-- Vrijheid en

(1)

-- Vrijheid ^en

WEEKBLAD VAN VOOR VRIJHEID

NUMMER 979

DE VOLKSPARTIJ EN DEMOCRATIE

VRIJDAG 15 NOVEMBER 1968

Het rapport K1:ez,er en Gekozene

Een pleidooi voor enige •

voorstellen

Vanavond en morgen beslist de algemene vergadering van de VVD over de voorstellen van de partijcommissie Kie- zer en Gelwzene. Als ik voor enkele voorstellen nog een lans breek, doe ik dat striJd persoonlijk en niet in enige functie. Ik moet dit vooropstellen, nu i][

mij in de positie bevind dat enkele voorstellen van de commissie waarvan ik deel uitmaak, niet de onverdeelde instemming van een tweetal andere col- · leges - het hoofdbestuur en de partijraad - mochten verwerven. Wel ver- heug ik mij erover dat de stem van deze laatste colleges verdeeld was en dat ten minste een minderheid het met de commissie eens is.

Allereerst het voorstel van de com·

missie om de formateur, tevens kandi~

daat-minister-president, door de Tweede Kamer aan de Koning te laten ·voordra- gen. De gehele commissie ondersteunt dit voorstel, al wil één lid liever een rechtstreeltse verkiezing.

Ik wil vooropstellen dat het eerlijke overtuigingen en argumenten zijn geweest die ertoe geleid hebben . dat · een meerdetheid van het hoofdbestuur en een meerderheid van de partijraad dit unanieme voorstel van de commissie van een negatief advies hebben voor·

zien. Toch vraag ik mij af of de argu_

menten juist en consequent waren.

Beide colleges zijn mèt ·de commissie van oordeel dat het sluiten van stem- busakkoorden vóór de verkiezingen aan·

. beveling verdient indien de omstandigheden dat mogelijk maken. Deze stem- busakkoorden moeten de hoofdlijnen van het regeringsprogram inhouden.

Naar alle waarschijnlijkheid zal het akkoord zich mede uitstrekken tot de persoon van de formateur, tevens kan·

didaat-minister-president. Behaalt de coalitie de meerderheid, dan ~al deze formateur .aan de Koning worden voor- gedragen. Tot zov·er is iedereen het eens. De overgrote meerderheid van hoofdbestuur en de gehele partijraad spraken zich uit voor deze stembusak- koorden.

Consequent?

Wanneer nu een stembusakkoord niet tot stand· komt - bijv. als een aantal partijen eerst de verkiezingsuitslag wenst af te wachten alvorens hun draai te nemen - dan is het openbaar Ka- merdebat, waarbij getracht wordt een voordracht voor een kabinetsformateur, tevens kandidaat-minister-president, op te stellen, de laatste kans om alsnog tot een akkoord te komen, waarin de kiezers tenminste inzicht kunnen hebben, al hebben zij zich daarover - he·

laas - niet kunnen uitlaten. Het spreekt immers vanzelf dat aan het openbaar Kamerdebat overleg binnenskamers voorafgaat, waarin de fracties tot een akkoord zullen moeten komen over de hoofdlijnen van het regeringsprogram en de kandidaat-minister-president'.

Natuurlijk, de eerste oplossing - · een akkoord vóór de verldezingen waarover

de kieze1's beslissen - verdient de voorkeur. Maar het is inconsequent om het voorstel van de commissie dat daar het dichtste bij komt, te verwerpen, wanneer het akkoord onverhoopt niet tijdig tot stand komt?

De wijze waarop gedurende de laatste jaren kabinetten werden geformeerd, ondervindt kritiek. Het duurt te lang;

uitstekende formateurs stranden op het laatste ogenblik, omdat de door hen verlangde zetelverdeling geen genade kan vinden in de ogen van één of meer·

fractievoorzitters; aangezochte personen bedanken voor de eer dagenlang genoemd te worden - met alle persoonlijke en zakelijke consequenties van- dien -.en vervolgens te. vernemen dat de formatie mislukt is.

Wanneer echter het aanzoek door de Koning van de kabinetsformateur, tevens kandidaat-minister-president, be_

rust op een voordracht van de meerderheid van . de Tweede Kamer - in. plaats van o.a. op adviezen van fractievoorzitters - dan krijgt . de formateur daar·

door veel meer gezag. De fractievoorzitters zijn in grotere mate moreel gebon- den hun medewerking ertoe te verlenen dat de formateur slaagt; de aangezochte personen zullen in mindere mate be- vreesd zijn dat de formatie op het laatste ogenblik mislukt.

Geen helemmèring

Staatsrechtelijk is er geen enkele be- . Ieromering het voorstel van de commissie in de praktijk te brengen. De Koning wijst, net als nu, de formateur aan.

Niet op grond van adviezen van o.a. de voorzitter van de. Tweede Kamer en van de fractievoorzitters persoonlijk, maar op grond van een door de Kamervoor- zitter over te brengen uitspraak van de Tweede Kamer.

Staatsrechtelijk zijn er daarentegen wel voordelen. Een informateur heeft vaak grote invloed op het toekomstige regeringsprogram, zelfs als de -daarop volgende formatie niet slaagt. Volgens de Grondwet kan de Koning voor de aanwijzing van deze informateur niet verantwoordelijk zijn. Dat moet volge.ns de Grondwet een minister zijn. De niet afdoende te beantwoorden vraag is ech.

ter welke minister die verantwoordelijk- heid voor de aanwijzing van de informateur draagt.

Gekritiseerde situatie

Wie tegen de resolutie stemt, moge daartoe gegronde redenen hebben; hij laat ook de gekritiseerde situatie van de laatste jaren bij het oude, zonder dat er enige reden is te geloven dat het in de toekomst beter zal gaan. Hoezeer waren de fractievoorzitters van KVP, VVD, ARP en CHU niet vervuld van het goede voornemen de formatie van 1967 in de kortst mogelijke tijd te laten slagen.

(Vervolg op pag. 9)

Partiivoorzitter stelt ·functie

ter beschikking

Het dagelijks bestuur van de VVD deelt naar aanleidimg van -de perspu·

blikaties over het aftreden van ir. K.

van der Pols als voorzitter van de , partij het volgende mede :

Op 26 oktober j.I. heeft de heer Van der Pols in het dagelijks bestuur mededeling gedaan van zijn voornemen om bij de èerstkomende jaarlijkse algemene vergadering van de partij als voorzitter af te treden.

Reeds bij zijn herverkiezing in het voorjaar van 1968 . had de. heer Van der Pols tot uitdrukking ge- bracht dat hij de vervulling van deze functie niet had gezocht, maar dat hij gaarne gevolg .gaf aan de unanie·

me wens van het hoofdbestuur zijn functie te continueren.

Inmiddels hebben de omstandighe·

den ertoe geleid dat de werkzaamhe- den van de heer Van der Pols in bedrijf en bedrijfsleven aanzienlijk meer van zijn tijd zullen verlangen en is bij hem de vraag gerezen of hij in de komende jaren voldoende gele·

genbeid zou hebben zich te verdiepen in de gehele scala van actuele politieke problemen waarvoor de partij zich gesteld zal zien. Van helling is hierbij dat in verband met de struc- tuurveranderingen in het partijwezen van de voorzitter vermoedelijk in toenemende mate actieve participa·

tie in de politieke ontwikkeiingen gevraagd zal worden.

Op deze gronden besloot de heer Van der Pols zijn functie ter beschikking te stellen, indien het Hoofdbestuur zou menen dat in de vacature op passende wijze kon worden voorzien.

Het dagelijl>s bestuur besloot ver·

volgens het hoofdbestuur bijeen te·

roepen tegen vrijdag 15 november a.s. ten einde zich op deze nieuwe situatie te beraden. -

De beslissing over de kandi·

daRtstelling voor deze vacature is in eerste instantie volledi,g in handen van het hoofdbestuur, terwijl uitein·

delijk de jaarlijkse algemene verga.

dering in maart 1969 beslist.

De heer Van der Pols is in 1963 prof. Oud opgevolgd als voorzitte'r van de partij en heeft overeen·

komstig de bedoeling in de eerste plaats leiding gegeven aan de organisatorische ontwikkeling van de partij. Tijdens zijn voorzitterschap kwam een belangrijk aantal orga·

nisatorische en structurele wijzigin·

gen in de organisatie en de partijop- bouw tot stand.

Aldus luidt de letterlijke tekst van een communiqué dat zaterdag 9 november door het dagelijks bestuur van de VVD is verstrekt aan het ANP, In aanvulling hierop wordt mee- gedeeld dat de afdelingen en kamer- centrales terstond . nader zullen worden ingelicht na de vergadering van het hoofdbestuur op 15 november a.s.

Indien dan tot kandidaatstelling wordt overgegaan zullen de termij- nen waarbinnen de ledenvergaderin- gen van de afdelingen zich hierover kunnen beraden en hunnerzijds kan- didaten kunnen stellen overeenkomstig artikel 24, lid 2, van het huishoudelijk reglement worden mee- gedeeld.

Zoals uit het bovenstaande duidelijk zal zijn kan in dit stadium niet worden ingegaan op de vraag wie het hoofdbestuur ter opvolging van de heer Van der Pols kandidaat zal stellen. Het hoofdbestuur zal zich ten dien aanzien .immers vanavond, 15 november, beraden en hoopt direct daarna zijn besluit kenbaar te kunnen maken.

(2)

2 - vrijdag 15 november 1968

:Kopij voor deze rubrl<llk zenden aan: mevr. mr. E. de Roock-Bedding, Stadhouders- plantsoen Z.LZ, Den Haag.

Uitslag abortus-enquête

Tijdens d~ najaarsconferentie van de Organisatie Vrouwen in de VVD gehouden op 12 en 13 oktoher j.l. op de Pie- tersberg werd een enquête gehouden over abortus provocatus (a.p.) naar aanleiding van een korte inleiding van mevr. E. Hissink, arts.

_ Ingeleverd werden 87 formulieren, waarvan 1 oningevuld en 3 gedeeltelijk ingevuld, n.l. alleen vraag 1 en de vragen over persoonlijke gegevens van de respondente.

e Vraag 1: Bent u voor toepassing van a.p. onder àlle ümstandigheden werd n e g a t i e f beantwoord.

e Van de 86 deelneemsters

waren gehuwd: 50 is 58,1%

·ongehuwd: 19 is 22 % gehuwd· geweest: 17 is 19,7%

e Lid van een kerkgenootschap .zijn

•9 is 56,9%, geen lid zijn 37 is 43%.

e De leeftijd van de deelneemsters was als volgt verdeeld:

20-30 jaar · 4 is 4,6%

30~50 jaar 28 is 32,5%

50-60 jaar 28 is 32,5%

60 en ouder 26 is 30,2%

• De woonplaats is een gemeente met minder dan 20.000 inwoners:

18 is 20,6%

tussen 20.000 en 100.000

inwoners: 43 is 50 %

meer dan 100.000

inwoners: 25 is 29 %

Het bleek, dat bij de beantwoording

· van de volgende vragen het geen verschil maakte, of men al of niet lid wat van een kerkgenootschap, ongehuwd,

Vl. rijheid enrv;;, Democratie L.E.A~

llU••P>•P Y!!ï oi v••riorooT" *e•• "'"""" '" e•Moooet•li

Weekblad van de Volkspartij

•oor V rijbeid en Democratie.

Adres van de administratie (zowel voor abonnementen als voor advertenties) ¹ Witte de Withstraat 73 te Rotterdam '(postbus 824 te Rotterdam).

Tel. 010-1110 00, abonnementen toestel 219, advertentie•

toestel 224. Postglros. 245108 t.n.v. Administratie Vrijheid en Democratie te Rotterdam.

Jloofdredacteur&

Ph. C. Ia Chapelle jr.

~dres van de redactfel

l'~ieuwe Herengracht 89 B te Amsterdam-C.

--- --·---~---~---

gehuwd of gehuwd geweest was, uit een grote of kleine gemeente kwam en ook de leeftijd maakte niet, dat men op- vallend anders over de problemen dacht dan de groep als geheel. Merkwaardig is wel, . dat de 3 deelneemsters, die meenden de vragen 2 t/m 4 niet te kun- nen beantwoorden, allen ongehuwd, lid van een kerkgenootschap en uit eèn gemeente met meer dan 100.000 inwoners afkomstig zijn.

• 83 deelneemsters beantwoordden vraag 2: "Zoudt·u de a.p. eventueel onder de volgende omstandigheden toestaan?"

a) De a.s. moeder is jonger dan 15 jaar: ja 93,9%; nee 6,1%.

bj De a.s.- moeder is niet gehuwd:

ja 59% ; nee 27,4% ; geen mening 1,2%.

c) De a.s. moeder is weduwe of ge- scheiden: ja 67,4%;- nee 21,6%;

geen mening 10,8%.

d) De moeder heeft reeds geestelijk en/of lichamelijk gehandicapte kinderen: ja 96,3%; nee 2,4%;

geen mening 1,2%.

- e) De ·gezondheid van de a.s. moeder of het welzijn van de reeds aanwezige kinderen wordt ernstig 'bedreigd door een te groot gezin: ja 96,3%; -nee 3,6%.

f) Het gevaar ·is reëel, dat de baJ:>y ernstig misvormd te.r wereld komt: ja 97,6%; nee 2,4%.

Commentaar: Uit de antwoorden op 2b en 2c blijkt, dat plm. 25% van de deelneemsters het ontbreken van de vader en/of angst voor de publieke opinie op zichzelf niet voldoende reden vinden voor a.p. Verder begrijpt u, dat de percentages door afronding niet pre- cies 100 opleveren bij optellen.

• De beantwoording van vraag 3 was gezien het aantal deelneemsters, dat geen mening verklaarde te hebben, erg moeilijk. Men kan zeggeri, dát er een kleine voorkeur is voor een commissie van ·deskundigen voor de verlening van adviezen aan de a,s.

moeder (en vader). De vraag luid- de: Indien de a.p. behoudens beper- king wordt toegestaan, wie moet dan de a.s. moeder (en vader) ad- viseren?

a) De eigen huisarts: ja 37,4%; nee 16,7%; geen mening 45,7%.

b) De eigen huisarts en een zelf gekozen specialist: ja 46,9%;

. nee 12% ; geeri mening 40,9 %.

c) een commissie van deskundigen op medisch, sociaal en religieus/

ethisch terrein: ja 56,6%; nee 19,2%; geen _mening 24%.

Uit de bijgevoegde opmerkingen bleek wel, dat vele deelneemsters oog hadden voor het feit, dat de a.p .. niet alleen een kwestie van lichamelijke gezondheid is, maar dat de psychische en sociale aspecten van dit probleem een zeer be- langrijke rol spelen, niet alleen voor de a.s."·moeder, maar ook voor de toekomst van het. kind. Bovendien' noemde men het gevaar, dat als de zwangere a.p. wil, maar geen. legale a.p. kan krijgen, ze in handen kan vallen van illegale abor- teurs, een groot gevaar voor de gezondheid; Dit laatste kan meegespeeld hebben bij de beantwoording van vraag 4:

· • "Indien, ondanks het afwijzend advies van de· door u juist geachte instantie (zie vraag 3) de a.s. moeder bij haar . wens tot a.p. blijft, moet deze behandeling dan worden toegestaan?": ja 55,8%; nee 29%;

geen mening 11,6%.

Tot slot: U begrijpt, dat met deze enquête alleen nog maar een eerste verkenning is verricht. Verdere studie van de verschil)ende aspecten van deze zaak is nodig. Wij hopen, dat u. in eigen kring het denken over. deze problemen wilt voortzetten. De enquête werd in- gesteld biJ wijze van proef en heeft slechts oriënterende waarde, omdat het aantal deelneemsters, dat een weekend- conferentie kan bijwonen, niet repre- sentatief is voor de vrouwen in de VVD.

H. PLEJ;J

Soest-Soesterberg

De Vrouwengroep houdt op 26 november a.s. een koffieochtend ten huize van mevr. G. G. A. Alting-Ambrosius, Vredehofstraat 12, Soestdijk. Aanvang 10 uur. Mevr. mr. E. Korthuis-Elion zal spreken over: "Een kijkje achter de schermen: De werking van het parle- mentaire stelsel ten aanzien van internationale overeenkomsten''. Er worden geen convocaties rondgestuurd. Intro- ductie gaarne toegestaan,

VRIJHEID EN DEMOCRATIE

IODIGöll

SPIJKENISSE

Gebouwen van gewapend betonnen prefabs voor verschillende doeleinden.

Vloerplaten in normale afmetingen of pasplaten volgens opgegeven maten.

Broeibakken en alle onderdelen voor de tuinbouw.

Spreekbeurten

Periode van 17 november tot en met JO december

17 nov.

18 nov.

20 nov.

21 nov.

21' nov.

21 nov.

22 nov, 22 nov.

22 nov.

23 nov.

25 nov.

26 nov.

28 nov.·

~9 nov.

29 nov.

2 dec.

2 dec.·

9 dec .•

9 dec.

10 dec.

Amsterdam (kadercursus)

Veendam en Onstwedde (i.v.m. gemeen- teraadsverkiezingen)

Groningen (onderwerp: De internationale politieke situatie; liberale sociëteit) Heerhugowaard (20.00 uur, café Sport- lust; onderwerp: Een liberale kijk op heden en morgen)

Oosterhout (20.00 uur, restaurant Flo~a;

onderwerp: Het zelfstandig bedrijf en het vrije beroep: West-Noord-Brabant) Leiden (20.00 uur, restaurant v. d. Hey- den; onderwerp:. Buitenlands beleid) l

Wageningen (17.30 uur, maaltijd liberale studenten)

Gouda (20.00 uur, restaurant Ter Gouw;

onderwerp: De VN en de rechten van de mens; Vrouwengroep)

Delft (liberale studenten; koffietafel) Warnsveld (onderwerp: BTW) Leiderdorp

Dievei'brug (20.00 uur, hotel Blok; afde-, ling Meppel e.o.)

Waalwijk

Rotterdam (20.00 uur, Heineken Brou- werij; onderwerp: Liberale beginselen in de praktische politiek; liberale studenten) De Bilt . Bilthoven

·nokkum ·(20.00 uur, De Harmonie; forum politieke partijen)

Gorredijk (20.00 uur, koffiekamer Skäns;

onderwerp: Wat kunnen wij volgend jaar van de VVD verwachten?; statencentrale Heerenveen)

Stichtse Heuvelrug

Sleen (20.00 uur, zaal Hoekman; propa- ganda-feestavond JOVD Z.O.-Drenthe) Wassenaar (forum over partijvernieuwing voor cursisten opleidingscentrum PTT Voorlind'en)

Beilen (20.00 uur, hotel Prakken) Maarssen

Soestdijk (20.00 uur, wijkgebouw van de Emmakerk; onderwerp: Politieke pers- pectieven op grond van de miljoenennota) Rijswijk (gebouw Irene; debat PSP-VVJD over de NAVO)

Delfzijl (20.00 uur, hotel Dik; onderwerp:

Op weg naar een nieuwe toekomst) Winschoten (onderwerp: Een liberale kijk op de toekomst)

Niekerk (forum)

Delden (Drost van Twente; discussie- avond)

Brussel (debat VVD-PvdA; liberale kring)

Leeuwarden (Politiek Café, Noord- vliet 13)

Assen (Liberale Club) Pesse (hotel Moes)

Zeist (20.00 uur, Frigi; onderwerp:

China)

Delft (21.00 uur, liberale avond) Leidschendam e.o.

Arnhem (Vrouwengroep)

Velsen (onderwerp: Een liberale kijk op de toekomst)

Emmen

Den Haag (Vrouwengroep)

Drs. G. M. V. v. Aardenne Mr. E. H. Toxopeus en H. Wiegel

Mr. H. van Riel

Mr. dr. C. Berkhouwer

Mr. F. Portheïne

Mr. J. F. G. Schlingemann R. Zegering Had'ders

Mevr. mr. E. Veder-Smit Mr. F. Portheïne Mr. F. Portheïne Mr. J. G. Rietkerk Ir. H. J. Louwes Mr. H. E. Koning

Drs. L. van Leeuwen Mr. W. J. Geertsema Mevr. mr. E. Veder-Smit

H. Wiegel Mr. F. Portheïne H. J. L. Vonhoff

Mr. F. Korthals Altes Mr. H. E. Koning Mr. W. J. Geertsema

Mr. J. de Wilde

Mr. dr. C. Berkhouwer en dr. B. v. d. Lek (PSP) H. J. L. Vonhoff H. Wiegel

R. Zegering Hadders

H .. J. L. Vonhoff en drs. E.

van Thijn (PvdA) Mevr. mr. E. Veqer-Smit H. Wiegel

R. Zegering Hadders Mr; H; van Riel Mr.' H. E. Koning G. Koudijs

Mr. J. F. G. Sch!ingemann H. Wiegel

· Drs .. Th. H. J oekes

·.Mevr. mr. E. Veder-Smit

Deze lijst, waarin in principe alleen spreekbeurten van Ii:amerleden - die zij vervullen binnen het verband van de partij - worden vermeld, wordt- opgesteld door het Algemeen Secretariaat van de VVD, Koninginnegracht 61 te Den Haag (telefoon 070- 6M803). De gegevens, '\Vaaronder bij voorkeur ook het aanva.ngsuur en de plaats "raar de ver- gaderingen u.·orden gehouden, dient men derhalve niet naar ·de redactie van het weekblad, maar naar het Algemeen Secretariaat van de partij te zenden. De lijst wordt elke maan- dag om 12.00 uur afgesloten.

Radio-uitzending van de VVD: donderdag 21 november van 18.30 tot 18.30 uur over de zender Hilversum 11 (298 meter).

(3)

-

VRIJHEID EN DEMOCRATIE

• Parades

In de eerste jaren na de bevrijding vormden militairen een vertrouwde verschijning op onze openbare wegen.

Zij waren voor ons allen de personifica- tie van onze bevrijding en van het herstel van onze nationale en ·burger- lijke vrijheden. In optochten en parades kregen de Prinses Irene Brigade en de Binnenlandse Strijdkrachten een speci- aal applaus van het publiek.

Wie niet (meer) in directe nood verke·

ren, vergeten echter meestal sneL Het Is daarom goed dat wij ^~rzo nu en dan aan worden herinnerd, dat dag en nacht te land, ter zee en in de lucht ook Neder- landse strijdkracl'lten· in bondgenoot- schappelijk verband als (preventieve) beveiliging permanent gereed staan.

Nu het verplicht drageri· van het uni- form buiten de kazerne voor onze dienstplichtigen zozeer is beperkt, is er des te meer reden ons schrap te zetten tegen de agitatie, ·die tegenwoor:dig )n sommige kring.en tegen het houden v~n

enkele parades en taptoes per jaar wordt gevoerd.

Wat die taptoes betreft: bij de laatste taptoe-Delft kon een troep rook:

bom-gooiers nog juist door de politie worden geïsoleerd," zoàa,t hun plan mislukte. Het· zou· Óns · nief ·verwonderen, wanneer daaronder nogal wat leden van de beruchte "Socialistische Jeugd" zijn geweest. Naar wij mogen a!)-nnemen zal hun agitatie dan zeker niet de instemming hebben gehad van de socialistische leden van het ere-comité voor deze taptoe, waartoe o.a. behoren prof.

Mazure, voorzitter van de Eerste Ka- mer, mr. Kranenburg en mr. Klaasesz, commissarissen van de Koningin in Noord- en Zuid-Holland en de burge- meesters Samkalden van Amsterdam en Thomassen van Rotterdam.

Het onderwerp parades is ook bij de jongste voorbehandeling van de begro- ting van defensie in openbare commis- sievergadering van de Tweede Kamer ter sprake gekomen. Het doet ons ge- noegen dat in tegenstelling tot de heer Wieldraaijer {pvda), die het nut daarvan in twijfel trok, onze geestverwant

de heer Koudijs, zomede de heren Kik- kert (chu), Walburg (arp), Jansen (kvp) en Jongeling (gpv) van oordeel waren dat, om met de heer Koudijs te spreken, in onze tijd· van openheid de krijgsmacht niet een afzonderlijk leven moet leiden. Zij maakt deel uit van onze samenleving en moet dat bij plech- tige of feestelijke gelegenheden, die daarvoor in aanmerking komen, ook to- men! Parades zullen de band tussen het volk en de krijgsmacht kunnen verster~

ken.

Terecht ook éonstateerde de heer Kik- kert dat wanneer men de parades, die in het westen worden gehouden, verge- lijkt met die welke in het aastblok plaats vinden, men slechts kan zeggen dat het westen in het algemeen zeer sober is in het houden daarvan.

Minister Den Toom beaamde in ongeveer ·gelijke bewoordingen het door ge- noemde .Kamerleden -gesprokene: ,.Het is bijzonder nuttig om de strijdmacht, die een integraal deel van het Neder- landse volk is, de gelegenheid te geven zich op een sobere manier aan het volk te tonen. Ik vind dit een· gezonde zaak."

• Harmsen-Koekoek

Aan het einde van de afgelopen maand deed de enige tijd geleden uit de Boerenpartij van de heer Koekoek gelo- pen heer Harmsen aan de voorzitter van de Tweede Kamer officieel mededeling van de oprichting van de politieke groepering , ,Binding-Rechts''.

Het is niet onvermakelijk te lezen hoe dit feit in de Handelingen (van 29 oktober 1968) van de Tweede Kamer wordt vermeld:

De voorzitter (van de Twee.de Kamer, mr. Van Thiel) doet mededeling dat is ingekomen een brief van de volgende inhoud:

,.Aan de Voorzitter der Tweede Kamer der Staten-Gene-

raai, Hoogedelgestrenge Heer,

Op 19 October jl. werd opgericht de politieke groepering BINDING-RECHTS Zoals u wellicht al wist is deze groepp- ring ontstaan uit een groep mensen die·

zich afgescheiden hebben van de Boe- renpartij.

Deze ·afscheiding was van uitsluitend

onder de loep

organisatorische aard. En wel in die zin, dat de afgescheidenen zich onmoge- lijk meer konden verenigen met de ondemocratische handelwijze van de Boe- renpartij in partijverband en de geringe inspraak, die de leden toebedeeld werd.

Ik deel u thans mede, dat wij ·voor- taan onder de naam BINDING-RECHTS zitting zullen blijven ' nemen !ri deze Tweede Kamer der Staten-Generaal.

Daar wij allen het beginselprogram blijven · onderschrijven en omdat wij deze- beginselen als basis genomen hebben voor onze nieuwe politieke orga:

nisatie, hebben wij na alle eer en gewe- ten dit besluit genomen.

De Voorzitter:

(w.g.) E .. J. Harmsen joh. v.d. Brake W. M. v. Harselaar."

Ik zou mij graag over deze brief willen beraden alvorens erop te reageren.

Ik zal dus op een later ·tijdstip aan de Kamer mededelingen· doen over de

consequenties. van .deze brief.

.Mejuffrouw Goudsmit~·. ~D'66) : Mijn- .heer .de. Voorzitter! Misschien heb ik het

voorlezen- van de., bri.ef en. ~w commentaar niet helemaal go.ed .verstaan. De heren mogen natuurliJk de naam· nemen, die zij willen, maar'. zij kiltm'en hier niet als vertegenwoordigers van die partij zitten, omdat zij niet· op die lijst zijn gekozen. Dit lijkt mij staatsrechtelijk volstrekt onjuist. Ik hoor nu zeggen, dat ik deze opmerking, niet heb. ge-

maakt, toen de heer Aarden uit de KVP trad. De heer Aarden en zijn fractiege-

Bevl'ijders van Eindhoven .. Zie • Para- des.

"Ondemocratische handelswijze", n1eent Kamerlid Harmsen (foto links); "Valse voorwendsels", repliceert collega n:oekoek. Zie • Harmsen·Koekoek.

not5!n treden uitdrukkelijk op onder de naam groep Aarden, niet als PPR, hetgeen naar mijn mening zeer juist is. --

De Voorzitter: Ik heb aan de Kamer gevraagd mij in de gelegenheid te stellen mij te beraden. Ik zal dus nu nog niet reageren op hetgeen ·mejuffrouw Goudsmit heeft gezegd.

De heer Koekoek vraagt het woord. Ik zal oók niet reageren op hetgeen hij zal zeggen.

De heer Koekoek (E.P., groep Koe- koek): Mijnheer de Voorzitter! In deze brief spreekt men zich weer uit over de onorganisatorische en ondemocratische wijze. Deze groepering heeft helemaal geen bestuur gekozen, maar benoemd.

De Boerenpartij heeft nog altijd een bestuur gekozen, zodat dit valse voorwendsels zijn om uit te treden. Drie van deze heren zijn thans aanwezig, zodat ik graag zou willen horen wat nu het onde- mocratfsche in de Boerenpartij is geweest. Voorts wil ik wel eens weten, hoe de heer Kronenburg zich opstelt.

De heer Westerterp (kv:p): Dat zouden wij allemaal wel willen weten.

De heer Koekoek (B.P., groep Koe- koek) : Het is heel duidelijk dat de heer Kronenburg wel met hen is meegegaan met de afsplitsing van de Boerenpartij, maar dat hij niet is meegegaan 'naar de z.g. Binding Rechts. Wij moeten hierover naar mijn mening toch wel enige duide- lijkheid hebben.

De heer Westerterp (kvp). Hoe stelt de heer Kronenburg zich op? -

(Op deze vraag kwam toen nog geen antwoord.)

• Enquêtes

Noch na het voor de VVD zo gunstige resultaat van het door de GPD-pers ingestelde kiezersonderzoek, noch direct na het korte tijd later heel wat minder gunstig voor ons uitgevallen verkie- zingsonderzoek namens de Vara, voel- den wij sterke behoefte daar nader op in te gaan.

Het motief, dat wij vorige week gaven om in ieder geval niet min of meèr op de valreep een beschouwing aan die cij- fers te wijden; troffen wij later in enigszins ander verband ook aan in een hoofdartikel in De Tijd over hetzelfde onderwerp. Daar werd vastgesteld, dat Vara's Achter het Nieuws met een ver- kiezingsenquête was gekomen, di.e alleen al voor tie KVP 'en de VVD samen 14 zetels afweek van een ongeveer ter-

zelfder tijd gehouden onderzoek van een aantal provinciale dagbladen.

Hoe grondig de Vara de gedegenheid van het eigen onderzoek - en dus de onjuistheid van het andere - ook poog- de aan te tonen, er bleef naar de mening van het katholieke blad toch een vermoeden van goochelarij hangen. Het zou voor de bureaus van opinie-onderzoekingen en voor de media, die er ge- bruik van maken, goed zijn als zij el- kanders negotie en geloofwaardigheid wat ondersteunden door de zaken beter te coördineren. Hoewel ook dat weer zijn nadelen kan hebben.

Het blad hecht bijzonde:: weinig waarde aan enquêtes als deze. De vraag· is:·

hoe zou de Tweede Kamer er uitzien als

vrijdag 15 ·november .1968 - 3

· de verkiezingen nu gehouden werden?

.Een zinledige vraag, want er zijn nu eenmaal geen verkiezingen. Er is geen crisis, dus ook geen vast punt waarop de meningsvorming een startblok vindt.

Er is geen gerichte verkiezingspropa- ganda, die de kiezer met de bekende borden voor de kop slaat. Er is niets dan verwarring, onduidelijkheid en vreemd gevrij tussen de meest onmoge- lijke partners. Ondefineerbare klontén- vorming van wat eens wellicht hele of halve pÓlitieke concentraties, stem- busakkoorden, combinaties - of noem

maar raak - moeten worden. Hier kan zelfs geen politicus uit wijs worden. Wat verwacht men dan, zo kan men met recht met De Tijd vragen, van een paar honderd onschuldige landgenoten, die op politiek terrein "nooit iets ergers hebben bedreven dan samen in een steekproef terecht te komen?"

• Onaanvaardbare verschillen

Plaatsen we naast de volgens de Ka- mervel'kiezing van 1967 door de verschillende partijen behaalde zetels de rèsultaten van beide in oktober j.l., maar geheel los van elkaar gehouden enquêtes van de GPD-bladen en van de V ara, dan ziet het beeld er aldus uit:

Kamer GPD- VARA- Partijen ¹⁹⁶⁷ onderzoek ·onderzoek KVP ··· ³⁹ ³⁽⁾ ³⁷

PvdA 37 36 39

VVD ··· ¹⁷ ²³ ¹⁶

ARP ... 15 14 16 CHU ··· ¹² ¹⁴ ¹⁰

D'66 . ... 7 19 19

PSP ··· ⁴ ⁵ ³

CPN • • • ~ 0 • • • • • • • 5 2 3

PPR (Aarden) 3 3 2

, Koekoe~ 3 2 2

Harmsen · : . ... , 4

SGP • • • • ~ 0 ~ • • • • ~ _3 2 2

GPV .., ... ¹ ¹

i50 150 150

Het enige, waarin de in opdracht resp. van de GPD en 'vari de Vara ingestelde ·onderzoekingen dus· --over- eenstemmen is, dat D'66 op dit ogenblik op 19 zetels zou zijn gekomen; · dat de gespleten Boerenpartij tot twee' zetels in totaal zou terugvallen en dat de SGP weer van 3 op 2 zetels zou komen.

Alle andere uitslagen wijken echter ~

in sommige_ gevallen op welhaast lach- wekkende wijze - van elkaar af.

De grote ve.rschiJlen blijken duidelijk, wanneer men die. als yolgt naast elkaar

plaatst: · · ·

Partijen GPD~enquête. VARA-enquête

if~~ i ~~i~ is ~~m~~

VVD 6 zetels winst ARP 1 zetel verlies CHU .... ... .. 2 zetels winst PSP ... · 1,zetel . winst CPN ... . ... 3 zetels verlies PPR (Aarden) gelijk blijvend GPV ... 1 zetel verlies

2 :zetels verlies 2 zetels .winst 1 zetel verlies 1 zetel winst 2 zetels verlies 1 zetel verlies 2 zetels verlief!

1 zetel verlies gelijk blijvend Wij zullen de verwarring niet vergro- ten door te pogen, nog een serieuze bespreking aan deze frappante te- genstellingen te wijden. De verschillen zijn zo onaanvaardbaar groot, dat bij één van beide, dan wel bij ·beide peilin- gen ernstige· basisfouten moeten zijn ge- maakt.

• GPD-enquête verdedigd

De televisiekijkers· hebben zelf kunnen horen, hoe Vara's Achter het Nieuws- chef de he.er Wigbold de door drs. Mar- cel van Dam en drs .. Jrna Bouwman ingestelde Vara-enquête op haar waarschijnlijke juistheid heeft verdedigd. Zij hadden 13 stembureaus gekozen, die bij de laatste verkiezingen een- zelfde beeld als de landelijke verkiezingsuitslag vertoonden. De daaronder ressorterende kiezers is toen gevraagd wat zij gestemd hadden en hoe zij nu · zouden stemmen.

Ondertussen heeft, in een gesprek met een verslaggeefster van De Tijd, drs. E.

Vervoort, wiens opiniebureau het onderzoek in opdracht van de GPD-pers leid- de, ook z ij n enquête staande gehouden.

Bureau Vervoort hield· blijkens de toe- lichting dit onderzoek onder 3000 kiesge- rechtigden. De heer Vervoort meent, dat het resultaat de verwachtingen re-

delijk benadert, meer dan z.i. bij de Vara-enquête het geval is. Het-is naar zijn oordeel ook overeenkomstig de ver- wachting, dat de KVP verliest en dat de VVD - onder meer in verband met de gebeurtenissen in Tsjechoslowakije - zou winnen.

Hij heeft de indruk, dat bij de Và- - ra-enquête te weinig mensen in de steekproef zijn opgenomen en dat ook · het noorden wat te weinig verteg;en- woordigd is.

Een belangrijk verschil ziet de heer Vervoort ook in de manier waarop in de . twee onderzoeken de gevraagden heb-

ben gestemt1. Zijn enquêtes werkten met een stembiljet, dat de ondervraag- de zelf invulde en in een verzegelde envelop _de('d. "Onze enquête droeg daardoor dui-1elijk een anoniem karak- ter. In Nedet1and is men nu eenmaal

erg gevoelig up dit punt meer dan bij- voorbeeld in 'Engeland." ' ·

A:W.ABSPOEL