Bijlage 5: Mening van de analist bij de open vragen

(1)

Bijlagen

Bijlage 1: Begrippenlijst

Bijlage 2: Organogram van PwC Bijlage 3: Enquête voor de analisten Bijlage 4: Enquête voor de ondernemingen

Bijlage 5: Mening van de analist bij de open vragen Bijlage 6: Mening van de analist bij de gesloten vragen Bijlage 7: Mening van het management bij de open vragen Bijlage 8: Mening van het management bij de gesloten vragen Bijlage 9: Prestatie-indicatoren van het management

Bijlage 10: Relatieve belangrijkheid van de prestatie-indicatoren Bijlage 11: Citaten uit de interviews met de analisten

Bijlage 12: Citaten uit de interviews met het management

(2)

Bijlage 2: Organisatiestructuur PwC in Nederland

AVA

Raad van Bestuur

Servicelines Regio’s

- ABAS - TLS - PwC

Consulti ng

- CFR

- BPO

- Noord- Oost - Centrum - Noord-

West - West/Zui

d-West Raad van Overleg

BUL’S

Ondernemingsraad

(3)

Enquête voor de analisten

Bijlage 3: Enquête voor de analisten

Geachte heer/mevrouw,

Zoals afgesproken zal ik binnenkort een interview met u houden. Ten behoeve van mijn afstudeerscriptie voor de faculteit bedrijfskunde van de Rijksuniversiteit Groningen doe ik in samenwerking met PricewaterhouseCoopers onderzoek naar het verschaffen van niet-financiële informatie en informatie over immateriële activa in de externe verslaggeving. Volgens sommige auteurs is er een ‘informatiekloof’ te onderkennen welke het gevolg is van de wens van de markt om meer informatie te ontvangen, om de onderneming te waarderen, en de informatie die daadwerkelijk wordt verschaft door ondernemingen.

Het doel van mijn onderzoek is om vast te stellen of bij productieondernemingen uit het midkap/smallkap segment deze informatiekloof daadwerkelijk bestaat en of er behoefte bestaat aan het rapporteren van meer niet-financiële informatie in het jaarverslag.

Wilt u deze enquête uitprinten en invullen? De enquête bestaat uit zes pagina’s, inclusief deze pagina. Het invullen van de vragenlijst kost circa 20 minuten. Allereerst zullen enkele open vragen worden gesteld, vervolgens komen nog ruim 50 gesloten vragen. Bij deze gesloten vragen wordt u gevraagd de waardering aan te geven door het vakje aan te kruizen. Naar aanleiding van deze enquête zullen in het interview aanvullende open vragen worden gesteld. Uiteraard worden de gegevens vertrouwelijk behandeld en zal uw naam en die van uw onderneming niet verder gebruikt worden dan in deze vragenlijst. Mocht u bezwaar hebben bij het beantwoorden van enkele vragen, kunt u deze vragen overslaan.

Mocht u nog vragen hebben kunt u contact met mij opnemen.

Met vriendelijke groet,

Charlotte Reiding

Telefoon mobiel: 06-14493832 Email: c.s.reiding@student.rug.nl

(4)

I. Open vragen

Vraag 1:

Welke andere bronnen gebruikt u behalve het jaarverslag bij uw analyse van de onderneming?

Vraag 2:

Wat is volgens u het beste, meest waardevolle jaarverslag bij de beursgenoteerde productieondernemingen (smallkap/midkap)

Vraag 3:

Is volgens u het management bereid om meer informatie te verschaffen in het jaarverslag en waarom wel/niet?

II. Gesloten vragen

Wilt u bij de volgende vragen aangeven in hoeverre u het eens bent met de stelling? De volgende vijfpuntsschaal wordt hierbij gehanteerd.

-- geheel oneens - oneens

0 noch oneens, noch eens + eens

++ geheel eens

Vraag 4:

Het jaarverslag wordt als belangrijk ervaren bij de waardering van een onderneming.

-- - 0 + ++

Vraag 5:

Wanneer er meer over niet-financiële informatie en meer informatie over immateriële activa wordt gerapporteerd, leidt dit tot een hogere

-- - 0 + ++

(5)

Vraag 6:

Leidt betere externe verslaggeving volgens u tot:

- verlaagde kosten van kapitaal

- verhoogd vertrouwen in het management - meer lange termijn beleggers

- hogere aandelenkoersen

-- - 0 + ++

Vraag 7:

Voor het onderzoek voor mijn afstuderen zijn zeven productieondernemingen uitgekozen. Wilt u aankruisen welke bedrijven u analyseert en zo ja, of deze bedrijven naar uw mening een hoge kwaliteit van de informatieverschaffing verstrekken.

Be Semiconductor Industries NV Beter Bed Holding NV

CSM NV

Draka Holding NV Hunter Douglas NV Koninklijke Wessanen NV Stork NV

-- - 0 + ++

Vraag 8:

Volgens u zijn er hiaten in de rapportage van deze ondernemingen te onderkennen

-- - 0 + ++

Vraag 9:

Volgens u kunnen deze productieondernemingen hun externe verslaggeving verbeteren

-- - 0 + ++

Vraag 10:

De verslaggevingregels moeten worden aangepast voor beursgenoteerde productieondernemingen (smallkap/midkap) om tot een volledige beoordeling van de onderneming te komen

-- - 0 + ++

Vraag 11:

Indien er een methode zou bestaan voor het rapporteren van meer niet- financiële informatie en informatie over immateriële activa in het jaarverslag, zou u bovenstaande ondernemingen aanraden van deze methode gebruik te maken.

-- - 0 + ++

(6)

III. Gesloten vragen met betrekking tot de indicatoren

Vraag 12 tot en met 59:

Voor het identificeren van de verschillende communicatiekloven, kan worden gekeken naar de relatieve belangrijkheid die aan verschillende indicatoren kan worden gehecht. Hieronder staan per categorie aangegeven welke prestatie-indicatoren kunnen worden toegevoegd in het jaarverslag. Wilt u aangeven hoe belangrijk u de volgende indicatoren acht voor uw waardering van een beursgenoteerde productieonderneming? Hierbij wordt de volgende waardering gehanteerd:

-- informatie wordt zeer onbelangrijk geacht - informatie wordt onbelangrijk geacht

0 informatie wordt noch onbelangrijk noch belangrijk geacht + informatie wordt belangrijk geacht

++ informatie wordt zeer belangrijk geacht

Globaal marktoverzicht -- - 0 + ++

12. competitieve omgeving ...

13. gereguleerde omgeving ...

14. macro-economische omgeving ...

Informatie over de waarde strategie

15. strategische richting ...

16. plannen voor groei ...

17. concurrentieomgeving...

18. distributiekanalen ...

19. positie in de markt ...

20. marktpotentieel ...

21. beschikbaarheid van producten...

22. gebruik van productiecapaciteit ...

23. it-uitgaven ...

24. stand van de technologie ...

25. investeringen in activa ...

26. investeringen in e-commerce...

Informatie over het waardemanagement

27. financiële prestaties van verschillende business segmenten ....

28. financiële prestaties van verschillende geografische gebieden

(7)

-- - 0 + ++

32. aandelen in handen van het managementteam...

33. opties in handen van het managementteam ...

34. toepassing van risicomanagement...

35. blootstelling aan risico’s in de markt ...

Informatie over het human capital

36. kwaliteit van het management ...

37. ervaring van het management...

38. werknemerstevredenheid ...

39. ontwikkeling (trainingen) ...

40. werknemersbehoud ...

41. acquisitiekosten van werknemers ...

Informatie over innovatie

42. research en development ...

43. productinnovatie...

44. productontwikkelingcyclus ...

45. nieuwe producten vergeleken met R&D uitgaven ...

46. aantal producten in ontwikkeling...

47. opbrengst nieuw producten ...

48. aantal toekenningen van patenten ...

49. kwaliteit van producten ...

Informatie over klanten

50. klantenbehoud ...

51. klanttevredenheid...

52. loyaliteit van klanten...

53. acquisitiekosten van klanten...

54. marktaandeel ...

Informatie over merknamen

55. merknamen/ waarde van merken ...

Informatie over reputatie 56. reputatie

a. sociaal ...

b. gezondheid...

(8)

-- - 0 + ++

c. veiligheid...

d. milieu ...

e. ethische houding ...

Overige

57. opbrengsten van licenties ...

58. opbrengsten van royalties...

59. onderlinge afhankelijkheid moeders/dochters ...

60. special purpose entities ...

Vraag 61:

Welke indicatoren zou u nog willen toevoegen?

Dank u wel voor uw medewerking

(9)

Enquête voor het management

Bijlage 4: Enquête voor de ondernemingen

Geachte heer/mevrouw,

Ten behoeve van mijn afstudeerscriptie voor de faculteit bedrijfskunde van de Rijksuniversiteit Groningen doe ik in samenwerking met PricewaterhouseCoopers onderzoek naar het verschaffen van niet-financiële informatie en informatie over immateriële activa in de externe verslaggeving.

Volgens sommige auteurs is er een ‘informatiekloof’ te onderkennen welke het gevolg is van de wens van de markt om meer informatie te ontvangen, om de onderneming te waarderen, en de informatie die daadwerkelijk wordt verschaft door ondernemingen.

Het doel van mijn onderzoek is om vast te stellen of er bij productieondernemingen uit het midkap/smallkap segment deze informatiekloof daadwerkelijk bestaat en of er behoefte bestaat aan het rapporteren van meer niet-financiële informatie in het jaarverslag.

Wilt u deze enquête uitprinten en invullen? De enquête bestaat uit zeven pagina’s, inclusief deze pagina. Het invullen van de vragenlijst kost circa 20 minuten. Allereerst zullen enkele open vragen worden gesteld, vervolgens komen nog ruim 50 gesloten vragen. Bij deze gesloten vragen wordt u gevraagd de waardering aan te geven door het vakje aan te kruizen. Naar aanleiding van deze enquête zullen in het interview aanvullende open vragen worden gesteld. Uiteraard worden de gegevens vertrouwelijk behandeld en zal uw naam en die van uw onderneming niet verder gebruikt worden dan in deze vragenlijst. Mocht u bezwaar hebben bij het beantwoorden van enkele vragen, kunt u deze vragen overslaan.

Mocht u nog vragen hebben kunt u contact met mij opnemen.

Met vriendelijke groet,

Charlotte Reiding

Telefoon mobiel: 06-14493832 Email: c.s.reiding@student.rug.n l

(10)

I. Open vragen

Vraag 1:

Welke factoren zijn in uw ogen essentieel voor het bepalen van de waarde van uw onderneming?

Vraag 2:

Op welke punten van de rapportage vindt u dat u beter scoort dan concurrenten?

II. Gesloten vragen

Wilt u bij de volgende vragen aangeven in hoeverre u het eens bent met de stelling? De volgende vijfpuntsschaal wordt hierbij gehanteerd.

-- geheel oneens - oneens

0 noch oneens, noch eens + eens

++ geheel eens.

Vraag 3:

De aandelenkoers van uw onderneming geeft de ‘werkelijke’ waarde van uw bedrijf aan.

-- - 0 + ++

Vraag 4:

Sommige critici vinden dat de focus van de analisten te veel ligt op de winsten op korte termijn. U bent het hiermee eens.

-- - 0 + ++

Vraag 5:

U vindt het jaarverslag een belangrijk instrument bij het communiceren van de waarde van de onderneming.

-- - 0 + ++

(11)

Vraag 6:

U vindt uw jaarverslag voldoende informatief voor aandeelhouders om de

‘werkelijke’ waarde te kunnen vaststellen.

-- - 0 + ++

Vraag 7:

Wanneer er meer niet-financiële informatie en meer informatie over immateriële activa wordt gerapporteerd, leidt dit tot een hogere aandelenkoers op de beurs.

-- - 0 + ++

Vraag 8:

U rapporteert over zaken die niet verplicht zijn gesteld door de verslaggevingregels

-- - 0 + ++

Vraag 9:

U communiceert behalve via het jaarverslag ook op een andere wijze. -- - 0 + ++

Vraag 10.

U rapporteert ook in uw jaarverslag over veel niet-financiële informatie.

-- - 0 + ++

Vraag 11:

De verslaggevingregels moeten worden aangepast, voor beursgenoteerde ondernemingen (smallkap/midkap) om deze ondernemingen te verplichten tot het rapporteren van meer informatie.

-- - 0 + ++

Vraag 12:

Indien er een methode zou bestaan die u kan helpen bij de rapportage over niet-financiële informatie, waardoor beleggers meer inzicht krijgen in de onderneming en beter in staat zijn de onderneming te waarderen, dan zou u een dergelijke methode implementeren.

-- - 0 + ++

(12)

III. Gesloten vragen met betrekking tot de indicatoren

Vraag 13 t/m 58:

Voor het identificeren van de verschillende communicatiekloven, kan worden gekeken naar de relatieve belangrijkheid die aan verschillende indicatoren kan worden gehecht. Hieronder staan per categorie aangegeven welke prestatie-indicatoren kunnen worden toegevoegd in het jaarverslag.

Hieronder staan per categorie aangegeven welke prestatie-indicatoren kunnen worden toegevoegd in het jaarverslag. In sommige jaarverslagen wordt overigens al wel aandacht besteed aan deze indicatoren. Wilt u aangeven of u al over deze indicatoren rapporteert, of u de gegevens kan verkrijgen uit uw interne systeem en hoe belangrijk u de volgende indicatoren acht voor uw waardering van een beursgenoteerde productieonderneming en of u bereid bent om informatie over de indicator wilt verschaffen?

Wilt u allereerst aangeven of de informatie beschikbaar kan worden gesteld door uw interne systeem?

Wanneer de informatie beschikbaar kan worden gesteld, wilt u het eerste vakje aankruisen?

Wilt u vervolgens aangeven hoe belangrijk u het rapporteren van deze informatie vindt. Hierbij wordt de volgende vijfpuntsschaal gehanteerd.

-- informatie wordt zeer onbelangrijk geacht - informatie wordt onbelangrijk geacht

0 informatie wordt noch onbelangrijk noch belangrijk geacht + informatie wordt belangrijk geacht

++ informatie wordt zeer belangrijk geacht Ook dit kunt u aangeven door het vakje aan te kruisen.

Wilt u vervolgens aangeven of informatie al aanwezig is in het jaarverslag? Dit kunt u doen door het vakje aan te kruisen.

Wilt u tot slot aangeven door het laatste vakje aan te kruisen of u bereid bent om de informatie te verschaffen in het jaarverslag.

Intern belangrijkheid aanwezig in verschaffings

Globaal marktoverzicht beschikbaar -- - 0 + ++ jaarverslag bereidheid

13. competitieve omgeving

14. gereguleerde omgeving

15. macro-economische omgeving

(13)

Informatie over de waarde strategie beschikbaar -- - 0 + ++ jaarverslag bereidheid

16. strategische richting

17. plannen voor groei

18. concurrentieomgeving

19. distributiekanalen

20. positie in de markt

21. marktpotentieel

22. beschikbaarheid van producten

23. gebruik van productiecapaciteit

24. it-uitgaven

25. stand van de technologie

26. investeringen in activa

27. investeringen in e-commerce

Informatie over het waardemanagement 28. financiële prestaties van verschillende

business segmenten

29. financiële prestaties van verschillende

geografische gebieden

30. financiële positie

31. leaseverplichtingen

32. winsten/prestaties gerelateerd aan bonussen

voor het management

33. aandelen in handen van het managementteam

34. opties in handen van het managementteam

35. toepassing van risicomanagement

36. blootstelling aan risico’s in de markt

37. kwaliteit van het management

38. ervaring van het management

39. werknemerstevredenheid

40. ontwikkeling (trainingen)

41. werknemersbehoud

42. acquisitiekosten van werknemers

(14)

Informatie over innovatie beschikbaar -- - 0 + ++ jaarverslag bereidheid

43. research en development

44. productinnovatie

45. productontwikkelingcyclus

46. nieuwe producten vergeleken met R&D

uitgaven

47. aantal producten in ontwikkeling

48. opbrengst nieuw producten

49. aantal toekenningen van patenten

50. kwaliteit van producten

51. klantenbehoud

52. klanttevredenheid

53. loyaliteit van klanten

54. acquisitiekosten van klanten

55. marktaandeel

56. merknamen/ waarde van merken

Informatie over reputatie 57. reputatie

a. sociaal

b. gezondheid

c. veiligheid

d. milieu

e. ethische houding

Overige

58. opbrengsten van licenties

59. opbrengsten van royalties

60. onderlinge afhankelijkheid moeders/dochters

61. special purpose entities

(15)

62. Zijn er nog zaken die u naar voren had willen brengen?

Hartelijk dank voor uw medewerking.

(16)

Bijlage 5: Mening van de analist bij de open vragen

Vraag 1:

Welke andere bronnen gebruikt u behalve het jaarverslag bij uw analyse van de onderneming?

- Analistenbijeenkomsten - Persberichten

- Bedrijfsbezoeken - Conference calls

- Statistische data van onderzoeksbureaus (CSB, Commerce Department) - Concurrentenrapportages

- Internet (voor de marktontwikkelingen)

- Informatie van vakorganisaties (bijv. bedrijfschap detailhandel), tijdschriften - Contact met investor relations

- Trends binnen de sector vanuit algemene pers/concurrenten - Studies van andere analisten

- Informatie van klanten

Vraag 2:

Wat is volgens u het beste, meest waardevolle jaarverslag bij de beursgenoteerde productieondernemingen (smallkap/midkap)?

- Océ, geeft gedetaillerde beschrijvingen van de markt, en de trends in verschillende segmenten.

- IHC Caland, Heijmans, zij geven informatie over verschillende business units en de geografische prestaties.

- Onderneming D: geeft veel informatie over een markt die moeilijk te toetsen is, en waarover ook weinig bekend is. Ze geven de juiste hoeveelheid informatie voor een goed inzicht in de ondernemingen, maar zij zijn niet te detaillistisch.

- Aalberts: verliest zichzelf niet in het rapporteren van te veel kleine details.

Vraag 3:

Is volgens u het management bereid om meer informatie te verschaffen in het jaarverslag en waarom wel/niet?

De meningen zijn verdeeld. Meer analisten denken dat het management niet bereid is om meer

(17)

Redenen voor het management om meer informatie te verschaffen zijn:

- Zorgen voor het vergroten van het inzicht

- Je positief onderscheiden door meer transparantie te bieden.

Redenen om niet meer informatie te verstrekken zijn:

- Concurrentieoverwegingen

- Management wil niet een te hoge verwachting scheppen, die ze moeten waarmaken.

- Problemen met het interpreteren van de cijfers, het is makkelijker als het mondeling wordt toegelicht. Het jaarverslag geeft geen ruimte voor nuancering of uitweiding.

- Management wil buiten het jaarverslag meer informatie verschaffen, maar niet in het jaarverslag.

- Tijdstip komt niet uit van de informatieverschaffing.

Tot slot wordt genoemd dat het voor de analist niet zo zeer nodig is om meer informatie te verschaffen.

(18)

Bijlage 6: Gesloten vragen voor de analisten

In aantallen

-- - 0 + ++ totaal

gesloten vragen

4. Het jaarverslag wordt als belangrijk ervaren bij de

waardering van een onderneming 0 2 0 2 1 5

5. Wanneer er meer over niet-financiële informatie en meer informatie over immateriële activa wordt gerapporteerd, leidt

dit tot een hogere aandelenkoers op de beurs. 0 0 3 2 0 5

6. Betere externe verslaggeving leidt tot:

- verlaagde kosten van kapitaal 0 0 2 2 0 4

- verhoogd vertrouwen in het management 0 0 0 4 0 4

- meer lange termijn beleggers 0 0 2 2 0 4

- hogere aandelenkoersen 0 0 2 2 0 4

7. De volgende ondernemingen hebben een hoge kwaliteit van de informatieverschaffing.

- Be Semiconductor Industries 0 0 0 2 0 2

- Beter Bed Holding 0 0 1 0 0 1

- CSM 0 0 0 1 2 3

- Draka Holding 0 0 0 1 0 1

- Hunter Douglas 0 0 1 1 0 2

- Koninklijke Wessanen 0 1 1 1 0 3

- Stork 0 0 1 0 0 1

8. Volgens u zij er hiaten in de rapportage van deze

onderneming te onderkennen. 0 1 1 3 0 5

9. Volgens u kunnen deze productieondernemingen hun

externe verslaggeving verbeteren. 0 0 0 4 1 5

10. De verslaggevingregels moeten worden aangepast voor beursgenoteerde productieondernemingen om tot een volledige

beoordeling van de onderneming te komen. 0 2 3 0 0 5

11. Indien er een methode zou bestaan voor het rapporteren van meer niet-financiële informatie en informatie over immateriële activa in het jaarverslag, zou u de bovenstaande

ondernemingen aanraden van deze methode gebruik te maken. 0 0 0 3 2 5

(19)

Bijlage 7: Mening van het management bij de open vragen

Vraag 1:

Welke factoren zijn in uw ogen essentieel voor het bepalen van de waarde van uw onderneming?

- Financiële positie/ financiële performance - Techniek

- Concurrentiepositie - Cash flow

- Earnings before interest and taxes - Groei

- ROI - Resultaat - Cash

- Stock performance - Strategische consistentie - Validiteit van strategie - Operationele performance - Kwaliteit van uitvoering strategie - Brandnames

- Imago

- Positie in de markt

- Bestuur van de onderneming

Vraag 2:

Op welke punten van de rapportage vindt u dat u beter scoort dan concurrenten?

Drie ondernemingen hebben geen duidelijk beeld op welke punten zij beter scoren, gezien de

concurrentie in het buitenland zit of niet beursgenoteerd is, en de jaarverslagen moeilijk te vergelijken zijn.

Onderneming C noemt de gedetailleerd inzicht in de resultaten. Onderneming D noemt het geven van veel segmentinformatie van de business en zij maken een opsplitsing van kostencategorieën.

(20)

Bijlage 8: Gesloten vragen voor de ondernemingen

In aantallen

-- - 0 + ++ totaal

gesloten vragen

3. De aandelenkoers van uw onderneming geeft de 'werkelijke'

waarde van uw onderneming aan. 0 2 1 2 0 5

4. Sommige critici vinden dat de focus van de analisten te veel

ligt op de winsten op korte termijn. U bent het hiermee eens. 0 1 2 2 0 5

5. U vindt het jaarverslag een belangrijk instrument bij het

communiceren van de waarde van de onderneming. 0 0 1 3 1 5

6. U vindt uw jaarverslag voldoende informatief voor aandeelhouders om de 'werkelijke' waarde te kunnen

vaststellen. 0 1 1 3 0 5

7. Wanneer er meer niet-financiële informatie en meer informatie over immateriële activa wordt gerapporteerd, leidt

dit tot een hogere aandelenkoers op de beurs. 0 4 1 0 0 5

8. U rapporteert over zaken die niet verplicht zijn gesteld door

de verslaggevingregels. 0 0 1 4 0 5

9. U communiceert behalve via het jaarverslag ook op een

andere wijze. 0 1 0 3 1 5

10. U communiceert ook in uw jaarverslag over veel niet-

financiële informatie 0 0 1 4 0 5

11. De verslaggevingregels moeten worden aangepast voor de beursgenoteerde productieondernemingen om deze

ondernemingen te verplichten tot het meer rapporteren van

informatie. 0 1 3 1 0 5

12. Indien er een methode zou bestaan, dan zou u deze

methode implementeren. 0 1 2 2 0 5

(21)

Bijlage 9: Prestatie-indicatoren v/d onderneming

Intern beschikbaar Belangrijkheid vlg de ondern. In jaarverslag Bereidheid

ja nee -- - 0 + ++ totaal ja nee ja nee

gesloten vragen mbt de prestatie-indicatoren Globaal marktoverzicht

12. competitieve omgeving 4 1 0 0 0 1 4 5 1 4 3 2

13. gereguleerde omgeving 3 1 0 0 0 3 0 3 1 2 2 1

14. macro-economische omgeving 3 2 0 0 1 3 1 5 3 2 5 0

Informatie over de waardestrategie

15. strategische richting 5 0 0 0 0 3 2 5 5 0 5 0

16. plannen voor groei 5 0 0 0 0 3 2 5 5 0 5 0

17. concurrentieomgeving 5 0 0 0 0 3 2 5 1 4 3 2

18. distributiekanalen 4 1 0 0 2 3 0 5 3 2 3 2

19. positie in de markt 5 0 0 0 0 4 1 5 3 2 3 2

20. marktpotentieel 5 0 0 0 0 3 2 5 2 3 3 2

21. beschikbaarheid van producten 5 0 0 1 1 3 0 5 2 3 2 3

22. gebruik van productiecapaciteit 4 0 0 1 1 2 0 4 1 3 3 1

23. it-uitgaven 5 0 0 1 3 1 0 5 3 2 3 2

24. stand van de technologie 5 0 0 2 2 0 1 5 2 3 2 3

25. investeringen in activa 5 0 0 0 1 4 0 2 5 0 5 0

26. investeringen in e-commerce 5 0 0 2 3 0 0 5 1 4 2 3

27. financiële prestaties van verschillende business segmenten 5 0 0 0 0 1 4 5 4 1 4 1

28. financiële prestaties van verschillende geografische gebieden 5 0 0 1 0 3 1 5 3 2 3 2

29. financiële positie 5 0 0 0 1 0 4 5 5 0 5 0

30. leaseverplichtingen 5 0 0 0 3 2 0 5 4 1 4 1

31. bonussen voor het management gerelateerd aan winsten 5 0 0 0 3 2 0 5 2 3 2 3

(22)

32. aandelen in handen van het managementteam 5 0 0 0 3 2 0 5 3 2 2 3

33. opties in handen van het managementteam 5 0 0 0 2 2 1 5 3 2 4 1

34. toepassing van risicomanagement 4 0 0 0 0 2 1 3 1 3 3 1

35. blootstelling aan risico's in de markt 4 0 0 0 0 3 1 4 2 2 4 0

36. kwaliteit van het management 4 1 0 0 0 3 2 5 1 4 3 2

37. ervaring van het management 4 1 0 0 0 5 0 5 1 4 3 2

38. werknemerstevredenheid 2 3 0 0 1 3 0 4 1 4 4 1

39. ontwikkeling (trainingen) 5 0 0 1 0 4 0 5 3 2 4 1

40. werknemersbehoud 4 1 0 1 0 4 0 5 2 3 4 1

41. acquisitiekosten van werknemers 3 1 1 1 0 1 0 3 1 3 1 3

42. research en development 3 2 0 1 2 0 2 5 3 2 4 1

43. productinnovatie 5 0 0 1 0 2 2 5 3 2 4 1

44. productontwikkelingscyclus 3 0 0 1 0 1 1 3 2 1 3 0

45. nieuwe producten vergeleken met r&d uitgaven 2 1 0 0 1 1 1 3 1 2 2 1

46. aantal producten in ontwikkeling 3 2 0 1 2 1 1 5 1 4 1 4

47. opbrengst nieuwe producten 4 1 0 1 1 1 2 5 0 5 1 4

48. aantal toekenningen van patenten 4 1 0 1 2 0 2 5 0 5 3 2

49. kwaliteit van producten 4 1 0 0 1 1 3 5 0 5 3 2

50. klantenbehoud 3 1 0 0 0 2 2 4 0 5 1 4

51. klanttevredenheid 4 1 0 0 1 1 3 5 0 5 1 4

52. loyaliteit van klanten 3 1 0 0 1 2 1 4 0 4 1 3

(23)

53. acquisitiekosten van klanten 2 2 0 1 2 0 1 4 0 4 0 4

54. marktaandeel 5 0 0 0 0 3 2 5 2 3 2 3

55. merknamen/waarde van merken 3 2 0 0 2 2 1 5 2 3 2 3

Informatie over reputatie

56. sociaal 3 2 0 1 0 3 1 5 1 4 3 2

gezondheid 2 3 0 0 1 3 1 5 1 4 3 2

veiligheid 4 1 0 0 1 3 1 5 1 4 3 2

milieu 3 2 0 0 2 2 1 5 1 4 3 2

ethische houding 2 3 0 1 1 2 1 5 1 4 3 2

Overige

57. opbrengsten van licenties 1 1 1 0 1 0 0 2 0 2 0 2

58. opbrengsten van royalty's 0 2 1 0 1 0 0 2 0 2 0 2

59. onderlinge afhankelijkheid moeder/dochter 3 0 1 0 1 1 0 3 1 2 1 2

60. special purpose entities 2 1 1 0 2 0 0 3 2 1 2 1

(24)

Bijlage 10: Relatieve belangrijkheid v/d prestatie-indicatoren

Belangrijkheid vlg de analisten Belangrijkheid vlg de ondernemingen

-- - 0 + ++ aantal resultaat -- - 0 + ++ aantal resultaat

gesloten vragen mbt de prestatie-indicatoren Globaal marktoverzicht

12.competitieve omgeving 0 0 0 2 3 5 1,60 0 0 0 1 4 5 1,80

13. Gereguleerde omgeving 0 0 0 4 1 5 1,20 0 0 0 3 0 3 1,00

14. Macro-economische omgeving 0 0 2 2 1 5 0,80 0 0 1 3 1 5 1,00

Informatie over de waardestrategie

15. strategische richting 0 0 1 1 3 5 1,40 0 0 0 3 2 5 1,40

16. plannen voor groei 0 1 0 2 2 5 1,00 0 0 0 3 2 5 1,40

17. concurrentieomgeving 0 0 1 1 3 5 1,40 0 0 0 3 2 5 1,40

18. distributiekanalen 0 0 2 3 0 5 0,60 0 0 2 3 0 5 0,60

19. positie in de markt 0 1 0 2 2 5 1,00 0 0 0 4 1 5 1,20

20. marktpotentieel 1 0 0 1 3 5 1,00 0 0 0 3 2 5 1,40

21. beschikbaarheid van producten 0 2 1 2 0 5 0,00 0 1 1 3 0 5 0,40

22. gebruik van productiecapaciteit 0 1 1 3 0 5 0,40 0 1 1 2 0 4 0,25

23. it-uitgaven 0 1 4 0 0 5 -0,20 0 1 3 1 0 5 0,00

24. stand van de technologie 0 2 0 2 1 5 0,40 0 1 2 0 1 4 0,25

25. investeringen in activa 0 0 1 3 1 5 1,00 0 0 1 4 0 5 0,80

26. investeringen in e-commerce 0 2 2 1 0 5 -0,20 0 2 3 0 0 5 -0,40

27. financiële prestaties van verschillende business segmenten 0 0 0 0 5 5 2,00 0 0 0 1 4 5 1,80

28. financiële prestaties van verschillende geografische gebieden 0 0 2 2 1 5 0,80 0 1 0 3 1 5 0,80

29. financiële positie 0 0 0 3 2 5 1,40 0 0 1 0 4 5 1,60

30. Leaseverplichtingen 0 0 3 2 0 5 0,40 0 0 3 2 0 5 0,40

31. bonussen voor het management gerelateerd aan winsten 0 2 2 1 0 5 -0,20 0 0 3 2 0 5 0,40

(25)

32. aandelen in handen van het managementteam 0 1 0 3 1 5 0,80 0 0 3 2 0 5 0,40

33. opties in handen van het managementteam 0 1 3 1 0 5 0,00 0 0 2 2 1 5 0,80

34. toepassing van risicomanagement 0 1 2 2 0 5 0,20 0 0 0 2 1 3 1,33

35. blootstelling aan risico's in de markt 0 1 0 4 0 5 0,60 0 0 0 3 1 4 1,25

36. kwaliteit van het management 1 2 1 0 1 5 -0,40 0 0 0 3 2 5 1,40

37. ervaring van het management 0 2 2 1 0 5 -0,20 0 0 0 5 0 5 1,00

38. werknemerstevredenheid 1 2 2 0 0 5 -0,80 0 0 1 3 0 4 0,75

39. ontwikkeling (trainingen) 1 1 2 1 0 5 -0,40 0 1 0 4 0 5 0,60

40. werknemersbehoud 1 1 3 0 0 5 -0,60 0 1 0 4 0 5 0,60

41. acquisitiekosten van werknemers 0 4 0 1 0 5 -0,60 1 1 0 1 0 3 -0,67

42. research en development 0 0 2 3 0 5 0,60 0 1 2 0 2 5 0,60

43. productinnovatie 0 0 1 4 0 5 0,80 0 1 0 2 2 5 1,00

44. productontwikkelingscyclus 0 1 1 3 0 5 0,40 0 1 0 1 1 3 0,67

45. nieuwe producten vergeleken met r&d uitgaven 0 1 2 2 0 5 0,20 0 0 1 2 1 4 1,00

46. aantal producten in ontwikkeling 0 0 2 3 0 5 0,60 0 1 2 1 1 5 0,40

47. opbrengst nieuwe producten 0 1 0 2 2 5 1,00 0 1 1 1 2 5 0,80

48. aantal toekenningen van patenten 0 1 2 1 1 5 0,40 0 1 2 0 2 5 0,60

49. kwaliteit van producten 0 2 1 2 0 5 0,00 0 0 1 1 3 5 1,40

50. klantenbehoud 0 2 1 1 1 5 0,20 0 0 0 2 2 4 1,50

51. klanttevredenheid 0 2 2 1 0 5 -0,20 0 0 1 1 3 5 1,40

52. loyaliteit van klanten 0 2 1 1 1 5 0,20 0 0 1 2 1 4 1,00

(26)

53. acquisitiekosten van klanten 0 3 1 1 0 5 -0,40 0 1 2 0 1 4 0,25

54. marktaandeel 0 0 0 2 3 5 1,60 0 0 0 3 2 5 1,40

55. merknamen/waarde van merken 1 1 2 1 0 5 -0,40 0 0 2 2 1 5 0,80

Informatie over reputatie

56. sociaal 1 2 1 1 0 5 -0,60 0 1 0 3 1 5 0,80

gezondheid 1 1 2 1 0 5 -0,40 0 0 1 3 1 5 1,00

veiligheid 1 1 2 1 0 5 -0,40 0 0 1 3 1 5 1,00

milieu 1 1 1 2 0 5 -0,20 0 0 2 2 1 5 0,80

ethische houding 1 2 1 1 0 5 -0,60 0 1 1 2 1 5 0,60

Overige

57. opbrengsten van licenties 0 0 4 1 0 5 0,20 1 0 1 0 0 2 -1,00

58. opbrengsten van royalty's 0 0 4 1 0 5 0,20 1 0 1 0 0 2 -1,00

59. onderlinge afhankelijkheid moeder/dochter 0 0 1 3 1 5 1,00 1 0 1 1 0 3 -0,33

60. special purpose entities 0 1 1 1 2 5 0,80 1 1 1 0 0 3 -1,00

(27)

Bijlage 11: Citaten uit de interviews met analisten

Analist 1:

‘Meer transparantie wordt beloond.’

‘In deze moeilijke financiële tijden kunnen ondernemingen zich positief onderscheiden door een betere verslaggeving.’

‘Kleine bedrijven treden snel in detail want er zijn veel minder verschillende werkzaamheden.’

‘Bij de presentatie van nieuwe zaken in het jaarverslag is het van belang dat deze consistent worden gerapporteerd en dat er cijfers uit voorgaande jaren zijn, waarmee vergelijkingen kunnen worden gemaakt.’

‘De gebruikerswaarde van een jaarverslag is beperkt, omdat deze cijfers vaak te laat komen.’

‘Het is een positief signaal als ondernemingen vrijwillig extra informatie gaan verstrekken in het jaarverslag.’

Analist 2:

‘Voor de analist geldt: hoe meer informatie des te beter.’

‘Het is goed dingen zwart op wit te zien dan dat je alleen mooie praatjes krijgt.’

‘Minder onzekerheid zal leiden tot een hogere waardering.’

‘Minder onzekerheid leidt tot beleggen ongeacht of je dit voor een lange of korte termijn doet.’

‘De waarde van merknamen hoeft niet op de balans. Deze moet de analist maar gaan waarderen.’

‘Hoeveel het management verdient, is niet interessant, maar hoe de aandeelhoudersstructuur eruit ziet wel. Dit geeft de kans op overnames aan, mogelijk grote veranderingen en of het management aan blijft of niet.’

‘Het is niet nodig om de kwaliteit van het management in het jaarverslag te zetten, belangrijker is hoe

(28)

‘Er moet gerapporteerd worden over objectieve zaken, ik hoef niet te weten hoe goed ze zichzelf vinden.’

‘Zelf vind ik het jaarverslag zeer belangrijk, hoe zal de trend zich ontwikkelen, en welke haken en ogen kan ik verwachten.’

‘Wanneer je de onderneming volgt, hoef je het jaarverslag eigenlijk niet te lezen, alleen doorbladeren op schokkende dingen.’

Analist 3:

‘Over het jaarverslag heb ik twee gevoelens. Allereerst is het een verslag met alle informatie over de onderneming, maar het verslag komt redelijk laat uit, dus de meeste informatie is al bekend.’

‘Het meeste nieuws is al bekend uit de verschillende persberichten, die door het jaar worden gegeven.

Het jaarverslag is slechts een uitgebreide samenvatting.’

‘Meer transparantie leidt tot een beter vertrouwen in het management.’

‘Wat betreft de strategie is het jaarverslag een goed medium om hierover te rapporteren.’

‘Voor de waardering van een onderneming gaat het eerder om het gevoel dat je hebt als je met het management praat.’

‘Ik ben het eens met literatuur die zegt dat het jaarverslag pas op de zevende plaats staat als het gaat om bronnen waarop een waardering van een onderneming wordt gebaseerd. Zo zijn veel andere bronnen te noemen waaraan ik meer waarde hecht dan aan het jaarverslag.’

Analist 4:

‘Meer informatie in het jaarverslag interesseert mij ook niet, het jaarverslag is altijd subjectief.’

‘Hoe meer informatie wordt verstrekt, des te beter heeft het management de onderneming op orde.

Vooral beleggers in de Verenigde Staten vinden dit belangrijk.’

(29)

‘Bedrijven doen toch wel wat ze leuk vinden. Belangrijker is dat ze rapporteren over doelstellingen en targets.’

Analist 5:

‘Het is beter het jaarverslag te laten zoals het is en meer informatie elders te verstrekken.’

‘Analisten en beleggers hoeven eigenlijk geen andersoortige informatie in het jaarverslag.’

‘In principe mag je in het jaarverslag geen verrassingen vinden.’

(30)

Bijlage 12: Citaten uit de interviews met het management

Onderneming A:

‘Er is geen reden om aan te nemen dat de aandelenkoers van onze onderneming afwijkt.’

‘Intern is het een hell of a job om een goed beeld te krijgen voor de toekomst. Dus het is niet raar dat de focus van de analisten op de korte termijn ligt.’

‘Het jaarverslag staat voor de analisten hoog in het rijtje. Maar het jaarverslag is niet de enige bron.’

‘Het jaarverslag is een beetje mosterd na de maaltijd. Maar ik heb wel het gevoel dat er gebruik van wordt gemaakt.’

‘Jaarverslag is voor een deel een manier om de onderneming positief neer te zetten naar de stakeholders.’

‘Het jaarverslag is beperkt indicatief voor de toekomst.’

‘Onze onderneming loopt wat betreft de externe rapportage mee conform de wettelijke verplichting en we zullen geen pionier daarin zijn.’

‘Je verschaft toch de info die zorgt dat het bedrijf positief wordt neergezet.’

Onderneming B:

‘Persoonlijk vind ik dat onze onderneming te laag is gewaardeerd.’

‘Het jaarverslag is belangrijk voor het communiceren naar de buitenwereld, de waarde speelt hierbij ook een rol, want de financiële positie is hieruit af te lezen.’

‘Het jaarverslag alleen geeft niet voldoende informatie, analisten moeten wel het uitgebreide verhaal erachter horen, om een compleet oordeel te kunnen vellen.’

(31)

Onderneming C:

‘De markt heeft altijd gelijk. Ik zou willen dat de koers hoger was en ik zou dat ook reëler vinden.’

‘Het jaarverslag kost relatief veel geld en je moet er veel tijd in stoppen voor wat het oplevert.’

‘Ik zou best targets willen geven aan de analisten maar je stelt je op deze manier heel kwetsbaar op, dus wordt het niet gedaan.

‘Als belegger loop je een risico, dit is echt niet af te wentelen door een volledig jaarverslag te geven.’

‘We willen de beleggers wel alles vertellen, maar de concurrentie leest mee.’

Onderneming D:

‘Wij kunnen wel transparanter zijn, maar dit is niet wenselijk vanuit concurrentieoverwegingen.’

‘Ik denk dat we in zijn algemeenheid goed scoren op transparantie.’

‘Het is een mooie tijd nu waarin je vraagt of de aandelenkoers de ‘werkelijke’ waarde van de onderneming weergeeft.’

‘Structureel heeft de markt gelijk, maar je moet het wel zien met nuances. Je gaat mee met het sentiment in de markt.’

‘Een ander probleem bij onze onderneming is, dat sinds de komst van de euro veel grote beleggers toch kiezen voor een groter fonds dan dat van ons. Dit heeft tot een vertrek uit ons aandeel geleid.

Maar daardoor is onze onderneming nog niet minder waard geworden.’

Onderneming E:

‘De grens ligt, waar maak je de concurrenten wijzer dan dat je zou willen.’

‘Je wilt de analisten eigenlijk wel meer vertellen, maar niet de concurrenten.’

‘Analisten kijken naar de korte termijn. Zijn afhankelijk van de informatie die ze krijgen, dus het is voor hen ook vaak niet mogelijk om naar de lange termijn te kijken.’

‘Zelf wil ik enige mate van vrijheid over wat wel en niet wordt gerapporteerd.’