwerving van het inkomen.
▪Zij hebben nooit verrekend en gaan scheiden in 2016.
Wat is het gevolg?
37
Antwoord casus periodiek verrekenen 2.
▪Periodiek verrekenen, niet over (art 133 lid 2 BW):
❑Inkomsten en vermogen voor het huwelijk.
❑Vermogen krachtens erfenis verkregen en de inkomsten hierover
▪Op basis van art 1:136 lid 2 BW dient hetgeen niet aantoonbaar is toe te rekenen bij helfte te worden verrekend.
▪Dus:
❑Tim dient € 500.000 te verrekenen met Carolien.
❑Carolien hoeft niets te verrekenen: het vermogen en de inkomsten daaruit vallen buiten de periodiek verrekening.
38
▪Praktijk?
❑Hoe om te gaan met niet uitgevoerd periodiek verrekenbeding?
❑Alsnog verrekenen: vaststellingsovereenkomst
❑Jaarlijks verrekenen: aanbieden als advies/dienst
39 40
Casus Zandhuijs
Gebruik Figlo voor periodiek verrekenen
Casus Erik en Chantal
Finaal verrekenbeding
▪Stelling
Een finaal verrekenbeding bij een niet-vermogende en een vermogende partner is alleen gunstig als de vermogende partner als eerste overlijdt.
Hulpmiddel bij casus Erik en Chantal
▪http://www.belastingdienst.nl/rekenhulpen/erfbelasting/
43
Cijfers SW
▪Vrijstellingen 2018
❑LL € 643.194
❑Kids € 20.371
▪Tarief 2018
❑10% tot € 123.248
❑20% daarboven
44
Uitkomsten – FVB zonder kinderen
Erik overlijdt eerst Chantal overlijdt eerst
Zonder FVB Met FVB Zonder FVB
859.035 359.035 -
45
▪Finaal verrekenbeding
❑Oplossing:
finaal verrekenbeding alleen bij overlijden vermogende partner?
❑Eenzijdig – Wederkerig
❑Oplossing:
Finaal verrekenbeding alleen als het uitkomt?
❑Facultatief - Verplicht
46
Hoorcollege Wettelijk erfrecht
Wettelijk erfrecht
▪Erfgenamen
❑4 groepen
•Echtgenoot samen met kinderen
•Ouders, broers en zussen
•Grootouders
•Overgrootouders
▪Verdeling nalatenschap?
❑Onverdeeldheid, tenzij
•Wettelijke verdeling
•Testament
Wettelijke verdeling
▪Langstlevende en een of meer kinderen
❑Langstlevende alle goederen en schulden
❑Kinderen
vordering ter grootte van erfdeel
49
Wettelijke verdeling
▪Vordering kinderen
❑Opeisbaarheid?
•Overlijden langstlevende
•Faillissement/schuldsanering
•Hertrouwen
•Opname verzorgingstehuis
•Bijstand
50
Wet
Testament
Wettelijke verdeling
▪Vordering kinderen
❑Rente?
•Voor zover de wettelijke rente hoger dan 6% is
❑Opdracht
•Zoek op hoe hoog de wettelijke rente nu is
51
Wettelijke verdeling
▪Opdracht
❑Het is mogelijk om een andere rente vast te stellen dan de rente genoemd in de wet.
•Onderzoek de mogelijkheden en geef aan hoe je dit in de praktijk vorm kan geven
•Hoe bepaal je welk rentepercentage past bij de situatie van je klant?
52
▪Invloed rente op erfbelasting
❑Lage rente
•Fictief vruchtgebruik
oLage rente is vaak lagere erfbelasting bij 1eoverlijden
•Oplossing: schenken?
❑Hoge rente
•Nominale waarde vordering oVaak hogere erfbelasting bij 1eoverlijden oGrote besparing mogelijk bij 2eoverlijden
•Beperking hoogte?
•Nadeel?
oVermogen wordt opgesnoept: nieuwe partner
Voorbeeld
Overeenkomst tot wijziging rentepercentage
Ondergetekenden,
Mevrouw__________, thans wonende aan de ____________ te _____________, _________, geboren op ___________, hierna te noemen ‘langstlevende’;
Mevrouw ____________, thans wonende aan de ____________te ____________, ____________, geboren op ____________, hierna te noemen ‘kind’;
en hierna gezamenlijk te noemen ‘partijen’,
In aanmerking nemende dat:
De nalatenschap van ____________ is verdeeld conform artikel 4:13 BW (wettelijke verdeling). Voor de hoogte van de rente over de geldvorderingen ten laste van de langstlevende wordt verwezen naar artikel 4:13 lid 4 BW. Op grond van de bepaling in hoofdstuk 3, lid 2 in het testament van erflater, opgemaakt op ____________door notaris ____________te ____________, is aan de erfgenamen gezamenlijk de bevoegdheid gegeven om in onderling overleg een ander rentepercentage overeen te komen.
Verklaren als volgt te zijn overeengekomen:
Partijen zijn te ____________ op ____________ overeengekomen dat het rentepercentage ter uitvoering van de verdeling op grond van artikel 4:13 BW, wettelijke verdeling, 10% enkelvoudig bedraagt.
In tweevoud getekend op ____________ te ____________,
Testament
▪Wettelijke verdeling en testament?
❑Erfdelen (percentages/stiefkind/onterving)
❑Opeisbaarheid vordering
❑Rente
❑Wilsrechten
❑Legaten
❑Voogdij
❑Bewind
❑Executeur
❑Uitsluitingsclausule
❑Tweetrapsmaking
55
▪Voogdij
❑Aanwijzing voogd in gezagsregister
▪Opdracht
❑Zoek op hoe deze manier van aanwijzen van een voogd praktisch werkt
❑Wat als je een testament hebt met aanwijzing voogd en een aantekening in het register?
•Meest recente aanwijzing gaat voor!
56
57
▪Huiswerk volgende bijeenkomst
❑Testamentair erfrecht: keuzetestament
❑Welke keuze maak je?
58
Afsluiting
▪Evaluatie en presentielijsten
