De Staat van het (Voortgezet) Speciaal Onderwijs 2019
Samenvatting
Meer leerlingen speciaal onderwijs Een groot deel van de scholen in het speciaal en voortgezet speciaal onderwijs heeft de afgelopen jaren met groei te maken. In het speciaal onderwijs is het deelnamepercentage weer op het niveau van 2014, voordat passend onderwijs werd ingevoerd. In het voortgezet speciaal onderwijs zien wij per saldo nog een lichte daling.
Schoolverlaters kwetsbaar In de afgelopen jaren hebben de scholen voor voortgezet speciaal onderwijs zich sterk ingezet voor betere uitstroommogelijkheden voor de
leerlingen. Toch slagen te veel schoolverlaters er niet in verder te leren, aan het werk te gaan, of actief te blijven in een passende vorm van dagbesteding.
Onderwijskwaliteit meestal voldoende Bij de meeste scholen voor (voortgezet) speciaal onderwijs is de basiskwali- teit op orde. Bij tien scholen is de kwaliteit onvoldoende en bij drie scholen zeer zwak. Daarnaast zijn in schooljaar 2017/2018 zestien scholen goed bevonden. Een groot deel van hen blinkt ook uit in een excellentieprofiel.
Verbeterd onderwijsaanbod uitstroomprofiel dagbesteding
Bij een themaonderzoek in het uitstroomprofiel dagbeste- ding zagen wij veel goede voorbeelden van verbetering en verbreding van het onderwijsaanbod voor taal, communicatie en de ontwikkeling van competenties en vaardigheden. De meeste scholen hebben leerlijnen ingevoerd voor een doorgaande lijn en een doelgerichte ontwikkeling.
Naleving wet moet beter Niet alle besturen met (v)so- scholen zijn er even alert op dat hun scholen aan de wet voldoen. Het gaat dan bijvoorbeeld over schoolleiders die niet van alle personeelsleden onmiddellijk een verklaring van goed gedrag kunnen toezenden of die onderwijsassistenten onbevoegd laten lesgeven.
Kwaliteitszorg besturen in ontwikkeling In 2017/2018 hadden zeven van de bezochte besturen onvoldoende zicht op de kwaliteit van het onderwijsproces en de onderwijsresul- taten. Zij kunnen daardoor slechts in beperkte mate sturen op kwaliteitsverbetering.
De druk van veranderingen Besturen en scholen kregen de afgelopen jaren te maken met nieuwe wet- en regelgeving en andere processen en systemen als gevolg van passend onderwijs, de decentralisatie van de jeugdzorg en de invoering van de Wet kwaliteit (v)so.
Infographic
Schoolverlatters uitt hett voorttgezett speciaal onderwijs zijn kwettsbaar. 1 op de 5 schoolverlatters uitt hett arbeidsmarkttgerichtte uittsttroomprofiel heett een paar maanden na uittsttroom geen
werk en ook geen uittkering. Bij 7 van de 16 onderzochtte bestturen voldoett de kwalitteittszorg niett aan de wettelijke eisen. Deze bestturen verzamelen tte weinig gegevens om goed zichtt tte krijgen op de kwalitteitt van hett onderwijsproces, hett schoolklimaatt en de onderwijsresulttatten van de leerlingen.
Veelleerlingenin hett uittsttroomprofiel dagbestteding lopen sttage. Bij de voorbereiding op arbeidsmattige dagbestteding zijn hett prakttijksttages, waarbij de laattstte sttage meesttal ook de uittsttroombesttemmingis.
Schoo lver la tters vso kwe ttsbaar S ttur ing op kwa l i tte i tt soms tte beperk tt
Hettleerlingaanttalin hett speciaal onderwijs groeitt. Maar niett alle scholen krijgen meerleerlingen.
Soms meer leer l ingen op scho len , soms m inder
Kwalitteittszorg
Kwalitteittsculttuur
Veranttwoording en dialoog
Onvoldoende Voldoende Goed
7 1
2
5 10
11
4 8
Sttageplekis uittsttroombesttemming Sttageplekis uittsttroombesttemming
6,7%
93,3%
Sttageplekis niett uittsttroombesttemming Sttageplekis niett uittsttroombesttemming
Vervolgonderwijs
Werknemer
Werknemer en uittkering
Uittkering
Geen werk en geen uittkering Profiel
arbeidsmarktt
Profiel
vervolgonderwijs
Profiel
Uittsttroomcohortt 2016/2017
dagbestteding
S ttagep lek vaak u i tts ttroombes ttemm ing
0%
5%
10%
15%
20%
25%
25%
30%
35%
Bron:IvhO 2019
≥ 26
≥ 26 11-25 1-10 0 1-10 11-25
(Voorttgeze tt ) spec iaa l
onderw i js
Scholen
Toenameinleerlingaanttal Afnameinleerlingaanttal
Nabeschouw ing
Speciaal onderwijs blijf groeien De afgelopen ttweejaar nam deinsttroomin hett so weer ttoe. Mogelijke oorzaken zijn hett ttoelattingsbeleid van de samenwerkingsverbanden en de vroegsignalering. Daarnaasttligtt ttussenttijdse uittsttroom niett voor alle kinderen voor de hand. Toch moett hett onderwijs- veld zich ervoor blijveninspannen dattleerlingen die naar regulier onderwijs willen en kunnen, daarvoor opttimale kansen krijgen.
Veranderingen betterin beeld brengen In gesprekken mett schoolleiders en bestturen gaatt hett delaattsttejaren vaak over veranderingen die zij ervarenin de samensttelling van hun leerlingenpopulattie. Mett sttelselonderzoeken gaatt de inspecttie die veranderingen betterin beeld brengen. Passende zorg-onderwijsarrangementten Sommige kinderen hebben ernsttige beperkingen die hen beperktt belasttbaar maken. Ze zijn gebaatt bij passende zorg-onder- wijsarrangementten.In 2019 onderzoektt OCW mett diverse parttijen waaronder gemeentten hoe onderwijs en zorg voor deze doelgroep fexibeler kunnen wordeningezett.
Didacttisch handelen kan better Bij de meestte scholenis hett didacttisch handelen voldoende, maar slechtts bij enkele goed. De kwalitteittsverschillen ttussen deleraren zijn soms groott. Op sommige scholen zettenfacttoren als werkdruk, vervangings- problemattiek enlerarenttekortt de kwalitteitt onder druk. Hettis belangrijk dattleraren voldoende ttijd enruimtte krijgen om bij elkaarin de klas tte kijken en van goede voorbeelden tteleren. Eindopbrengstten onvoldoendein beeld Een groott deel van de bestturen en scholenluktt hett onvoldoende om zich op schoolniveau over de eindresulttatten van hunleerlingen tte veranttwoorden. Ze hebben bijvoorbeeld geen einddoelen en normen voor opbrengstten geformuleerd, vooral niett voor de sociale en maattschappelijke compettentties die deleerlingen moetten bereiken. Zo kunnen ze hett ononderbroken onttwik- kelingsproces van deleerlingen onvoldoende bewaken. Hett belang van ttoettsing en afsluitting In de afgelopen jaren dedenin hett vso stteeds meerleerlingen eindexamen. Hett zijnrelattief vaak deelexamens via hett sttaattsexamen. Niettin alle gevallenleidtt deze weg ttott een volledig diploma. We blijven hett belang benadrukken datt scholen volledige diplomering waar enigszins mogelijk bevorderen. Voor de leerlingenin hett speciaal onderwijs kijken we mett belangsttel- ling uitt naar deinvoering van de eindttoettsin schooljaar 2019/2020.
Meer aandachtt nodig voor duurzame partticipattie Van dejongeren die uittsttromen uitt hett arbeidsmarkttgerichtte uittsttroomprofel zitt bijna 40 procentt directt na hett vso tthuis zonder werk of uittkering. Meer aandachtt moett uittgaan naar
verbettering van de overgangen van school naar school, werk of dagbestteding. Ookis een efecttieve samenwerking ttussen kettenparttners nodig om doorgaandelijnen tte realiseren.
Kengetta l len
• Leerlingenin speciaal onderwijs: 30.868
• Leerlingenin voorttgezett speciaal onderwijs: 37.567
• Leerlingen op clustter 1-/2-school: 6.700
• Scholen mett oordeel Zeer zwak: 3
• Scholen mett oordeel Onvoldoende/Zwak: 10
• Scholen mett waardering Goed: 24
• Scholen mett predicaatt Excellentt: 17
Meer informatt ie
Dezefacttsheettis een verkortte weergave van de publicattie De Sttaatt van hett Onderwijs 2019. Download de gehele publicattie via www.desttaattvanhettonderwijs.nl.
Op de websitte vindtt u ook ttechnische rapportten en arttikelen mettinfographics. U kuntt bovendien delen van de publicattie en specifeke fguren downloaden. Mochtt u papieren versies van defacttsheetts of publicatties willen onttvangen, neem dan conttactt op via www.onderwijsinspecttie.nl/ conttactt.
Co lofon
Inspecttie van hett Onderwijs Posttbus 2730| 3500 GS Uttrechtt www.onderwijsinspecttie.nl
©Inspecttie van hett Onderwijs| april 2019
