• No results found

Weneldj eugdfestival Qi

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Weneldj eugdfestival Qi"

Copied!
16
0
0

Bezig met laden.... (Bekijk nu de volledige tekst)

Hele tekst

(1)

Q i

LIBER>ML MKG4ZINE

M A A N D B L A D E N DE ONAFHANKELIJKE

LIBERALE

JONGEREN

ORGANISATIE

VRIJHEID

EN

DEMOKRATIE

Weneldj eugdfestival

(2)

INFRO

KOLOFON

• DRIEMASTER

Liberaal magazine van de onaf­ hankelijke Jongeren Organisatie Vrijheid en Democratie.

Verschijnt 10 x per jaar. Abbonement: ƒ 27,50 per jaar. Advertentietarieven op aanvraag bij het algemeen secretariaat. Jaargang 37, nr.6 1985. Hoofdredactie: Auke Baas Uilenstede 122 1183 AN Amstelveen tel. 020-457528 HB-audi tor: Arthur Fickel Redactie: Jurjen 011ing Ingrid de Groen

Milan Wielinga (eindredactie) Jacco de Baat (eindredactie) Marieke de Koning

Bart Driessen Jaap Schlette

• J0VD algemeen secretariaat Prins Hendrikkade (centrum) 104 1011 AJ Amsterdam

tel. 020-242000

• Publicatie in de Driemaster betekent niet dat de mening van de redactie of het hoofdbestuur verwoood is. Alvorens ingezonden brieven of ander soort kopij in te sturen wordt verzocht contact op te nemen met de hoofdredacteur.

• Voorzitter Julius Remarque

Raamstraat 8, 1016 XM Amsterdam tel 020-229715 •Algemeen Secretaris

Linda Bakhuis

W. van Noortstraat 84, 3514 GG Utrecht tel 030-714943 • Penningmeester

Bert Hemmes

De Renne 17, 5902 RB Stadskanaal tel. 05990-22269 •Vice Voorzitter Politiek

Eli Leenaars

Boeckstaetedreef 77, 6543 JJ Nijmegen tel 080-785372 •Vice Voorzitter Organisatie

Michiel Wigman

Vrieswijk 153, 1852 EJ Heiloo tel 072-338189 • Internationaal Secretaris

Frank Rohof

Hengelosestraat 225a, 7521 AC Enschede tel 053-358994 •Secretaris Vorming en Scholing

Carin de Boer

Librije 67, 2907 JA Capelle a/d IJssel tel 010-585663 •Secretaris Public Relations

Arthur Fickel

Weteringkade 64, 2515 AR Den Haag tel 070-472682 •Secretaris Bestuurlijk Juridische Zaken

Taliën Willems

V. Leeuwenhoekstraat 20, 9727 JJ Grg. tel 050-269695 •Secretaris Sociaal Economische Zaken

Leo Pieter Stoel

Vijverhofstraat 119b, 3032 BJ R'dam tel. 05150-16894 •Secretaris Welzijn

Roel van Goudoever

Kanaalweg 24, 2628 EC Delft tel 015-145339 •Secretaris Ecologische Zaken

Rob Scholte

Marconistraat 44, 6533 KZ Nijmegen tel 080-561705 •Secretaris Internationale Zaken

Albert Kooiman

Kastanjelaan. 18, 2628 EC Delft tel. 02510-27826 •Secretaris Promotie en l e d e n w e r v i n g

Ton Hooijmaijers

Uilenstede 64-417, 1183 AK Amstelveen tel 020-430257

Onder het motto: 'Voor anti-imperi rialistische solidariteit, vrede en vriendschap' (Sovjet-organisa- toren beschikken over een flitsend taalgebruik) is vorige maand het twaalfde Wereldjeugdfestival in Moskou gehouden. Een politiek ar­ tikel en een uitgebreid verslag omtrent dit gebeuren vindt u op de pagina's 3 t/m 6. En nu maar hopen op een anti-imperialisti­ sche, solidaire, vredelievende en vriendschappelijke wereld!

Ook het verenigingsnieuws krijgt in deze Driemaster ruime aandacht. Zo komen in interviews het kader- blad LEF en de JOVD-promotieacti- viteiten aan de orde. Verder zijn er interviews met de nieuwe HB- leden. Zie bovendien de aankondi­ gingen van de BAV (pag.9) en het komende congres (pag.15)

Achtergrondartikelen zijn er o- ver staatsprijzen en de tendens naar het 'spelen op de man' in de politiek (interessant in ver­ band met Demostaat.).

Wat dit laatste betreft: bezoek de themadag en vergeet niet je tijdig op te geven voor het con­ gres !

Auke Baas.

(3)

INfERNATIONAAL

From M oscow w ith love !

Op zaterdag 29 juni j.1. vertrok een delegatie van vier hoofdbestuursleden onder leiding van voorzitter Julius Remarque naar Moskou.

Op uitnodiging van de Russische jongerenorganisatie KMO werd de JOVD zes dagen lang in de gelegenheid gesteld om de voorbereidingen van het Wereldjeugdfestival te bestuderen en om de banden tussen de twee jongerenorga­ nisaties nauwer aan te halen.

J u l i u s R e m a r q u e

L i n d e B a k h u i s

Voor twee dingen waren we gewaarschuwd door JOVD- ers die eerder bij de Russen op bezoek geweest waren: "Jongeren zijn in de Sovjet-Unie rond de 35", en: "Van 's ochtends vroeg tot 's avonds laat worden de gesprekken begeleid door liters Wodka!"

De eerste waarschuwing bleek volkomen terecht. Onze gastheren waren welvarende dertigers, zeer Westers gekleed, die beschikten over een groot kantoorgebouw met talloze secretaresses en auto's met chauffeur. Echt het type jonge, geleerde ma­ nager.

Maar ja, dat krijg je natuurlijk in een land waar De Partij en alles wat daarmee samenhangt aan het hoofd staat.

FESTIVAL

Direct op de eerste dag al bleek dat onze gasthe­ ren het bezoek voornamelijk in het teken van het Wereldjeugdfestival wilden stellen, zij waren zeer benieuwd naar de standpunten van de JOVD en wilden ook precies weten hoe de nationale Neder­

landse delegatie eruit zou zien en waarom de JOVD daar niet in deelnam. Toen Albert - onze

'Festivalspecialist' - ze had uitgelegd dat de Nederlandse delegatie naar het festival naast een aantal communistische jongeren voornamelijk bestond uit vertegenwoordigers van homogroepenn- gen en ethnische minderheden, knikten de Russen begrijpend. In zo'n delegatie kon natuurlijk geen enkel weldenkend mens participeren! Ze maakten zich bij voorbaat al ongerust over de provocaties waaraan de Sovjet-Unie ongetwijfeld ten prooi zou vallen.

Wij waren echter in heel andere onderwerpen geïn­ teresseerd dan alleen dat festival. We wilden proberen om een uitwisseling op lager niveau te organiseren zodat JOVD-ers in afdelingen en dis­ tricten ock eens een echte discussie kunnen hebben met mensen uit het Oostblok.

Vanaf 1986 komen er misschien inderdaad jonge Russen naar de JOVD-afdelingen in Nederland want het reisbureau voor jonge mensen (Spoetnik) was zeer geïnteresseerd in ons aanbod om af en toe

een dagdeel te verzorgen voor een groep die in Nederland op vakantie is.

KRUISRAKETTEN

De delegatie heeft ook veel tijd besteed aan ge­ sprekken over de hoogst actuele kruisraketten­ kwestie, onder andere bij het Arbatov-instituut voor Amerika en Canada en bij het Russische CSVE-comité (veiligheid en samenwerking in Eu­ ropa). Iedere keer opnieuw hebben we geprobeerd om te weten te komen hoeveel SS-20's er opge­ steld staan, maar dit aantal bleef in nevelen gehuld. Het is zeer teleurstellend dat de Sovjet-autoriteiten geen enkel exact cijfer la­ ten horen, want wat kan Nederland dan anders doen dan afgaan op de Amerikaanse satel1ietgegevens?

WODKA

Conclusie van ons bezoek is dat de KMO de contac­ ten met de JOVD zeer belangrijk vindt en graag wil doorgaan rret uitwisselingen. Belangrijk was wèl de manier waarop het Wereldjeugdfestival zou verlopen. (Lees: of de Westerse organisaties er één grote anticommunistische rel van zouden maken of niet.)

Toch is dat een opvallend resultaat binnen Rus­ sische partijkringen. Een paar jaar geleden name­ lijk, werd er nog een heftige discussie gevoerd of de KMO wel uitwisselingen kon hebben met zo'n

'conservatieve organisatie als de JOVD'. Kenne­ lijk zijn deze contacten van hogerhand goedge­ keurd en dat is toch een positieve ontwikkeling. Want hoe groot de verschillen ook zijn, wij jon­ ge liberalen durven de dialoog in ieder geval aan, met welke groepering dan ook!

Nu wilt u onderhand nog weten hoe het met die tweede waarschuwing zat. Dankzij de anti-alcohol- campagne van Kameraad Gorbatsjov hebben w ’j ge­ weldig genoten van aangelengd vruchtensap en brak smakend mineraalwater. Ook daarvoor hoef je niet in de Sovjet-Unie te zijn!

*

(4)

IfflERNATIONAAL

12e

W ereldj

Het twaalfde Wereldjeugdfestival voor vrede, vriend­ schap en anti-imperialistische solidariteit heeft de gemoederen binnen onze vereniging de laatste maanden behoorlijk beziggehouden. Na zeer uitvoerige discussie over de vraag of wij als JOVD wel of niet rechtstreeks zouden moeten deelnemen - middels de nationale delega­ tie - iB dit voor de Sovjet-Unie grootste 'spektakel' sinds de Olympische Spelen van 1980, werd besloten in- direkt te participeren door 3 JOVD-ers af te vaardigen in de IFLRY-delegatie. De IFLRY is de internationale federatie van liberale en radikale jongeren. Hieronder volgt een korte indruk van twee van hen.

H a r o l d M a k a s k e e n

R o b V e r m e e r

Na veel lange telefoongesprekken en bezoeken aan de Sovjet-ambassade in Den Haag en intensief con­ tact met het IFLRY-kantoor te Brussel kregen wij een kwartier voor ons vertrek van het vliegtuig uit Brussel onze speciale festival-visa overhan­ digd. Om te voorkomen dat hij zonder visum naar Moskou moest afreizen had Rob op aanraden van de Sovjet-ambassade in Den Haag ook nog een gewoon visum aangeschaft. Dit dubbele 'toegangsbewijs' zou echter een van de oorzaken zijn van onze pro­ blemen aan de grens. Een andere oorzaak was de fout, die door de Sovjet-missie in Brussel was gemaakt. Zij had tot overmaat van ramp als dele- gatie-aanduiding CENYC op onze visa ingevuld. CENYC is het overkoepelend orgaan van de Euro­ pese nationale jongerencentra.

Aangezien wij niet op de CENYC lijst van de doua­ ne voorkwamen leverde dat voor Rob Vermeer en Albert Hoff (Jonge Democraten) nog extra proble­ men op. De Sovjet-bureaucratie belemmert ieder flexibel handelen van het douanepersoneel. Behalve met sightseeing Moskou werden de eerste dagen en nachten gebruikt om te vergaderen. Zaterdagmiddag 27 juli begon het festival met een + 5 kilometer lange mars van het centrum van Moskou naar het Lenin-stadion. Vlak voordat de mars zou beginnen rezen de eerste problemen. De zogenaamde delegatie van West-Berlijn, verge­ zeld van 'nationale' vlag, bleek direct voor on­ ze delegatie te moeten gaan lopen. Na een fel protest en wel geplaatste dreigementen werden 3 andere delegaties tussen West-Berlijn en ons in­ geplaatst. Tevens werd door een hoge vertegen­ woordiger van het Sovjet-voorbereidingscomitë (SPC) tot twee maal toe bevestigd, dat de West- Berlijnse vertegenwoordigers niet met hun vlag­ gen het stadion binnen zouden komen. Voor ons, was dat van groot belang omdat wij gesteld had­

den dat de IFLRY niet zou participeren in het festival indien de delegatie van West-Berlijn de status van een nationale delegatie zou krij­ gen. Maar met de verzekering van de SPC op zak begaven wij ons op weg naar het Lenin-stadion

euadfestival

3 A AHTM M M nEPU A /lM C TM H EC K yiO C O flM flA P H O C Tb, MMP M flPyjKEY!

Voor anti-imperialistische solidariteit, vrede en vriendschap!

alwaar wij een paar uur later èn een honderd­ tal 'Liberals do it Freely'-stickers lichter aankwamen.

In het stadion werd ons echter duidelijk dat be­ paalde politieke beslissingen in hogere dan SPC- kringen genomen moesten zijn. Ondanks de verzeke­ ring van de SPC kwam de Westberlijnse delegatie toch het stadion binnen met een enorm groot exem­ plaar van de gewraakte vlag. Tevens verscheen op de electronische borden waarop alle delegaties vermeld werden niet "Delegation from West-Berlin" maar "Delegation of West-Berlin". Vervolgens ver­

liet de IFLRY-delegatie het stadion. Deze stap werd ook genomen door de Westduitse delegatie en de delegaties van het CENYC en de International Union of Socialist Youth (IUSY). De Westduitse delegatie besloot direct het participeren in het festival op te schorten. De drie internationale delegaties besloten één koers te gaan varen. Dit resulteerde in het voorlezen van een verklaring tijdens de opening van de thematische centra, waarin stond dat de organisaties hun participatie opschorten totdat er een aanvaardbare verklaring van de SPC zou komen over hetgeen zich in het stadion had voorgedaan. In de loop van zondag- nacht/maandagmorgen werd ons duidelijk dat wij alsnog aan de slag konden. Door Tass werd een be­ richt de wereld ingezonden waaruit duidelijk bleek dat de SPC in de fout was gegaan en dat dit ten zeerste betreurd werd.

Een impressie van 2 JOVD - ers

uit de IFLRY-delegatie

(5)

INfERNATIONAAL

De maandag zou voor de Westerse delegaties in het teken staan van de bezetting van Afghanistan door de Sovjet-Unie. Het was ons bekend dat de Noorse delegatie een demonstratie tegen de bezetting van Afghanistan had voorbereid. Deze demonstratie zou plaatsvinden tijdens een solidariteitsbijeenkomst voor de mensen in Azië tegen imperialisme. Een groot deel van de IFLRY-delegatie was aanwezig bij deze demonstratie, die een redelijk succes genoemd kan worden, 's Avonds hield een Zweedse, die voor de VN als waarnemer in Afghanistan was geweest, een felle lezing over de bezetting van dit land. De vertaling van haar speech was rond­ uit slecht en bepaalde zinsneden werden helemaal niet vertaald. Protesten vanuit de zaal mochten niet baten, het was een van de vele technische problemen.

De eerste dagen van het festival werden wij veel­ vuldig geconfronteerd met technische en organisa­ torische problemen. Zo verschenen de bussen niet op tijd, waardoor wij soms uren te laat in de centra aankwamen. In de loop van het festival raakten wij hieraan gewend en regelden zelf het een en ander.

Dinsdag en woensdag waren voor de JOVD-ers op po­ litiek terrein de topdagen. In het thematische centrum over de rechten van de werkende jongeren vond een discussie plaats over de mensenrechten. Aangezien de IFLRY op de post van rapporteur in het presidium vertegenwoordigd was, werd het mo­ gelijk om meer sprekers met westerse visies aan het woord te laten. In dit centrum wierp ook de goede samenwerking met de IUSY-delegatie in de persoon van Maarten Groene van de Jonge Socialis­ ten vruchten af. In een serie verklaringen stel­ den wij onderwerpen als vakbondsrechten, politie­ ke vrijheden, gehandicapten in de USSR, het vrije verkeer van personen tussen Oost en West en homo- sexualiteit aan de orde. Deze verklaringen lever­ den tot onze grote verbazing steeds een redelijk applaus op van de overwegend communistisch geori­ ënteerde afgevaardigden. Rob speelde het klaar om ondanks felle tegenstand van de SPC het vraag­ stuk van de homosexualiteit, de participatie van gehandicapten in de samenleving van de USSR en de Westerse visie op vakbondsrechten in de slotver­ klaring te krijgen. Tevens wisten wij toezeggin­ gen van de KMO in de wacht te slepen om een dia­ loog op te starten over het vrije verkeer van personen, en van de FDJ om een dialoog te begin­ nen over de problematiek rond de homosexualiteit in het Oostblok.

Tot aan die woensdag hadden wij geen enkele inva­ lide gezien in Moskou, maar na de verklaringen van een Noorse gehandicapte collega en Arthur in dit centrum kwamen wij enkele malen gehandicapten tegen rond ons hotel...toeval?

Donderdag werd het tweede lustrum van de slotakte van Helsinki gevierd. Na een uur te laat te zijn begonnen omdat de IFLRY en het CENYC aan het on­ derhandelen waren met de SPC over de posten van voorzitter en rapporteur van het presidium, startte de discussie over de paragrafen van de slotakte, waarin gesproken wordt over de mensen­ rechten. Ondanks het feit dat de IFLRY in het presidium vertegenwoordigd was, bleef het poli­ tieke succes beperkt.

Slechts één delegatielid voerde het woord. In de spreekbeurt werd uiteengezet waarom de IFLRY veel belang hecht aan het opnieuw opstarten van de Al 1 European Youth & Students Cooperation (Oost-West jongerenplatform).

Van Sovjet-zijde werd hierop niet gereageerd, maar men stond wel toe dat deze opmerking samen met de discussie over het anti-zionisme in de USSR opgenomen werd in het eindverslag.

Behalve de discussies in de thematische centra vonden er ook levendige discussies plaats op de zgn. Vrije Tribune. In dit centrum kon iedereen zijn eigen onderwerpen inbrengen. De IFLRY hecht­ te veel belang aan dit centrum dat op haar ver­ zoek aan het festival was toegevoegd. Onder voor­ zitterschap van Jules Maaten werd er heftig ge­ discussieerd over onderwerpen als: ontwikkelings­ hulp- vrede en ontwapening en religie in de Sov­ jet-Unie. Omdat er in dit centrum niet binnen be­ paalde thema's gediscussieerd hoefde te worden, werden de discussies veel levendiger dan in de thematische centra, waar de discussies zich mees­ tal bij gebrek aan tijd beperkten tot het houden van lezingen.

Twee augustus was de Dag van de USSR. Tijdens de­ ze dag werden er uitstapjes georganiseerd en stonden er ontmoetingen op het programma met door de Sovjets uitgekozen 7gewone7 burgers. Enkele Nederlanders hebben echter zelf bepaald welke Sovjetburger zij wilden ontmoeten en zijn dan ook op bezoek gegaan bij Irina Grivnina. Harold heeft een bezoek gebracht aan de Opperste Sovjet en daar tijdens de schijnvertoning vragen gesteld o- ver de vrije uitwisseling van personen tussen Oost en West. Het antwoord was, zoals verwacht, volstrekt nietszeggend.

(6)

INrERNATIONAAL

De zaterdag was de dag der waarheid, omdat op die dag alle slotverklaringen van de discussies uit de thematische centra voorgelezen moesten wor­ den. Zoals al eerder vermeld leverde dit na het nodige lobbyen en felle discussies in de presi­ dia toch geen onoverkomelijke problemen op.

's Avonds werd het festival besloten met een e- norme slotmanifestatie en een voor Sovjet-begrip- pen grandioos vuurwerk, zoals ons door de tolken werd verzekerd.

Het festival was voorbij. Alleen de nachtelijke ontmoetingen rond het Rode Plein met de Sovjet- jeugd werden nog voortgezet. Gedurende het gehele festival werd er 's nachts feest gevierd rond dit bekende plein. Het plein zelf was afgezet om schoongemaakt te worden, zoals de officiële ver­ klaring luidde. Behalve om te dansen, zakdoekje te leggen en speldjes en adressen uit te wisselen grepen wij deze gelegenheden voornamelijk aan om te discussiëren met de lager geplaatste KMO-leden Tussen deze geïnstrueerde studenten en scholieren liepen zelfs enkele kritische Sovjet-jongeren die, met gevaar voor eigen veiligheid i.v.m. de aanwezigheid van bepaalde 'luisteraars', ons een

D E M O S T A A T T H E M A - D A G

Parlement :

kapitein of loopjongen

Z A T E R D A G

28

S E P T E M B E R A-S. 13.30 IN H E T K O L P I N G H U I S TE

nijmegen

F O R U M L E D E N : D I E P E N H O R S T - P A T IJ N G E E R T S E M A V I S

De notitie Demostaat is gereed.

Voor ieder die zich buigt over de resolu­ tie Demostaat is deze onmisbaar. Extra exemplaren zijn te verkrijgen bij het Al­ gemeen Secretariaat, tel. 020 - 242000.

heel ander beeld van de Sovjet-samenleving schet­ sten. Het moge duidelijk zijn dat deze toch e- nigszins uit de hand gelopen bijeenkomsten de KGB behoorlijk wat werk opleverden. Maar ook voor onszelf waren deze bijeenkomsten een behoorlijke belasting. Samen met de nachtelijke vergaderingen waren deze bijeenkomsten ervoor verantwoordelijk dat wij gemiddeld maar twee a drie uur per nacht ons bed zagen.

Op de laatste dag voor ons vertrek hebben wij ai- een afscheidsbezoek gebracht aan Irina Grivnina. Tijdens dit bezoek hebben wij gediscussieerd over de taktiek die wij zouden moeten volgen om haar naar Nederland te krijgen. Hoewel zij zich duidelijk uitsprak voor harde acties en veel pu­ bliciteit, gaf ze ook te kennen bewondering te hebben voor het JOVD-beleid van stille diploma­ tie.

Terug in Nederland kijken we met gemengde gevoe­ lens terug op het Festival.

Ten eerste kunnen wij constateren dat het Festi­ val in politiek opzicht een succes is geworden. Hoewel de vertalingen soms niet goed waren in de discussie-centra, konden wij onze mening kwijt en dan kwam de lijn van ons verhaal altijd over. Ook tijdens de nachtelijke discussies 'op' het Rode Plein konden we vrij onze mening profileren, zodat onze ideeën ook buiten het besloten Festi­ val doorklonken en dat was een opmerkelijke mee­ valler. Toch geloven wij dat het tijd wordt om het Festival eens in een Westers land te organi­ seren .

Over de veiligheidsmaatregelen zijn wij enigs­ zins ontstemd. Zo konden wij bijvoorbeeld niet zonder de nodige ambtelijke procedures de ande­ re hotels betreden. Tevens werden wij overal gevolgd en in de gaten gehouden door de veilig­ heidsdienst. Deze personen veroorzaakten gedu­ rende het gehele Festival een zekere spanning rond en in de delegatie. Samen met allerlei an­ dere aspecten als de 'technische problemen' en weinig nachtrust veroorzaakten deze spanningen nog wel eens problemen binnen de delegatie. Maar over het algemeen kunnen wij toch stellen dat de­ ze 'bijverschijnselen' het functioneren van de delegatie niet ernstig belemmerd hebben.

Een hele ervaring rijker en met veel waardevolle informatie kunnen de JOVD-ers volgens ons terug­ kijken op een geslaagde participatie van de IFLRY-delegatie in het twaalfde Wereldjeugd- festival.

(7)

JOVD-141RIA

Ada den

Mensen bestellen nog altijd sneller 5 pilsjes

dan dat ze een abonnement op LEF nemen

/

In november 1982 werd nummer "0" voor het eerst uitgereikt aan onze ere-voorzitter m r . W.J. Geertsema. Het was het politieke kaderblad van de JOVD, LEF. Tegenwoordig ligt de hoofdredac­ tie in handen van Ada den Ottelander. Met haar hadden we een interview.

*Zou je ons wat kunnen vertellen over de gesch­ iedenis van het blad LEF. Het is ruim drie jaar geleden dat jullie zijn begonnen?

AdO: Dat klopt. Aller-eerst hoe kwamen we aan de naam LEF? LEF was een vondst van Marco Swart. het is een afkorting die verschillende zaken symboliseert. Ten eerste staat LEF voor: Liber- té, Egalité et Fraternité, hetgeen vrijheid, gelijkheid en broederschap betekent. Het is de leuze uit de Franse Revolutie. In deze leuze kun je de liberale beginselen van de JOVD heel duidelijk herkennen. Ten tweede heeft LEF sym­ bolische waarde als het gaat om het aandragen van vernieuwende politieke ideeën.

Het idee van het oprichten van een politiek kaderblad is al in 1980 ontstaan. Er kwam des­ tijds een discussie op gang (De geschiedenis herhaalt zich.) over de inhoud van de Driemast­ er. Er werd gezegd dat de Driemaster te lange, niet voor iedereen interessante artikelen be­ vatte. Het publiek wilde gewoon wat anders. Meer interviews, kortere en minder gespeciali­ seerde artikelen en ook nieuws van afdelingen en hun activiteiten.

*Een politiek kaderblad zou een oplossing kun­ nen brengen...

AdO: Ja, onder andere, in een kaderblad zouden er wat langere artikelen kunnen worden behan­ deld, zodat er ruimte zou komen in de Driemast­ er. Artikelen die een btere analyse van de pro­ blemen zouden geven. Het was de bedoeling dat politici en specialisten voor ons artikelen zouden schrijven. Artikelen onder bepaalde, door de redactie opgestelde, voorwaarden. De redactie zelf zou niet schrijven. Wel coördine­ ren. Dit plan is in grote mate ook uiteindelijk gerealiseerd.

Maar zoals vaak het geval is, financieel zat het er indertijd nog niet in.

Er werd gewacht tot 1983. Het hoofdbestuur bood ons de mogelijkheid om onze plannen

tever-M i l a n W i e l i n g a

wezenlijken. Ons budget was niet erg groot, maar je moet ergens mee beginnen. In het begin zaten we dan ook met die Ooh-zo-onhandige, niet in de boekenkast passende, ringbanden, hetgeen ons in de bindkosten bespaarde. Met name Hans Veltkamp heeft uren doorgebracht met het aanbr­ engen van de ringbanden. Afkomst verlochende zich niet! Als oud-penningmeester van het hoofd- bestuurheeft hij hier veel geld mee uitgespaard.

Later kregen we wat mee geld tot onze beschik­ king, door de groei van het abonnee bestand, zo­ dat we LEF alsnog konden laten binden.

* Jullie hadden indertijd een bepaalde opzet voor ogen, mogen we aannemen?

AdO: De opzet was in het begin in principe het­ zelfde als nu. Maar er ging helaas wel eens wat mis. Bijvoorbeeld als we niet het aantal toege­ zegde artikelen kregen waar we op rekenden, of als de artikelen (te) kort waren. Dan was het vaak improviseren. Maar ieder blad moet leren en door de kinderziektes heen zien te komen. We hadden wel als opzet bepaalde rubrieken, zoals de politieke- en levensbeschouwelijke stroming­ en, de congresonderwerpen etc. Later is er de rubriek "boekbesprekingen" eraan toegevoegd.

De JOVD op zich stond wat aan de kant, of ten­ minste tegenwoordig gaan we wat intensiever in op de JOVD. Drie van de vier nummers gaan over het congresonderwerp. Een belangrijke verander­ ing in de organisatorische opzet was het voor­ uitlopen op een congres. De mensen kunnen nu de artikelen gebruiken als achtergrond informatie voor het maken van een amendement. Of het voor/ tegenspreken met betrekkink tot een bepaald am­ endement .

Afgelopen congres was dit het geval. In de werkgroep waar do conceptresolutie "Eutanasie" een hoofdrol speelde, is er verschillende keren verwezen naar artikelen, over dit onderwerp, in LEF. J.D. Blaauw, de hoofdgast, die in LEF een artikel over de West-Westrelatie geschreven had, verwees in zijn rede verscheidene malen naar dit stuk. Een gemis voor iedereen voor iedereen die dit stuk niet had gelezen.

(8)

JOVD-MRIA

'Streven naar selfsupporting

*Wat was de doelgroep en wat is de doelgroep, de uiteindelijke doelgroep, van LEF geworden? AdO: Onze eerste doelgroep was en is het JOVD- kader. Mensen die de problemen wat verder wil­ len uitdiepen, verder dan de korte vermeldingen in de Driemaster, die dan ook niet tot doel heeft deze problemen te analyseren.

Verder bestaat ons lezerspubliek uit oud-JOVD’ ers die op de hoogte willen blijven.

*Kun je zeggen dat de doelstellingen bereikt zijn? En wat vind je van je lezerspubliek, als doelgroep

AdO: Nee, onze inhoudelijke doelstelling is nog steeds niet helemaal bereikt. Langzaam maar ze­ ker komen we in de buurt. Ik vind dat, het nog uit te komenjulinummer (Het julinummer is, zij het met enige vertraging halverwege augustus bij de lezers aangekomen-RED.) aan al onze ver­ wachtingen voldoet ten aanzien van de inhoud. Er staan artikelen over politieke stromingen, JOVD-oüngresonderwerpen, de verschillende com- issies van de JOVD en de boekbesprekingen.

Het uitkomende themanummer(Buiten de drie nummers die over het congres handelen brengen we eenmaal per jaar een themanummer uit) zal

over "100 jaar liberale partijvorming in Ne­ derland" gaan. Het is dit jaar immers zo dat precies honderd jaar geleder de eerste liberale partij, De Liberale Unie, werd opgericht. Dit nummer zal handelen over de geschiedenis, het heden en de toekomst van het liberalisme. Ook een nummer dat, het is nog niet helemaal klaar, hopelijk volledig aan onze verwachtingen zal voldoen.

Eén van de dingen, één van de doelstellingen, die nog niet volledig bereikt is, is een gro­ tere oplage. We willen meer mensen in aanraking met LEF brengen, omdat we denken dat nog veel, in politiek geinteresseerde, mensen het blad nog niet kennen. Het blad dat een groot scala aan onderwerpen te bieden heeft én deze onder­ werpen zijn in een duidelijke taal geschreven. We sporen onze schrijvers aan om het onduide­ lijke vakjargon weg te laten.

Maar het aantal abonées groeit de laatste tijd steeds beter, ook na invoering van het combi- abonnement met de Driemaster.

In de toekomst zijn we van plan om LEF self­ supporting te maken. Financieel totaal onaf­ hankelijk van het hoofdbestuur. Dit moet te ver­ wezenlijken zijn. Met een groot genoeg aantal abonnementen misschien over een jaar of twee.

*En zijn er nog verdere toekomstplannen? AdO: We zitten nog steeds in onze maag met de

(beloofde) nieuwe cover. Enkele ontwerpen zijn al binnen gekomen. Hierover beraden wij ons nog, de sluitingsdatum is eind augustus. Het is niet gemakkelijk een passende cover te vinden.

Verder dachten we aan een redactie-uitbreiding Mensen die contacten kunnen leggen met eventu­ ele schrijvers , maar natuurlijk ook wel het een en ander mogen uittypen. Voor reacties mag ie­ dereen me gerust bellen.

*Ben je nog van plan om het werk binnen het re- dactie-team nog voort te zetten?

AdO: Ik heb mezelf een bepaald streven gesteld. Bijvoorbeeld om het blad self-supporting te ma­ ken en op het gewenste goede niveau te brengen. Dit laatste lijkt te lukken, want...LEF GROEIT!

Voor reacties op de redactie-uitbreiding waar Ada over sprak kun je je wenden tot:

Ada den Ottelander Wilhelminapark 53 3581 NM Utrecht tel. 030 - 51 75 37 LEF kost per jaar ƒ15,- (incl. verzendkosten). Als je geïnteresseerd bent om je als abonée op te geven kun je dit doen door overmaking van ƒ1 5 ,- op girorekening 95-35.00 t.n.v.

penningmeester JOVD Amsterdam Prins Hendrikkade 10b (II)

1011 AJ Amsterdam

Dan ontvang je dit jaar het nog extra dikke themanummer.

(9)

M

c

n

e

p

M

M

n

-- ---

---SPELEN

OP DE M A N

Een verschijnsel dat de laatste tijd in politiek Den Haag opgeld doet is het fenomeen "de zaak___ Zo gaf het nu lopende parlementaire jaar een groot aantal van dergelijke zaken te zien. Ik som op: Ruding i.v.m. de beruchte 'Jantje van Leiden' en- 'Tante Truus'-uitla­ tingen, Ploeg contra de 'Cryptocommunistische Anne Frank-stichting', Brinkman tegen de gezamenlijke om­ roepen, Van Aardenne en Korthals inzake het RSV-deba- cle. Als laatste loot in het rijkgeschakeerde rijtje is hieraan toegevoegd 'de zaak Koning'.

J o n t

K e l d e r

In het laatste geval, dat is evident, hanteerde een bewindsman een bevoegdheid die hem staats­ rechtelijk toekwam op een wijze die, politiek/

publicitair gezien, op z'n minst onverstandig te noemen is. Een gedeconcentreerd overheidsorgaan werd door de staatssecretaris van Financiën overruled, en dat was toegestaan.

Waar de zaak zich in de media op toespitste was of er al dan niet sprake was van onterechte be­ voordeling van privë-kennissen van de bewindsman. Grof gezegd: was er vriendjespolitiek bedreven? De publieke opinie beschouwde deze vraag duide­ lijk als een rhetorische. Bestaande bevoegdheden en mogelijk rechtvaardige correcties in de aan­ slag van de 'vriendjes' speelden ineens geen rol meer. Koning, en daarmee de VVD, konden in dis­ krediet gebracht worden. Daar ging het om, en naar mijn idee ten onrechte.

Onverlet blijft dat er vraagtekens gezet kunnen worden bij de wijze waarop Koning zijn bevoegd­ heden hanteerde en of de rechterlijke weg die immers open stond niet steeds in eerste instantie gerefereerd had dienen te worden. Het opkloppen van het hele geval tot een schandaal op Water- gate-niveau had helaas niet ten doel deze vragen te beantwoorden maar veeleer om, zoals reeds aan­ gegeven, personen en partijen in diskrediet te brengen.

Waar het mij in dit stukje om gaat is de kenne­ lijke tendens in 's lands politiek die ertoe leidt dat meer en meer vergadertijd wordt gespen­ deerd aan, op zichzelf, trivialiteiten.

Bovengenoemde 'zaken' wil ik daarmee niet baga­ telliseren maar naar mijn smaak behoort het pri­ mair tot de taak van het Parlement dat het be­

leid van ministers en regering als geheel gecon­ troleerd en gefiatteerd wordt.

Dat verhoudingen meer en meer zoek raken zal ik trachten te illustreren aan de hand van een voorbeeld. Zo kon het RSV-debat verwateren tot

'de zaak Van Aardenne'. De Tweede Kamer redu­ ceerde het 5000 pagina's omvattende rapport van de door haarzelf en uit haar eigen gelederen sa­ mengestelde enquêtecommissie tot slechts één vel bruikbaar papier. Het vel dat de rol van een nog

politiek verantwoordelijk persoon bekritiseerde: minister Van Aardenne. Waar vijftien jaar lang falend scheepsbouwbeleid aan de kaak gesteld had moeten worden discussieerden de heren kamerleden slechts over een "kennelijk misleidend en daar­ door onaanvaardbaar" gedrag van een minister. Een en ander signalerende kunnen liberalen slechts hopen dat het werkterrein van de politici in de toekomst verlegd zal worden van de man ach­ ter de ideeën naar de ideeën achter de man. Is het nu door het Parlement, en door de media van harte ondersteunde 'spelen op de man' voorbo­ de van het onzalige stelsel waar niet visie maar face de hoofdrol speelt: het personenstelsel? Laten we hopen van niet.

De BAV vindt plaats in de Biltse Hoek te Utrecht .Holle bilt 1,tel.030-760285,op 21 september 1985.Aanvang 10.30 uur,stemmen ophalen van 10.00-10.30 uur.

Behandeld zullen worden de resterende onder­ delen van het Politiek Kernprogramma,die u in voorgaande Driemaster kon lezen.

U kunt het congresboek bestellen door onder­ staande bon in te vullen en voor 15 september op te sturen naar het Algemeen Secretariaat. Samen met het congresboek ontvangt u dan een acceptgi rokaart.

In het congresboek vindt u tevens een uitge­ breide routebeschrijving.Vanaf station Utrecht neemt u bus 50,51,52,53 of 54.Uitstappen halte tunneltje in de Bilt,onder tunneltje door,via Burg. de Withstraat op de splitsing naar Soest- dijkseweg,deze oversteken,dan komt u op de

Holle bilt. .. ... S e . . . - - . . » naam * j adres J i plaats ■ J afdeling !

■ wil het congresboek voor de BAV ontvangen eri, 1 zal via de acceptgirokaart

f3,-

betalen. i

(10)

JOVD -

VARIA

m

TON HÜÜIJM AIJERS

(11)

JOVD-iftRIA

PS.L

d e e l r a a d . V a n d e z e n i e u w e o r g a n i s a t i e s t r u k t u u r w o r d t bij l e d e n w e r f a k t i e s d a n k b a a r g e b r u i k van g e m a a k t . H e t ligt in de b e d o e l i n g d a t i e d e r e a f d e l i n g de b oer o p g a a t om ƒ 1 0 , = - l e d e n te w e rv en. D it l i d m a a d s c h a p l o o p t tot e i nd d e c e m ­ ber . M e n k a n nu bij h e t a l g e m e e n s e c r e t a ­ r ia at de n i e u w e a a n m e l d i n g s k a a r t j e s k r i j g e n . W a a r d e J O V D n og m e e r b i e d t v o o r s c h o l i e r e n w o r d t u i t g e b r e i d g e n o e m d in de m e d e z e g g e n s c h a p s - f o l d e r die v a n a f s e p t e m b e r op h e t a l g e m e e n s e c r e ­ t a r i a a t ligt. M e t h et o o g op de g e m e e n t e - en K a m e r v e r k i e z i n g e n en h e t r e c e n t h e r z i e n e PKP, zal er e e n n i e u w e b l a u w e map, c.q. p o li - ke f o l d e r k o m e n . O o k is h et H b g e k o m e n m e t een b o e k j e " t e r i n t r o d u c t i e " v o o r n i e u w e leden. T ot slot w o r d t de D r i e m a s t e r u i t g e b r e i d t.b.v. p u b l i c a t i e s o m t r e n t P&L, z o a l s o p r o e p e n , l e d e n ­ stand, etc. V o o r o v e r i g e i n f o r m a t i e k u n je terecht bij je d i s t r i c t . K o r t o m h et w o r d t e en b r u i s e n d e aktie. E n o o k jij k u n t m e e h e l p e n . " H e l p je a f d e l i n g en m a a k j o u w v r i e n d e n en v r i e n d i n n e n lid of ga g e w o o n o v e r a l in de o m g e v i n g l e d e n w e r v e n . " , a l d u s Ton. A a n l e d e n w e r v i n g h a n g e n o v e r i g e n s nog v o o r d e l e n v o o r j o u w a f d e l i n g ook, z o w e l k w a n t i t a t i e v e a l s f i n a n c i ë l e . I m m e r s voor 15 p r o c e n t m e e r leden, k r i j g t de a f d e l i n g een e x t r a f i n a n c i ë l e i n j e c t i e . M e t a n d e r e w o o r d e n op n a a r de 6 . 0 0 0 b e t a l e n d e leden!

poppoepopnoei

opiniepagina

Z o a l s h e t e e n l i b e r a a l m a g a z i n e b e t aa m d, zal de r e d a c t i e v a n de D r i e m a s t e r v a n a f he t v o l g e n d e n u m m e r (nr. 8) e en o p i n i e p a g i n a o p enen. Op deze p a g i n a z u l l e n we d an i n g e z o n d e n s t u k k e n p l a a t ­ sen. H e t is de b e d o e l i n g d a t d e z e s t u k k e n r e f e ­ r e r e n a a n e e n b e p a a l d a c t u e e l o n d e r w e r p b i n n e n de J O V D of dat ze e e n ( p o s i t i e v e / n e g a t i e v e ) k r i t i e k g e v e n o v e r a r t i k e l e n d i e e l d e r s r e c e n ­ telijk in de D r i e m a s t e r g e s t a a n hebb e n. O m de mogelijkheid tot i n k o r t e n v an de s t u k k e n z o v e e l mogelijk te v e r k l e i n e n is h e t v e r s t a n d i g o m je schrijven te b e p e r k e n tot m a x i m a a l 250 w o o r d e n . D i t m o e t o v e r i g e n s m e e r d a n g e n o e g r u i m t e b i e d e n v o o r de s t u k k e n ( k omt o n g e v e e r o- v e r e e n m e t d r i e k w a r t k o l o m ) . W e h o p e n dat a a n d e z e o p r o e p in g r o t e m a t e v o l ­ d a a n zal w o rd e n , o m zo v an de D r i e m a s t e r e e n nog i n t e r e s s a n t e r , l i b e r a l e r m a g a z i n e te make n . D e z e s t u k k e n k u n je het b es t r i c h t e n a an de h o o f d r e d a c t e u r : A u k e B a a s U i l e n s t e d e 122 1183 A N A m s t e l v e e n S l u i t i n g s d a t u m v o o r d e k o m e n d e D r i e m a s t e r is: vrijdag 13 s e p t e m b e r 1985.

„GEZOCHT”

INTRESSE

M o c h t je i n t e r e s s e h e b b e n in h e t p r o m o t i e t e a m , l aa t dat d an e v e n w e t e n a an J a a p V a n d e r w e i d e n : N i e u w e L e l i e s t r a a t 163 '1015 HC A m s t e r d a m Te 1:020- 2 4 2 7 0 2 Wanneer j e v o o r 10 se p te m b e r r e a g e e r t , kun j e nog meedoen aan de tw ee i n t r o d u c t ie d a g e n

(12)

NEDERMND

staatsprijzen nog een

lang leven beschoren?

Na de v e r w i k k e l i n g e n r ond h e t n i e t t o e k e n n e n v a n de P.C. Hooftprijs a a n de e s s a y i s t dr. H u g o B r a n d t C o r s t - ius lijkt h et de c ö m i s s i e K u n s t & K u i t u u r z i n n i g h e t i n s t i t u u t "staatsprijs" n a d e r te b e l i c h t e n . N a de o n t ­ s t a n e b r e u k in de v e r t r o u w e n s r e l a t i e t u s s e n r e g e r i n g en k u n s t s e c t o r lijkt e e n h e r b e z i n n i n g op zijn p l a ats.

R o n B r a n d

De g e s c h i e d e n i s leer t , dat al bij i n s t e l l i n g v a n staatsprijzen er p r o b l e m e n zijn g e re z en . In 1939, n e g e n j aa r v o o r d a t d e P.C. Hooftprijs v oor h e t e e r s t w e r d u i t g e r e i k t , a c h t t e m i n i s t e r B o l k e s t e i n v a n h e t t o e n m a l i g e d e p a r t e m e n t van Onderwijs, K u n s t e n en W e t e n s c h a p p e n in h e t k a b i ­ n et De G e e r de mogelijkheid v a n o n a a n g e n a m e v e r ­ w i k k e l i n g e n r o n d staatsprijzen zo r e e e l , dat hij g e e n r e d e n zag d e z e in te s t e l l e n . Hij v o o r z a g " m e n i g e i n t e r p e l l a t i e d ie z o u k o m e n in de Kamer, w e g e n s h et g r o t e v e r s c h i l v a n i n z i c h t " . D e K a ­ m e r b l e e f e c h t e r a a n d r i n g e n e n d e m i n i s t e r b e ­ l o o f d e de mogelijkheid va n e e n staatsprijs te o n ­ d e r z o e k e n . Na de T w e e d e W e r e l d o o r l o g , d ie a a n d e z e p l a n ­ n e n e e n e i n d e ma a k t e , w e r d de d r a a d w e e r o p g e ­ pakt. D e t o e n m a l i g e m i n i s t e r V a n de r L e e u w van O . K .W. k e e r d e in h e t n a j a a r v a n 1945 a a n n e g e n N e d e r l a n d s e a u t e u r s e en g e l d b e d r a g u i t a l s w a a r ­ d e r i n g v o o r h u n v e r z e t s l i t e r a t u u r . D e v e r e n i ­ g i n g v a n L e t t e r k u n d i g e n p r e e s d e z e g e s t e e n k o p ­ p e l d e h i e r a a n t e v e n s de v r a a g o m ee n deugdelijke r e g e l i n g v a n l i t e r a i r e prijzen d i e do o r d e o v e r ­ h e i d w e r d e n t o e g e k e n d . De m i n i s t e r l i e t h i e r o p w e t e n v a n p l a n te zijn e e n staatsprijs i n t e s t e l ­ len. Op 25 f e b r u a r i 1948 w e r d d e e e r s t e P.C. H o o f t ­ prijs u i t g e r e i k t en d e e e r s t e N e d e r l a n d s e S t a a t s ­ prijs e e n feit. Er v o l g d e n d a a r n a staatsprijzen v o o r a n d e r e k u n s t - t a k k e n , m a a r v a n de n e g e n o o i t i n g e s t e l d e prijzen b e s t a a n er m o m e n t e e l n o drie: D e P.C. Hooftprijs, de staatsprijs v o o r k i n d e r - en j e u g d ­ l i t e r a t u u r en de prijs der N e d e r l a n d s e L e t t e r e n . De o v e r i g e prijzen s l o e g e n n i e t a a n of h a d d e n een te s t e r k " e l i t a i r k a r a k t e r " . H i e r m a a k t e de R a a d v o o r de k u n s t b e z w a a r t e g e n en zij b r a c h t g e e n a d v i e s m e e r u it o v e r de j u r y s a m e n s t e l l i n g . A l l e e n de a f d e l i n g L e t t e r e n v a n de R a a d b r a c h t i e d e r jaar e e n j u r y v o o r d r a c h t u i t en b e h o e d d e de literatuurprijzen zo v o o r l i q u i d a t i e . O v e r w e g i n g e n d i e bij d e i n s t e l l i n g v a n de staatsprijzen e e n rol h e b b e n g e s p e e l d , zijn h e t o n d e r s t e u n i n g s m o t i e f (een t e g e m o e t k o m i n g in de k o s t e n v a n h e t k u n s t e n a a r s s c h a p ) , h e t m o t i e f v a n e r k e n n i n g d o o r de o v e r h e i d v a n h e t b e l a n g van de k u n s t en het s t i m u l e r i n g s m o t i e f (een pr i k k e l tot v e r h o g i n g v a n a r t i s t i e k e v e r r i c h t i n g ­ en) .

Vergelijken we N e d e r l a n d m e t h e t b u i t e n l a n d ,

d a n z i e n w e d a t in E u r o p a h e t b e g r i p staatsprijs tamelijk z e l d z a a m is. D e m e e s t e E u r o p e s e l a n d e n k e n n e n prijzen d i e g e h e e l of gedeeltelijk uit de n a t i o n a l e b e g r o t i n g w o r d e n g e f i n a n c i e e r d , m a a r de b i n d i n g t u s s e n r e g e r i n g en prijs i s m i n d e r d i r e c t d a n i n N e d e r l a n d .

D e c ö m i s s i e K u n s t & C u l t u u r is v a n m e n i n g dat staatsprijzen g e h a n d h a a f d d i e n e n te blijven ter a a n m o e d i g i n g , w a a r d e r i n g of e r k e n n i n g v a n k u n s t en k u n s t e n a a r s . Staatsprijzen v e r s t e r k e n de band t u s s e n s t a a t en k un s t. D e z e b a n d is noodzakelijk, o m d a t in o n z e s a m e n l e v i n g a r t i s t i e k e p r o d u k t i - v i t e i t g r o t e n d e e l s v a n s u b s i d i e s en d a a r m e e van de p o l i t i e k , afhankelijk is. Prijzen d i e zijn i n ­ g e s t e l d d o o r v e r e n i g i n g e n , s t i c h t i n g e n of bedrij­ ven, w o r d e n d o o r g a a n s in h e t v e r l e n g d e v a n die i n s t a n t i e s t o e g e k e n d . D e z e prijzen g e v e n g e e n g a r a n t i e v o o r p o s i t i e v e r b e t e r i n g v a n de kuns t , m a a r zijn v e e l a l b e d o e l d a l s r e c l a m e m i d d e l of om n a a m s b e k e n d h e i d te verkrijgen. K u n s t p r o d u k t i e s m o e t e n b e o o r d e e l d w o r d e n d o o r e e n "onafhankelijke" en d e s k u n d i g e jury, d i e is v o o r d r a g e n d o o r de R a a d v o or de k u n s t en b e ­ n o e m d d o o r d e d e m o c r a t i s c h g e k o z e n r e g e r i n g . D e c ö m i s s i e K u n s t & C u l t u u r v i n d t d a t de a l s z o ­ d a n i g b e n o e m d e j u r y d i e n t te o o r d e l e n o v e r het l a u r e a a t . V e r v o l g e n s f u n g e e r t de r e g e r i n g u i t ­ s l u i t e n d a l s u i t r e i k e n d e i n s t a n t i e . De afzijdig­ h e i d v a n d e o v e r h e i d t.a.v. de inhoudelijke t o e t s i n g v an k u n s t p r o d u k t i e s w o r d t z o d o e n d e b e ­ w e r k s t e l l i g d . D e o v e r h e i d b e h o o r t h e t a l g e m e e n b e l a n g en het welzijn v a n i n d i v i d u e n z o n d e r o n d e r s c h e i d van p e r s o n e n te d i en e n. E s s e n t i e e l v o o r de t o e k e n ­ n i n g v an staatsprijzen is n i e t in de e e r s t e p l a a t s d e p r e s t a t i e v a n de l a u r e a a t a l s zodanig, maar d e z e p r e s t a t i e in r e l a t i e tot h e t s o c i a a l - c u l t u r e e l e ff e ct , d a t d a a r m e e b e r e i k t w o rdt. Staatsprijzen b e h o r e n ee n s y m b o l i s c h k a r a k t e r te hebben, ze m o e t e n g r a a d m e t e r s zijn v a n e e n c u l ­ tuur. ____________________________________________________ benoeming

Het bestuur van het district Utrecht maakt bekend dat op de districtsvergadering van 4 juni 1985 de heer L.S. Maderasz bij acclamatie tot lid van verdienste is benoemd. Dit vanwege zijn jarenlan­ ge inzet voor dit district in diverse functies, het laatst als VVO.

(13)

I N T E R V I E W S

NEDERMND

W . F . H E R M A N S . E I N D D E C E M B E R 1 9 7 2 o n t v i n g H e r m a n s een b r i e f v a n de m i n i s t e r van C u l t u u r , R e k r e a t i e en Maatschappelijk Werk, P.J. E n g e l s , w a a r i n h e m w e r d m e e g e d e e l d d a t h e m de Staatsprijs L e t t e r ­ k u n d e 1971, de P.C. Hooftprijs, w a s t o e g e ­ kend. D e b r i e f v e r m e l d ­ de e e n b e d r a g van 1 8 . 0 0 0 g u l d e n en o m d a t tot d a n de p.c. H o o f t ­ prijs 8 . 0 0 0 g u l d e n Jgroot w a s ge w e e s t , i n ­ f o r m e e r d e H e r m a n s of h i e r va n e e n f o u t s p r a k e was. In a n t w o o r d d a a r o p b e v e s t i g d e de m i n i s t e r dit v e r m o e d e n , h e t g e e n v o l g e n s h e m n i e t v a n b e ­ l ang w a s tot a a n v a a r d i n g v an d e staatsprijs v o o r H e r m a n s . D a t w a s t e v e e l v e r w a c h t , w a n t H e r m a n s r e a g e e r d e onmiddelijk: e x c e l l e n t i e , H et c u l t u r e l e l e v e n is vol g e v a r e n en n i e t g e ­ makkelijk. N i e t a l l e e n is h e t v o o r e e n t y p i s t n i e t gemakkelijk o m g e e n t i k f o u t e n te m a k e n , blijkbaar is h e t z e l f s v o o r e e n m i n i s t e r n i e t g e ­ makkelijk altijd p r e c i e s te w e t e n w a t hij o n d e r t e ­ k e n t .

M e n k a n nauwelijks v e r w a c h t e n d a t e e n schrijver z i c h bijzonder v e r e e r d zal v o e l e n w a n n e e r hij be ­ k r o o n d w o r d t d o o r e e n m i n i s t e r w i e n s h a n d t e k e ­ n i n g van de e ne d ag op de a n d e r e t i e n d u i z e n d g u l d e n in w a a r d e v e r m i n d e r d . I k h eb d a a r o m b e ­ s l o t e n g e e n prijs te a a n v a a r d e n . M e t v e r s c h u l d i g d e h o o g a c h t i n g , (dr. W i l l e m F r e d e r i k H e r m a n s )

J a s m

KIJK MET JASON OVER DE GRENS

A ls lid van de J.O.V.D. bent u vanzelfsprekend geïnteresseerd in de binnenlandse politiek. U beseft ook terdege dat hiermee het buitenlandbeleid onlosmakelijk is verbonden. D enk bijvoorbeeld aan internationale handel, kruiswapenproblematiek en ontwikkelings­ samenwerking

De Stichting Jnson

|ason stelt zich ten doel jongeren de gelegenheid te bieden zich met internationale vraagstukken bezig te houden. Zij belicht vraagstukken als de Oost-West-verhouding, ontwikkelingen op hel gebied van bewapening en ontwapening, de invloed van de binnenlandse politiek op de totstandkoming van het buitenland beleid etc. Uitgangspunt van lason is de voor­ lichting over de behandelde onder­ werpen zo veelzijdig mogeltik te doen zijn om op basis van deze veelzijdige inlormatie een eigen mening Ie vormen.

Wat doet Jason

In verschillende plaatsen in ons land organiseert jason lezingen,

fomm-debatten, conferenties, uitwisselingen etc.

Tevens brengt zij zes maal per jaar het Jason-Magazine uit, dat iedere keer aan één speciaal thema • vaak in samenhang met de conferenties - is gewiju. De redactie tracht de «K o ze n thema's van zoveel moge­ lijk invalshoeken te belichten, zodat' de lezer een afgerond beeld van de behandelde problematiek krijgt.

U enjason

jason is een actieve stichting die u erg veel kan bieden. Voor mensen die bij willen blijven op het gebied van de internationale politiek is jason een absolute noodzaak. Voor slechts f 25,- per jaar ontvangt u het jason-Magazine thuis, evenals

uitnodigingen voor alle Jason-adiviteiten. Wilt u steunen, vul dan onderstaande bon in (postzegel niet nodig).

I Anlwoordcoupon

I O ik wil jason ondersteunen voor f 25.- per I per jaar

J 0 stuur mij meer informatie over jason

I I

| Opsturen in een gesloten enveloppe aan I Jason, Antwoordnummer 2187,

j 2500 Z) D en Haag (geen postzegel nodig) A d re s:... W oonplaats:.

michiel wigman

E E N V A N D E N I E U W S T E L E D E N V A N H E T H B -t e a m is M i c h i e l W i g m a n d i e n a e en g oe d a a n t a l j a r e n in de o r g a n i s a t i e m e e te h e b b e n g e dr a ai d , m e t d e j u i s t e e r v a r i n g t e n ijs zal komen .

In de f u n c t i e s d i e hij h e e f t b e k l e e d b i n n e n zijn a f d e l i n g A B C D h e e f t M i c h i e l zijn k w a l i t e i t e n w e ­ t e n te o n t w i k k e l e n , o o k l a t e r in h e t d i s t r i c t N o o r d - H o l l a n d , w a a r hij het v o o r z i t t e r s c h a p v e r ­ vulde, h e e f t hij z i c h w e t e n te bewijzen. N u is hij tot de h o o g s t e r e g i o n e n d o o r g e d r o n g e n en is hij verantwoordelijk g e w o r d e n v o o r de o r g a n i s a t i e v a n de g r o o t s t e p o l i t i e k e j o n g e r e n o r g a n i s a t i e v a n N e d e r l a n d . O n d a n k s zijn g r o t e i n t e r e s s e v o o r h e t p o l i t i e k e spel, h e e f t hij z i c h g e s p e c i a l i ­ s e e r d op h e t o r g a n i s a t o r i s c h e vlak, m e d e omdat, z o a l s hij b e n a d r u k t e , er pas s p r a k e v a n ee n p o l i t i e k s p el k a n zijn al s er e e n g o e d e o r g a n i ­ s a t o r i s c h e g r o n d s l a g is. D a t hij o v e r o r g a n i s a ­ t o r i s c h e k w a l i t e i t e n b e s c h i k t blijkt ui t zijn w e r k v o o r N. I . P . 0 . " E c h t e r e e n e n q u ê t e o r g a n i s e r e n is w el w at a n ­ d e r s d a n e e n J O V D - c o n g r e s bijvoorbeeld. O p zo'n c o n g r e s m o e t e n namelijk a l l e r l e i g r o e p e n m e n s e n a a n h u n t r e k k e n k u n n e n k o m e n . H e t p r o g r a m m a m a g n i e t o v e r l a d e n zijn; in F l e v o l a n d bijvoorbeeld h e e f t n i e t d e h e l e v e r e n i g i n g o p t i m a a l k u n n e n p a r t i c i p e r e n bij de b e s l u i t v o r m i n g o m t r e n t de mo t i e K e r n b e w a p e n i n g . He t s o c i a l e a s pe c t , dat van wezenlijk b e l a n g is v o o r de v e r e n i g i n g a l s de o n z e is de l a a t s t e tijd w a t s l e c h t u i t d e verf g e k o m e n . H e t f e e s t in E i n d h o v e n b e g o n te laat en m o e s t te v r o e g beëindigd, w o r d e n m e e n t de n i e u w e VVO. In h e t v e r v o l g zal d a t n i e t m e e r g e ­ b e u ren. D a a r o m t r e n t zijn g o e d e a f s p r a k e n g e m a a k t n e t d e P o s t o l j o n - k e t e n , z o d a t er i n D o r d r e c h t w e e r a l s v a n o u d s g e f e e s t k a n w o r de n . E e n a n d e r a s p e c t dat M i c h i e l in zijn b e s t u u r s - p r e i o d e w i l b e n a d r u k k e n is h e t b e l a n g va n het b e h o u d e n v a n de leden. He t a a n t a l n i e u w e l e d e n g r o e i t n o g s t eeds, m a a r er w o r d t te w e i n i g g e ­ d a a n o m de o u d e l e d e n te b e h o u d e n . D a a r is n i et a l l e e n e e n t a a k vo o r de landelijke V V O w e g g e l e g d m a a r o o k op h et d i s t r i c t s n i v e a u en b i n n e n de af d e l i n g e n . H o e de o r g a n i s a t i e z i c h zal o n t w i k k e l e n is een p u n t w a a r w e n i e t a l l e e n bij k u n n e n toekijken, m a a r w a a r de v e r e n i g i n g z e l f o o k e e n s t e e n t j e a a n m o e t bijdragen. D a t h e t n i e t a a n o n z e V V O M i c h i e l W i g m a n zal l i g g e n blijkt al d o o r zijn g r ­ o t e i n z e t en b e r e i d b a a r h e i d o m z o ' n 3 0 u u r per w e e k v o o r d e J 0 V D g e r e s e r v e e r d zal h o u d e n en d e ­ ze d a n o o k zal v o l m a k e n .

(14)

JOVD-lflRIA

leo pieten stoel

O P H E T A F G E L O P E N C O N G R E S Z I J N E R A A R D I G w a t n i e u w e g e z i c h t e n bij h e t H B g e ko m en . E é n v an h e n is de s e c r e t a r i s s o c i a a l - e c o n o ­ m i s c h e zaken, L e o P i e t e r S t o el . D e z e o p v o l g e r va n J a a p de M a r e is e en 22- j a r i g e s t u d e n t e c o n o m i e en recht, w a a r b i j hij z i c h t o e l e g t op s t a a t s a a n g e l e g e n h e d e n . In h e t v e r v o l g k a n i e d - r e en z i c h w e n d e n tot h e m v o o r d i n g e n d i e op n a t i o n a a l e c o n o m i s c h g e b i e d l i ggen. V o o r z a k e n di e op i n t e r n a t i o n a a l e c o n o m i s c h v l a k liggen, k a n m e n te r a d e g a a n bij F r a n k R o ho f . "Het w e r k t e r r e i n v an H B - l e d e n l o o p t in e l k a a r over; s p e c i a l i s a t i e s g r o e i e n in de p r a k t i j k . " L e o P i e t e r is v an p l a n d e l e d e n m e e r te b e t r e k ­ k e n bij h e t e c o n o m i s c h b e l e i d en p a r t i c u l i e r e o n d e r n e m i n g e n . T e v e n s v i n d t hij d at de J O V D f r e q u e n t e r n a a r b u i t e n m o e t t r e d e n m e t h a a r m e n i n g e n o v e r het m a c r o - e c o n o m i s c h r e i l e n en z eilen . W e l i s w a a r is h e t m o e i l i j k o m n i e u w e p l a n n e n a a n te d r a g e n d i e de v o o r p a g i n a ' s h a l e n m a a r d a t d it k a n b i n n e n o n z e o r g a n i s a t i e g e t u i g t h e t c o n g r e s i n V l i s s i n g e n v a n 1982. D a a r w e r d het i d e e v a n e e n b a s i s i n k o m e n g e p o ­ neerd, i e t s w a t m o m e n t e e l e r g b i n n e n de K a m e r sp eelt. De c o m m i s s i e a l g e m e e n e c o n o m i s c h b e l e i d zal h e m de h e l p e n d e h a n d a a n r e i k e n ter v e r w e z e n l i j k i n g v a n z i j n b e l e i d s v o o r n e m e n s . Z i j h e e f t de l a a t s t e t i j d h a a r h a n d e n v o l g e ­ h a d a a n h et P K P en zal b i n n e n k o r t g e r e o r g a n i ­ s e e r d wo r d e n . E e n d e f i n i t i e v a n l i b e r a l i s m e k a n hij, e v e n a l s m e n i g l i b e r a a l , m o e i l i j k geven. De s e c r e t a r i s d e n k t dat h et g e e n m a c h t b o v e n z i c h e r k e n t en t e v e n s t o l e r a n t i e , c.q. e m a n c i p a t i e i m p l i c e e r t . L e o P i e t e r is v i e r jaar g e l e d e n b e g o n n e n a l s s e c r e t a r i s bij de a f d e l i n g S n e e k . e n w e r d v e r v o l g e n s a l s vvo b i n n e n h e t D i s t r i c t W e s t a a n g e s t e l d . H i j zit in de f a c u l t e i t s r a a d te R o t t e r d a m en in z i j n v r i j e t ijd m a g hij g r a a g i n z i j n F i n j o l s t a p ­ p e n om e en w e d s t r i j d te z ei l e n . O v e r i g e p r i v é i n f o r m a t i e w o r d t n i e t v e r s t r e k t , o n d e r h e t m o m v a n " De J O V D m a g v a n m i j w a t z a k e l i j k e r wo r d e n " . A l d u s e e n i m p r e s s i e v a n dit n i e u w e H B - lid d ie v a n o n d e r g e t e k e n d e r e e d s h et v e r t r o u ­ w e n v e r w o r v e n en h e m d a a r o m n a m e n s de r e d a k t i e v e el s u c c e s toew e n s t .

rob scholte

R O B S C H O L T E K O M T U I T D E J O V D - N I J M E G E N . H I J I S

een bijna afgestuurd bioloog en zal per één ok tober beginnen te werken aan een promotie-on-

ierzoek in de biochemie te Groningen.

Binnen de JOVD is hij al sinds lang bekend: Na een periode van viereneen half jaar als afde­ lingsbestuurder in Nijmegen (achtereenvolgens als secretaris, vice-voorzitter en voorzitter), een "pauze" Van drie jaar om in de gemeenteraad van voorgenoemde plaats actief te zijn en een half jaar als discussieleider bij de Brede Maatschappelijke Discussie is Rob weer helemaal terug als secretaris Ecologische Zaken.

Rob Scholte volgt de eerste secretaris Ecolo­ gische Zaken, Peter Bessems, op die drie werk­ ende comissies achterliet: De milieucomissie, de landbouwcomissie en de comissie Volkshuis­ vesting. De laatste is net opgericht, de tweede draait goed en van de eerste moet in oktober een resolutie over het milieubeleid verschijn­ en .

Zijn beweegredenen om in het hoofdbestuur plaats te nemen liggen puur op het interesse vlak. Hij heeft geen politieke ambities om nog eens ooit verder te gaan.

In zijn beleid wil Rob vooral de discussie op de congressen stimuleren, die volgens hem vaak te weinig inhoud hebben. Hij is van mening dat ook binnen de afdelingen zelf ook betere dis­ cussies gevoerd kunnen worden.

Het mocht opvallend worden genoemd dat Rob S cholte op het afgelopen congres geen duide­ lijk standpunt in zake kernenergie ingenomen heeft. Gevraagd naar de reden hiervan antwoordt hij dat hij het liefst eerst een grondige dis­ cussie zou willen,voeren over kernenergie voor­ dat er wordt overgegaan tot standpuntbepaling en dus het liefst wil wachten tot het maart- congres. Over Zure Regen wil hij eerst de ge­ gevens inventariseren en ze dan gaan uitwerken in een resolutie.

Een ander punt waar Rob aandacht aan zou wil- schenken is de volkshuisvesting. In de lande­ lijke politiek is dit onderwerp een beetje on­ dergesneeuwd en bij de JOVD is het nooit echt in de belangstelling geweest. Aan dat laatste wil de comissie volkshuisvesting nu aandacht gaan besteden.

De redactie wenst Rob Scholte in zijn functie als secretaris Ecologische Zaken veel succes.

H e t i n t e r v i e w m e t d e h e e r B e r t H e m m e s h e e f t h e ­ l a as n i e t k u n n e n p l a a t s v i n d e n . H e t i n t e r v i e w m e t o n z e n i e u w e p e n n i n g m e e s t e r zal d a a r o m v e r ­ s c h u i v e n n a a r D r i e m a s t e r nr. 8. i

(15)

JOVD-MRIA

C ontract

Congres

Postiljon

D ord re ch t

Op 2 juli 1985 werd het contract met het Postiljon- concern gesloten na het vele voorbereidende werk van de oud-VVO en de oud-penningmeester, de heren Gubbels en Tebbens-Torringa.

M i c h i e l W i g m a n

Het contract voor drie congressen bij Postiljon is een feit. Het eerste congres zal plaatsvinden in November te Dordrecht, het voorjaarscongres 1986 zal in maart plaatsvinden in Deventer en het zomercongres zal in juni 1986 plaats vinden in Bunnik.

Wij zijn er na lang onderhandelen in geslaagd de prijs per individuele congresdeelnemer te houden op ƒ80,- voor een geheel congres in deze zeer prettige goed werkbare sfeer. Gezien de normale prijzen van dit concern en wat wij ervoor geboden krijgen een bodemprijs waarmee wij ons gelukkig mogen prijzen.

De accomodatie van de locaties staat garant voor een optimaal uitbuiten van onze tweeledige doel­ stelling: politieke ên sociale bedrijvigheid. Dat laatste is voor veel congresgangers minstens zo belangrijk als het eerste, dus ook hiervoor dient vanuit het HB optimaal gezorgd te worden. Zo is in het contract vastgelegd dat het feest in ieder geval langer dan tot 2.00 uur kan duren. Ik ben ervan overtuigd - mede gzien de grote in­ zet en medewerking tot nu toe van Postiljon - dat iedereen aan zijn of haar trekken komt en we met z'n allen 3 grandioze congressen tegemoet kunnen gien.

Als je nog nooit op een congres bent geweest dan zou ik zeker op de komende congressen komen. Waar vindt voor dit bedrag een weekend lang po­

litieke vorming, betrokkenheid, gecombineerd met lunch, diner, overnachting en ontbijt en niet te vergeten een groots feest om nooit te vergeten plaats?! En dat alles met minstens 200 geestver­ wanten op politiek terrein!!

Een kleine kritische kanttekening meen ik te mo­ gen maken.

Om ook 's nachts de sfeer te continueren op het gebruikelijk hoge niveau van overdag, dient ie­ dereen zijn of haar verantwoordelijkheden te ken­ nen. Er zijn mensen die enkele uren willen sla­ pen en er slapen ook andere gasten in de hotels. Uiteraard geldt dat alleen die leden die betaald hebben voor bepaalde faciliteiten hiervan gebruik kunnen maken.

Ik heb er voor de komende congressen alle ver­ trouwen in. Het Hoofdbestuur samen met Postiljon staan voor u klaar.

Tot ziens op het eerstvolgende congres.

Het najaarscongres van de J0VD vindt plaats in het posti1jonmotel te Dordrecht,op 9 en 10 no­ vember.

Voor opgave dient men onderstaande bon op te sturen naar het Algemeen Secretariaat J0VD, Prins Hendrikkade 104,1011 AJ Amsterdam.

Bon en betaling dienen uiterlijk 21 oktober op het Algemeen Secretariaat aanwezig te zijn. Voor eenieder die ook tijdig wil beschikken over een congresboek.geldt dat de bon woensdag 16 oktober uiterlijk binnen moet zijn.

Bij annulering voor 29 oktober zal het betaalde bedrag minus ƒ7,50 administratiekosten worden gerestitueerd.Daarna is men verplicht het volle bedrag te betalen.

U kunt betalen door overmaking van het juiste bedrag op gironr.5467270 t.n.v. JOVD-activiteit- enrekening,Prins Hendrikkade 104,1011 AJ

Amsterdam.Met de vermelding "congres Dordrecht' en uw afdeling.

De sluitingsdatum voor moties en amendementen is dinsdag 1 oktober,11.00 uur.

Ondergetekende, Naam. Adres * t I Postcode/woonplaats... geeft zich bij deze op voor het najaarscon­ gres op 9 en 10 november te Dordrecht. ( ) diner

( ) overnachting met ontbijt ( ) lunch zondag ( ) congresboek a ƒ 25,- a ƒ 45,- a ƒ 12,50 a ƒ 4,-( ) gehele congres a ƒ 80,-Handtekening:

l

Ondergetekende is persoonlijk aansprakelijk ■ voor alle schade en extra kpsten die hij/ I zij veroorzaakt tijdens het congres. «

________________ _

(16)

^ G e l o v e n d o e je de kerk, en z e k e r n i e t in h e t HB. In verband met onze vertragingen van de Driemaster:

Een v e r g is s in g i s mogelijk, maar om e r ech t een puinhoop van t e maken, .h eb j e een komputer n o d ig.

M i l a n W i e l i n g a Aug u s t Sniedersln. 26 5615 G E Eindhoven.

HB-PROMOTIONS vraagt da­ mes, boven de 20 jaar, voor het showen van lingerie. Erva­ ring niet vereist. Reacties met foto naar: HB-promotions, Raaimoeren 8, Breda.

\

'IN HET NIEUWS"

Amsterdam heeft ’t. tante Nel

en ome Henk

50 jaar getrouwd.

Van harte gefeliciteerd.

AUKE BAAS Autoverhuur.

Het heeft lang geduurd voordat Vorming en Scho­ ling wat voeten in de Limburgse Lösch kreeg. Daar waar diverse districten al byzonder actief waren met het organiseren van cursussen bleef district Limburg 'ongevormd en ongeschoold'. Gelukkig heeft het HB een duidelijk vormings- en scho­ lingsbeleid waardoor Limburg in de goede richting 'gepushed' is.

De eerste cursussen verliepen moeizaam en het aantal cursussen was minimaal. Thans zijn we zo­ ver dat we in de tweede helft van dit jaar de leden maar liefst zes cursussen kunnen aanbieden. Maar wat veel belangrijker is: de belangstelling hier in het zuiden voor vorming en scholing is groot en groeit met de dag. Kortom; alles wijst erop dat het tweede halfjaar '85 op V&S-gebied een groot succes wordt in Limburg. Gelukkig maar want er moet nog heel wat gevormd en geschoold worden. Daarom, tot slot: Beste medeliberalen, vorm je en school je, in het belang van jezelf maar ook van de JOVD!

Frank van Riel

Secr. vorming en scholing District Limburg

De oproep van het district Limburg is tekenend voor het enthousiasme van de V&S-deelraad. In het afgelopen halfjaar hebben we gezien dat er in al­ le districten verschillende V&S-aktiviteiten heb­ ben plaatsgevonden. Dit is uniek.

De belangstelling door middel van aanmelding was voldoende. Helaas kwamen veel mensen niet opda­ gen zonder af te melden. Dat past jonge liberalen niet, als je je opgeeft doe je gewoon mee!! Er zijn in het tweede halfjaar van 1985 veel V&S activiteiten gepland in alle districten. Dus nieuwe kansen voor iedereen om zich op te geven en mee te doen. Helemaal nu we gaan werken met cursussen op verschillende nivo's en met ver­ schillende thema's is er voor elk wat wils. Ik hoop op een liberaal enthousiasme en een grote opkomst!

Carin de Boer

Secr. vorming en scholing Hoofdbestuur

Tevens wil ik hierbij jullie aandacht vragen voor het volgende: In het kader van de samenwerkings­ overeenkomst met de VVD worden een aantal cursus­

sen georganiseerd, te weten:

7 en 21 september: SWO 1, Assen 21 en 28 september: SWO 2, Roermond

5 en 12 oktober: SWO 3, Utrecht

Deze cursussen zijn voor iedereen toegankelijk, dus als je geïnteresseerd bent, neem dan even contact op met het bestuurslid V&S van je dis­ trict.

Noord:

13 september: introavond, Veendam

28 september: organisatie/communicatiedag, Groningen

Overijssel:

28 september: cursus congresvoorbereiding, Twente 12 oktober: introdag, Kampen

Gelderland:

21-22 september: vergader- en discussietechniek/ spreken in het openbaar, Apeldoorn

5 of 6 oktober: congresvoorbereiding 19-20 oktober: bestuurderscursus, Alteveer Utrecht:

28 september: introdag, Utrecht 19 oktober: introdag, Eemland Noord-Holland:

24 september: introavond, Alkmaar

19 oktober: cursus liberalisme dl. 1, Haarlem. West:

28-29 september: vergader- en discussietechniek dl. 2 (i.s.m. Zeeland + Brabant) Dordrecht

5 oktober: Introdag, Leiden

26 oktober: cursus democratie, Voorne Zeeland:

26 oktober: introdag, Goes Brabant:

7 september: cursus congresvoorbereiding, Breda 28 september: introdag, Roosendaal

28 september: introdag, Den Bosch

12-13 oktober: vergader- en discussietechniek 26 oktober: spreken i/h openbaar, Tilburg. Limburg:

14 september: P.R. cursus

Referenties

GERELATEERDE DOCUMENTEN

je kr gt niet allen theoretisch, maar ook proefondervindel k de eigenschappen van hout in de vingers in deze cursus....

Opdrachtgever kan de opdracht welke betrekking heeft op door SSL aangeboden cursussen, daaronder begrepen inschrijvingen voor deze cursussen, tot zestig dagen voor aanvang van

Na de lessen van Bas komt schilderen aan de orde. Je leert met acrylverf kleuren mengen en hoe je de kwast hanteert. We zullen hoofdzakelijk naar stilleven schilderen en je leert de

Raadpleeg voor het meest actuele lesgeldtarief van deze cursus onze website www.sorag.nl.. Medische

In het bijzonder is het niet toegestaan om, zonder dat daar van te voren expliciete en schriftelijk vastgelegde afspraken over zijn gemaakt, de materialen die de cursist tijdens de

24.11.2011 Cursus digitaal afdrukken in de tandheelkundige praktijk, Academisch Centrum Tandheelkunde Amsterdam (ACTA) in samenwerking met Dental Education bv,

Na de lessen van Bas komt schilderen aan de orde. Je leert met acrylverf kleuren mengen en hoe je de kwast hanteert. We zullen hoofdzakelijk naar stilleven schilderen en je leert

[r]