Gelderland-Zuid
Wat zijn de cijfers?
Gelderland-Zuid
In 2013 tot en met 2017 pleegden 348 personen suïcide in de regio Gelderland-Zuid1. Bijna driekwart van hen was man. In de leeftijdscategorie 40-60 jaar kwam zelfdoding het vaakst voor. De meest gebruikte manier voor zelfdoding is verhan- ging (42%), gevolgd door vergiftiging (26%) en aanrijding met trein (10%). Mannen kiezen vaker voor verhanging, vrouwen voor vergiftiging.
Jaarlijks overlijden in Nederland ongeveer 1.900 mensen door zelfdoding. Het aantal suïcides of zelfdodingen is door de jaren heen gestegen.
Ook in de regio Gelderland-Zuid. Met deze factsheet willen we bestuurders, beleidsmakers
en (andere) professionals inzicht geven in de aantallen in onze regio. En de stappen die we kunnen nemen om het probleem van zelfdoding aan te pakken. Regionale samenwerking is hierbij van groot belang.
Zelfdoding / suïcide
SHEET FACT
Nederland
In 2017 maakten in Nederland 1.917 mensen een einde aan hun leven. Dit zijn er 23 meer dan in 2016. Gekeken naar de periode 2013-20162 (zie overzichtskaart) dan blijkt het aantal zelfdodingen in de regio Gelderland- Zuid in lijn met het landelijk gemiddelde.
< 90 90 - 95 95 - 105
105 - 110
≥ 110
Sterfte door zelfdoding 2013 - 2016
1. Dit aantal is gebaseerd op de suïcides die door de forensisch arts van GGD Gelderland-Zuid zijn vastgesteld. Niet altijd ging het hierbij om inwoners uit de regio.
2 Zelfdoding per GGD-regio gecorrigeerd voor leeftijd en geslacht. Bron: CBS Doodsoorzakenstatistiek, gegevens bewerkt door RIVM
Zelfdoding / suïcide 2
GGD-brede aanpak suïcide
Behalve de lijkschouw bij niet-natuurlijk overlijden (vaststellen zelfdoding) heeft de GGD een signalerende en preventieve rol bij zelfdoding. Op school krijgen leer- lingen voorlichting over suïcide en ondersteuning wan- neer suïcide heeft plaatsgevonden. De schoolverpleeg- kundige/verzuimbegeleider begeleidt leerlingen met risicofactoren naar passende zorg. Hetzelfde geldt voor medewerkers van Bijzondere Zorg die te maken krijgen met mensen uit de risicogroep. Tot slot doet de GGD onderzoek bij Wmo-aanbieders waar een suïcide(poging) heeft plaatsgevonden. Met als doel: het verbeteren van de kwaliteit van de voorziening. En daarmee het voor- komen van zelfdoding in de toekomst.
Gespecialiseerde hulpverlening Pro Persona
Pro Persona is een GGZ-aanbieder. Iedere locatie van
Pro Persona heeft een hulpverlener die zich bezighoudt met beleid om suïcides te voorkomen. Daarnaast worden alle hulpverleners van Pro Persona getraind in het herken- nen en begeleiden van mensen met een verhoogd risico op suïcide. Ook buiten de GGZ traint Pro Persona hulpver- leners voor dit doel.
Suïcidepreventie-netwerk Nijmegen
De GGD, Pro Persona en gemeente Nijmegen gaan aan de slag om een netwerk voor suïcidepreventie op te richten.
De ontwikkeling van dit netwerk rust op vier pijlers: het trainen van gatekeepers, preventie in de huisartsenprak- tijk, focus op risicogroepen, en een publiekscampagne.
Het actieplan wordt de komende periode uitgewerkt.
Belang van samenwerking
Waarom mensen een einde aan hun leven maken, is moeilijk te zeggen. Er zijn risicofactoren die mogelijk een rol spelen, zoals: psychische problemen, verslaving, sociale omstandighe- den, persoonlijkheidskenmerken, traumatische gebeurtenissen of eerdere ervaring met een suicidepoging. Om de stijgende trend in het aantal zelfdodingen af te buigen is samenwerking nodig. Niet alleen binnen het domein van de GGZ. Diverse sig- nalerende partijen kunnen een rol spelen in het voorkomen van zelfdoding. Denk aan huisartsen, docenten, maatschappe- lijk werkers, deurwaarders, schuldhulpverleners en GGD- medewerkers (zoals jeugdartsen en jeugdverpleegkundigen).
Zelfdoding onder jongeren
Het aantal zelfdodingen onder jongeren neemt in Nederland toe. In 2017 maakten 81 jongeren tussen 10 en 20 jaar een einde aan hun leven. Dit zijn er 33 meer dan in 2016. Gerelateerd aan het totaalaantal inwoners pleegde in Nederland 1 op de 25.000 jongeren tussen de 10 en 20 jaar suïcide. In de provincie Gelderland pleegde 1 op de 20.000 jongeren tussen 10 en 20 jaar suïcide (bron: CBS).
Stichting 113 Zelfmoordpreventie is de nationale organisa- tie voor de preventie van suïcide. 113 voerde in 2017 meer dan 50.000 crisisgesprekken via chat en telefoon (0900- 0113). Ongeveer de helft van die gesprekken werd gevoerd met jonge mensen onder de 30. Naast acute crisis- hulp ontwikkelt 113 een speciale online therapie voor jongeren, die veel meer is toegesneden op de leefwereld van deze doelgroep.
Voorbeelden suicidepreventie
Regionale aanpak mensen met verward gedrag Een mooi voorbeeld van een brede samenwerking is de
‘Sluitende aanpak voor mensen met verward gedrag’. Sinds eind 2015 bouwen diverse partners in Gelderland-Zuid aan een duurzaam netwerk van zorg en ondersteuning voor inwoners met een psychische kwetsbaarheid. De preventie- ve programmalijn ‘Aandachtig Aansluiten’ richt zich op samenwerking en voorzieningen in het sociaal domein. Met als doel: het ondersteunen van psychische kwetsbare inwo- ners en daarmee het voorkomen van verward gedrag. De curatieve programmalijn ‘Spoedig Dichtbij’ richt zich op de acute zorg en veiligheid die nodig is wanneer (toch) sprake is van verward gedrag en dit leidt tot overlast.
Gespecialiseerde hulpverlening Pro Persona
Pro Persona is een GGZ-aanbieder. Iedere locatie van Pro Persona heeft een hulpverlener die zich bezighoudt met beleid om suïcides te voorkomen. Daarnaast wor- den alle hulpverleners van Pro Persona getraind in het herkennen en begeleiden van mensen met een ver- hoogd risico op suïcide. Ook buiten de GGZ traint Pro Persona hulpverleners voor dit doel.
Suïcidepreventie-netwerk Nijmegen
De GGD, Pro Persona en gemeente Nijmegen gaan aan de slag om een netwerk voor suïcidepreventie op te richten. De ontwikkeling van dit netwerk rust op vier pijlers: het trainen van gatekeepers, preventie in de huisartsenpraktijk, focus op risicogroepen, en een publiekscampagne. Het actieplan wordt de komende periode uitgewerkt.
Zelfdoding / suïcide 3
Uitgever: GGD Gelderland-Zuid Auteurs: Meta Moerman/Francée Aarts onderzoek@ggdgelderlandzuid.nl 088 – 144 71 38
Gelderland-Zuid
om samen met lokale professionals, ook bínnen organisaties, te werken aan suïcidepreventie. Via netwerkvorming, overleg en afsprakenkaders. Om publieke bewustwording te creëren rond het onderwerp is samenwerking met lokale media onmis- baar. Tot slot is goede registratie van belang. Dit helpt om risi- cogroepen beter in beeld te krijgen, waardoor passende pre- ventiemaatregelen bedacht kunnen worden.
Aanbevelingen
Preventie van suïcide is complex en vergt een sluitende aan- pak. Een aanpak die zich richt op het signaleren en helpen van inwoners bij wie specifieke risicofactoren spelen. Om deze slui- tende aanpak te realiseren is lokale samenwerking in het sociale (zorg)domein nodig. Het verdient daarom aanbeveling
Colofon
Deze factsheet is een uitgave van GGD Gelderland-Zuid in samenwerking met Pro Persona. Voor vragen n.a.v.
deze factsheet kunt u contact opnemen met:
• Florian Hardeveld, psychiater/geneesheer-directeur Pro Persona: f.hardeveld@propersona.nl
• Ilse Kunst, projectleider Sluitende Aanpak Gelderland-Zuid: ikunst@ggdgelderlandzuid.nl
• Francée Aarts, forensisch arts, GGD Gelderland- Zuid: faarts@ggdgelderlandzuid.nl
• Meta Moerman, onderzoeker, GGD Gelderland- Zuid: mmoerman@ggdgelderlandzuid
Bronnen www.cbs.nl www.wijzijnmind.nl
www.volksgezondheidenzorg.info www.gelderlandzuid.nl
