ICE DIVER
ICE diver is een instructie handleiding Zoals beschreven volgens de NEN-EN 11107:2009.
De PSDA Bied alle duikopleidingen conform de Europese normen:
EN 14153-1 Recreational diving services – Safety related minimum requirements for the training of recreational Open water divers – Part 1: Level 1 – “Supervised Diver”.
(Op veiligheid gebaseerde minimum vereisten voor het opleiden van recreatie perslucht duikers – deel 1: Niveau 1 – Duiker onder toezicht).
EN 14153-2 Recreational diving services – Safety related minimum requirements for the training of recreational Open water divers – Part 2: Level 2 – “Autonomous Diver”.
(Op veiligheid gebaseerde minimum vereisten voor het opleiden van recreatie perslucht duikers – deel 2: Niveau 2 – Zelfstandig duiker).
EN 14153-3 Recreational diving services – Safety related minimum requirements for the training of recreational Open water divers – Part 3: Level 3 – “Dive
Leader”.
(Op veiligheid gebaseerde minimum vereisten voor het opleiden van recreatie perslucht duikers – deel 3: Niveau 3 – Duikleider).
EN 14413-1 Recreational diving services – Safety related minimum requirements for the training of scuba instructors – Part 1: Level 2.
(Op veiligheid gebaseerde minimum vereisten voor het opleiden van perslucht instructeurs – deel 1: Niveau 1).
EN 14413-2 Recreational diving services – Safety related minimum requirements for the training of scuba instructors – Part 2: Level 2.
(Op veiligheid gebaseerde minimum vereisten voor het opleiden van perslucht instructeurs – deel 2: Niveau 2).
EN 14467 Recreational diving services – Requirements for recreational scuba diving service providers. (Vereisten voor leveranciers van recreatie perslucht opleidingen).
EN 11107 Eisen voor opleidingen met verrijkte lucht nitrox (EAN) duiken, specificeert de vereiste niveau van bekwaamheid van een duiker om te worden beloond met een verrijkte lucht nitrox (EAN) duiker certificering door een opleidingsorganisatie.
© 2000, 2019 PSDA. (AMaas) Alle rechten voorbehouden. Niets uit dit boek mag worden verveelvoudigd in welke vorm dan ook zonder voorafgaande
schriftelijketoestemming van de uitgever.
Om deel te nemen aan de specialty ijs duiker moet je:
minimaal 18 jaar oud zijn.
in het bezit zijn van een geldige medische verklaring.
PSDA Advanced Open water diver (level 2) of equivalent
PSDA Specialty droogpak duiken of equivalent (ervaring)
ingeschreven zijn bij PSDA en de bijbehorende jaarlijkse contributie hebben voldaan.
Beschikken over twee flessen of een fles met dubbelkraan.
Een ademautomaat die voor koud water geschikt is.
Inhoud en les overzicht:
De opleiding bestaat uit : 1 deel theorie
1 deel materiaal kennis 3 Buiten duiken
Doelstelling van de cursus
• Je in staat stellen om kennis van het ijsduiken te ontwikkelen en om ervoor te zorgen dat je het plannen, organiseren, de procedures, vaardigheden, problemen en gevaren van het duiken onder ijs kunt uitleggen.
• Je bekend maken met het gebruik van speciale uitrusting; hoe een duikstek uit te kiezen en procedures voor het voorbereiden en het hakken van bijten;
procedures voor veiligheidslijnen, lijncommunicatie, het werken met een lijn en het zekeren van een lijn;
• Je in staat stellen om duiken te maken in ijsomgevingen die liggen binnen de dieptes en omstandigheden waaronder je getraind bent
Veel voorkomende redenen voor IJsduiken
a. Avontuur b. Het hele jaar toegang tot duiklocaties in gebieden waar ijs voorkomt c. Zoeken en bergen van verloren voorwerpen d. Fotografie: beter resultaat door minder algen en helderder water e. Beter zicht, weinig andere duikers
Uitrusting voor het maken van een bijt
a. Kettingzaag – Het populairste aangedreven gereedschap voor het zagen van ijs. Snel en effectief. Alleen als duikers al ervaring hebben met het gebruik van een kettingzaag mogen ze die voor deze taak gebruiken.
b. Bijl – Bruikbaar voor het hakken van ijs dat hooguit twintig cm dik is, hoewel er water en stukjes ijs zich over de hele duikstek zullen verspreiden. Een bijl is bovendien nuttig voor het losmaken van spullen of blokken ijs die aan het ijsdek zijn vastgevroren. Draag altijd oogbescherming.
c. IJstang – Een zeer nuttig hulpmiddel voor het verwijderen en vervangen van kleine tot middelgrote brokken ijs.
d. Schoppen – Voor het verwijderen van de sneeuwlaag en het graven
vanreferentiepunten op het ijsdek. referentiepunten op het ijsdek.
Vooral handig zijn vlakke sneeuwschuivers met een breed blad.
Veiligheidsuitrusting
a. Een 50 meter lange, felgekleurde lijn voor bevestiging aan leden van het duikteam (minimaal zes milimeter )
b. Een 60 meter lange, felgekleurde lijn voor het veiligheidsduikteam.
c. Lijnzak – Deze wordt gebruikt om de lijn in te bewaren. De lijn moet gewoon in de zak (IKEA TAS) worden gestopt, zodat het er zonder in de war te raken kan worden uitgehaald. In het ideale geval steekt het einde van de lijn dat verankerd gaat worden uit
d. Uitrusting voor het vastzetten van veiligheidslijnen voor duikers.
• Harnassen – Liefst voor de borst of de hele romp. Moet goed passend maar comfortabel bij voldoende stalen D ringen mag dit ook het trimvest of wing zijn. • Poltsnaps – Van roestvrij staal. Met open of gesloten sluitstuk.
Warm blijven
a. Bescherming tegen de weersomstandigheden aan de oppervlakte. Je hebt veel warme winddichte kleding en een schuilplaats nodig. Net als bij andere buitensporten is het aan te raden om kleding in lagen te dragen. Door de isolatielagen is het lichaam beter in staat om warm te blijven.
b. Bescherming tegen de weersomstandigheden onder water Droogpakken hebben de voorkeur. Als je in een droogpak duikt, zorg er dan voor dat je er al ervaring mee hebt voordat je er onder ijs mee gaat duiken. Als er kort wordt gedoken is voor velen een natpak een optie, maar je moet ervoor uitkijken niet bovenmatig af te koelen als je het water uitkomt. Heatpacks met natriumacetaat die voor hergebruik geschikt zijn, zijn nuttig voor zowel natpakduikers als
droogpakduikers. Je mag ze niet direct met de huid in contact brengen.
Ademautomaten
a. Zowel de eerste als de tweede trap moet koudwater geschikt zijn zodat ze niet
kunnen bevriezen en/of afblazen.
b. In een overdekte ruimte is een extra luchtvoorziening (ten minste één per
buddyteam) noodzakelijk. Je hebt de keuze uit:
• Ponybottle en ademautomaat.
Loodgordel a. Deze moet naar rechts worden opengemaakt. Aan te raden valt extra gespen
te gebruiken: twee gespen achter elkaar aan dezelfde gordel.
Dit voorkomt dat de gordel per ongeluk los kan komen en men vervolgens
onbeheerst naar het ijsdek omhoog schiet.
Staat van het ijs
8 centimeter – één persoon kan erop lopen, maar het wordt niet aangeraden om
jeerop te verplaatsen.
13 centimeter – draagt meerdere mensen in hetzelfde gebied; kan geschikt zijn voor ijsduiken zolang het ijs niet aan het smelten is en er zo min mogelijk gewicht
rond de bijt geplaatst wordt.
15 – 20 centimeter is eigenlijk de minimale dikte die het ijs moet hebben om veilig
te kunnen ijsduiken.
30 centimeter – voertuigen.
Het weer – Lees of luister de avond tevoren naar het weerbericht. De
gevoelstemperatuur Het weer heeft veel invloed op duikers en hun helpers die op het ijs staan. Het
zicht wordt stukken beter als het niet sneeuwt en er geen sneeuw op het ijs ligt,
of als de sneeuw weg is geschoven.
Een wolkeloze hemel heeft de voorkeur. IJsduiken wordt niet ‚s nachts gedaan.
Ijsduiken moet alleen gepland worden als de hoogte van de zon er voor zorgt dat er wat licht door het ijs valt en dat de mensen die rond de bijt aan het werk zijn goed licht hebben. Onthoud dat de zon in de winter vroeg ondergaat en dat het begin van de schemering het opruimen tot in het donker kan laten voortduren.
Vertrouwd zijn met de duikstek De duikstek van tevoren kennen. Kies een plek die vlakbij land ligt en waar geen
zee-armen of afvoerkanalen zijn, of andere plaatsen waar stromend water is omdat stromingen het ijs gevaarlijk dun kunnen maken. Donkere plekken geven vaak aan dat het ijs dun is.
De Ijsduik
Een persoon, gekleed in duikpak en een gedeeltelijk opgeblazen trimvest en vastgemaakt aan een veiligheidslijn, moet het ijsdek verkennen om zeker te zijn van de sterkte van het ijs. Boor een proefbijt om de waterdiepte te bepalen en de dikte van het ijs vast te stellen; de waterdiepte moet minstens 6 meter zijn (te meten door een verzwaarde lijn te laten zakken). Als het water ondieper is, zal door het in en uit de bijt gaan al snel het slib op de bodemworden opgewoeld.
De bijt moet zo groot zijn dat er gemakkelijk drie duikers tegelijk doorheen kunnen. [In deze cursus zijn de drie duikers: twee cursisten en een instructeur.]
Voor duiken in het algemeen moet de bijt zodanig zijn gemaakt dat een lijnverzorger in een duikpak aan de oppervlakte een duiker in het water kan helpen. Het moet driehoekig zijn zodat de duikers er gemakkelijk uit kunnen; iedere zijde ongeveer 3 meter lang.
Als de stek is gekozen, gaat een team van twee mensen de bijt maken. Beide duikers hebben hun duikpak aan – de een maakt de bijt en de ander zorgt voor
de veiligheidslijn.
Het is misschien handig om de kettingzaag ook aan een lijn vast te maken. Je moet er wel voor zorgen dat de lijn niet in de kettingzaag vast komt te zitten. Dit is het juiste moment om zand of as op het ijs te strooien zodat er meer grip is.
Opmerking: Draag oogbescherming als je ijs zaagt of aan het hakken bent.
Maak een concentrische cirkel ongeveer 30 meter van de bijt sneeuwvrij (je kunt tevens een andere cirkel op 15 meter rond de bijt vrij van sneeuw maken).
Maakdan vier tot acht straalsgewijze spaken (als een wagenwiel) van de bijt tot de buitenste cirkel.
Je kunt ook pijlen langs de spaken maken die naar de bijt toe wijzen. Dit patroon wordt om twee redenen sneeuwvrij gemaakt, namelijk ter verlichting en als hulpmiddel voor een duiker die de weg kwijt is.
Leg zand, tapijten of as rond de bijt zodat je meer grip hebt.
Maak alle veiligheidslijnen stevig vast. Aangeraden wordt om de primaire lijnen en de veiligheidslijnen aan tegenovergestelde kanten van de bijt te verankeren.
Dit is minder verwarrend en je hebt minder kans om erin vast te raken.
Zorg voor beschutting en andere vormen van ondersteuning aan de oppervlakte.
Zorg dat er plekken zijn waar de duikers uit de wind en de kou kunnen blijven.
IJsduiken is teamwork dat in drie taken is opgedeeld Een duikteam bestaande uit twee duikers
Een veiligheidsduikteam bestaande uit twee duikers
Per duikteam een lijnverzorgingsteam van twee duikers dat aan de oppervlakte blijft.
Het duikteam mag zich altijd maximaal 50 meter – binnen de daglichtzone – onder het ijs bevinden waarbij de verticale en horizontale afstand bij elkaar worden opgeteld. Gebruik van een lijn van 50meter zal de duikers helpen binnen deze limieten te blijven
Lijnsignalen Als je aan de lijn trekt, moet je een lange, abrupte en duidelijke beweging maken.
Bovendien moeten alle lijnsignalen door de ontvanger worden bevestigd; dit gebeurt door de ontvanger hetzelfde signaal aan de zender terug te laten geven.
Je kunt iedere combinatie gebruiken zolang iedereen er vooraf mee instemt en ze gemakkelijk te herkennen zijn. Deze eenvoudige set signalen zal in de meeste situaties toereikend
• EEN KEER TREKKEN – Laat de lijn vieren
• TWEE KEER TREKKEN – OK
• DRIE OF MEER KEER TREKKEN – Snel de lijn ophalen
Procedures voor in het water:
Te water gaan – Dit is meestal het beste uit te voeren door zittend te beginnen:
ga aan de rand van de bijt zitten en laat jezelf met beide handen aan dezelfde kant van je lichaam inhet ijs zakken – volg hierbij de standaardprocedures voor het te water gaan (buddycheck),
ademautomaat in je mond, trimvest half opgeblazen, het OK-teken . Als je het water in bent gezakt kun je het beste vlakbij de rand van de bijt tot net
onder het ijsdek afdalen en daar een minuut of twee blijven zodat je kunt
controleren of je ademautomaat goed werkt en je eraan went dat je onder het ijs bent.
Altijd met een buddy zwemmen – Zwem Achter elkaar en houd de veiligheidslijn beiden vast. Veiligheidsstop – Altijd een goed idee – Plan een stop na iedere duik.
Driedelingsregel – De duik wordt beëindigd als een van de buddy’s een derde van zijn lucht over heeft.
Problemen met ijsduikuitrusting
Afblazen van de ademautomaat (ijsafzetting) – voorkomen Zorg dat de automaat is voorzien van een koudwaterkit. Dit houdt meestal in dat
de eerste trap van een koudwaterkit is voorzien en dat er, indien beschikbaar,
onderdelen van teflon in de tweede trap zijn gebruikt.
Adem alleen door de tweede trap als je onder water bent.
Houd als je aan de oppervlakte bent de binnenkant van de tweede trap droog.
Laat je eerste ademteug een inademing zijn in plaats van een uitademing.
Ga bij ijsduiken niet dieper dan 20 meter. Doordat er op diepte meer lucht wordt gevraagd door de automaat, wordt die kouder waar door hij eerder kan
bevriezen. Het wordt aanbevolen om ijsduiken uit te voeren tussen 6 – 12 meter diepte.
Onderkoeling
Omdat de temperatuur van de huid en de buitenkant van het lichaam vijf graden kan fluctueren, of zelfs onder normale omstandigheden nog meer, heeft deze definitie van onderkoeling betrekking op de interne temperatuur. Als de interne temperatuur van het lichaam afwijkt van haar optimale niveau van 37 °C kan er een levensbedreigende toestand ontstaan.
Soorten warmteverlies
Straling. We stralen via de huid warmte van ons lichaam af als de
omgevingstemperatuur lager is dan de lichaamstemperatuur, net zoals de zon of een verwarming warmte uitstraalt.
Geleiding. Het proces van warmteoverdracht tussen voorwerpen die direct met elkaar in contact staan. Iemand die bijvoorbeeld zonder duikpak in koud water wordt gedompeld zal te maken krijgen met geleidende warmteoverdracht van lichaamswarmte naar het koude water.
Convectie. Convectie is een soort geleiding waarbij één van de stoffen in kwestie
in beweging is.
De gevoelstemperatuur, het effect dat de kou op de huid heeft doordat de lucht over ontblote lichaamsdelen stroomt, is een voorbeeld van dit soort
warmteverlies.Dit verklaart waarom een muts zo belangrijk is omdat je tot 70 procent van de lichaamswarmte via het hoofd verliest.
Verdamping Transpireren. Een actief mechanisme voor het verliezen van
overmatige lichaamswarmte.
Longen. 15 tot 30 procent van het warmteverlies bij een duiker gebeurt door
verdamping via de longen.
Ademhaling. Aangezien je koude lucht inademt en warme lucht uitademt, verlies je warmte.
Onderkoeling – symptomen
Bibberen. Misschien wel het meest voorkomende symptoom van onderkoeling.
Komt typisch voor tijdens het begin en de eerste fasen van de afname van de interne lichaamstemperatuur. Over het algemeen verliezen vrouwen sneller warmte dan mannen vanwege hun fysiologie en fysieke gesteldheid. Men kan op twee manieren gaan bibberen: Beheerst. De persoon rilt af en toe maar niet continu. Beheerst rillen begint als de interne temperatuur tot 36,5 – 35,5 °Celcius daalt. Milde onderkoeling.
Onbeheerst. De persoon rilt continu en kan niet stoppen. Onbeheerst rillen begint als de interne temperatuur tot 35 – 34 °Celcius daalt. Matige onderkoeling.
Ongevoeligheid (duiker wordt minder behendig). Ongevoeligheid in de
ledematen, vooral de handen en voeten, kan zonder dat het gepaard gaat met onderkoeling bij mensen voorkomen die zich niet voldoende tegen de kou
hebben beschermd (voorbeeld: te grote handschoenen dragen). Ongevoeligheid tijdens het duiken ontstaat echter meestal doordat het lichaam warmte aan de ledematen onttrekt om de interne temperatuur te handhaven als die begint te zakken. In beide gevallen moet de duik onmiddellijk worden beëindigd.
Suffigheid of extreme vermoeidheid. Extreme vermoeidheid door toegenomen inspanningen van het lichaam om de lichaamstemperatuur in stand te houden wordt vaak onverdiende vermoeidheid genoemd, omdat een persoon behoorlijk moe kan worden zonder zich veel in te spannen. Omdat vermoeidheid duidt op een uitgeputte energievoorraad van het lichaam, is het ook het teken om te gaan letten op onderkoelingsverschijnselen.
Hoe je met onderkoeling omgaat
Duik de rest van de dag niet meer.
Verplaats de patiënt naar een warmere omgeving zodat verder warmteverlies
wordt voorkomen.
Trek voorzichtig natte kleren/duikpak uit. Het aantrekken van andere kleding zal
afhangen van de opwarmtechniek die wordt gebruikt.
Vermijd ruwe behandeling waarbij bovenmatig aan de patiënt wordt getrokken –
dit kan het hartritme beïnvloeden.
Waarschuw de medische hulpdiensten zodat de patiënt vervoerd en door professioneel medisch personeel verzorgd kan worden.
Passieve, externe opwarming•. Nuttig in niet-ernstige gevallen (bij een rillend,
koud geworden persoon).
Trek warme droge kleren aan – vooral muts, das, handschoenen en laarsjes.
Wikkel de patiënt in een slaapzak of dekens – vooral het hoofd.
Dien langzaam een warme, zoete vloeistof toe. Dit is vooral voor het moreel van
de patiënt omdat het weinig invloed heeft op het opwarmen van het lichaam.
Plaats kruiken, warme stenen of andere warme voorwerpen, in een handdoek gewikkeld, tegen de grote bloedvaten in de nek, oksels en lies. Pas op: De patiënt zal niet
• Laat de patiënt nooit roken of alcohol/vloeistoffen met cafeïne drinken.
• De patiënt niet wrijven of masseren.
• Probeer de patiënt niet op te warmen (hete douche of bad) of te vervoeren als de
medische hulpdiensten beschikbaar zijn.
• Geef geen aspirine of andere medicijnen.
• Laat de patiënt niet zonder toezicht.
• Laat de patiënt geen sneeuw eten.
Ernstige bevriezingsverschijnselen• –
Het getroffen gebied kan wit, diep paars of rood met blaren zijn en kan hard en
houtachtig aanvoelen. Verlies van gevoel in het getroffen gebied.
Eerste hulp voor eerstegraads bevriezing. Warm het betroffen deel op door:
Gelijkmatige druk met een warm lichaamsdeel. Handen kunnen op de maag of in
deoksels worden geplaatst.
Blaas warme adem over het betroffen deel.
Tweede- en derdegraads bevriezing vereist speciale behandeling in een medische instelling. Na een goede opwarming en bij goede nazorg kan het
weefsel en de weefselfunctie vaak worden hersteld.
Voorzorgsmaatregelen voor eerste hulp Gebruik een lichaamsdeel niet meer als het eenmaal is ontdooid (tenzij een
dokter dit wel adviseert).
Vermijd bevriezen-dooien-bevriezen.
Niet ontdooien naast een autoverwarming, kooktoestel of andere bron van extreme hitte. Niet wrijven op de betroffen plek – ijskristallen in de cellen veroorzaken schade.
Stikstofopname Hoger in koud water vanwege de hogere stofwisseling.
Compenseer diep door je tabel op de volgende diepte af te lezen.
Wat je doet na de duik
Alle uitrusting veilig opbergen. (Een lijst is aan te raden zodat er niets in de sneeuw achterblijft.) Het bijt dichtmaken. Schuif de blokken ijs weer in het bijt en
vul de spleten met sneeuw zodat ze snel aan elkaar vastvriezen.
Geef aan waar het bijt is. Leg takken over het bijt en zet een bord neer dat waarschuwt voor open water.
Buitenwaterlessen Opleidingsduik 1
Duikvoorbespreking (briefing) Beoordeel de omstandigheden Techniek van de instap – locatie Techniek van de uitstap – locatie Communicatie
Driedelingsregel Opstijging
Stijg op met een hand uitgestrekt boven het hoofd om te voorkomen dat je het ijs raakt.
Maak een veiligheidsstop op vijf meter gedurende drie minuten.
Uitstap. Ga snel het water uit om te voorkomen dat er ijsafzetting op je uitrusting komt.
Leg alle spullen op een warme plek als er nog een duik gemaakt gaat worden; dit voorkomt bevriezen.
Debriefing
Opleidingsduik 2 Briefing
Beoordeel de omstandigheden Techniek van de instap – locatie Techniek van de uitstap – locatie Communicatie
Wat je doet als er een noodgeval optreedt (in het algemeen en specifiek voor ijsduiken)
Bereken de terugkeerdruk volgens de Driedelingsregel en schrijf deze op een leitje.
Opstijging
Veiligheidsstop op 5 meter gedurende 3 minuten
Uitstap. Ga snel het water uit om te voorkomen dat er ijsafzetting op je uitrusting komt.
Leg alle spullen op een warme plek als er nog een duik gemaakt gaat worden; dit voorkomt bevriezen. [Onthoud echter: per dag maar twee opleidingsduiken.]
Debriefing
©A Maas PSDA-Europe 2011
