Habnorm: karakterisering van de bodems in de N2000 habitattypen op basis van profielboringen

HabNorm: karakterisering van de bodems in de

N2000 habitattypen op basis van profielboringen

Bodemstaalname

1.

Vaste diepten

•

_{0 – 10 cm: 9 steken (cfr.}

Oppervlaktestalen)

•

_{10 – 20, 20 -40, 40 – 80}

en 80 – 100 cm: 4

steken

2.

Profielbeschrijving tot

125 cm : 1 per plot

3.

Ongestoorde monsters

voor schijnbaar

soortelijk gewicht (1 per

genetische horizont)

4.

Metingen

penetratieweerstand en

vochtgehalte op de 4

Aantal profielboringen per habitat(sub)type

1. COASTAL AND HALOPHYTIC HABITATS N°

1330 Atlantic salt meadows (Glauco-Puccinellietalia maritimae) 3

2. COASTAL SAND DUNES AND INLAND DUNES

2130 Fixed coastal dunes with herbaceous vegetation (“grey dunes"):

2130_hd Calcareous dune grasslands 2

2130_had Decalcified dune grasslands 1

2190 Humid dune slacks 3

4. TEMPERATE HEATH AND SCRUB

4010 Northern Atlantic wet heaths with Erica tetralix 4

4030 European Dry Heaths 3

6. NATURAL AND SEMI-NATURAL GRASSLAND FORMATIONS 62 Semi-natural dry grasslands and scrubland facies

6230 Species-rich Nardus grasslands, on siliceous substrates in mountain areas (and submountain areas in Continental Europe):

6230_hmo Wet Nardus grasslands 4

6230_hn Dry Nardus grasslands 4

transitional between 6230 and 6410 1

64 Semi-natural tall-herb humid meadows

6410 Molinia meadows on calcareous, peaty or clayey-silt-laden soils (Molinion caeruleae):

6410_mo Junco-Molinion grasslands 3

65 Mesophile grasslands N°

6510 Lowland hay meadows (Alopecurus pratensis, Sanguisorba officinalis)

6510_hu Arrhenatherion grasslands 3

6510_hua Alopecurion grasslands with Silaum silaus and Oenanthe silaifolia 4 6510_huk Lime rich Cynosurion grasslands (Galio-Trifolietum) 4 6510_hus Arrhenaterion grasslands with Sanguisorba officinalis 3

Calthion grasslands 4

Alopecurion grasslands (no 6510 habitat type) 2

7. RAISED BOGS AND MIRES AND FENS

71 Sphagnum acid bogs

7140 Transition mires and quaking bogs, mesotrophic 3 7140 Transition mires and quaking bogs, oligotrophic 3 7150 Depressions on peat substrates of the Rhynchosporion 3

72 Calcareous fens: 7230 Alkaline fens 1

9. FORESTS

91 Forests of temperate Europe

9160 Sub-Atlantic and medio-European oak or oak-hornbeam forests of the Carpinion betuli 3 9190 Old acidophilous oak woods with Quercus robur on sandy plains 3

91E0 Alluvial forests with Alnus glutinosa and Fraxinus excelsior (Alno-Padion, Alnion incanae, Salicion albae)

91E0_vc or 91E0_bron : Ash-alder spring forests 4

91E0_vn or 91E0_eutr : Eutrophic alder carrs 3

Labo-analyses

Soil variable Method Fixed depths Genetic hor. Dry matter Difference in moisture content

between 40-105°C

● ●

Bulk density, coarse fragments and field moisture content

●

Texture (Particle Size Distribution) Laser diffraction method ● ●

Electrical Conductivity (EC) ● ●

Soil reaction pH- H₂O ● ●

Soil reaction pH - CaCl₂ ● ●

Total Inorganic Carbon (TIC) TOC-TIC-TC analyzer ● ●

Loss of Ignition (LOI) ● ●

Total Organic Carbon (TOC) TOC-TIC-TC analyzer ● ●

Total Nitrogen Kjeldahl-N or TN analyzer ● ●

Macro-nutrients Ca, K, Mg, Na Aqua Regia extraction ● ●

Total P, S Aqua Regia extraction ● ●

Other minerals and heavy metals (Al, As, Cd, Co, Cr, Cu, Fe, Mn, Ni, Pb, Se, Zn)

Aqua Regia extraction ● ●

Plant available P P-Olsen ● ●

Effective Cation Exchange Capacity by either BaCl₂ or CoHex extraction ● ●

Exchangeable cations by either BaCl₂ or CoHex extraction ● ●

Penetration resistiance Penetrologger (till 80 cm) ●

Soil profile description FAO guidelines, 2006 ●

International humus and soil classification WRB 2014 (update 2015), EHRG ‘06 ●

1 COASTAL AND HALOPHYTIC HABITATS

1330 HPR Atlantic meadows

= Atlantische schorren

GLEYSOLS

Qualifiers indicate

•

_{high base saturation (Eutric or Calcaric)}

•

_{high organic matter content [(Hyper)humic, Profondihumic]}

•

presence of salts (Protosodic, Argisodic)

•

a loamy (Loamic) texture and

•

_{Fluvic: the origin of the fluviatile parent material by water deposits (polder)}

17_509, Puttenweiden, Kieldrecht 17_510 Dudzeelse Polder, Dudzele

Calcaric Fluvic Mollic GLEYSOL (Loamic, Hyperhumic, Argisodic)

Eutric Fluvic Reductigleyic GLEYSOL (Loamic, Aric, Humic,

Protosodic)

Calcaric Fluvic GLEYSOL (Arenic,

2 COASTAL SAND DUNES AND INLAND DUNES:

2130 Fixed coastal dunes with herbaceous vegetation (grey

dunes)

2130_had Decalcified Dune Grassland

ARENOSOLS

2130: Qualifiers indicate:

•

_{Calcaric in 2 grijze duinen: kalkrijk}

•

_{Humic: hoog organisch stof gehalte}

2130-had:

•

_{Hyperdystric: low in base saturation}

•

_{Ochric: low in organic matter in the topsoils}

16_801 Westhoek, De Panne 16_932, Zwinduinen, Knokke 16_836 Cabourg, De Panne (2130_had)

Calcaric ARENOSOL Calcaric Brunic ARENOSOL (Aric)

2190 Humid dune slacks

= Vochtige duinvalleien

Sandy soils (1 ARENOSOL, 2 with qualifier Arenic)

Chronosequence in soil development:

Hypereutric Brunic Arenosol > Cambisol > Phaeozem

Hypereutric Brunic ARENOSOL

Calcaric Gleyic Fluvic CAMBISOL (Arenic, Ochric)

4 TEMPERATE HEATH AND SCRUB

4010 Northern Atlantic wet heaths with Erica Tetralix

kz080, Witte Bergen, Zwarte Beek, Houthalen-Helchteren hd019, Vriesput, Lommel hd013, Marum, Groot Schietveld, Brecht hd086, Zandvenheide, Turnhouts Vennengebied

Verschillen:

• Morfologisch (zeker qua kleur) grote verschillen

• Behoren tot 4 verschillende WRB Reference Soil Groups

• 3 Arenic en 1 Loamic (zandig en ‘sandy loam’)

Gelijkenissen:

• 1 GLEYSOL en 3 met Gleyic properties = invloed grondwatertafel

Gleyic Entic PODZOL (Arenic)

Hyperdystric GLEYSOL (Arenic, Ochric)

Hyperdystric Brunic Gleyic Folic ARENOSOL

(Ochric)

Gleyic UMBRISOL

4030 European dry heaths

hd059, Mechelse heide, Maasmechelen hd027, Ziepbeekvallei, Lanaken hd081, Snepkensvijver, Kasterlee

Gelijkenissen

• UMBRISOLS en ARENOSOL (Someriumbric)

=> dikke, donkere, organisch rijke toplaag

• Lage basenverzadiging; zuur: Hyperdystric of PODZOL

• Zandig: ARENOSOL of Arenic qualifiers

Endoskeletic UMBRISOL (epiArenic, endoLoamic,

Hyperdystric)

Hyperdystric Fluvic ARENOSOL (Someriumbric)

6 NATURAL AND SEMI-NATURAL GRASSLAND

FORMATIONS

6230 Species-rich Nardus grasslands

6230_hmo Wet Nardus grasslands vochtig heischrale graslanden

hs053, Vallei van de drie beken, Diest

hs003, Sengensbeemd, Walenbos, Tielt-Winge hs012, Vrieselhof, Schilde hd148, Gulke Putten, Wingene

• 3 GLEYSOLS en één profiel met ‘Gleyic’ qualifier => ‘Vochtig’ en duidelijke invloed op bodemprofiel

• Organische stof speelt een belangrijke rol: 'Humic', 'Profondihumic', ‘Chernic’ en

Umbrisol and Phaeozem RSG

Dystric Umbric GLEYSOL (Arenic, Humic, Raptic) Hypereutric Orthofluvic GLEYSOL (Luvic, Loamic, Profondihumic) Chernic PHAEOZEM

over Mollic GLEYSOL (Arenic)

Gleyic Histic

UMBRISOL (Albic,

6230_hn Dry Nardus grasslands = droge heischrale graslanden

hs128, Zwarte Beek, Houthalen-Helchteren hs074, Klein Schietveld, Brasschaat hs094, De Maten, Genk • 3 PODZOLEN

Dus zure bodems, lage basenverzadiging

Umbric Entic PODZOL (Arenic, Raptic)

Albic PODZOL (Raptic) over ALISOL (Loamic, Hyperalic)

6410 Molinia meadows

6410_mo Junco-Molinion grasslands

= Blauwgraslanden

hd067, Bos van Houthulst transitional between 6320 and 6410 bg016, Knopbiesweide, Torfbroek, Kampenhout bg083, Nieuwenhovenbos, Sint-Truiden bg108, Walenbos, Tielt-Winge

All Gleysols (= wet soils)

6410_mo:

• high in base saturation (Hypereutric, Chernic)

• High in organic carbon (Chernic, Hyperhumic) but not in bg016 ‘Ochric’

Transitional between 6230 and 6410:

Dystric GLEYSOL (Loamic, Ochric)

Hypereutric GLEYSOL

(Siltic, Ochric)

Hypereutric Chernic GLEYSOL

(Loamic, Hyperhumic) over

Hypereutric GLEYSOL (Arenic)

Fluvic Chernic

6430_hf Filipendula tall herb communities

ni1050, Sint-Pieters-Leeuw, Zuunbeekvallei Details at 50 cm:

Hypereutric Fluvic

GLEYSOL

(Siltic, Profondihumic)

6510 LOWLAND HAY MEADOWS

6510_hu Arrhenaterion grasslands

= laaggelegen schraal hooiland: glanshaververbond

gv075, Doode Bemde, Dijlevallei, Oud-Heverlee gv102, Doode Bemde, Dijlevallei, Oud-Heverlee gl001, Wateringen, Lommel

• Cambisolen in Dijlevallei en Phaeozem in Lommel

• Geen direct invloed van grondwater, geen gereduceerde omstandigheden

• Diepe aanrijking organische stof (Humic, Pachic)

Hypereutric Relictigleyic

CAMBISOL (Siltic, Humic)

Hypereutric CAMBISOL (Loamic, Colluvic, Humic)

6510_hua Alopecurion grasslands

= Laaggelegen schraal hooiland: glanshaververbond, associatie van

Weidekerveltorkruid

gv054, De Blankaart, Diksmuide gv564, IJzerbroeken, Lo-Reninge gv569, Langemeersen, Oudenaarde Witte paal, Langmeersen, Oudenaarde

• PHAEOZEMS

• Bodems met dikke humeuze minerale horizont (Mollic)

• Hoge basenverzadiging maar < 15% secundaire CaCO

₃

6510_huk Lime rich Cynosurion grasslands

= kalkrijk kamgrasland (Galio-trifolietum)

gt010, Magnebos, Veursvallei, Voeren gt005, Altenbroek, Schophem gt002, Tiendeberg, Riemst gt051, Magnebos, Veursvallei, Voeren

6510_hus Sanguisorba officinalis grasslands

= Grote Pimpernelgraslanden

gv127, Pikhakendonk, Boortmeerbeek gv262, Hoogstraten, Mark gv469, Zemst, Hondsleibeek

• Matig voeldselrijke (Hypereutric)

• vrij droge zandleem, leem of kleibodems (Loamic, Clayic)

• Huidige beheer: hooilanden, 2 x per jaar gemaaid of 1 x maaien en nabegrazing • Meest geschikte bodem voor landbouw in HabNorm:

• geen typische natte gronden

Relictigleyic LUVISOL (Loamic, Hypereutric, Humic)

Haplic LUVISOL (Loamic, Aric, Hypereutric) over Hypereutric Fluvic GLEYSOL (Profondihumic)

Hypereutric CAMBISOL (Clayic, Aric, Profondihumic,

RBBHC CALTHION GRASSLANDS

= Dotterbloemgrasland

bg005, Aardgat, Tienen bg040, Molenbeekvallei, Veltem-Beisem

bg054, Visbeekvallei, Lille

Hypereutric Chernic

GLEYSOL (Abruptic, Siltic,

Humic)

Hypereutric Fluvic Chernic

GLEYSOL (Abruptic, Siltic,

Profundihumic)

RBBVOS ALOPECURION GRASSLANDS

= Grote vossestaartgrasland

gv550, Zammelen, Kortessem gv035, Dorpsbeemden, Diepenbeek

Calcaric CAMBISOL (Siltic, Profundihumic)

7 FENS, MIRES AND BOGS

7140_oli Oligotrophic and acidic transition mires and quaking bogs

7140 = Overgangs – en trilvenen,

7140_oli = Natte heide en venoevers met hoogveensoorten, “oligotroof en zuur

overgangsveen”

ni1029, Ziepbeekvallei, Lanaken

hd033, Mechelse heide, Onder den Berg

ni1130, Zwarte beek, Spikkelspade,

Houthalen-Helchteren

Gelijkenissen:

• ni1029: Histic en hd033 en ni1130: HISTOSOLEN

• Dystric?  HISTOSOLEN zijn Hyperdystric maar Histic CAMBISOL is Eutric • ‘Overgangsveen’ dus zowel gevoed door regen als door grondwater <>

‘Rheic’ qualifier: gevoed door grondwater of stromend water ‘Ombric’: Histic is vnl. verzadigd met regenwater

Eutric Histic CAMBISOL (Loamic, Hyperhumic)

Hyperdystric Rheic Hemic

HISTOSOL

Hyperdystric Rheic Hemic

7140_meso Base poor, circum-neutral transition mires

= mineraalarm overgansveen

kz021, De Most, Balen kz024, De Most Balen kz106, Zwarte Beek, Spikkelspade

Gelijkenissen :

• 3 GLEYSOLS

• Redelijk sterk gereduceerd (1 Reductigleyic) • Hyperhumic: diepe aanrijking organische stof = 3 minerale natte bodems met veel organische stof

Verschillen

Hypereutric Chernic GLEYSOL (Loamic, Hyperhumic)

Dystric Pantofluvic GLEYSOL (Geoabruptic, Arenic,

Hyperhumic)

Hypereutric Fluvic

7150 Depressions on peat substrates of the Rhynchosporion

= Slenken in veengronden met vegetatie behorend tot het

Rhynchosporion

16_759 Kalmthoutse heide, Kalmthout 16_760 Kalmthoutse heide, Kalmthout 16_083 Ziepbeekvallei, Lanaken

Gelijkenissen:

Gleyic Albic PODZOL (Arenic) Albic PODZOL (Arenic) Hyperdystric Gleyic

CAMBISOL (Arenic, Ochric,

7230 Alkaline fens

= Kalkmoeras

9 FORESTS

9160 Sub-Atlantic and medio-European oak or oak-hornbeam

forests of the Carpinion betuli

= Essen-Eikenbossen zonder Wilde hyacint

16_031, Harras, Zoniënwoud, Hoeilaart 16_034, Bertembos-Eikenbos, Bertem 16_030, Pruikenmakers, Meerdaalwoud, Bierbeek

• Geen uitgesproken roest of gley-verschijnselen >< Ecopedia ‘hangwatertafels’

• 1 habitattype met 2 bostypes:

Dystric CAMBISOL (Siltic, Densic, Ochric)

Calcaric CAMBISOL (Siltic, Colluvic, Ochric)

9190 Old acidifpyilous oak woods with Quercus robur on sandy plains

= Oude zuurminnende eikenbossen op zandvlakten met Quercus robur

16_033, Zoerselbos, Zoersel 16_035, Grotenhout, Lille 16_032, Zevendonk, Turnhout

Albic PODZOL (Arenic) Someriumbric Entic

PODZOL (Arenic, Aric,

Drainic)

91E0 Alluvial forests with Alnus glutinosa and Fraxinus excelsior

(

Alno-Padion, Alnion incanae, Salicion albae

)

91E0_vn (former 91E0_eutr) Macrophorbio-Alnetum

= Ruigte-elzenbos

r00358, Laanvallei, Huldenberg r00138, Wad, Walenbos, Tielt-Winge 16_231, Bazel

Gelijkenissen:

• Hypereutric: hoge basenverzadiging • Gleysols: invloed grondwatertafel

• Histic of Mollic: Ophoping organische materiaal aan de oppervlakte

Verschillen:

• Endocalcaric, Protosodic

Hypereutric Orthofluvic Reductigleyic Histic GLEYSOL

(Loamic, Hyperhumic)

Hypereutric Endocalcaric Mollic GLEYSOL (Loamic)

Hypereutric Reductigleyic Histic GLEYSOL (Siltic, Profondihumic, Protosodic,

91E0_vo (former 91E0_oli) Oligotrophic marshes

= Oligotroof broekbos (incl. Elzen-Berkenbos en Berkenbroekbos)

ni883, Walenbos,

Tielt-Winge

ni475, De Liereman, Oud-Turnhout 16_297, Neerharenheide, Lanaken

Gelijkenissen:

• De berken…

Verschillen:

• 2 profielen onder invloed van grondwatertafel maar niet in Lanaken

• 1 lemig en 2 zandige profielen

• 2 hoog in organische stof gehalte maar in Lanaken eerder laag maar met

Folic hor.

Hypereutric Chernic

GLEYSOL (Loamic, Humic)

Histic Gleyic UMBRISOL (Arenic) Dystric Albic Brunic Folic

91E0_vc (former 91E0_bron) Carici remotae – Fraxinetum

= Goudveil-essenbos

r0082,Kluisbos, Moerbeke r00228, Hallerbos, Halle r00065, Hayesbos, Toverbron, Everbeek r00065, plot 2, Hayesbos Everbeek

Gelijkenissen:

• Textuur: 2 * Siltic en 2 * Loamic

• Basenverzadiging: 2 * Calcaric en 2 * Hypereutric

• Organische stof: 2 * Hyperhumic en 2 * Profondihumic

Verschillen:

• 3 GLEYSOLS en 1 PHAEOZEM zonder duidelijke invloed van de

grondwatertafel

Epicalcaric Reductigleyic Chernic GLEYSOL (Siltic,

Hyperhumic)

Endocalcaric Chernic

PHAEOZEM (Loamic,

Hyperhumic, Pachic)

Hypereutric Fluvic Mollic

91E0_va (former 91E0_veb) Beekbegeleidend (Pruno-Fraxinetum

and Fraxino-Ulmetum)

= Beekbegeleidend vogelkers-essenbos en essen-iepenbos

r00361, Rodebos, Huldenberg r00048, Aelmoeseneiebos, Melle ni647, Silsombos, Kortenberg

Gelijkenissen:

• 3 GLEYSOLEN

• Basenverzadiging: hoog (Mollic, Hypereutric, Calcaric)

• Organische stof: Profondihumic of humic

Verschillen:

Hypereutric Mollic

GLEYSOL (Arenic,

Profondihumic, Inclinic)

Hypereutric Mollic

GLEYSOL (Siltic,

Profondihumic)

91E0_sf Riverine Salix forests (Salicetum albae)

=

wilgenvloedbos (zachthoutooibos; Salicetum albae)

Groot Schoor Van Hamme

Gleyic Tidalic FLUVISOLS (Calcaric, Humic, Eutric, Siltic)

Geen bodemprofiel info beschikbaar?

91E0_vm Mesotrophic alder carrs (Carici elongatae-Alnetum)

pH-values (in H

₂

O & CaCl

₂

)

pH-H₂O pH-CaCl₂

Subtype SPOC Weighed Min Max Weighed Min Max

91E0_vc r00228 7.1 5.6 8.0 6.6 5.2 7.5 91E0_vc r00082 7.3 6.7 8.3 7.0 6.6 7.7 91E0_vc R00065, 1 7.6 7.0 8.2 6.9 6.5 7.5 91E0_vc r00065, 2 6.1 5.4 6.6 5.7 5.1 6.2 91E0_vn 16_231 6.4 5.8 6.8 5.4 5.7 6.3 91E0_vn r00138 6.7 5.2 7.1 5.9 4.5 6.5 91E0_vn r00358 6.1 5.9 6.4 5.1 3.6 6.0 91E0_vo ni883 5.0 4.5 5.9 4.7 4.1 5.6 91E0_vo ni475_PBA 4.3 4.0 4.7 3.7 3.6 3.8 91E0_vo ni475_PBB 4.9 4.1 5.1 4.0 3.3 4.3 91E0_vo 16_297 5.0 4.2 5.4 4.1 3.4 4.4 91E0_va ni647 6.3 7.3 8.8 5.6 6.7 7.8 91E0_va r00048 7.3 6.0 8.3 6.6 5.4 7.4 91E0_va r000361 6.9 5.3 8.2 5.9 4.2 7.2

Zie ook De Becker et al. (2004):

• Beekbegeleidend vogelkers –essenbos (91E0_va of veb) hoogste max. pH

• Goudveil-essenbos (91E0_vc of bron) hoge pH

Conclusies

Vaak bevestiging van wat we al vermoedden/wisten

Ook wel een aantal “legendes” doorbroken:

•

_{Volgens internationaal classificatiesysteem Vlaamse natuurbodems}

toch minder organisch dan verwacht

•

_{Vaak gelijkaardige bodemprofielen in hetzelfde N2000 habitattypes}

•

_{Maar verschillen minder duidelijk o.a. in graslanden waar beheer}

zeer belangrijke rol speelt in afbakening N2000 typen

•

_{Onder droge heide treffen we geen typische Podzolen aan}