Lokaal Geluid vormgegeven:
Pre-MIG beleidsnota voor Almere Poort
inleiding door:
H.M. Visser – van der Weele wethouder verkeer en milieu gemeente Almere
Dames en heren,
“Herrie in Poort moet kunnen” was een van de krantenkoppen waarmee werd gereageerd op de ontwerp beleidsnota geluid in Almere-Poort. Minder groot waren helaas de koppen waarbij werd aangegeven dat hiertegenover ook beduidend rustiger plaatsen zouden ontstaan. De tegenstelling wil de gemeente Almere bij de ontwikkeling van het nieuwe stadsdeel Almere-Poort. Op sommige plaatsen meer geluid en waar mogelijk beduidend minder geluid. In het kort wil ik u schetsen hoe Almere hieraan handen en voeten geeft.
De stad Almere groeit nog steeds snel. In de 25 jaar dat Almere bestaat zijn er inmiddels zo’n 60.000 woningen gebouwd en wonen er 160.000 mensen. De stadskernen Almere -Haven, Almere -Stad en Almere-Buiten zijn vrijwel afgerond.
Toch blijft voor de stad een grote bouwopgave bestaan. De nieuwe stadskernen Almere-Hout, Almere-Poort en Almere -Pampus zullen ruimte moeten bieden voor woningen, maar ook voor werkgelegenheid.
In alle stadsdelen hebben we natuurlijk te maken met geluid en dus ook met de kans op geluidoverlast. Vanmorgen wil ik echter stilstaan bij de nieuwe benadering van de geluidproblematiek die is gekozen voor Almere-Poort.
Almere Poort wordt een stadsdeel waarbinnen veel verschillende functies een onderdak zullen vinden. Er is ruimte voor circa 11.000 woningen, kantoren en bedrijfsruimte. Wonen en werken moeten daarbij kunnen samengaan; ook
functiemenging mogelijk moet zijn. Basiseis is dat woningen in het gebied een goede woonkwaliteit moeten bieden. Die goede woonkwaliteit is voor een behoorlijk deel afhankelijk van de geluidbelasting van de omgeving
Bij het opstellen van het structuurplan voor Almere Poort zijn we tot de ontdekking gekomen dat het nog niet zo makkelijk is binnen de huidige regelgeving woningen te kunnen bouwen in het gebied. Dit komt vooral door de dichte infrastructuur. Spoorlijn, snelweg en de bestaande en nieuwe ontsluitingswegen beslaan met hun geluidzones een groot deel van de beschikbare ruimte. Het realiseren van woningen op logische plaatsen – bij een station of sportaccommodatie – wordt op basis van de huidige regels vrijwel onmogelijk. De functiemenging die Almere voorstaat maakt het probleem nog ingewikkelder.
MIG staat zoals u weet voor Modernisering Instrumentarium Geluidbeleid.
De basisgedachte is een gebiedgewijze benadering van de toelaatbare geluidbelasting. Hierbij krijgt de gemeente een grote vrijheid om een eigen geluidbeleid te voeren, afgestemd op de lokale omstandigheden en behoeften.
Vanuit deze benadering is Almere -Poort ruwweg te verdelen in twee zones.
Het zuidelijke gedeelte krijgt een uitgesproken centrumfunctie. Hier is een station en een zakencentrum gepland. Bij woningen in dit gebied kan meer geluid worden verwacht. In het overgangsgebied naar het toekomstige recreatiegebied Pampushout mag een rustiger woonomgeving worden verwacht.
Bij de verdere uitwerking van het geluidbeleid voor Almere -Poort zijn enkele uitgangspunten belangrijk geweest.
- “Het geluidbeleid is er op gericht een grotere diversiteit te krijgen”
Deze diversiteit richt z ich niet alleen op de heersende geluidniveaus, maar ook op de functies die in een gebied aanwezig zijn. Door af te wijken van de gangbare
normstelling kunnen woningen worden gerealiseerd op bedrijventerreinen. Kunnen kantoorfuncties met wonen worden gecombineerd en kunnen in woonwijken kleinere bedrijven een plaats vinden.
- “Meer geluid waar mogelijk en minder geluid waar nodig”
Hiermee wil Almere aangeven dat er extra aandacht is voor de woongebieden. Het merendeel van de bewoners van deze gebieden mag verwachten dat zij een rustige woonomgeving krijgen. In werkgebieden zal het gemiddelde geluidniveau hoger liggen. Woningen in deze gebieden krijgen daar dus ook mee te maken. Op basis van ons geluidbeleid is het vooraf duidelijk welk geluidniveau toelaatbaar wordt gevonden.
- “Het woonklimaat wordt gewaarborgd; woningen met een hogere waarde worden gecompenseerd.
Een belangrijk uitgangspunt is dat het geluidniveau binnenshuis altijd is
gewaarborgd, onafhankelijk van het buitenniveau. Mocht daarbij het buitenniveau hoger zijn dan de voorkeursgrenswaarde, zal de kwaliteit van de woonomgeving voldoende compensatie moeten bieden. Hierdoor moet de hinder verdwijnen.
Dit laatste suggereert dat hinder een duidelijk meetbaar begrip is. Dat is echter niet het geval. He t huidige systeem van geluidnormering gaat daar wel van uit, maar is dat ook realistisch? Er zijn wel degelijk situaties te bedenken waarbij een hogere geluidbelasting voor bewoners acceptabel is doordat zij ook extra voordelen hebben.
Zo is het algemeen bekend dat een tankstation behoorlijk wat geluidoverlast kan geven. Op de meeste plaatsen dient het tankstation echter ook als avondwinkel en blijkt te voorzien in een behoefte.
Haltes voor openbaar vervoer (bus, trein) kunnen overlast geven door stoppen en
Voor de een weegt het voordeel op tegen het nadeel, voor een ander niet. Daarom dienen er meer aspecten te worden betrokken bij compensatie voor overschrijding van de voorkeursgrenswaarden.
In de huidige systematiek kennen we de akoestische compensatie. Als het niet mogelijk is de geluidbelasting op de gevel terug te brengen naar de
voorkeurswaarde, worden er aan de woning maatregelen getroffen, voornamelijk ter bescherming van het binnenniveau. Hierbij kan worden gedacht aan:
- gevelisolatie;
- aangepaste woningindeling (woon- en slaapkamer aan geluidluwe zijde);
- minimaal één geluidluwe gevel;
- een geluidluw ‘privé-gebied’: een tuin of balkon aan de rustige kant van het huis.
Bovendien kan een woning – of beter gezegd een woningblok – worden gebruikt als afscherming voor de daarachter gelegen woningen.
Bij het nadenken over gebiedsgericht milieubeleid, zijn wij tot de conclusie gekomen dat akoestische compensatie alleen niet voldoende is. Ook de directe woonomgeving moet een bijdrage leveren aan de compensatie voor een hoger geluidniveau. Het is immers niet de bedoeling dat het leven zich alleen binnenshuis afspeelt.
Ter verbetering van de woonomgeving kan worden gedacht aan het inbrengen van positieve factoren als:
- een mooi uitzicht;
- veel groen in de buurt;
- goed openbaar vervoer;
- een kinderspeelplaatsje;
- winkels;
- grote (woon)kamers in de huizen.
Veel groen of parken kunnen alleen een positieve factor zijn als ook daar een goed verblijfsklimaat heerst. Dus ook hier is beheersing van het geluidniveau belangrijk.
Daarom heeft Almere besloten ook recreatiegebieden, recreatiewoningen,
kinderdagverblijven, parken en begraafplaatsen aan te merken als te beschermen objecten en gebieden.
In de beleidsnota Geluid in Almere Poort is dit verder uitgewerkt door voor ieder deelgebied een ambitieniveau neer te leggen. Dit ambitieniveau geeft aan welke geluidbelasting in een gebied verwacht kan worden. Voor de gebieden waar voornamelijk wordt gewoond geldt een hoog ambitieniveau. Hier zijn geen
overschrijdingen van de grenswaarden mogelijk. Voor het centrumgebieden gelden lagere ambitieniveaus Wonen is hier niet de hoofdfunctie, maar moet op sommige plaatsen wel mogelijk zijn. De ambitieniveaus zijn per ontwikkelingsgebied omgezet in geluidsprofielen die een beeld geven van de daadwerkelijke geluidbelasting.
Naast het bepalen van ambitieniveaus is de beleidsnota ook de basis voor de aanvraag voor het vaststellen van hogere grenswaarden. Ondanks dat Almere in
Dit blijft beperkt tot een klein aantal woningen rond de stationslocatie. Het aantal woningen waarvoor vrijstelling wordt aangevraagd is uiteraard geen streefgetal, maar een maximum. Doel blijft om de overschrijdingen zoveel mogelijk te beperken.
De beleidsnota Geluid in Almere Poort wordt door de ingevoerde ambitieniveaus en de geluidprofielen één van de sturingsinstrumenten bij de ontwikkeling van Almere Poort. Dit zal ik nader toelichten aan de hand van twee voorbeelden: de
deelgebieden Euroquartier en Waterrijk.
Euroquartier is een typisch centrumgebied. Naast woningen vinden ook winkels en kleinschalige dienstverlening hier een plaats. Voor dit gebied geldt een matig ambitieniveau
Op de grens met het zuidelijke deelgebied Omniworld komt een nieuw NS-station.
Het spoor loopt dwars door het gebied. In het geluidprofiel is dit duidelijk terug te zien in de zone die als lawaaiig is benoemd. Ook de invloed van doorgaande wegen in het gebied is duidelijk in het profiel te herkennen. Het geluidprofiel geeft een goed beeld van de maximale geluidniveaus zoals die na realisatie in de verschillende delen van dit gebied gehaald mogen worden.
Het sturen op woonkwaliteit gebeurt door een vooraf vastgestelde woningverdeling over verschillende geluidklassen in het gebied. Dit is weergegeven in een
taartpuntenmodel.
Binnen dit gebied geldt bijvoorbeeld dat voor maximaal 22% van de woningen een overschrijding van de voorkeurswaarde met 5 – 10 dB(A) is toegestaan.
Voor 17% van de woningen mag een overschrijding tot 5 decibel plaatsvinden. Als blijkt dat het mogelijk is een gunstiger situatie te realiseren, is dat natuurlijk altijd goed. Het model geeft grenzen aan in het planontwerp.
Waterrijk is duidelijk een heel ander soort gebied. Hier wordt voornamelijk gewoond, alhoewel langs het spoor aan de zuidzijde van het gebied nog enige bedrijven zijn gepland. Dit is een omgeving waar een bewoner rust mag verwachten. Er geldt dan ook een hoog ambitieniveau. Voor het merendeel van de woningen – minimaal 84% - geldt een maximale gevelbelasting die 5 decibel onder de voorkeurswaarde ligt.
De hiervoor geschetste gebiedsprofielen alleen zijn niet voldoende om het beleid ook in daden om te zetten. Het toepassen van geluidbeleid als sturingsinstrument vereist een goede organisatie. Het aspect geluid zal vanaf het eerste begin betrokken
moeten zijn bij nieuwe ontwikkelingen. Met die insteek is het mogelijk om consequent geluidbeperkende maatregelen te beoordelen in de volgorde bronmaatregelen, overdrachtsmaatregelen en maatregelen bij de ontvanger. Hierdoor kunnen hinderlijke situaties worden voorkomen en worden nieuwe saneringssituaties uitgesloten.
Naast een instrument voor het sturen van het ontwerpproces, is de beleidsnota ook de basis voor de aanvraag voor het vaststellen van hogere grenswaarden. Hierover
In overleg met de Provincie is hiervoor een structuur bedacht, die aansluit bij de verschillende ontwikkelingsfases die een deelgebied doorloopt. Zonder hier uitgebreid op in te gaan is de opzet dat uitgaande van de voor het gehele gebied geldende hogere grenswaarden door steeds verdere detaillering en akoestisch onderzoek uiteindelijk een definitieve staffellijst wordt opgesteld. Deze lijst zal aangeven voor welke woningen een hogere grenswaarde geldt.
De steeds verdere detaillering maakt gedurende het ontwikkelingstraject op ieder moment bijsturing mogelijk.
De inbedding van geluid als ontwikkelingsinstrument is hiermee vastgelegd in het ontwerpproces. In de praktijk wordt er nu ervaring mee opgedaan. Komende evaluaties zullen moeten uitwijzen of dit gebiedsgerichte geluidbeleid een goed alternatief is voor de huidige regelgeving.
LOKAAL GELUIDBELEID VORMGEGEVEN
PRE-MIG BELEIDSNOTA VOOR ALMERE POORT
H.M. Visser - van der Weele
wethouder voor o.a. milieu, verkeer en sociale zaken
gemeente Almere
Geluid in Almere-Poort
Almere in de regio
Almere in ontwikkeling
Almere Buiten Noorderplassen
Almere Poort
Overgooi
Almere Hout
Almere Poort
Almere Poort
Infrastructuur Poort
M.I.G.
MIG staat voor:
• Modernisering
• Instrumentarium
• Geluidbeleid
Geluid in Almere Poort
Minder geluid
Meer geluid
Geluidsbeleid in Almere Poort
• Het geluidbeleid is er op gericht een grotere diversiteit te krijgen.
• Meer geluid daar waar mogelijk, voornamelijk in werkgebieden
• Minder geluid daar waar nodig, voornamelijk in woongebieden
• Het woonklimaat wordt gewaarborgd, woningen met een hogere waarde
worden gecompenseerd
Hinder ?
Tankstation:
veel verkeersgeluid, maar wel avondwinkel
Station, bushalte:
veel geluid, maar wel OV dichtbij
Hogere geluidbelasting betekent niet
Akoestische compensatie
Niet-akoestische compensatie
Factoren die als positief element worden gezien in omgeving
– mooi uitzicht – veel groen
– goed openbaar vervoer – kinderspeelplaatsje
– winkels
Hogere grenswaarden
• Beleidsnota is tevens aanvraag hogere grenswaarden
• Vrijstelling aangevraagd voor
overschrijding voorkeurswaarde:
– circa 2 % met 10 - 15 dB(A) (lawaaiig) – circa 11 % met 5 - 10 dB(A) (luidruchtig)
– circa 15 % tot 5 dB(A) (onrustig)
• Beleidsnota is sturingsinstrument
Geluid in Almere Poort
Voorbeeld 1 Euroquartier
Voorbeeld 2
Waterrijk
Euroquartier: centrumfunctie
Geluidprofiel
Waterrijk: parkwonen
Woningverdeling
Organisatie
• Geluid als sturingsinstrument – beleidsveld geluid zo vroeg
mogelijk betrekken bij een ontwikkeling
– altijd volgorde bron - overdracht - ontvanger aanhouden
– hinderlijke situaties voorkomen
Registratie en verantwoording
a k o e s t i s c h o n d e r z o e k h o g e r e g r e n s w a a r d e n
• g l o b a a l o n d e r z o e k
• g e e n c o n t o u r e n o p p l a n k a a r t
( g e d e t a i l l e e r d ) o n d e r z o e k m e t v a r i a n t e n v e r g e l i j k i n g b e s t e m m i n g s p l a n
o n t w i k k e l i n g s p l a n
v e r k a v e l i n g s p l a n
• u i t w e r k i n g s p l a n
• a r t i k e l 1 9 l i d 2 p l a n
e f f e c t e n a f w i j k i n g e n v a n o n t w i k k e l i n g s p l a n b e r e k e n e n
• c o n t o u r e n o p p l a n k a a r t
• u i t w e r k i n g s r e g e l s i n v o o r s c h r i f t e n
b u l k a a n v r a a g H o g e r e g r e n s w a a r d e n ( 3 . 3 7 0 w o n i n g e n )
o p z e t staffellijst
v e r f i j n i n g staffellijst
• v e r d e r e v e r f i j n i n g staffellijst;
• o n d e r b o u w i n g c r i t e r i u m
b e n u t t i n g h o g e r e g r e n s w a a r d e
p l a n f a s e a k o e s t i s c h o n d e r z o e k h o g e r e g r e n s w a a r d e n
• g l o b a a l o n d e r z o e k
• g e e n c o n t o u r e n o p p l a n k a a r t
( g e d e t a i l l e e r d ) o n d e r z o e k m e t v a r i a n t e n v e r g e l i j k i n g b e s t e m m i n g s p l a n
o n t w i k k e l i n g s p l a n
v e r k a v e l i n g s p l a n
• u i t w e r k i n g s p l a n
• a r t i k e l 1 9 l i d 2 p l a n
e f f e c t e n a f w i j k i n g e n v a n o n t w i k k e l i n g s p l a n b e r e k e n e n
• c o n t o u r e n o p p l a n k a a r t
• u i t w e r k i n g s r e g e l s i n v o o r s c h r i f t e n
b u l k a a n v r a a g H o g e r e g r e n s w a a r d e n ( 3 . 4 5 0 w o n i n g e n )
o p z e t staffellijst
v e r f i j n i n g staffellijst
• v e r d e r e v e r f i j n i n g staffellijst;
• o n d e r b o u w i n g c r i t e r i u m
b e n u t t i n g h o g e r e g r e n s w a a r d e
