Rijksdienst voor Ondernemend Nederland. Duitsland in cijfers. Analyse van de handelsbetrekkingen tussen Saarland en Nederland. Uitgave maart 2020

(1)

Duitsland in cijfers

Analyse van de handelsbetrekkingen tussen Saarland en Nederland

Uitgave maart 2020 Rijksdienst voor Ondernemend

Nederland

(2)

Colofon

Uitgever

Netherlands Business Support Office Frankfurt (NBSO Frankfurt) Friedrich-Ebert-Anlage 36

60325 Frankfurt

Duitsland

(3)

Inhoudsopgave

Pagina

Economische indicatoren Saarland

Factsheet basisindicatoren 2019 1

Analyse internationale handel Saarland

Internationale handel in goederen Saarland naar doel- en herkomstland ,2019 2

Handelsvolumes Saarland, 2019 3

Export Saarland, top 10 warengroepen 4

Import Saarland , top 10 warengroepen 5

Internationale handel Saarland met Nederland naar warengroepen, 2019 6

Regioanalyse

Internationale handel van de deelstaten met Nederland, 2019 7

Basisindicatoren van de Duitse regio's, 2019 8

Importen Duitse regio's, 2019 9

Exporten Duitse regio's, 2019 10

Technologie-indicatoren, 2018 11

Ondernemingen met Nederlandse deelneming, 2017 12

Nederlandse inwoners in de deelstaten, 2018 12

Investeringsanalyse

Investeringsrelatie van de deelstaten, 2017 13

Investeringsrelatie van de deelstaten met Nederland, 2017 14

Inkomende investeringen in Saarland, 2017 15

Uitgaande investeringen Saarland, 2017 15

(4)

Economische indicatoren Saarland

Factsheet basisindicatoren 2019

2015 2016 2017 2018 2019

2015 2016 2017 2018 2019 Hoofdindicatoren

BBP Duitsland (in mld €)* 3.030 3.134 3.245 3.344 3.436

Ontwikkeling BBP Duitsland (reëel) 2,2 % 2,5 % 1,5 % 0,6 %

EMU-saldo Duitsland (in % BBB) 0,8% 0,9% 1,0% 1,7% 1,5%

Staatsschuld Duitsland (in % BBP) 70,8% 67,9% 63,9% 61,9% 59,2%

Overschot lopende rekening (in mld €) 259,6 262,5 261,3 249,6 270,2

Handelsoverschot goederen (in mld €) 249 252 252 222 238

Handelsoverschot diensten (in mld €) -19 -22 -21 -21 -24

BBP Saarland (in mld €) 34 34 35 36 36

Aandeel Saarland in BBP Duitsland 1,12% 1,08% 1,08% 1,08% 1,05%

Ontwikkeling BBP Saarland 0,7 % -0,3 % 1,9 % -0,1 % -0,6 %

Prestatie Saarland t.o.v. Duitsland ▼ ▼ ▼ ▼ ▼

Prijsontwikkelingen (indices 2015=100)

Invoerprijsindex Duitsland 100,9 97,8 100,1 102,7 101,7

Uitvoerprijsindex Duitsland 104,8 103,9 100,7 101,9 102,4

Consumentenprijzen Duitsland 106,9 107,4 102,6 103,8 105,3

Consumentenprijzen Saarland 100,0 100,4 101,9 103,6 105,0

Groothandelsprijzen Duitsland 104,8 103,8 102,9 104,8 104,7

Detailhandelsprijzen Duitsland 105,2 105,8 102,0 103,5 104,5

Werk en inkomen

Inwoners Duitsland (in mln) 81,56 82,43 82,66 83,02 83,21

Beroepsbevolking Duitsland (in mln) 43,12 43,66 44,25 44,85 45,25

Werklozen (in mln) 2,79 2,69 2,53 2,34 2,27

Werkloosheid Duitsland (in %) 6,4% 6,1% 5,7% 5,2% 5,0%

Salarisniveau per werknemer (€)

Duitsland 39.802 40.672 41.716 42.962 44.964

13 Saarland 37.834 38.367 39.190 40.231 41.052

Bruto uurloon per werknemer (€)

Duitsland 30,18 30,96 31,75 32,62 33,71

13 Saarland 28,64 29,35 30,02 30,74 31,50

Internationale handel (in mld €)

Export Saarland… 15,28 15,41 16,53 15,75 15,0

#+IF

… naar EU 10,52 10,40 11,21 10,96 10,44

^#+IF

Non-EU 4,76 5,01 5,32 4,79 4,56

^#+IF

Ontwikkeling export uit Saarland (nominaal) 11,2% 0,9% 7,3% -4,7% -4,8%

#+IF

Export (%; BBP) 45 % 45 % 47 % 44 % 42 %

Export naar Nederland 0,59 0,55 0,59 0,60 0,73

#+IF

Aandeel export naar Nederland 3,86% 3,57% 3,57% 3,81% 4,87%

#+IF

Ontwikkeling export naar Nederland (nominaal) 1,7% 0,0085079 -6,8% 0,0726801 7,3% -0,047187 1,7% -0,0476 21,7%

#+IF#+IF

Ontwikkeling relevantie Nederland ▼ ▼ ▲ ▲ ▲

^;0;-1)))

Import Saarland… 13,08 12,83 14,33 14,36 15,16

#+IF

… uit EU 9,81 9,65 10,55 10,69 11,25

#+IF

Non-EU 3,27 3,18 3,78 3,67 3,91

#+IF

Ontwikkeling import Saarland (nominaal) -1,9% 11,7% 0,2% 5,6%

^#+IF

Import (%; BBP) 38 % 38 % 41 % 40 % 42 %

Import uit Nederland 0,50 0,51 0,57 0,56 0,56

^#+IF

Aandeel import uit Nederland (nominaal) 3,82% 3,98% 3,98% 3,90% 3,69%

^#+IF

(5)

Analyse internationale handel Saarland

Internationale handel in goederen Saarland naar doel- en herkomstland ,2019 Export Saarland naar doelland 2019 (top 10)

2018

2019

Aandeel export 2019

Ontwikkeling t.o.v. 2018

Gewicht in export- portfolio^*

1 Frankrijk 2,29 2,20 14,8% -3,9%

▼

2 Verenigd Koninkrijk 1,95 1,67 11,3% -14,4%

▼

3 Verenigde Staten 1,50 1,54 10,4% 2,7%

▲

4 Italië 1,09 0,94 6,3% -13,8%

▼

5 Nederland 0,60 0,73 4,9% 21,7%

▲

6 Polen 0,71 0,73 4,9% 2,8%

▲

7 Volksrepubliek China 0,80 0,69 4,6% -13,8%

▼

8 Oostenrijk 0,67 0,67 4,5% 0,0%

▲

9 Spanje 0,63 0,63 4,3% 0,0%

▲

10 Slowakije 0,64 0,54 3,6% -15,6%

▼

Import Saarland naar herkomstland 2019 (top 10)

2018

2019

Aandeel import 2019

Ontwikkeling t.o.v. 2018

Prestaties t.o.v. markt*

1 Spanje 2,51 2,96 20,2% 17,9%

▲

2 Frankrijk 2,34 2,39 16,3% 2,1%

▼

3 Italië 0,91 1,04 7,1% 14,3%

▲

4 Verenigd Koninkrijk 0,71 0,74 5,1% 4,2%

▼

5 Polen 0,62 0,63 4,3% 1,6%

▼

6 Volksrepubliek China 0,56 0,62 4,2% 10,7%

▲

7 Verenigde Staten 0,48 0,60 4,1% 25,0%

▲

8 Nederland 0,56 0,56 3,8% 0,0%

▼

9 België 0,55 0,50 3,4% -9,1%

▼

10 Tsjechië 0,44 0,50 3,4% 13,6%

▲

Alle waarden zijn in mld euro, tenzij anders vermeld. De data is geactualiseerd tot en met december 2019.

*): Vergelijking ontwikkeling landen vs. ontwikkeling Saarland als geheel.

Top 5 exportbestemmingen Top 5 leveranciers

In mld euro.

Frankrijk

Verenigd Koninkrijk

Verenigde Staten

Italië

Nederland

2,20

1,67

1,54

0,94

0,73

Spanje

Frankrijk

Italië

Verenigd Koninkrijk

Polen

2,96

2,39

1,04

0,74

0,63 2018

2019

(6)

Handelsvolumes Saarland, 2019

Nederland 2 3 4 5 6 7 8 9 10

2018

Import Export Volume

2019

Import Export Volume

Aandeel in intern.

Handel Mutatie

t.o.v.

2018

Prestaties t.o.v.

Markt*

1 Frankrijk 2,34 2,29 4,64

2,39 2,20 4,58 15,6% -1,3% ▼

2 Spanje 2,51 0,63 3,15

2,96 0,63 3,59 12,2% 14,0% ▲

3 Verenigd Koninkrijk 0,71 1,95 2,66

0,74 1,67 2,41 8,2% -9,4% ▼

4 Verenigde Staten 0,48 1,50 1,98

0,60 1,54 2,14 7,3% 8,1% ▲

5 Italië 0,91 1,09 2,0

1,04 0,94 1,98 6,7% -1,0% ▼

6 Polen 0,62 0,71 1,33

0,63 0,73 1,36 4,6% 2,3% ▲

7 Volksrepubliek China 0,56 0,80 1,36

0,62 0,69 1,31 4,4% -3,7% ▼

8 Nederland 0,56 0,60 1,17

0,56 0,73 1,28 4,4% 9,4% ▲

9 Oostenrijk 0,35 0,67 1,02

0,29 0,67 0,97 3,3% -4,9% ▼

10 België 0,55 0,35 0,90

0,50 0,38 0,87 3,0% -3,3% ▼

11 Slowakije 0,29 0,64 0,93

0,24 0,54 0,78 2,6% -16,1% ▼

12 Tsjechië 0,44 0,34 0,78

0,50 0,27 0,76 2,6% -2,6% ▼

13 Hongarije 0,35 0,32 0,67

0,33 0,32 0,66 2,2% -1,5% ▼

14 Roemenië 0,39 0,18 0,58

0,40 0,18 0,57 2,0% -1,7% ▼

15 Kanada 0,26 0,19 0,44

0,29 0,21 0,50 1,7% 13,6% ▲

16 Turkije 0,22 0,25 0,47

0,22 0,20 0,43 1,5% -8,5% ▼

17 Luxemburg 0,13 0,30 0,43

0,12 0,29 0,41 1,4% -4,7% ▼

18 Mexiko 0,10 0,16 0,26

0,16 0,24 0,40 1,4% 53,8% ▲

19 Zwitserland 0,09 0,29 0,39

0,09 0,25 0,34 1,2% -12,8% ▼

20 Zweden 0,08 0,26 0,33

0,08 0,24 0,32 1,1% -3,0% ▼

*): Vergelijking ontwikkeling handelsrelatie van de individuele natie vs. ontwikkeling handelsrelaties overige naties.

Top 5 handelspartners Saarland 2019

2018 2019

Frankrijk ###### 4.580.000,00

Spanje ###### 3.590.000,00

Verenigd Koninkrijk ###### 2.410.000,00 Verenigde Staten ###### 2.140.000,00

Italië ###### 1.980.000,00

Polen ###### 1.360.000,00

Volksrepubliek China ###### 1.310.000,00

Nederland ###### 1.280.000,00

Oostenrijk ###### 970.000,00

België ###### 870.000,00

Slowakije ###### 780.000,00

Tsjechië ###### 760.000,00

Hongarije ###### 660.000,00

Roemenië ###### 570.000,00

Kanada ###### 500.000,00

Turkije ###### 430.000,00

Luxemburg ###### 410.000,00

Mexiko ###### 400.000,00

Zwitserland ###### 340.000,00

Zweden ###### 320.000,00

4,64

3,15

2,66

1,98

2,0 Frankrijk

Spanje

Verenigd Koninkrijk

Verenigde Staten

Italië

4,58

3,59

2,41

2,14

1,98

2018 2019

Handelsvolume (=export + import van goederen) in mld euro.

(7)

Export Saarland, top 10 warengroepen

2018 2019

Aandeel export 2019

Ontwikkeling tov 2018 1 Motorvoertuigen en

motorvoertuigonderdelen

6,21

5,94

39,0% -4,3%

2 Machines 3,24

3,10

20,3% -4,3%

3 Metalen 1,98

1,85

12,1% -6,6%

4 Rubber- en kunststofwaren 0,79

0,77

5,1% -2,5%

5 Overige goederen 0,50

0,58

3,8% 16,0%

6 Metaalwaren 0,60

0,55

3,6% -8,3%

7 Voedingsmiddelen en veevoer 0,53

0,53

3,4% 0,0%

8 Farmaceutische producten 0,41

0,44

2,9% 7,3%

9 Gegevensverwerkende apparatuur

0,36

0,31

2,0% -13,9%

10 Elektrische apparaten 0,28

0,27

1,8% -3,6%

totaal 14,9 14,3 94,0% -4,0%

Top 5 exportgoederen

Motorvoertuigen en motorvoertuigonderdelen

Machines

Metalen

Rubber- en kunststofwaren

Overige goederen

5,94

3,10

1,85

0,77

0,58

2018

2019

(8)

Import Saarland , top 10 warengroepen

2018 2019

Aandeel import 2019

Ontwikkeling t.o.v. 2018 1 Motorvoertuigen en

motorvoertuigonderdelen

4,15

4,75

31,4% 14,5%

2 Farmaceutische producten 1,63

1,89

12,4% 16,0%

3 Machines 1,34

1,17

7,7% -12,7%

4 Overige goederen 0,87

0,96

6,4% 10,3%

5 Metalen 0,87

0,81

5,4% -6,9%

6 Elektrische apparaten 0,66

0,74

4,9% 12,1%

7 Voedingsmiddelen en veevoer 0,60

0,61

4,0% 1,7%

8 Ertsen 0,50

0,54

3,5% 8,0%

9 Chemische producten 0,49

0,49

3,3% 0,0%

10 Metaalwaren 0,50

0,48

3,1% -4,0%

totaal 11,61 12,44 82,1% 7,1%

Top 5 importgoederen

Motorvoertuigen en motorvoertuigonderdelen

Farmaceutische producten

Machines

Overige goederen

Metalen

4,75

1,89

1,17

0,96

0,81

2018

2019

(9)

Internationale handel Saarland met Nederland naar warengroepen, 2019

Export Saarland naar Nederland, top 10 warengroepen

2018 2019

Ontwikkelimg t.o.v. 2018

Aandeel in export naar Nederland

Aandeel Nederland in totale export warengroep

Prestaties t.o.v. markt*

1 Metalen 187 211 ^12,8% ^28,9% ^11,4% ▲

_-6,51%

2 Motorvoertuigen en motorvoertuigonderdelen

132 204 ^54,5% ^28,0% ^3,4% ▲

_-4,30%

3 Machines 56 62 ^10,7% ^8,5% ^2,0% ▲

_-4,41%

4 Voedingsmiddelen en veevoer 52 52 ^0,0% ^7,1% ^9,9% ▲

_-1,23%

5 Overige goederen 35 50 ^42,9% ^6,8% ^8,5% ▲

_15,73%

6 Metaalwaren 30 37 ^23,3% ^5,1% ^6,8% ▲

_-9,32%

7 Elektrische apparaten 23 25 ^8,7% ^3,5% ^9,3% ▲

_-1,35%

8 Farmaceutische producten 25 22 ^-12,0% ^3,0% ^4,9% ▼

_8,65%

9 Chemische producten 14 14 ^0,0% ^1,9% ^6,9% ▼

_4,01%

10 Rubber- en kunststofwaren 10 13 ^30,0% ^1,7% ^1,6% ▲

_-1,72%

totaal top 10 564 690 22,3% 94,5% 4,8% ▲

Alle waarden zijn in mln euro, tenzij anders vermeld. De data is geactualiseerd tot en met december 2019.

Import Saarland uit Nederland, top 10 warengroepen

2018 2019

Ontwikkeling t.o.v. 2018

Aandeel in import uit Nederland

Aandeel Nederland in totale import warengroep

Prestaties t.o.v. markt*

1 Voedingsmiddelen en veevoer 107 107 ^0,0% ^19,2% ^17,6% ▼

_1,86%

2 Farmaceutische producten 82 105 ^28,0% ^18,9% ^5,6% ▲

_15,64%

3 Producten van de landbouw en de jacht

79 74 ^-6,3% ^13,3% ^20,1% ▼

_-1,04%

4 Overige goederen 61 72 ^18,0% ^13,1% ^7,5% ▲

_10,34%

5 Metalen 59 46 ^-22,0% ^8,3% ^5,7% ▼

_-6,65%

6 Chemische producten 62 45 ^-27,4% ^8,0% ^9,0% ▼

_0,90%

7 Machines 20 20 ^0,0% ^3,6% ^1,7% ▲

_-13,24%

8 Rubber- en kunststofwaren 21 20 ^-4,8% ^3,6% ^4,6% ▼

_0,29%

9 Metaalwaren 9 11 ^22,2% ^1,9% ^2,2% ▲

_-5,13%

10 Motorvoertuigen en motorvoertuigonderdelen

13 10 ^-23,1% ^1,7% ^0,2% ▼

_14,41%

totaal top 10 513 510 ^-0,6% ^91,6% ^3,66% ▼

Alle waarden in mln euro, tenzij anders vermeld. De data is geactualiseerd tot en met december 2019.

* Vergelijking ontwikkeling in warengroep vs. ontwikkeling warengroep als geheel.

(10)

Regioanalyse

Internationale handel van de deelstaten met Nederland, 2019

9 3 4 5 6 7 8

2018

Import Export Volume*

2019

Import Export Volume *

Aandeel in handel met Nederland

Mutatie t.o.v.

2018

Prestaties t.o.v.

markt**

1 Noordrijn-Westfalen 42,95 20,59 63,54

44,06 20,66 64,72 34,0% 1,9% ▲

2 Baden-Württemberg 13,71 14,75 28,46

12,78 14,24 27,02 14,2% -5,1% ▼

3 Beieren 9,87 6,59 16,46

9,71 6,98 16,69 8,8% 1,4% ▲

4 Nedersaksen 7,63 7,68 15,31

7,61 7,48 15,10 7,9% -1,4% ▼

5 Hessen 5,05 4,37 9,41

5,41 4,03 9,44 5,0% 0,3% ▼

6 Rijnland-Palts 3,95 3,99 7,94

3,49 3,26 6,74 3,5% -15,1% ▼

7 Hamburg 3,95 2,14 6,09

4,55 1,75 6,30 3,3% 3,4% ▲

8 Saksen-Anhalt 1,74 1,11 2,86

1,65 1,17 2,82 1,5% -1,4% ▲

9 Saksen 1,26 1,50 2,76

1,29 1,52 2,81 1,5% 1,8% ▼

10 Sleeswijk-Holstein 1,27 1,56 2,83

1,21 1,59 2,80 1,5% -1,1% ▼

11 Berlijn 1,48 0,76 2,24

1,46 0,68 2,14 1,1% -4,5% ▼

12 Bremen 0,80 0,57 1,36

1,11 0,56 1,67 0,9% 22,8% ▲

13 Brandenburg 0,96 0,65 1,62

0,90 0,66 1,55 0,8% -4,3% ▼

14 Thüringen 0,82 0,74 1,57

0,84 0,69 1,53 0,8% -2,5% ▼

15 Mecklenburg-Voorpomme 0,58 0,50 1,08

0,58 0,71 1,29 0,7% 19,4% ▲

16 Saarland 0,56 0,60 1,17

0,56 0,73 1,28 0,7% 9,4% ▲

17 Ausland 1,10 22,95 24,05 1,48 25,0 26,48 13,9% 10,1%

18 Restposition 0,02 0,0 0,02 0,02 0,0 0,02 0,0% 0,0%

Duitsland 97,70 91,05 188,77

98,71 91,71 190,40

0,86%

*) Handelsvolume (=export + import van goederen) in mld euro. **) Vergelijking ontwikkeling handelsrelatie van de deelstaat vs. ontwikkeling handelsrelaties overige deelstaten.

Top 5 Duitse deelstaten als handelspartner voor Nederland

63,54

28,46

16,46

15,31

9,41

Noordrijn-Westfalen

Baden-Württemberg

Beieren

Nedersaksen

Hessen

64,72

27,02

16,69

15,10

9,44

2018 2019

Handelsvolume (=export + import van goederen) in mld euro.

(11)

Basisindicatoren van de Duitse regio's, 2019

BBP

2019

Aandeel*

Mutatie t.o.v.

2018 Inwoners Aandeel *

Beroeps- bevolking

Werkloos- heid

Salaris niveau per

werkn.

Bruto uurloon per werkn.

Zuid 1.451 42,3% 0,5 % 30,42 mln 36,70% 17,66 mln 3,3 % 48.838 € 36,56 €

3 Beieren 633 18,4% 0,5 % 13,08 mln 15,8% 7,73 mln 2,8 % 48.207 € 36,15 €

2 Baden-Württemberg 524 15,3% 0,1 % 11,07 mln 13,3% 6,4 mln 3,2 % 48.795 € 36,48 €

8 Hessen 294 8,6% 1,1 % 6,27 mln 7,6%0,0% 3,53 mln 4,4 % 50.300 € 37,62 €

West 892 25,9% -0,08 % 23,01 mln 27,71% 12,22 mln 6,1 % 43.568 € 33,36 €

11 Noordrijn-Westfalen 711 20,7% 0,2 % 17,93 mln 21,6% 9,64 mln 6,5 % 44.118 € 33,73 €

12 Rijnland-Palts 145 4,2% -1,3 % 4,09 mln 4,9% 2,05 mln 4,3 % 41.632 € 32,11 €

13 Saarland 36 1,0% -0,6 % 0,99 mln 0,0%1,2% 0,53 mln 6,2 % 41.052 € 31,50 €

Noord 562 16,4% 1,2 % 13,4 mln 16,14% 7,31 mln 5,5 % 43.359 € 32,57 €

10 Nedersaksen 307 8,9% 0,9 % 7,98 mln 9,6% 4,15 mln 5,0 % 41.517 € 31,49 €

7 Hamburg 123 3,6% 2,2 % 1,84 mln 2,2% 1,29 mln 6,1 % 53.051 € 38,57 €

16 Sleeswijk-Holstein 98 2,9% 1,1 % 2,9 mln 3,5% 1,43 mln 5,1 % 38.782 € 29,31 €

6 Bremen 34 1,0% 0,2 % 0,68 mln 0,8%0,0% 0,44 mln 9,9 % 47.190 € 35,74 €

Oost 530 15,6% 1,3 % 16,2 mln 19,51% 8,09 mln 6,5 % 40.036 € 29,11 €

4 Berlijn 153 4,5% 3, % 3,65 mln 4,4% 2,07 mln 7,8 % 47.017 € 34,81 €

14 Saksen 128 3,7% 0,5 % 4,08 mln 4,9% 2,07 mln 5,5 % 38.209 € 27,79 €

5 Brandenburg 74 2,2% 0,8 % 2,51 mln 3,0% 1,13 mln 5,8 % 38.436 € 27,75 €

17 Thüringen 64 1,9% 0,2 % 2,14 mln 2,6% 1,05 mln 5,3 % 37.170 € 26,67 €

15 Saksen-Anhalt 64 1,9% 0,2 % 2,21 mln 2,7% 1,01 mln 7,1 % 36.888 € 26,31 €

9 Mecklenburg-Voorpommeren 47 1,4% 1,5 % 1,61 mln #DIV/0!1,9% 0,76 mln 7,1 % 36.515 € 26,27 €

Duitsland 3.435 0,6 % 83,03 mln 45,28 mln 5,0% 44.964 € 33,71 €

Bron: Dt. Statistisches Bundesamt, gebaseerd op meest actuele data, 2019. Indien niet anders vermeld waaarden in mld euro.

*) aandeel deelstaten/regio's aan Duitsland

Zuid West

Noord Oost

0,5 % -0,08 % 1,2 % 1,3 % Economische groei 2019

Inwoners (in mln)

Zuid West Noord Oost

3,3 %

6,1 %

5,5 %

6,5 % Werkloosheid

BBP 2019 (in mld €)

(12)

Importen Duitse regio's, 2019

2019

Import

Verdeling deelstaten

Mutatie t.o.v. 2018

Importen uit NL 2019

Verdeling leveringen NL op deelstaten

Aandeel NL in regio

2019

2018

Zuid 477 43,0% 1,98% 27,90 28,2% 6,0% 6,3%

Beieren 190 17,1% 0,63% 9,71 9,8% 5,11% 5,2%

Baden-Württemberg 184 16,6% 3,04% 12,78 12,9% 6,9% 7,7%

Hessen 103 9,3% 2,57% 5,41 5,5% 5,3% 5,0%

West 300 27,1% 0,08% 48,11 48,7% 17,1% 17,0%

Noordrijn-Westfalen 246 22,2% 1,87% 44,06 44,6% 17,9% 17,8%

Rijnland-Palts 39 3,5% -13,35% 3,49 3,5% 8,9% 8,7%

Saarland 15 1,4% 5,60% 0,56 0,6% 3,7% 3,9%

Noord 202 18,2% 3,28% 14,48 14,6% 7,4% 7,2%

Nedersaksen 92 8,3% 2,27% 7,61 7,7% 8,3% 8,5%

Hamburg 68 6,1% 0,30% 4,55 4,6% 6,7% 5,9%

Sleeswijk-Holstein 23 2,1% 5,21% 1,21 1,2% 5,3% 5,8%

Bremen 19 1,7% 16,48% 1,11 1,1% 5,8% 5,0%

Oost 97 8,7% 1,80% 6,72 6,9% 7,6% 7,9%

Berlijn 15 1,4% 7,83% 1,46 1,5% 9,7% 10,6%

Saksen 27 2,4% 8,49% 1,29 1,3% 4,8% 5,1%

Brandenburg 19 1,7% -5,00% 0,90 0,9% 4,7% 4,9%

Thüringen 12 1,1% 2,45% 0,84 0,9% 7,0% 7,3%

Saksen-Anhalt 18 1,6% -5,30% 1,65 1,7% 9,2% 9,1%

Mecklenburg-Voorpommeren 6 0,5% -1,78% 0,58 0,6% 9,7% 8,9%

Duitsland 1.109 98,70 8,9% 8,9%

Bron: Dt. Statistisches Bundesamt, gebaseerd op data 2019

Indien niet anders vermeld waarden in mld euro. Waarden uit 'Restposition' en 'Ausland' blijven buiten beschouwing.

Zuid West Noord Oost

2,0%

0,1%

3,3%

1,8%

Ontwikkeling importmarkt 2019

6,0%

17,1%

7,4% 7,6%

Aandeel NL in regio 2019 Regionale verdeling van leveringen uit Nederland

Importmarkt Duitsland 2019

(13)

Exporten Duitse regio's, 2019

2019

Exporten 2019

Verdeling deelstaten

Mutatie t.o.v. 2018

Exporten naar NL 2019

Aandeel van totale export naar

NL

2019

2018

Zuid 459,73 34,7% 0,37% 25,25 27,5% 5,9% 6,2%

Beieren 189,92 14,3% -0,32% 6,98 7,6% 3,7% 3,5%

Baden-Württemberg 205,17 15,5% 1,07% 14,24 15,5% 6,9% 7,3%

Hessen 64,64 4,9% 0,20% 4,03 4,4% 6,2% 6,8%

West 262,44 19,7% -3,29% 24,65 26,9% 9,9% 9,8%

Noordrijn-Westfalen 193,71 14,6% -1,25% 20,66 22,5% 10,7% 10,5%

Rijnland-Palts 53,48 4,0% -10,71% 3,26 3,6% 6,1% 6,7%

Saarland 15,25 1,1% -3,20% 0,73 0,8% 4,8% 3,8%

Noord 180,06 13,5% -0,45% 11,38 12,4% 7,5% 7,7%

Nedersaksen 85,29 6,4% -0,53% 7,48 8,2% 8,8% 9,0%

Hamburg 53,51 4,0% 1,99% 1,75 1,9% 3,3% 4,1%

Sleeswijk-Holstein 20,97 1,6% -1,63% 1,59 1,7% 7,6% 7,3%

Bremen 20,29 1,5% -5,36% 0,56 0,6% 2,8% 2,6%

Oost 107,52 8,0% 0,24% 5,43 6,0% 5,6% 5,3%

Berlijn 14,67 1,1% 0,26% 0,68 0,7% 4,6% 5,2%

Saksen 40,27 3,0% -0,54% 1,52 1,7% 3,8% 3,7%

Brandenburg 13,27 1,0% 2,80% 0,66 0,7% 5,0% 5,1%

Thüringen 15,50 1,2% 0,19% 0,69 0,8% 4,5% 4,8%

Saksen-Anhalt 16,59 1,2% 0,19% 1,17 1,3% 7,1% 6,7%

Mecklenburg-Voorpommeren 7,22 0,5% 0,13% 0,71 0,8% 9,8% 6,9%

Duitsland 1.327,78 0,79% 91,71 6,9% 6,9%

Bron: Dt. Statistisches Bundesamt, g ebaseerd op data 2019

Exportmarkt Duitsland 2019

Aandeel van totale export naar NL

Zuid 5,9%

9,9%

7,5%

5,6%

Zuid West Noord Oost

Aandeel NL in regio 2019

(14)

Technologie-indicatoren, 2018

Lastyea 2018

Octrooien aanvragen*

2018

Aandeel deelstaten

Mutatie 2018 tov 2017

Octrooien per 100.000 inwoners

Aandeel R&D aan BBP

(2017)

Bedrijfs- leven

Kennisin-

stellingen Overheid

Zuid

31.079 66,7% -2,5% 4,0 % #REF! #REF! #REF!

Baye

Beieren 14.852 31,9% -4,1% 114 3,1 % #REF! #REF! #REF!

Bad

Baden-Württemberg 14.608 31,3% 0,7% 133 5,6 % #REF! #REF! #REF!

Hes

Hessen 1.619 3,5% -16,0% 26 2,9 % #REF! #REF! #REF!

West

7.941 17,1% -4,6% 2,1 % #REF! #REF! #REF!

Nord

Noordrijn-Westfalen 6.856 14,7% -4,9% 38 2,1 % #REF! #REF! #REF!

Rhein

Rijnland-Palts 910 2,0% -1,2% 22 2,4 % #REF! #REF! #REF!

Saarla

Saarland 175 0,4% -11,2% 18 1,7 % #REF! #REF! #REF!

Noord

5.087 11,0% 3,5% 2,6 % #REF! #REF! #REF!

Nied

Nedersaksen 3.614 7,8% 2,8% 45 3,1 % #REF! #REF! #REF!

Ham

Hamburg 864 1,9% 12,2% 47 2,2 % #REF! #REF! #REF!

Schle

Sleeswijk-Holstein 474 1,0% -6,9% 16 1,6 % #REF! #REF! #REF!

Brem

Bremen 135 0,3% 4,7% 20 2,8 % #REF! #REF! #REF!

Oost

2.502 5,3% -3,6% 2,5 % #REF! #REF! #REF!

Berlin

Berlijn 722 1,5% 0,8% 20 3,4 % #REF! #REF! #REF!

Sach

Saksen 594 1,3% -17,4% 15 2,8 % #REF! #REF! #REF!

Thürin

Thüringen 547 1,2% 1,9% 25 2,2 % #REF! #REF! #REF!

Bran

Brandenburg 289 0,6% -11,9% 12 1,7 % #REF! #REF! #REF!

Sach

Saksen-Anhalt 205 0,4% 10,2% 9 1,5 % #REF! #REF! #REF!

Mec

Mecklenburg-Voorpommeren 145 0,3% 7,4% 9 1,8 % #REF! #REF! #REF!

Deutschland

46609 1

Totaal 46.609 -2,5% 3,1 %

0,0% 0,0% 0,0%

*) Bij het Duitse octrooiburau geregistreerde octrooiaanvragen 2018

Bron: Deutsches Patent- und Markenamt (Duits Octrooiburau) , zover niet anders vermeld gebaseerd op meest actuele data, 2018

*) Bestand van bij het Duitse octrooiburau geregistreerde octrooien

Zuid West Noord Oost

4,0 %

2,1 %

2,6 % 2,5 %

**Octrooien aanvragen* 2018 Andeel R&D aan BBP (2018)**

(15)

Ondernemingen met Nederlandse deelneming, 2017

Nederlandse inwoners in de deelstaten, 2018

4 5 6 7

Deelstaat

Aantal ondernemingen

Aantal

medewerkers Omzet in mld €

Noordrijn-Westfalen 799 126.000 66,3

Hessen 426 79.000 38,3

Beieren 411 100.000 64,7

Baden-Württemberg 376 77.000 37,5

Nedersaksen 197 64.000 25,8

Hamburg 159 41.000 35,7

Berlijn 155 32.000 10,5

Rijnland-Palts 86 16.000 7,7

Sleeswijk-Holstein 81 10.000 4,7

Bremen 65 12.000 7,4

Saksen 59 11.000 4,1

Saksen-Anhalt 43 8.000 2,4

Brandenburg 34 6.000 2,7

Mecklenburg-Voorpommeren 33 2.000 0,8

Saarland 12 4.000 0,8

Thüringen 0.000 0

Duitsland 2.972 592.000 310,4

Bron: Deutsche Bundesbank

Deelstaat

Aantal inwoners

Aantal

Nederlanders in %

Noordrijn-Westfalen 17,93 mln 70.340 0,39 %

Nedersaksen 7,98 mln 29.910 0,37 %

Berlijn 3,65 mln 8.195 0,22 %

Beieren 13,08 mln 9.710 0,07 %

Baden-Württemberg 11,07 mln 7.915 0,07 %

Hessen 6,27 mln 7.985 0,13 %

Rijnland-Palts 4,09 mln 6.470 0,16 %

Hamburg 1,84 mln 2.610 0,14 %

Sleeswijk-Holstein 2,9 mln 2.145 0,07 %

Bremen 0,68 mln 1.100 0,16 %

Saksen 4,08 mln 1.060 0,03 %

Brandenburg 2,51 mln 1.055 0,04 %

Mecklenburg-Voorpommeren 1,61 mln 835 0,05 %

Saksen-Anhalt 2,21 mln 745 0,03 %

Saarland 0,99 mln 640 0,06 %

Thüringen 2,14 mln 535 0,03 %

Duitsland 83,03 mln 151.250 0,18 %

Bron: Statistisches Bundesamt, Wiesbaden.

(16)

Investeringsanalyse

Investeringsrelatie van de deelstaten, 2017

Inkomende investeringen in de deelstaten, 2017

# Deelstaat

Investeringspositie 2017

% van totaal

1 Noordrijn-Westfalen 135,85 25,45%

2 Beieren 112,24 21,03%

3 Hessen 104,82 19,64%

4 Baden-Württemberg 48,54 9,09%

5 Hamburg 37,83 7,09%

6 Nedersaksen 25,59 4,79%

7 Berlijn 21,98 4,12%

8 Rijnland-Palts 10,94 2,05%

9 Saksen 7,63 1,43%

10 Sleeswijk-Holstein 6,36 1,19%

11 Brandenburg 6,26 1,17%

12 Mecklenburg-Voorpommeren 5,34 1,00%

13 Saksen-Anhalt 3,71 0,69%

14 Saarland 3,23 0,61%

15 Thüringen 2,41 0,45%

16 Bremen 1,09 0,20%

Duitsland 533,82

in mld €

Uitgaande investeringen uit de deelstaten, 2017

# Deelstaat

Investeringspositie 2017

% van totaal

1 Baden-Württemberg 296,16 24,75%

2 Noordrijn-Westfalen 250,86 20,97%

3 Beieren 241,87 20,22%

4 Hessen 183,17 15,31%

5 Nedersaksen 82,07 6,86%

6 Rijnland-Palts 52,55 4,39%

7 Hamburg 45,55 3,81%

8 Berlijn 14,52 1,21%

9 Sleeswijk-Holstein 12,11 1,01%

10 Brandenburg 5,50 0,46%

11 Saksen-Anhalt 3,30 0,28%

12 Saarland 2,93 0,24%

13 Bremen 2,10 0,18%

14 Saksen 1,76 0,15%

15 Thüringen 1,73 0,14%

16 Mecklenburg-Voorpommeren 0,26 0,02%

Duitsland 1.196,44

in mld €

Noordrijn-Westfalen: 135,85 Beieren: 112,24

Hessen: 104,82

Baden-Württemberg: 48,54 Hamburg: 37,83

Baden-Württemberg: 296,16 Noordrijn-Westfalen: 250,86 Beieren: 241,87

Hessen: 183,17 Nedersaksen: 82,07

Top 5

(17)

Investeringsrelatie van de deelstaten met Nederland, 2017

Investeringspositie van Nederland in de deelstaten, 2017

# Deelstaat

Investeringspositie 2017

% van totaal

% van deelstaat

1 Noordrijn-Westfalen 24,95 22,49% 18,37%

2 Hessen 24,34 21,94% 23,22%

3 Beieren 19,77 17,82% 17,61%

4 Hamburg 16,71 15,06% 44,17%

5 Baden-Württemberg 8,18 7,37% 16,85%

6 Nedersaksen 5,47 4,93% 21,38%

7 Saksen 3,17 2,86% 41,56%

8 Rijnland-Palts 1,76 1,59% 16,09%

9 Saksen-Anhalt 1,37 1,24% 36,91%

10 Berlijn 1,31 1,18% 5,96%

11 Sleeswijk-Holstein 1,14 1,03% 17,91%

12 Bremen 1,09 0,98% 100,18%

13 Brandenburg 0,67 0,60% 10,70%

14 Mecklenburg-Voorpommeren 0,49 0,44% 9,18%

15 Thüringen 0,40 0,36% 16,61%

16 Saarland 0,12 0,11% 3,72%

Duitsland 110,94

in mld €

Investeringspositie van de deelstaten in Nederland, 2017

Investeringspositie 2017

% van totaal

% van deelstaat

1 Baden-Württemberg 11,77 -17,73% 3,97%

2 Hamburg 8,71 -13,12% 19,12%

3 Hessen 6,88 -10,36% 3,76%

4 Rijnland-Palts 1,87 -2,82% 3,56%

5 Berlijn 1,02 -1,54% 7,02%

6 Bremen 0,74 -1,11% 35,25%

7 Saarland 0,12 -0,18% 4,09%

8 Sleeswijk-Holstein 0,03 -0,05% 0,25%

9 Thüringen 0,01 -0,02% 0,58%

10 Brandenburg

11 Mecklenburg-Voorpommeren 12 Saksen-Anhalt

13 Saksen -0,02 0,03% -1,13%

14 Beieren -26,88 40,49% -11,11%

15 Nedersaksen -29,28 44,11% -35,68%

16 Noordrijn-Westfalen -41,38 62,33% -16,50%

totaal -66,41

Noordrijn-Westfalen: 24,95 Hessen: 24,34

Beieren: 19,77 Hamburg: 16,71

Baden-Württemberg: 8,18

Top 5

Baden-Württemberg: 11,77 Hamburg: 8,71

Hessen: 6,88

Rijnland-Palts: 1,87 Berlijn: 1,02

Top 5

Waarden in mld €. Indien velden leeg zijn betekent dit dat er geen data beschikbaar is in verband met vetrouwlijkheidsredenen.

De data over de wederzijdse investeringsbetrekkingen op deelstaatniveau worden samengesteld door de Deutsche Bundesbank – de nationale bank van Duitsland. De data uit 2017 zijn de meest actuele. Zij geven het actuele bestand van directe en indirecte investeringen weer (investeringspositie). In overeenstemming met internationale standaards (IMF en OESO) worden directe investeringen in de berekening opgenomen als de grensoverschrijdende belangen aan het kapitaal of de stemrechten meer dan 10% zijn. Indirecte investeringen worden alleen bij een belang of stemrechten van meer dan 50% meegenomen in de berekening. Vorderingen en schulden binnen een investeringsrelatie worden verrekend.

De hier gepresenteerde cijfers vatten directe en indirecte investeringen geconsolideerd samen. Hierdoor

worden dubbele tellingen van directe en indirecte investeringen binnen multinationale ondernemingen met

complexe holdingstructuren voorkomen. De vorderingen van Duitse multinationale investeerdersi n Nederland

werden in 2017 overgecompenseerd door schulden bij hun Nederlandse entiteiten. Deze entiteiten zijn vaak

financiële instellingen van de multinationale ondernemingen. Dit verklaart waarom de Duitse investeringen in

Nederland negatief zijn.

(18)

Inkomende investeringen in Saarland, 2017

Uitgaande investeringen Saarland, 2017

Geografische oorsprong investeringen in Saarland

Regio Investeringspositie 2017

Investeringspositie 2017

1 Europa 3.156 97,7%

Europa 3,16 97,7 %

2 Amerika 56 1,7%

Amerika 0,06 1,7 %

3 Azië 18 0,6%

Azië 0,02 0,6 %

4 Afrika 0 0,0%

Afrika 0,0 0,0 %

3.230 100,0%

totaal 3,23 100,0 %

Waarden in miljard euro Mld €

Bron: Deutsche Bundesbank.

Investeringspositie Saarland naar bronland (inkomend top 10)

16

#

Land

Investeringspositie 2016

2017

Ontw.

valuta

Mutatie t.o.v.

2016 in %

Aandeel in FDI

1Italië 1,81

1,89

0,08 4,4% 58,5%

2Frankrijk 0,62

0,55

-0,07 -11,3% 17,0%

3Luxemburg 0,24

0,22

-0,02 -8,3% 6,8%

4Verenigd Koninkrijk 0,35

0,21

-0,14 -40,0% 6,5%

5 Nederland 0,10

0,12

0,02 20,0% 3,7%

6Verenigde Staten 0,05

0,06

0,01 20,0% 1,9%

7Zwitserland 0,05

0,05

0,00 0,0% 1,5%

8België 0,03

0,03

0,00 0,0% 0,9%

9Spanje 10Oostenrijk

totaal (top 10) 3,25

3,13

-0,12 -3,7% 96,8%

Bron: Deutsche Bundesbank. Waarden in mld €.

Geografische oorsprong investeringen uit Saarland

Regio

Investeringspositie 2017

1 Europa 2,322 79,2 %

Europa 2,32 79,2 %

2 Azië 0,322 11,0 %

Azië 0,32 11,0 %

3 Amerika 0,179 6,1 %

Amerika 0,18 6,1 %

4 Afrika 0,086 2,9 %

Afrika 0,09 2,9 %

2,909 99,2%

totaal 2,91 99,2 %

Waarden in miljard euro Mld €

Bron: Deutsche Bundesbank.

Investeringspositie Saarland naar doelland (uitgaand top 10)

0

Land

Investeringspositie

2016

2017

Ontw.

valuta

Mutatie t.o.v.

2016 in %

Aandeel in FDI

1Frankrijk 0,87

0,87

0,00 0,0% 29,7%

2Russische Federatie 0,25

0,26

0,01 4,0% 8,9%

3Tsjechische Republiek 0,22

0,24

0,02 9,1% 8,2%

4Polen 0,22

0,23

0,01 4,5% 7,8%

5China 0,08

0,20

0,12 150,0% 6,8%

6Verenigde Staten 0,10

0,14

0,04 40,0% 4,8%

7 Nederland 0,08

0,12

0,04 50,0% 4,1%

8Luxemburg 0,09

0,09

0,00 0,0% 3,1%

9Verenigd Koninkrijk 0,08

0,08

0,00 0,0% 2,7%

(19)

Bronnen

Dit rapport is (voor zover niet anders vermeld) samengesteld met data uit de volgende betrouwbare publieke informatiebronnen:

- Statistisches Bundesamt, Wiesbaden http://www.destatis.de

- Internetportaal van de Statistische Ämter des Bundes und der Länder http://www.statistik-portal.de

- Deutsche Bundesbank, Frankfurt

https://www.bundesbank.de/de/statistiken - Deutsches Patent- und Markenamt

https://www.dpma.de/dpma/veroeffentlichungen/statistiken/index.html

De aan u gepresenteerde informatie is bij publicatie de meest actuele informatie. In verband met de zeer uiteenlopende publicatiedata van de verschillende bronnen kan een rapport niet eerder dan twee maanden na beëindiging van de betreffende publicatieperiode opgesteld worden. Zo ver mogelijk worden de data op deelstaatniveau gepubliceerd.

De rapporten over 2020 zijn naar verwachting vanaf maart 2021 beschikbaar. Indien u meer rapporten wenst te ontvangen, opmerkingen en/of suggesties heeft, kunt u contact met ons opnemen.

Hoe kunnen wij uw bedrijf ondersteunen?

Heeft u specifieke vragen over Duitsland?

Bent u op zoek naar een partner op de Duitse markt of wilt u een vestiging in Duitsland openen?

Neem gewoon contact met ons op!

Netherlands Business Support Office Frankfurt (NBSO) Friedrich-Ebert-Anlage 36

60325 Frankfurt am Main, Duitsland E: nbso-fra@minbuza.nl

T: +49 69 244 333 144

W: www.nbso.nl

(20)

Nederlands Economisch Netwerk

voor u actief in Duitsland!

Duitsland is voor Nederland de belangrijkste handelspartner, zowel wat export als import betreft. Daarom heeft de overheid een uitgebreid netwerk in Duitsland om de Nederlandse economische belangen te behartigen en het Nederlands bedrijfsleven te ondersteunen. Het Economisch Netwerk in Duitsland bestaat uit de ambassade in Berlijn, de consulaten-generaal in Düsseldorf en München en de Netherlands Business Support Offices (NBSO’s) in Frankfurt am Main, Hamburg en Stuttgart.