Aan
de gemeenteraad
Datum 31 januari 2017
Ons kenmerk SBH/1784323 Begrotingsprogramma Dienstverlening
Betreft Heroverweging "Essenhof Samen met de Markt"
Gemeentebestuur Spuiboulevard 300 3311 GR DORDRECHT
Voorgesteld besluit
De raad wordt voorgesteld om:
1. de dienstverlening op de Essenhof de komende 15 jaar in gemeentelijk beheer te houden, de Essenhof niet te splitsen of te privatiseren (en dus geen
aanbesteding te houden) en financiële risico's als gemeente zelf te blijven dragen.
Samenvatting
In de afgelopen periode is het collegebesluit om te komen tot een gedeeltelijke privatisering van de Essenhof - zoals weergegeven in de raadsinformatiebrief van maart 2015 en de startnotitie "Essenhof Samen met de Markt" van 7 juni 2016 - nader uitgewerkt. De raad is hierover geïnformeerd door middel van een
raadsinformatiebijeenkomst en een raadsinformatiebrief d.d. 13 december 2016.
Tijdens de behandeling van de startnotitie en de raadsinformatiebrief bleek er bij een deel van de raad geen draagvlak te zijn om de Essenhof te splitsen en een deel van de exploitatie in concessie te geven aan een marktpartij. Tegelijkertijd bleek dat er bereidheid aanwezig is om mogelijke bedrijfsvoerings- en marktrisico's van de Essenhof als gemeente zelf te blijven dragen. De borging van continuïteit, kwaliteit en onafhankelijkheid van een voorziening op het gebied van begraven en cremeren zijn hiervoor de belangrijkste argumenten.
Daarnaast zijn bij de uitwerking van het voorkeursscenario de risico's
geïnventariseerd en is duidelijk geworden dat een gedeeltelijke privatisering zeer complex is.
Recentelijk is ook gebleken dat de plannen voor een crematorium in Zwijndrecht vertraging oplopen. Mede door een noodzakelijke bestemmingsplanwijziging achten wij het aannemelijk dat het crematorium niet voor 2020 operationeel zal zijn. De huidige sterfteprognoses wijzen uit dat er een mogelijkheid bestaat dat na 2020 de concurrentie met Zwijndrecht in de exploitatie van de Essenhof kan worden
opgevangen.
Gelet op de bovenstaande ontwikkelingen wordt de raad voorgesteld de dienstverlening op de Essenhof de komende 15 jaar in gemeentelijk beheer te houden, de Essenhof niet te splitsen of te privatiseren en financiële risico's als gemeente zelf te blijven dragen.
De raad wordt in de tweede helft van 2017 meegenomen bij het opstellen van een nieuwe visie over hoe wij dit willen vormgegeven.
Pagina 1/6
sf j . MIX
Datum 31 januari 2017 Ons kenmerk SBH/1784323
Inleiding
Na de vaststelling van de startnotitie door het college (5 juli 2016) en de raad (27 september 2016) is het voorkeursscenario "Essenhof Samen met de Markt"
verder uitgewerkt. De raad is hierover door middel van een
raadsinformatiebijeenkomst en een raadsinformatiebrief nader geïnformeerd.
Daarnaast is gestart met de voorbereiding voor een aanbesteding om een geschikte marktpartij te vinden die bereid en in staat is om de gewenste dienstverlening tegen de gestelde voorwaarden te leveren. De raad heeft aangegeven een besluit te willen nemen over het starten van een aanbesteding.
Het college wil graag recht doen aan de argumenten die door de raad zijn ingebracht bij de behandeling van de raadsinformatiebrieven en de informatiebijeenkomst.
Daarnaast zijn bij de uitwerking van het voorkeursscenario de risico's
geïnventariseerd en is duidelijk geworden dat een gedeeltelijke privatisering zeer complex is. De opgedane inzichten en gewijzigde externe omstandigheden zijn aanleiding voor het college geweest om de ingezette koers te heroverwegen.
In dit raadsvoorstel wordt het resultaat van deze heroverweging gepresenteerd in de vorm van een nieuw voorstel voor de positionering van de Essenhof. Voorafgaand hieraan wordt eerst het procesverloop tot op heden kort aangegeven.
Stand van zaken/de feiten Procesverloop tot op heden
Door het college is in de periode 2014-2015 een eerste verkenning uitgevoerd naar de regionale en lokale positioneringsmogelijkheden van de Essenhof en de financiële consequenties daarvan. Er werden vier scenario's nader onderzocht.
Op basis van een analyse van voor- en nadelen, financiële overwegingen en reële haalbaarheid, besloot het college op 3 februari 2015 om:
a) een actieve beweging in te zetten richting het scenario van een - gedeeltelijke privatisering - waarbij gefocust wordt op de (markt)ontwikkelingen in de regio en mogelijke plannen voor een tweede crematorium in een van de Drechtsteden;
b) parallel hieraan (vanwege de benodigde tijd en de onduidelijke uitkomst van het voorkeursscenario) alvast het scenario van een - interne oplossing - in gang te zetten en de begrotingstekorten van de Essenhof structureel te saneren.1 De raad werd door middel van een raadsinformatiebrief hierover eind maart 2015 vertrouwelijk geïnformeerd.
Vervolgens werd door het college een marktverkenning uitgevoerd om de
haalbaarheid van het voorkeursscenario (= gedeeltelijke privatisering) te toetsen.
Tegelijkertijd werden de mogelijkheden tot regionale samenwerking verder
onderzocht. Nadat de gemeenteraad van Zwijndrecht in december 2015 besloot om een eigen crematorium te willen (laten) bouwen, vormde dit een aanvullend motief voor het college om de concurrentierisico's op het gebied van cremeren en de dienstverlening bij uitvaarten bij de markt neer te leggen.
1Deze sanering hield in dat de kapitaallasten van o.a. de restauratie van de Thuredrith aula uit de exploitatie van de Essenhof werden gehaald en gedekt worden uit de Reserve Afschrijving.
In aansluiting hierop werd een startnotitie opgesteld (vastgesteld op 5 juli 2016) waarin naast de inhoudelijke stand van zaken het proces werd beschreven om te komen tot een gedeeltelijke privatisering van de Essenhof. Deze startnotitie
"Essenhof Samen met de Markt" is in de vorm van een raadsinformatiebrief op 27 september 2016 door de raad besproken en vastgesteld onder de voorwaarde dat de raad nader geïnformeerd zou worden over de verdere uitwerking van het
voorkeursscenario. Op 26 oktober 2016 werd hiertoe een (informele)
raadsinformatiebijeenkomst op locatie gehouden. Tijdens deze bijeenkomst werd ingegaan op de huidige exploitatie van de Essenhof en een toelichting gegeven op de beoogde veranderingen, de eisen die gesteld worden aan de toekomstige
concessiehouder en de gevolgen van de gedeeltelijke privatisering voor de dienstverlening en voor de positie van de huidige medewerkers.
In de raadsinformatiebrief d.d. 13 december 2016, werd de raad nader geïnformeerd over de wijze waarop het voorkeursscenario door het college is uitgewerkt. Tijdens de behandeling van deze raadsinformatiebrief werd door de raad gevraagd naar de sturing en controle hierop door de gemeente nadat de gunning aan een
concessiehouder heeft plaatsgevonden. Ook werd ingegaan op mogelijke nadelen en risico's van het uit handen geven van een groot deel van de publieke dienstverlening van de Essenhof. Tenslotte heeft de raad aangegeven een afzonderlijk besluit te willen nemen over de vervolgstap.
Ontwikkelingen en overwegingen
Tijdens de behandeling van de bovengenoemde startnotitie, de
raadinformatiebijeenkomst en de raadsinformatiebrief bleken er bij diverse raadsfracties twijfels te bestaan over het nut en noodzaak van een gedeeltelijke privatisering. Door de uitwerking van het voorkeursscenario en de precisering van de bijbehorende feiten, cijfers, maar ook van de bijbehorende onzekerheden, is de bewustwording ten aanzien van de complexiteit en van de mogelijke risico's van een gedeeltelijke privatisering bij raad en college toegenomen.
Bij de raad is er draagvlak om de jaarlijkse exploitatierisico's van de Essenhof als gevolg van schommelende sterftecijfers, en het werkzaam zijn in een competitieve markt, als gemeente zelf te blijven dragen. Het belangrijkste argument daarvoor is dat de continuïteit, kwaliteit en onafhankelijkheid van een voorziening op het gebied van begraven en cremeren voor de inwoners maximaal geborgd kan worden.
Ondertussen is ook gebleken dat voor de realisatie van een crematorium in Zwijndrecht nog een bestennmingsplanprocedure noodzakelijk is. Hierdoor zal waarschijnlijk op zijn vroegst pas in 2020 in Zwijndrecht gestart kunnen worden met crematies. Prognoses van de sterftecijfers wijzen uit dat er in dat geval een
mogelijkheid bestaat dat de Essenhof in staat is om deze "concurrentie" in de exploitatie op te vangen.
Daarnaast is er vanuit Dordrecht sprake van een toenemende belangstelling voor het begraven, waardoor de inkomsten voor de graf- en onderhoudsrechten een stijgende lijn vertonen. Zodoende zijn ook voor de komende vier jaar positieve resultaten te verwachten. In de onderstaande tabellen zijn de prognoses tot en met 2021 weergegeven. Met een verdere optimalisering van de bedrijfsvoering en met goede afspraken over de wijze, waarop toekomstige schommelingen in de exploitatie
worden opgevangen achten wij een duurzame toekomst mogelijk voor de Essenhof.
Datum 31 januari 2017 Ons kenmerk SBH/1784323
Tabel 1 Exploitatie Essenhof op basis nieuwe prognoses in C 1.000,- (- is positief) Producten
uitgaven - opbrengsten
2017 2017 2018 2019 2020 2021
begroting prognose, lange termijn prognose
Begraven -211 -258 -280 -271 -246 -256
Cremeren -923 -862 -877 -893 -902 -928
Uitvaarten 146 100 93 88 57 57
Onderhoud 278 241 238 240 236 234
Overhead 753 753 753 753 753 753
Toegestaan tekort -205 -205 -212 -200 -179 -174
Saldo totaal -162 -231 -285 -283 -281 -314
Verschil huidige M3B -69 -107 -131 -157 -189
Tabel 2 Exploitatie Essenhof op basis nieuwe prognoses in C 1.000,- (- is positief) Inclusief effect van start crematorium Zwijndrecht in 2020
Producten
uitgaven - opbrengsten
2017 2017 2018 2019 2020 2021
begroting prognose lange termijn prognose
Begraven -211 -258 -280 -271 -246 -256
Cremeren 923- -862 -877 -893 -902 -928
Uitvaarten 146 100 93 88 57 57
Onderhoud 278 241 238 240 236 234
Overhead 753 753 753 753 753 753
Toegestaan tekort -205 -205 -212 -200 -179 -174
Effect crematorium Zwijndrecht 0 0 0 0 258 258
Saldo totaal -162 -231 -285 -283 -23 -56
Verschil huidige MJB -69 -107 -131 101 6 9
Toelichting:
- inkomstenprognoses op basis van te verwachten aantallen x tarief 2017;
- geen jaarlijkse tariefsverhogingen meegecalculeerd, maar ook geen jaarlijkse lastenverzwaringen (personeelskosten, investeringen enz.) of onttrekkingen uit/
stortingen in bedrijfsreserve of voorziening onderhoud;
- aantallen op basis van sterfteprognoses OCD 2014 in relatie tot ervaringscijfers 2014-2016;
- tot en met 2016 maakte overhead onderdeel uit van de producten; is conform BBV regels met ingang van 2017 gewijzigd en apart gepresenteerd;
- toegestaan tekort op basis van raadsbesluit d.d. 27 augustus 2013; bedrag aangepast aan BBV wijziging;
- saldo is inclusief toegestaan tekort en kan bij gunstige resultaten elkaar compenseren/opheffen.
Conclusie en nieuw voorstel toekomstige positie Essenhof
Omdat het college veel waarde hecht aan brede steun en voldoende draagvlak in de raad, is op basis van genoemde feiten de ingezette koers van een gedeeltelijke privatisering van de Essenhof heroverwogen. Het resultaat hiervan is dat het college op grond van de geuite bezwaren door de raad, de geïnventariseerde risico's en de
complexiteit van de beoogde uitbesteding, de financiële prognoses van de Essenhof en de vertraging van de ontwikkeling in Zwijndrecht, de raad voorstelt om de dienstverlening op de Essenhof niet gedeeltelijk te privatiseren (en dus geen aanbesteding te houden) maar volledig in gemeentelijk beheer te houden.
Om een efficiënte en duurzame bedrijfsvoering te garanderen wordt een meerjarig sturings- en beleidsdocument opgesteld en gepresenteerd aan de raad, in de tweede helft van 2017. Hierin wordt opgenomen:
1. een strategie voor het omgaan met (veranderingen in) de markt, de verdere doorontwikkeling van diensten en producten voor de stad, bewoners,
nabestaanden en ondernemers en de daarvoor benodigde externe verbindingen;
2. de toekomstige positie en organisatie van de Essenhof in de (vernieuwde) ambtelijke organisatie en de regio;
3. de wijze waarop de kostendekkendheid van de dienstverlening op de Essenhof wordt geoptimaliseerd en toekomstige schommelingen in de exploitatie worden opgevangen;
4. de hiervoor benodigde investeringen in gebouwen, installaties, voldoende (begraaf)capaciteit, onderhoud en groenbeheer en hoe deze te realiseren.
Doelstelling
Met dit voorstel wordt invulling gegeven aan de vraag van de raad om een besluit te willen nemen over de vervolgstap in het proces t.a.v. de positionering van de Essenhof. Het college wil de raad met dit voorstel meenemen in haar overwegingen en voorstellen om de dienstverlening op de Essenhof niet gedeeltelijk te privatiseren, maar volledig in gemeentelijk beheer te houden en dus geen aanbesteding te
houden.
Argumenten
De argumenten voor het voorstel zijn in het bovenstaande benoemd bij stand van zaken/de feiten, ontwikkelingen en overwegingen.
Kanttekeningen en risico's
Met het in gemeentelijke beheer houden van de dienstverlening op de Essenhof blijven wij actief in een (competitieve) markt. Hierdoor blijft er een onzekerheid bestaan ten aanzien van financiële prognoses.
De belangrijkste risico's van het voorstel zijn:
- tegenvallende financiële resultaten door schommelende sterftecijfers;
- benodigde extra investeringen of lagere financiële resultaten bij veranderingen in de markt/concurrentie met marktpartijen;
- tegenvallers in de bedrijfsvoering (installaties, P zaken);
- belastingplicht overheidsbedrijf in het kader van de wet vennootschapsbelasting (Vpb).
Kosten en dekking Niet van toepassing.
Duurzaamheid Niet van toepassing.
Communicatie en inclusief beleid
Na vaststelling door het college op 31 januari 2017 zijn de medewerkers van de Essenhof op 1 februari ingelicht. Ook de pers is geïnformeerd door middel van een persbericht.
Datum 31 januari 2017 Ons kenmerk SBH/1784323
Tijdspad, vervolg en evaluatie
De hoofdlijnen van het proces en de belangrijkste mijlpalen van de tijdsplanning c.q.
het vervolgtraject van de besluitvorming zien er als volgt uit:
- raadsvoorstel Sturing en positionering Essenhof 2018-2033 (oktober 2017).
Bijlagen
- ontwerp besluit.
\ Het college van Burgemeester en Wethouders de secretaris de burahmeester
I \ de secretaris
1
t t e " . L 7 L " . 1/4-" "-
--- -
M . M . van der Kraan ivi. 6ro
