Naar een Ark van Noah
voor onze
lieveheersbeestjes ?
Impact van Aziatisch lieveheersbeestje
op inheemse soorten
Tim Adriaens 26 nov 2011 Heverlee
Invasieve soorten zijn een belangrijke
driver van biodiversiteitsverlies
Huidige snelheid van uitsterven ligt hoger dan die
van andere massa-extincties (= verlies van 75%
van de soorten in kort tijdsbestek) in het fossiele
verleden (Barnosky et al. 2011 Nature)
Invasieve exoten zijn de vierde belangrijkste
oorzaak van uitsterven (Vié 2010, IUCN)
Conventie Biologische Diversiteit en COP 10
(Nagoya): target 9
Weinig goed gedocumenteerde voorbeelden
hiervan, zeker op het continent.
Aziatisch lieveheersbeestje
• aggregeert in huizen voor overwintering
• clusters van verpoppende larven op muren
• nieuw seizoenaal indoor-allergeen
overwinteringsgroepen
2001-2008
Aziatisch lieveheersbeestje
• pestsoort in de wijnbouw
Succesvolle invasieve exoot
Harmonia axyridis :
– multi-voltien – kan andere voedselbronnen exploiteren– weinig gevoelig voor schimmels en parasitoïden
– sterke vraatzucht (IGP, EGP) – hoge plasticiteit 0 10 20 30 40 50 60 1 _ 1 1 _ 2 2 _ 1 2 _ 2 3 _ 1 3 _ 2 4 _ 1 4 _ 2 5 _ 1 5 _ 2 6 _ 1 6 _ 2 7 _ 1 7 _ 2 8 _ 1 8 _ 2 9 _ 1 9 _ 2 1 0 _ 1 1 0 _ 2 1 1 _ 1 1 1 _ 2 1 2 _ 1 1 2 _ 2 15-day period o b se rv a ti o n s 0 50 100 150 200 250 o b se rv a ti o n s H. axyridis larvae/pupae Native species larvae/pupae
0 50 100 150 200 250 300 1 _ 1 1 _ 2 2 _ 1 2 _ 2 3 _ 1 3 _ 2 4 _ 1 4 _ 2 5 _ 1 5 _ 2 6 _ 1 6 _ 2 7 _ 1 7 _ 2 8 _ 1 8 _ 2 9 _ 1 9 _ 2 1 0 _ 1 1 0 _ 2 1 1 _ 1 1 1 _ 2 1 2 _ 1 1 2 _ 2 15-day period O b se rv a ti o n s 0 500 1000 1500 2000 2500 3000 3500 O b se rv a ti o n s H. axyridis adults Native species adults
Adriaens et al. 2008 BioControl
Aziatisch
lieveheersbeestje
• non-target impact
- intragilde predatie
- extragilde predatie op andere arthropoda
Verspreiding
2005 < 2001 2001 2002 2003 2004 2006 2007Brown et al. 2008 BioControl
H. axyridis
trend and distribution
2001 (2)
sampled squares H. axyridis occurence
H. axyridis
trend and distribution
2002 (276)
sampled squares H. axyridis occurence
H. axyridis
trend and distribution
2003 (142)
H. axyridis
trend and distribution
2004 (282)
sampled squares H. axyridis occurence
H. axyridis
trend and distribution
2005 (276)
H. axyridis
trend and distribution
2006 (243) sampled squares H. axyridis occurenceMethodologie - 1
Belgium BritainTotal number of records (all years, all species) 67 560 89 994 Total number of surveyed 1-km2since 1990a 5 300 14 364
Number of 1-km2-year combinations since 1990 9 889 23 929
Number of 1-km2-year combinations used for analysisb 1 419 1 746
Number of 1-km2used for analysisb 365 411
Number of 1-km2with Harmonia axyridis 269 249
Median year of arrival 2004 2007
afocal species only
bonly includes 1-km2with >2 focal species recorded in each of >3 years • losse waarnemingen (citizen science): Bel, GB
• enkel goed onderzochte km-hokken (>3 spp, 3 jaar, spp
met >1000 records)
• inferred absences
Methodologie - 2
• gedetailleerde monitoring:
- Brussel (12 sites, 2003-2008) - Cambridge (4 sites, 2006-2010) - Zwitserland (15 sites, 2006-2010)
• Verwerking: GLMMs met poisson error en log link met jaar gecentreerd op jaar van ‘arrival’ van H. axyridis (2001 in Bel, 2004 in GB, 2006 in Zwits) als fixed effect, random effects voor site, bezoek en observatie (correctie voor overdispersie).
You win some…
You lose some
Roy et al. 2011 Div Distr in press
© Michael Kilner © Maris Midgley © Michael Kilner © Edward Bartoszewicz © Helen Roy © Nick Hollands
Trends uit losse waarnemingen
Roy et al. 2011 Div Distr in press
1419 and 1746 observations (1-km2-year combo) for Belgium and Britain resp
% = percentage observaties met aanwezigheid van de soort a = intercept (logit probability at year of first introduction) Y = trend in afwezigheid van H. axyridis
trend in soorten met hoge
niche-overlap
[proportional occurence: number of grid cells with species x in year y / number of sampled squares year y]
y = -0,3169x + 0,6712 R2 = 0,8828 y = 0,6901x - 3,4722 R2 = 0,7284 -3 -2 -1 0 1 2 3 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 year (2000-2008) lo g it o c c u re n c e ADA BIP ADA DEC CAL DEC CAL QUA HAR AXY Lineair (ADA BIP) Lineair (ADA DEC) Lineair (CAL QUA) Lineair (CAL DEC) Lineair (HAR AXY)
Trends uit monitoringgegevens
Britain Belgium Switzerland
Species n Trend n Trend n Trend
Harmonia axyridis 1 824 Increasing 2 651 Increasing 1 344 Increasing
Adalia bipunctata 931 Decreasing 689 Decreasing 293 Decreasing
Total individuals (all native species)
10 793 Decreasing 1 711 Decreasing 1 376 Decreasing
Trends uit monitoringgegevens
Roy et al. 2011 Div Distr in press
Conclusies
• Op nauwelijks 5 jaar tijd heeft H. axyridis alle
mogelijke (half)natuurlijke ecosystemen in Europa
veroverd
• De soort vertoont hoge graad van niche-overlap
met inheemse soorten, vooral met generalistische
en boombewonende soorten
• De toename van H. axyridis valt samen met een
dramatische achteruitgang van sommige, voorheen
zeer algemene soorten
• Patronen van achteruitgang zijn gelijkaardig in
andere Europese landen (GB, Zwitserland)
• Deze achteruitgang is zowel op grote schaal als met
gedetailleerde monitoring van
lieveheersbeestjesgemeenschappen merkbaar
Conclusies
• Gevolgen van deze invasie op andere biota (bvb
gaasvliegen, vlinders) zijn onbekend
• Snelle achteruitgang van deze belangrijke gilde
bladluiseters kan belangrijke gevolgen hebben voor
het natuurlijk plaagreducerend vermogen van
Conclusie
Roy & Wajnberg 2008
“ Aziatisch lieveheersbeestje is een invasieve exoot die bijdraagt aan biotische homogenisatie en een onacceptabele bedreiging van de biodiversiteit ”
“ Biologische bestrijding is een essentieel onderdeel van een
duurzame landbouw maar soms is de lijn tussen een succesvolle biologische bestrijder en een invasieve soort erg dun”
1 cm
Thankies
duizenden vrijwilligers
Helen Roy, Nick Isaac, Marc Kenis, Thierry Onkelinx, Gilles San Martin, Peter Brown, Louis Hautier, Remy Poland, David Roy, Richard Comont, René Eschen, Robert Frost, Renate Zindel, Johan Van
Vlaenderen, Oldřich Nedved, Hans Peter Ravn, Jean-Claude Gregoire,
