•
VliJBEID EN DEMOCIATIE
Zaterelag 13 October 1951 - No. 180
Sy comen bij paren Om te verl{aren In den Haegh
(pag.
2~l
WEEKB!..AD VAN DE VOLKSPARTIJ VOOR VRIJHEID EN DEMOCRATIE
Voortgaande nivellerinl{
BET'' BEGON MET DE KOBST VAl DE VOETBAL
Jantie van die en Nel van die: dat is verbondenheid
onder welke naam de twintigste eeuw eenmaal in de geschiedenis zal blij- ven voortleven, valt door ons, -twintigste eeuwers, uiteraard niet te zeggen. Zullen de latere historieschrijvers haar karakte- riseren met -de naam: Eeuw . der grote wereldoorlogen? Eeuw der grote ontdek- kingen?, of misschien wel Eeuw der mas- saficatie? Elk dezer namen zou ongetwij- feld een karakteristiek . geven van de pe- riode, waarin binnen een verloop \·an 50 jaren de wereld tot tweemaal toe het beeld . te zien gaf van een volkerenstrijd van voorheen ongekende omvang, waarin op natuur-wetenschappelijk terrein de ene gr9te ontdèkking de andere opvolgde en waarin de ontwikkeling op cultureel ter- rein die op het gebied van de techniek niet meer bijhouden kon.
Wie later het accent leggen. zal op de geestelijke en culturele ontwikkelingsgang in -dé twlntigstth eeuw, -zal waarschtinlijk het meest ervoor voelen dezè eeuw en zeker de eerste helft ervan, te kenmerken als de periode van voortgaande massafi- catie en nivellering. En zo hij in zijn be- schouwingen aandacht vragen zal voor de beide, in vroegere eeuwen duidelijker te onderscheiden levensgebieden: stad en platteland, zal het hem stellig niet moei- lijk vallen aan te tonen, dat in de 20ste -eeuw een vervaging der grenzen tussen deze twee gebieden in een versneld tempo voltrok.
Er is in vorige eeuwen meermalen ge- schreven over stad en land en de schrijvers kostte het niet zo heel veel moeite beide levensgebieden nader te om-
schr~jven en af te bakenen. Maar dit wordt steeds moeilijker!
Zeker: 't dagelijks spraakgebruik kent nog de stad en de provincie en spreekt nog ·van iemand, die in de stad woont, van de stedeling, en van de bewoner der provincie, de plattelander. Ongetwijfeld valt nog vaak op te merken, dat velen in geschrift of .betoog het onderscheid tus- sen stad en land, stedeling en plattelan- der, duidelijk zien. Ja, niet zelden vóelt men bij schrijvers en sprekers achter hun woorden het waarderingsverschil. Voor vele plattelanders blijft de stad nog altijd het levensgebied, waar men eendeels naar hunkert, anderdeels vrees voor heeft, ter- wijl een zelfde verschijnsel aan de dag treedt bij menige stedeling voor wie het platteland stellig vele aantrekkelijkheden bezit, doch ten aanzien waarvan hij ook in de overtuiging leeft, dat hij er geeste- lijk en cultureel zou verkommeren.
Maar wie door al dèze dingen heen kan schouwen, weet zo langzamerhand wel, dat het nivelleringsproces tussen stad eil land· gestaag voortgaat. Nog onlangs is er op gewezen, dat in verloop· van enkele jaren de classificatie, gebaseerd op huur- niveau, interne structuur en onderlinge ligging der gemeenten of delen daarvan,
verdwijnen zal tengevolge · van de voort- gaande nivellering. Wij zijn ons volkomen bewust, dat deze kwestie uiterst moeilijk is, de aansnijding ervan onmiddellijk de pennen en tongen in beweging brengt. We Iatea in dit artikel het probleem der clas- sificatie dan ook rusten. Onze bedoeling was alleen maar om aan te tonen, dat ook op dit terrein bij deskundigen de mening bestaat, dat de nivellering voortgaat.
* • *
wij zouden nu liever willen wijzen op enkele andere verschijnselen, die, naar het ons voorkomt, een zelfde taal spreken.
-Reeds vroeger hebben we in dit blad de aandacht gevestigd op de betekenis van het culturele leven ten plattelande. We hadden toen gelegenheid aan te tonen, hoe vooral ten plattelande de mensen :z: è 1 f nog een belangrijk aandeel hebben in dat leven. Zangkoren, fanfáre- en har- moniecorpsen, toneelgroepen en zelfs de wel eens bestreden mondaccordeonvereni- gingen, zijn vormen van een cultur~le
activiteit der plattelanders z è I f.
In de moderne paedagogiek wordt de zelfwerkzaamheid van het allergrootste belang genoemd. En terecht!
Maar deze zelfwerkzaamheid is eeuwen- lang de hoekst'"en van het culturele leven ten plattelande geweest. Men vermaakte zich zelf en bezorgde elkander culturele ontspanning. De uitvoering van een zang- koor of een muziekgezelschap van het eigen dorp, soms van de eigen dorpswijk.
was een gebeurtenis, welke al maanden van te voren in het centrum van de ge- sprekken stond en nadien daarin nog voortleefde. In feite was nagenoeg ieder bij deze culturele activiteit betrokken.
Zonder de medewerking van de gehele dorpsgemeenschap, kwam de uitvoering niet tot stand. Immers het vergde tame- lijk veel financiële steun een goed harmo-
ni~ of fanfaregezelschap op de been te .houden! Maar het geld kwam er telkens weer en bijkans niemand onttrok zich aan deze gemeenschapstaalL
Wie het platteland van vroeger kent, weet hoe ondanks allerlei dorpsveten en welig tierende achterklap, boven alles uit het besef leefde, dat de muziek, het zang- koor of de toneelclub, móest blijven be- staan.·
In dit alles is verandering ingetreden.
Waardoor?
*
~::Misschien begon het met de komst van de voetbal in de dorpssamenleving.
Van toen af werd het duidelijk, dat de stad haar greep op de plattelandssamen- leving liet voelen. Was er aanvankelijk nog-verzet tegen deze vorm van ontspan- ning, dat verminderde gaandeweg. De voetbalclub werd een belangrijke vereni- ging, zo belangrijk zelfs, dat muziek en
zang er de gevolgen van begonnen. te ondervinden. Naar het voorbeèld van . de stedelijke voetbalvelden kwamen er kleed- lok3:len, goed ingerichte velden, en druk- bezochte wedstrijden, ·die. behoorlijk geld in kas brachten. De medewerking van de dorpelingen is van geheel andere aard dan die ten opzichte van het inuziekgeZE>lschap.
Men betaalt zijn entree voor de wedstrijd of wordt lid om op goedkopere manier de wedstrijden '\l"an het gehele seizoen te. kun- nen bijwonen. Slechts een zeer beperkt aantal jongelui is actief bij de ontspan- ning betrokken, de grote meerderheid be- paalt zich tot toekijken.
Er voltrekt wat wijlen Huizinga zo scherp tekende: men speelt zelf niet, maar laat voor zich spelen. De lichamelijke ont- spanning van vroegere gesl~chten ten plattelande; voornamelijk zich demonstre- rend in de volksdansen, was nQg een . uiting van gemee,nschapsbel?Cf. en kon ge-
rekend .worden tot de zeHwerkzaainheid van de plattelanders. · ·
..
Na tuurlijk heeft niet de voetbalsport alleen deze verandering teweeg ge- bracht .. Het is best mogelijk, dat hier sprake ~s van een complex van invloeden.
Hoe het ook zij, . wat in de steden allang plaats vindt, breidt zich nu steeds verder uit over· het platteland.
Men heeft voor de radio een humodst gehoord of een muziek- of zanggezelschap.
Welnu: men laat hen- naar het dorp ko- men! Het geld komt er wel. En zo gaan thans in de winter- en zelfs in de zomer- maanden, de stedelijke gezelschapjes naar de dorpen, waar ze volle zalen . trekken.
In de gewestelijke pers leest men enthou- siaste verslagen van zomeravondroncer- ten, gegeven door deze beroepskoren en gezelschappen. In sommige streken is er zelfs een wedstrijd tussen de dorpen on- derling · ontstaan in het uitnodigen· van bekende radio-gezelschappen. Wat men in dorp A_ kan betalen, kan men zeker ook in de dorpen B en C.
•
Het ·gevaa~. is niet d~nkbeeldig,- dat op deze WIJze het eigen muziekgezel·
schap èn het· èigen zangkoor gaat kwij- nen. Men verdedigt zijn handelwijze door op te merken, dat juist deze beroepsge- zelschappen voor de amateurs een stimu- lans ~unnen zijn om zich nog meer in- spanmng te getroosten. Er zit in dit op- treden van beroepsgezelschappen een pae- dagogische waarde, zo redeneert men. De amateurs kunnen nu zelf horen, wat alzo te bereiken valt. Dit is ongetwijfeld waar, doch ... de gedachte laat zich moeilijk wegdrhigen, dat ook hier de plattelanders er meer en meer toe zullen komen voor zich te 1 a t e n zingen en musiceren tegen een entree-bedrag.
:vct·volg op pag. 5).
RIJBEID EN DEMOCRA:l'IE 13 OCTOBER 1951 - PAG. I
*tffliWjii4iltlllfl'ftïtsen
De Kamervoorzitter ontving en de· Bibliothecaris richtte een tentoonstell'in8
Historische documenten en een stoutigheidje
Op 20 Maart 1950· hield de Tweede Kamer hoor laatste bijeen- komst in de oude vergaderzaal. En toen zij, na ruim vijf weken, op
17 April d.a.v., in de Ridderzaal voor het eerst weer in het openftaar bijeenkwam, vonden de leden verscheidene stukken van het ver- bouwde meubilair terug: hun eigen, niet :zo heel gemakkelij.ke,.maar toch wel erg huiselijke bonkjes waren vervangen door ta.feltjes en stoelen, Maar het formidabele bureau van de Kamervoorzitter, de tafel eter ministers en wat verder tot de inventaris van een volks- vertegenwoordiging behoort, waren naar dit tijdelijke verblijf over-
kwekelingen, die in ... de Ridderzaal hun exercities hielden, daarna mili- tair hospitaal. Bet herstel der onaf- hankelükheid bracht echter ook voor deze zaal, welke aan verwaarlozing ten prooi dreigde te vanen; uitkomst.
In 181:5 kreeg zij haar definitieve be- stemming: die vam 'sLands vergader- zaal, al werden in de jaren 1815 tot 1830 de vergaderingen dan ook bij toerbeurt in Den Haag en in Brussel
gebracht. . gehouden. ·
Veertien maande• lang klopte sindsclten binnen de muren van deze meer dan zes eeuwen oude grafelijke zaal, die, konden zij spreken,
e baeümdste nrhalen souden kunnen doen VGft' riclclerfeesten,. van achone jonkvrouwen en minstrelen, de polsslag vcm het moderne
,.otieke leven.. . .
%ij sws• in die lijd Meinelerf Hobbema's "Twee Watermolens" ten- h»ongesteM op de dog, dat de Kamer besloot dit meesterwerk aan
&et Canadese volk aan te bieden als blijk van Meeierlands dank- J,aarheid vaar de offers, door de Canadese legers mede voor onze W'Ïjlleid' gelmu:lat. Zi) luisterden' even onbewogen naar de opgewon- den weendensboom van een Henk Gortzak als naar de professoraa.l- fiscale veltOgen v:an minister Lieftinck. Zij hoorden van de moei-
fii~ rond handels- en betalingsbohlns, van het plan-Schuman en 11an de sponning tussen lonen en prijzen en zagen het bloed
YOII• de over een drempel gestruikelde professór Romme vloeien. Zij sogea zèlfs een heel Kabinet ten vol komen en zeven weken later, als een moderne phoenix, uit :djn as herrijzen. In veertien maanden kon er veel gebeuren en het politieke leven blijft, voor wie daarvoor het juiste gevoel en het goede oog heeft, vol afwisseling.
Vrolijke terugkeer E nkele maan"den geleden, preeles
gezegd: op 2ll Juni van dit ;jaar hield de Kami!r baar ,,jeye\lse ren~
trée" in de· oude, maar gerestaureer- de zaal. Enige feestelij'kheid was daar aan niet verbonden. Wel sprak dr Kortenhorst-natuurlijk-een toe- passelijk woord en kondigde daarbij reeds aan, in het begin van het nieu~
we pa:ulementa:ire jaar gafuae allen te zu1lea oatvangett, wier werk met de Kamer samenhangt of die bij de restauratie waren betrokken
~eweest,En zo geviel het dan, dat op Dinsdag 2 October honderden de voor.zitter van de Tweede Kamer en mevrouw Kortenhorllt de hand kwamen druk- ken en zieh enige uren lang door het
"Huis der Natie" bewogen. 's Morgens waren dit de leden van het corps di- plomatique en hun dames, 's middags d.e ministers, l~den van de Raad van State, van de Algemene Rekenkamer en andere Hoge Cblleges van. Staa.t, leden van de Tweede en Eet:Sft· Ka~
mer, gri'ffiers, bibliothecaris en hun personeel, parlementaire journalis- ten, de stenografische afdeling, amb- tenaren van de Rijksgeöouwendtenst en vele, vele anderen.
· Breken en hameren
~
eer.tien• maanden lang ook klonk Y er gebreek en gehamer in ilet oude Kamergebouw:. Houten trap- pen werden afgebroken, oude muur- tjes en schotten gesloopt. Wie in die dagen een schuchtere blik wierp in de chaos van hout, stenen, kalk en binten, hield zijn haTt vast voor de gevolgen van zoveel ogenschijnlijk -vandalisme en voelde, ook al durfde
hti' dit niet zo haTdOP uit te spreken, diep in zijn hart toch meer pijn om Jlet historische, dat verloren zou kun- nen gaan, dan vreugde om de verbe- teringen, die ongetwijfeld uit deze dmos zouden te voorschijn komen.
Het moet echter erkend: het is alles erg meegevallen. Toegangen en trappen zijn verbeterd. De donkere en schamele houten opgang naar de pu- blieke- en perstribunes, welke een per:manent brandgevaar opleverde, is
deol! lichte, stenen trappen vervan- gen. Het ionkere hok, dat de entrée voor de Kamerleden vormde, is in een· - eveneens lichte - vestibule Jre!!Schapeft; een wlksvertegenwoor- cliging waaTdig.
Elke fractie heeft thans een eigen kamer voor vergaderingen en lnsprekingen gekregen. Maar de vergaderzool - al is de vloer dan ook wat naar beneden ge- bracht en al zijn er nieuwe lichtgaten in het plafond geko- men - is toch de oude, histo- rische balzaat van Willem V ge- bleven, waar, in later tijd, Thor- becke zijn triomfen vierde en al dié groten uit onze boeiende 19e e.euwse parlementaire histo- rie hun strijd gestreden hebben.
Gerechtvaardigde piëteit
D. e historie van deze zaal gaat wf'.l : ·niet zover terug als die van het tegenover liggende grafelljke slot met Ridderzaal, ma:ar zij is toch crud en· bewogen genoeg om ons gevoel van piëteit te -verklaren. De bouw da- teert uit de jaTen 1777 tot 1785, toen
er behoefte bleek te bestaan, het stadhouderlljk "quartier'' uit te brei- den.. Het middelpunt van. dit "quar- ti&r" werd de grote balzaai (nu dUs de vergaderzaal van de Tweede· Ka.- mer), waar in October 1790 ter ge- legenheid van het huwelljtk van prin- ses Louise, dochter van stadhouder
Willem V, met de
erfprin~van Bruns- wijk-Wolffenbüttel, een groots bal werd gegeven, terwijl het Oranje- gezinde volk uitbundig feestvierde in het prachtig versierde Den Haag, waar des avonds nog een vuurwerk werd afgestoken. Maar reeds rom- melde het gevaarlijk aan de politieke hemel van het einde der 18de eeuw.
De golf der revolutie overspoelde ook ons land en verdreef Willem V en de zijnen naar Engeland. De balzaal ver- anderde van bestemming. Op de 1ste Maart 1796 kwam hier de ,,Nationale Vergadering" onder voorzitterschap van Pieter Padus bijeen om een
"Staatsregeling voor de Bataafsche Republiek" op te stellen.
Nog een enkele maal, onder Koning Lodewijk, zwierden sta- tige dansparen over haar vloer, maar na het vertrek van de koning dreigde zij haar standing te verliezen. De bal- zaal werd eerst eetzaal voor
militair~Zocht Zandt
M en zag er professor Gerbrandy met de vervaarlijke snor, in de ene hand zijn sherry en in de an- dere een bitterbal; en ingenieur Van Dis,· kennelijk op zoek naar zijn on- afscheidelijke pa1:'tner, dominé, Zandt, die blijkbaar verstek had laten gaan.
De Zuid-Hollandse Commissaris mr Kesper zette zich in de vergaderzaal nog eens op de griffiersstoel, die hem zovele jaren had gediend' en mr W-en-
DEZE BURGER
heeft lang. naar die plaatjes van oûbaas Mossadeq· zitten kijken.
Hij àaeht dat het toch wel iets is om over na te denken: za'n uitgeputte man met een smal, benig en vermoeid - dodelijk vermoeid - gelaat, die door twee mannen ondersteund moet worden .... die de hele reis van Teheran naar Nieuw York vLie- gend-in-bed vertoeft. . . . die onmiddellijk na aankomst naar het ziekenhuis gaat . ...
Zo'n wankele man, dacht deze burger, - dat dáá1· de hele wereld naar kijkt.
En aan de andere kant, die andere man: Winston Churchil!.
Wanneer deze burger en gij, medeburgers, diens leeftijd hebt - wel. . . . zoudt gij en ik dan misschien niet op toffeltjes bij de kachel zitten te peinzen over de goeie ouwe tijd en ons kopje thee met een zacht biskwietje voorgezet krijgen als hoogte- punt van ons dagelijks welbehagen?
Mossadeq de asceet. Zoon van een hoge hofheer en een kleine Perzische prinses - een man zo rijk als de golf van A-:,ada,n diep is - die Sjoernalisten hebben het al uitgevonden: hij heeft maar twéé pakken.
En V
1inston de anti-asceet. De dure-sigaren-roker. De straffe whisky-drinker.
Maar, vrienden-medeburgers: twee oude mannen. Zo oud au
Albert Schweitzer is. Zo oud als ouwe Ghandi was toen de ganse mensheid 11.a.ar hèm keek.
U moet daar maar even over na.denken: over de oude mannen en de wereld en de mensheid.
En aan die mooie, móóie spreuk op Uw wandkalender: dat :&an de jeugd de toekomst ift .•••
In ltet Kremlin woont óók nog iemand die een fiks ei7w:lje in de zeDentig i&
Denkt U hier even over na?
Misschien komt U dan tot de zelfde verwarrende conclUsie als l>BZE BURGER.
GERBRANDY .... snor en bitt9'1'.0al . •..
delaar toonde zijn collega en geest•
verwant in de Eerste Kamer, profes.
sor Molenaar, het bankje, waar hij vóór 1940 aan deze zijde van het Bin•
nenhof had gezeten.
Op de bovenverdieping tenslotte was, in enige afdelingskamers, door de bibliothecaris van de Kamer de heer Robitsch; met gewaardeerde medewerking van het Rijksarchief, een tentoonstelling ingericht van da.
cumenten, platen en andere voorwer- pen, betrekking hebbende· op· of sa- menhangend met de historie van onze volksvertegenwoordiging.
Duik in 't verleden
W ij hebben, op een stille ochtend, deze tentoonstelling nog eenc;
bezocht, om ons, alle politieke zorgen van het heden vergetend, gedurende enige uren onder te dompelen in dat rijke en boeiende verleden van deze lage landen.
Met eerbied en ontzag hebben wij gestaard op dat origine}(; exemplaar van de Acte der Unie van Utrecht, die eerste feitelijke basis, waarop de samenwerking dezer gewesten werd opgebouwd. Een document van dus- danige historische betekenis, dat het Rijksarchief, naar de heer Robitsch ons vertelde, er terecht zó voorzichtig mee is, dat het dit tijdens de duur van de tenti>onstelling telkens aan het einde van iedere t!ag naar veili- ger plaats heeft laten. overbrengen, en het 's morgens weer op de ten- toonstelling liet deponeren.
Wat wij er verder nog zagen, is te•
veel om ook maar bij benadering op te sommen. Van het oudste en merk- waardigste noteerden wij :
"Discours over de constitutie der vergadering van de Hoog M ogende He eren Staten-Generaal der Verenigde Nederlanden en over de materie en forme van haar deliberatiën", opgesteld in 1719, en gedeeltelijk door de Raadpensionaris Simon van Slin- gelandt zelf geschreven.
Een memorie (in het Frans) van het corps diplomatique aan de Staten-Generaal over de vei- ligheid van hun personen en goederen, bij de komst der Fran- se Republikeinen, in 1795.
Een facsimile van het tractaat van de Vrede van Munster, van 1648.
Een memorie Betreffende de werkzaamheden van de Agent (bewaarder van het Archief) dar Staten-Generaal (1656).
Een volmacht uit 1583 van de Staten van HcHand. voor hun Gedeputeef'den tfl' Sta.ten-Gene- rmd.
(vervolg op pag. '1)
•
·~ WEE.K tot WEEK
De dupe
T ijdens het enige dagen geleden te Haarlem gehouden congres :van de Nederlandse Ver- entging van Tran~rt Ondernemers, heeft de heer Van Wezel, terecht ernstige woorden van critiek laten horen met .betrekking tot de felle Duitse concurrentiemiddelen ·op het gebied van het inter- nationale wegvervoer, waawàn ep het ogenblik onze Nederlandse WElffVerveerders in hoge mate de dupe worden.
1n Duitslanè, aldus de.heer Van Wezel, moet men een "Befördertmgssteuer" betalen en ·bovendien is daar·een zware heffing op dieselolie van resp. 21 .en 19 Mark. Dit betekent, dat voor een vracht v:an 20 ton .de wegvervoerder 40 Mark moet betalen. De D\li.'ta venroerder e.eàter ·die illi Hederland. ri.tdt.
katF61t J.1USt1g !C1oen zonder een cent wegenbèlasting te ~talen ,of een diesel.<oliehe:tting te ·voldoen. Het ergSte noemde hij evenwel, dat de Duitse con- currenten met hun grote tanks
o~onze grens kU!Dlen komen om in :ons land goedkope dieselolie te ·tanken, waarmee .zij dan in Duitsland gaan rij- deB en .onze landgenoten gaan beconcurreren. De heer Van Wezel noemde een gezamelijk request van .de Nederlandse internationale wegvervoerders in dit verband urgent. Het kan van belang zijn, dat aan ·deze zaak door de regering inderdaad de --:· nodige aandacht wordt besteed.
Brnndstapel
D e .brandstapels die de nationaal-socialisten in Duitsland destijds oprichtten om er verschil- lende boeken op te verbranden - o.m. van Joodse auteurs - vinden, zij het dan in een enigsa::ins andere vorm, navolging in de landen die zich ach- ter het IJzeren Gordijn bevinden. Zo wordt uit Tsjechosluwalcije gemeld, dat alleen personen met een speciale vergunning voortaan de talen van .het
Westen zullen mogen leren. Franse, Engelse, Ita- liaanse .en andere Westerse woordenboeken zijn reeds geruime tijd uit de winkels 'Verdwenen. Bij·
hoge uitzondering zal deze vergunning worden :ver- leend aan de "politiek volwassen Tsjechen", Zo zet- ten de communisten de klok steeds :verder terug en .le:ver.en zij een .duidelijk bewijs, dat het 'slechts hun opzet is, de massa zo dom mogelijk te hou-·
den. Immers, een domme massa is een volgzame massa. Alles wat naar geestel.ij.ke verheffing of ontwikkeling zweemt is onder de communistische dictatuur verboden. Dit zijn sombere feiten, maar op de achtergrond staat toch de onomstotelijke waarheid, dat op een dergelijke geestelijke ver- drukking een reactie onafwendbaar komen moet.
Het is zeker niet te ver gezocht het aldus te zien, dat wij ook in ons land het wereldcommunisme actief kUlUI.elll bestrijden, indien wij er .z.org v.oor dragen, dat ons volk geestelijk ·gezond blijft. Ka- nonnen en vliegtuigen mogen dan een belangr:ijke en een vernietigende taal spre'ken, zij bezigen ech- ter niet het beslissende woord, want het is de geest 'van een :volk, die tenslotte beslissend is. Dit moge voor alle democraten een houvast zijn, hoe so111ber het internationale beeld zich wellicht ook af en toe kan aftekenen.
Voorlichting (1)
Er is in on:11e dagbladpers nogal het een en an- der te doen geweest over het feit, dat zeer onlangs van Nederlandse militairen, die van ma- noeuvres uit Duitsland kwamen sigaretten en sou- venirs in beslag zijn genomen. De vorm waarin deze berichtgeving werd gebracht was van dien aard, dat in deze · positief stelling werd genomen en wel in die zin, dat de pers haar verontwaardi- ging over deze handelwijze door bepaalde autori- teiten aan de dag gelegd, niet onder sfoelen of
1S OC!J.!8BER 1951 - PAG. I
banken stak. Men krijgt zo de indr-uk, dat hier een .gevoel van "solidariteit" met onze jongens aan de vorm waarin deze 'berichtgeving werd opge- diend, niet geheel vreemd was. Achteraf 'blijkt evenwel, dat veel militairen in deze zaak niet geheel vrijuit zijn gegaan, waardnor deze affaire in een geheel ander daglicht moet worden ge-
·plaatst. Wij krijgen de indruk, dat in dit geval met de berichtgeving wat al te lichtvaardig is omge- sprongen en da1 werd verzuimd voldoende tijd ·te nemen om te informeren hoe de vork in de steel za:t. Door deze handelwijze werd op een verkeeJ!de wijze op het sentiment van het publiek gewellkt, onverschillig of dit al dan niet opzetteiijk gebeur- de. Het wil ons :voorkomen, dat hiermede een goede voorlichting in een democra:tische staat met zjjn vele vrijheden ten aanzien
'ft1lde openbare me ..
ningsuiting, geenszins is gediend. Juist omdat wij Nederlanders in hart en ziel democraten zijn. Zlliil
de verantwoordelijkheid van de pers zeer zwaar . moeten wegen en is het ·noodzakelijk, dat men ~~
de nodige zelfbeperking ()plegt. ·
Voorlichting (11) :·1 fl oe zwaar in een democratische Staat de .yer..
antwoordelijkheld van de journalist dient te wegen is dezer dagen gebleken uit een verklaring van president Truman. waarin hij bekend ma~
dat de Amerikaanse dagbladen 95 procw '\Tall
Amerika's geheimen met betrekking tot de defen- sie onthunen, waarQ,oor aan het buitenland op een wel zeer makkelijke wijze allerlei militaire gehei- men worden onthuld. De demoeratie staat itt eB verband wel voor een zeer belangrijk en erlStig probleem n.l. dat zij het gevaar loopt bet stadlt- offer te worden van haar eigen soepelheid. OOk in de voorlichting .is vr.ijàeid zonder v:erantwoor.
delijkheid niet denkbaar. De waarschuw.ing van president Truman moge daarom niet ~ ia Amerika, doch eveneens in de overige vrije landea van de wereld niet worden mi!werlrtaan.
---~---
ln mem6rÎdm Dr. A. F. Pbilips
M,et 28 begonnen, met 85.000 geëindigd!
T oen de radio Zondagmiddag het bericht !Dracht van het overlijden van Dr. A. F. Philips was het, alsof wij een persoonlijk verlies hadden .geleden.
Wij waren niet onvoorbereid, want wij wisten, dat de gezond- heidstoestand van de heer Philips reeds gedurende enige tijd zó was, dat 'het :einde van dit zo welbe·
steed en .v'erkzaam leven verwacht kon worden.
In tal van beschouwingen in de .dagbladpers is l'eed:s in herinne- . ring gebxacht, hoe deze hankiers- zaon .uil; Za:t!bommel, waar tie naam Philip!; een goede klaDk had.
erin geslaagd is
d~naam van .goede klank over heel de w2-r"ld 1e verbreiden en hoe deze naam is geworden tut een industrieel ·be·
grip.
Wij kunnen ons moeilijk een voorstelling màken van het inzièht, de durf en het doorzettingsvermo- gen, om in 'de tijd van één mensen- leven een nieuw opgericht fabriek- je met aa man personeel te laten uitgroeien tot een wereldconcern met 40.000 werknemers· in Neder- land en 45.000 in het buitenland.
Wij hebben ons wel eens afge- vraagd, wat van Philips en zijn bedrijf geworden zou zijn, als hij met zijn broer dit bedrijf had moe- ten opbouwen in een tijd als de tegenwoordige, waarin het bedrijfs- leven door de knellende band van tal van overheidsmaatregelen in zijn groei wordt belemmerd.
Bij het .overdenken van het ver- lies, dat ons land lijdt door het heengaan van zulk een groot Ne- derlander, kwamen ook enige her- inneringen hij ons OJl. aan anderen, die wij gekend hebben.
* • *
neeerste.is~aan ~cl. Ger- zon, edk 1emaad, ctie emu ge- slaagd is om van een kleine zaak een groot bèdrijf te makèn. 1!Gen hij ter gèlegenlaei4 van- bet 'V.ijlen- twiRtiW&riC :lJesta&n l.fBil . . Ger-
wn's Jr.V •. ..,r 1l'lij)ea ~
Duidt êharrne niet altijd op . gevoeligheid?
ter ime '\GUlt .eehuldicd werd ·voor zulk een pttestatie, die voor ·de een- voudige bevolking van Amsterdam van .zo uitermate 11rodt belang :was, antwoordde :hij in alle bescheiden- heid, dat het :hem niet mogelijk ge- weest was om aan zijn bedrijf zulk een uitbreiding te geven, indien mede . door wijs inzicht van de ov.erheid de welv:aart van de ba.
v:olking in die janen niet zo met grote schreden vooruit was ge- gaan.
l:n wij moesten fi>Ok terugdenken aan S. van den :Bergh, die er in zijn leven in geslaagd is crm een mar-garinefa'bmiek van bescheiden omvang e:w:eneens tot ontplooiing te brengen en :te maken tot een we- reldcODcern als de Margarine 'Ume, Ülans de :llJ.nilever.
Wij dachten aan een bespreking in het begin der dertiger jaren over de maatregelen, welke geno- men zouden kunnen worden om de gevolgèn van de crisis na 1929 in ons land op te vangen. Menigeen had hierover zijn mening te ken- nen gegeven, maar Van den Bergh, die de bespreking bijwoonde, zweeg, '!'oen hij eindelijk het woord nam en men vol verwachting de oren spitste om te h6'l'en, -wat een groot zakenman als hij nu wel voor remeà':te zou aanbevelen, vroeg hij in alle bescheidenheid verlof de vergadering te verlaten, aangezien zijn aanwezigheid elders vereist werd en naar hij opmerkte
:ron tegenwoordigheid toch niet van nut was, omdat hij nu eenmaal het geluk had gehad zijn· bedrijf te kunnen uitbreiden . in een tijd, waaril'l de welvaart steeds was toe- genomen; dit zou hem, naar hij zei- de, in tijden v.an dePr-essie, zoals wij toen beleefden,· zeirer · niet ge- lukt zijn.
Zo was 'het ook met Philips. Hij heeft het gelul$: gehad zijn bedrijf op een stevige basis te kunnen grondvesten in een tijd, welke dit mogelijk maakte en hij heeft het doorz:ettingsvermogen gehad "Om dit bedriff in de ·~ mueBiJ'ker ia·
ren tegen alle remmende invloeden
te kunnen beschermen en in stand houden.
Wat zouden deze drie hebben kunnen bereiken, indien zij geleefd hadden onder een stelsel van ge- leide economie?
* .. *
philips was een groot onderne- mer, één van die kapitalisten, die .men in sommige politieke krin- gen nog zo gaarne uitbuiters noemt.
Hij was een liberaal werkgever en samen met zijn vrouw heeft hij voor alle werkenden in het Phi·
lipsbedriji sociale voorzieningen ge- troffen, die niet alleen de
~oetsvan eike critiek kunnen ,on;taan, maar die tevens een lichtend voor- beeld zijn van wat een g:..ed werk- gever voor zijn medewerkenden in het bedrijf moet zijn. ·
Het was hem een genoegen om aHen te doordringen van wat men in Eindhoven en overal ter wereld, waar Philipslabrieken gevestigd zijn, noemt de Pbilipsgeest: ander- nemend, doorzettend en sociaal
reehtvaaz àig. ·
ftaezeer zijn we1"k in Eindhoven door de gehele 1beoi.o8Dliîn! 'VUl heog
I tot laag gewaardeerd werd, is ge.
bleken ioen :hij aa 'de 1lilewij4iDg weer in Eind1leven te~de.
. Hem werd een ontvangst ;bereid als
I aan een vorst!
• • •
W ij hebben meermalen :met de heer l'flnipa, die fid was. ~,aa onze .partij, eontact .gehad. :mecte-
·genstaande %iJn drUkke bezlgheds was hl,1 steeds bereid. om een ge- deelte van zijn kostbare tijd af te
staan, wanneer wij een beroep op 'hem deden in het belang van on-
ze partij, die hij met raad en daad
steunde. ·
Zo hebben wij gelegenheid gehad om onder de indruk te komen van zijn wel zeer uitzonderlijke gaven.
Wij herinneren ons, dat in eD2e
kring enige :~M'en Y66r de OOI'Iog besprekingen ·werden gevoerd OYer een kwestie van sociaal belailg,, waarvoot" reeds een plan was op- gesteld. Dlt :f)lan was tot stand .ge- komen na eea gedegen voerberei·
ding en een uit.voerige bespreking, waaraan liberale ond~ in handel, scheepVaart en industrie hadden deelgenomen. Bet was tMt hun aller inatellmliAg tot sámd geloomen. Dit plaA was om zo te zeggen in kannen en l!:ruik.en. Wi,j oordeelden het echter raadzaam om hierover ook nog eens het oor- deel van Dr. PMiips te 't'erMmeft.
Wij hadden hem het plan tevoren toegezonden, maar èlEIM' eeR sa- menloop van omstandigheden bad.
hij daarvan vóór het onderhou4 geen kennis kmmen nemen. HU .
verzocht ons daarom d'It in korte trekken voor hem uiteen te zet- ten.
Nog zien wij zijn markante. ' scherp denkende kop, met zijn tin-
telende ogen, toen hij het plan overdacht. en na enkele ogenblik·
ken te hebben gezwegen, begon hij ons uit te leggen, waarom dit plan nooit zou kunnen slagen. De daar- voor aangevoerde argumenten moesten wij als juist erkennen.
Nimmer hebben wij zo duideli.ik de indruk gekregen, dat Philips wel een uitzonderlijke figuur in het Nederland van de eerste helft van deze eeuw was.
Een uitzonderlijke figuur. Een koel, berekenend zakenman, die als het nodig was hard ·kon zijn, maar tevens een charmante ~~er ..
sooniijkheid.
. En is charme niet altijd de uit- drukking van een teer, gevoellg
· hart? :rnr.rGERS.
V1l1JBEID EN DEMOCKATIB 18 OCTOBER 1951 - PAG. 4
---~---
VliJHElD EK·
DEMOCRATIE
WeekDlad v&D
deVolk•panQ voow VwUbeld ea Demoen&le
voorzitter Redoctie-comm~:
,Dr,s •.. H. A. Korthals. . .Redactie-secretaris: Mr. E. Eli as.
.Adres: Spuistraat 274, ingang Roomsteeg, tel. 36325, A'dam.
Administratie: Postbus 43,
"Amersfoort, tel. 3147. '·
. Abonnementsprijs f 1.90 p. kwar- tool, f 7.50 per jaar: · V.oor . het zendene van .abonne- _mel)ts- . en - ::~dvertentiegelden:
Postgiro no. 245103, ten name van de Penningmeester - van de Stichting "Vrijheiû en Democra- tie" te Amersfoort. · Losse nummers 15 cent.
Voor advertenties wende men zich tot de administratie.
·Groningens kader studeert
Qp ~ September had te Groningen de eerste
studie~bijeenkomstplaats voor het. kader· van stad en provincie.
Voor 'n dertig aanwe;;:lgen besprak próf. dr. E. s' Jacob aan de hand van het Begin!!elprograin de staatsrechte- lijke initchten der V.V.D., wàarop een geariitneerde discussie volgde.
Bet Ugt in de bedoeling àchtereen- volgens · oo~ andere · pru;agrafen _ van dit pr!lgram aan de orde te stellen;
Wieringen in opkomst
Onlangs beeft de _ ()prichtingsver- gaderijig plaats gevonden van de af- deling Wieringen. _ Hoewel :• de_ cm,.
~t, mede door het slechte weer,
~t zeer groot genoemd kon wor- ,tlen, waa de _st~mming prima. - - _ '. !Je,dJI.~ .. ~ie.~ yoo~~r. _de . Jteer .C. J. B98ker de vergadering had gé-
opend,: gaf de. VO()rZitter V&n' de eèn- trale Den Helder, de heer 'P. Blaauw- boer, een overzicht van ,hetgeen de laatsW 2 jaren reeds tOt' stand 'was·
. gebraeht. Hij geWaagde Vl!oll d~ goe~
. de geest, welkfl er in dè pártij heerst . en Zll-lf de tóeköln!t' met' vertrouwen
•egemoet.· De -heer Klok; tweede se- . cretaris van de centrale, gaf hierna , in .vogelvlucht e.e,n overzicht van. de.
' regeriilgspolltiek, voorniUnelijk niet
• betrekking tot de· Landbouw en de
· :Middeilstand en constateerde daar- . bij, dat het veelal juist de betrekke- lijk kleiDe fractie van de V.V.D. is, : we~e ~kyl;i,P.s 4e spijker op _de kop i sla.at... i'~. lichtte hij . de voor- : naaril.ste beginselen dèr partij toe . en . wekte de 11-anwezigen op ·zich in ·de
~ l'Ue~ 4er_,v-.v.p. te sch~en.
Het "SI:lltaat van de~ avond was, dat een voorlopig bestuur werd · ge- vormd, ea- twintig leden ·reeds konden worden genoteerd.
Gefneenteraadsleden kwamen hijeen O p Zaterdag 6 October kwamen
de leden van de gemeenteraads- fracties vàn-_ onze partij uit de ge- meenten in de provincies Overijssel en Drel'1tê bîJeèn tè Zwolle; om gezamen- lijk· .()verleg te pleg~n inzake de be- handeling van de gemeentebegrotin- ged voor 1952. Aanwezig waren V.V.D.
rliadslêden · uit Ommen, Meppel,
· Stèenwijk, Zwolle, De Wijk, Odoorn, Zwollerkerspel, Assen en Almelo. De vergadering werd geleid door de heer D. W. Dettmeijer, voorzitter van het bestuur van de Vereniging van Sta-
t~n- en Raadsleden van de V.V.D., van welk bestuur mede aanwezig waren :Mr. K. H. de Langen, lid van de ge- meenteraad van Meppel en mej. mr.
M. M. · F. van Everdingen, secretares- se der Vereniging.
De wens kwam ter vergadering naar voren; dat de gemeenten weer finan- cieel onafhankelijk worden en niet meer, gelijk· thans het geval is, in een financieel-afhankelijke positie van het RUk· staan. Uitvoerig werd van gedachten gèwisseld over het vóór en tègen van de instelling van Volks-cre- dietbanken. Bezwaar werd pmaakt
INVESTERINGSBEPERK-ING EN BELASTIN(;POI.;ITIEK
-(Ing~zonden)
D e wenselijkheid de investerir.- . · gen·, indien rriogelijk eri verant- woord, te beperken wordt ·ook in. onze kring volledig erkend, ja, juist in onze kring volledig erkend omdat wij een sluitende betalingsbalans als noodzakelijkheid zien voor een gezon- de economie. .
De nadruk moet eèhter gelegd wor- dep. op; .,indien mogelijk en verant- woord". Gaat men n.l. integraal een beperking der irive&teringen opleggen of laat "nien de beoordeling. van de.
sectoren waar de investeringen be- perkt moeten wórdel'l geheel of voor het grootste gedeelte aan de minister en het ambtelijk apparaat over, dan loopt men de kans dat deze beperking leidt tot achteruitgang van ons indu- striële apparaat, tot· achteruitgang van het concurrentievermogen t.o.v.
het buitenland, m.a.w. dan werkt men de zo nodige industrialisatie tegen en aldus de werkloosheid in de hand.
Er zijn tekenen die er op wijzen dat dit ook door de Regering ingezien wordt,
·doe~het kan niet genoeg on- der. de aandacht van. het Nederlandse volk gebracht worden, Speciaal ook onder de aandacht ván de socialisti- sche arbeiders en hun leiders, want . niet de in die ·kringen nog steeds als profiterende ,,kapitalisten" gedood- verfde ondernemers zullen in de eer- ste plaats de klappen van een crediet- contröle, zoals die . door de socialisten wordt gewenst, ·hebben te incasseren, doch de arbeiders, zelf; omdat vergro.-
• ; . ,
tegen een circulaire - van bet Minis- terie van Onderwijs, Kunsten en We- 'tenschappen aan de gemeentebesturen
om te bevorderen, dat in de hoogste klassen van de scholen voor middel-
·baar en voorbereidend hoger onder-.
'wijs, de brQChure: Waar blijft onS belastinggeld'?" behandeld wordt. : Een uitvoerig debat werd ook gevoerd over !ie grondpc>litiek, waarbij de' .wens naar voren· kwam, dat éen ze zuinig . ~ogeli,jk gébrufk van cultuur- grond wordt gemaakt en dat iilecht$
instemming en goedkéurini voor uit- breidingsplannen wordt verkregen, als aan die vereiste is voldaan, o.m. door hogerè bouw in die· gemeenten, waar
"dit mogelijk is. -
De provincie wordt achtergesteld W ij hebben onlangs meegemaakt,
dat bij de opening van de ten- toonstelling F.F. te Enschede de Rege- ring verstek liet gaan, thans is bij de 'offoeiële opening van de-gerestaureer- . de Groningse Schouwburg. opnieuw
naar onze smaak de Regering in gebre·
ke gebleven· belangstelling te tonen voor eèn Cultureel belangrijke gebèur- tenis.
Het feit, dat op de uitnodiging niet eens geantwoord is door het Ministe- rie van Onderwijs, Kunsten en We- tenschappen, dat zelfs na een extra te- lefoon nog ·geen vertegenwoordiger, ondanks een toezegging ten deze naar Groningen is gekomen, achten wij een bewijs van slecht beleid. De ,.Provin- cie" klaagt meer dan eens over ach- terstelling, over minder belangstelling bij de Rijksoverheid voor haar pro- blemen, ·voor haar belangen. Door op deze wijze op· te treden, of liever ge- zegd· niet op te treden, geeft de Rijks- overheid voedsel aan deze bezwaren, inplaats van deze te ontzenuwen. Wie in het Oosten, Noorden of Zuiden van ons land wel geregeld komt, zoals dat met _ons het geval is, weet, hoe zeer men ook daar met vraagstukken te maken heeft, waarbij men de belang- stelling van de Regering op prijs zou stellen, hoezeer daar een eigen leven klopt, dat men niet alleen uit ambte- lijke rapporten en stukken kan be- grijpen. De verbittering over de ach- terstelling van de "Provincie" delen wij dan ook tèn volle en wij spreken de hoop uit, dat . hierin spoed,ig een ver- andering zal komen. Maar die veran- dering kan pas komen, als men in regeringskringen minder aanhangers van de centralisatiegedachte .en meer aanhangers van de gedac:hte der zelf- werkzaamheid der bevolking in ge- west en plaats heeft opgenomen.
ting van de werkloosheid het onher·
roepelijk gevolg ervan zal zijn.
•••
} n ,.Het Handelsblad" van 29 Aug.
lazen wij_ een beriçht dat van be- lang is in dit verband, en dat ·wij in de aandacht van allen, niet in het minst van minister Lieftinck en zijn departement, zouden willen aanbeve- len. Het luidt als volgt:
"De Zwitserse Regering tracht door ·middel van een juist gepu- bliceerde ontwerp-verordening tot een bevredigende oplossing
Prof.· Duynstee''s boekenkast ·blijft
op peil
(Ingezonden)
In het artikel in het nummer van 6 October (pag. 5) van ons week- blad wordt gesproken over de over- drachtsrede vim de scheidende rec- tor-magnificus prof. mr. Duynstee te Nijmegen en speciaal over diens ver•
zuchting, dat de progressieve· belas- ting menig hoogleraar de mogelijk- beid ontneemt, zijn kinderen hoger onderwijs te doen volgen. Doch prof.
Duynstee heeft er nog iets aan toe- gevoegd; dat nog belangrijker i<' en wel, dat de hoogleraren: tengevolge van de fiscale politiek niet meer in staat zijn hun boekenkast op peil te houden, zodat deze dragers der we- tenschap op den duur in wetenschap- pelijk opzicht ten achter zullen ge-.
raken. ·
Dit is wel een zeer emstig gevolg van de te ver doorgevoerde belasting- heffing, die tenslotte ons land tot zeer grote schade· zal. voeren•
'.·Als·. ·~•1 ~ft .• J!oogl~
in overweging, dat. de kosten voot:
aankoop van vaklitteratuur in min- dering .mogen worden gebraèht bij ·de vaststelling van het . belastbare in- komen.
Dit· lapmiddel is de overweging stellig waard. Maar dan moet ons be- lastingsysteèm principieel gewijzigd worden. Tot nu .toe mogen onderne- mingen -hun onkosten in mindering brengen van de belastbare winst, het~
geen van~lfsprekend is, doch een particulier mag dat . in de meeste ge- vallen niet. ·
Een practiserend dokter mag. on"
derhoud en vel'l)ieuwing van zijn in- strumentarium. (ook van zijn auto) in mindering brengen, evenzo mag een ingeni-eur, die hoofd- van een onder- neming is, zulks doen. Doch een in- genieur, die in dienst van een
onder~neming is, of een booglera;1r, die aan- gesteld is bij 'n universiteit of hoge- school mag dit niet, evenmin een le- raar en toch moet hij zijn weten- schappelijke bibliotheek steeds aan- . vullen, anders .raakt hij ten achter;
maar daarvoor heeft de fiscus geen belangstelling.
De mogelijkheid van aftrek van het belastbare inkomen moest ook - in bel belang van de fiscus - nog wor- den uitgebreid tot de particuliere steunverlening aan culturele en maat- schappelijke instellingen. Jaarlijks betaalt de Staat millioenen aan to·
neelgezelschappel'l, orkestinstellingen, kindertehuizen, sanatoria enz. En deze millioenenstroom zal telkenjare moeten vergroot worden, omdat de fi.scus het aan particulieren steeds meer onmogelijk maakt grotere bedra- gen te offeren.
Zou het niet - in het algemeen be- lang zijn, dat de culturele en maat- schappelijke instellingen in gr.otere mate werden gefinancierd door de burgerij en dat langzamerhand de overheid zich hiervan ging distan- ciëren?
Maar dan zal er een regeling moe- ten . worden getroffen, dat die parti- culiere steun in mindering kan ge- bracht worden: van hèt belastbare in- komen;
Dit is de èruge manier om van dè ongezonde staatsbemoeienis af te ko•
men en prof. Duynstee's boekenkast bliJft op peiL
J.c. L.
van het probleem der overinves- teringen te komen. Deze over- investeringen zijn .het gevolg van de hoge winsten, die gemaakt worden tengevolge van de gun- stige conjunctuur in Zwitserland.
Vele ondernemers waren tot nu toe, tengevolge van het fiscale stelsel, gedwongen om hun over- tollige gelden om te zetten in overinvesteringen. De Regering verklaarde, dat de bedoeling is de vrijwillige reserveringen te stimuleren. De hierdoor te vor- men fondsen zullen bij een om- slag ván de conjunctuur weer kunnen worden aangesproken zodat onderbezetting, dreigende - werkloosheid, enz., met deze gel•
·den · kunnen worden bestreden.
De ondernemingen zullen over deze. reserve dezelfde . belasting betalen. als over iedere andere kapitaal-reS'erve, met dit -r1er•
schil, dat de Regering zich ver- plicht om deze belasting terug té betalen ingeval de reserves voor de daarvoor te stellen. do.eleinden zullen worden aangewend. In- dien een onderneming haar re- serves echter gebruikt voor an- dere doeleinden dan bovenge- noemde, dan zal haar recht op belastingrestitutie vervallen."
H oezeer de omstandigheden hier en in Zwitserland ook verschil- len, toch zit er een wijze les voor ons in. Van overinvesteringen tengevolge van hoge winsten is bij ons practisch geen sprake. E!è moet nog veel, zee:r veel, in onze industrie geïnvesteerd worden willen wij van overinveste- ring kunnen spreken. Wel echter komt een groot gedeelte der winsten via de belastingen op die .winsten in de consumptieve sfeer, terwijl deze gelden broodnodig zijn voor moderni•
sering van het .industriële apparaat en verdere industrialisatie, om aldus ba de. eerste plaats .-u de arbeidera ten
~;oede te komen. · · Als aanwending van reserves· waar- bij belastingrestitutie verstrekt wordt zou bij ons dan ook. zeker moeten gelden ·Jlet: gebrw1cvan die reserves voor :·vernleuwt-ng en .::uitbl'eidtiJ« - .-e.
de werkgelegenheid in stand: houdt, resp. vergroot.
• • •
-In het zojuist bekend .gemaakte verkiezingsprogramma van de conservatieven in Engeland komt een passage voor welke hetzelfde inhoudt als de hierboven beschreven in Zwit•
serland voorgestelde maatregel n.l.
belastingfaciliteiten - bij aanwending van reserves voor doeleinden die de werkgelegenheid . in stand houden -resp. bevorderen.
Wanneer men, zoals wij, geregeld met de industrie in- aanraking komt en dan vrijwel steeds kan constateren hoeveel er nog ontbreekt aan een goe•
de "up to date" installatie van vele fabrieken, dan kan men niet anders dan allen die daartoe kunnen mede•
werken opwekken te zorgen, dat soortgelijke maatregelen als bovenge- noemd, ook hier in Nederland getrof- fen worden .
Arnhem J. K. FREDRIKZE
11...
Groningen!
De Centrale Groningen houdt 20 October om drie uur een al- gemene vergadering in 't Huis de Beurs. Hierna om pl.m. half vijf, volgt een contact bijeen- komst van bestuurders van Centrale, Ondercentrales en Af- delingen, alsmede Staten- en Raadsleden, ev. met hun dames.
Des middags zal de heer R. Ze- gering Hadders het woord voe- ren over een algemeen politiek onderwerp. Vervolgens wordt tezamen een broodmaaltijd ge- bruikt.
Na tafel zal de heer H. D.
Louwes spreken over ,.Bestaans- zekerheid en nog wat".
Deelnemers dienen zich voor 18 October a.s. op te geven bij Mej. Mr. A. Magtgla$ Boot, Nieuwe Kijk in 't Jatstraat 2d.,
·Groningen, tel. 25454; Kosten
van de maaltijd f 2.50 à. f 2.75.
\ RJ,JHEID .EN DEMOCRAriE 13 OCTOBER 1951- PAG I
DE MIDDENSTAND STRIJDT OP TWEE FRONTEN
Na Mr. Milins nu ook Mr. Fockem.a Andreat·
Ná Mr. _Milius, wiens woorden· in het nummer van 15 Sept. werden aangehaald, heeft ook Mr. W. H. Fockema Andreae, voorzitter van de Raad van Beheer van ·de Nederlandse Jaarbeurs, opmerkelijke dingen gezegd over de moeilijke positie van de middenstand in ons laJtd. "Wanneer men voortdurend contact heeft met de kleine
in~u;~trieën; dan merkt men steeels weer hoe belangrijk deze groep isr De overheid maakt het deze kleine lieden veel te moeilijk. Met al de sociale voorzieningen, de enorme papieren-rompslomp, het zelf invullen van het· belastingbiljet enz. moeten zij in alle sectoren op han tenen gaan staan orri bij te blijven. De mensen hebben alle reden om te zegger~: Houdt er toch eens mee op. Maak het ons
t~h niet zo lastig".
·Aldus mr. F. A. in een onderhoud met een medewerker van "El- seviers Weekblad". Wat hier gezegd wordt is niet bepaald nieuw, want duizenden kleine zelfstandigen en in- dustriëlen hE>bben deze verzuchting reeds talloze malen geslaakt, helaas voorlopig slechts zonder resultaat op enige uitkomst. De bemoeiingen van de· overhE>id werden slechts nog om- vangrijker en dreigen nog verder toe te' nemen. Prettig is het echter de- zelfde verzuchting eens te horen van een man van gezag en gedrukt te zien
&taan in een toonaangevend weekblad.
Wij weten echter, dat uitspraken van mr. Milius en mr. Fockema An- dreae niet voldoende zijn om het ge- tif voor· de middenstand te doen ke·
ren, daarvoor is meer nodig en wel in· de eerste plaats politieke strijd in gesloten verband. De positie waarin de- middenstander verkeert, ·moet hij helaas veel ·aan zichzelf wijten, want voortdurend net hij na zich· politiek
te organiseren en· politieke macht te vormen· ter ·verdediging ·van ·zijn be- langen. Over alle groeperingen toch zijn de ·zelfstan<Ugea verdeeld, zij vor- men geen gesloten .eenheid, die op z'n tijd een vuist kan maken en kracht kan ·tonen. Daarom "is:het:des te meer.
~k;· ·dat' ieder• middenstan;
der ~ tot. de partij waartoe hiJ krachtellS zijn beginsel behoort, en in die partij krachtig voor de belangen van de middenstand opkomt. want er is ·herhaaldelijk met de belangen van de middenstand gesold, ondanks de
~ van een enkele roepende in de woestijn.
De middenstand verkeert thans in penibele situatie. Belast tot aan de ránd, is er geen · enkele speling meer voor het opvangen van risico's en voor normale reserveringen. Uit- puttende belastingen zijn in de laatste jaren op korte termijn . opgelegd, de winstmarges zijn terviille van de ar- beidsvrede tot beneden een redelijk minimum teruggedrong.en, de liquidi- teit is ondermijnd en bedreigt het be- staan in de toekomst. Daarnaast is elk initiatief gekneveld, ontplooiing van mogelijkheden is gelijktijdig in de ba,n gedaan .. At:beidsvreugde voor de zelfstandige is reeds lang verleden tijd geworden.
Dit is het asped van de ene zijde.
Belaas bereigt een ander gevaar de middenstander op een tweede front.
Terwijl de huidige belastingpoUtlek het kleine bedrijf tracht uit te hol- len, dienen wij ook niet ·de gevaren
te v
~:·geten,die de handeldrijvende
· middenstand van de zijde der kar- tels bedreigen.
Het groot-bedrijf met zijn bijna mo- nopolistisch karakter heeft het in zijn macht de prijzen en daarmede tevens de winstmarges aan de middenstand voor te schrijven. Onze ervaring is, dat deze marges voor een redelijke exploitatie vaak te gering zijn. Daar- naast schijnt het steeds meer tot een gewoonte te worden de détaillist uit te schakelen wanneer het om leve- ranties van enige betekenis gaat. Grote fabrieken leveren rechtstreeks aan afnemers als hotels, restaurants, grote instellingen. als ziekenhuizen, sana- toria, rusthuizen en niet te .vergeten personeelsverenigingen, waardoor een belangrijk debiet van de détaillist verloren gaat, hetgeen zijn moeilijk.
heden. dus nog komt vergr.oten. Nog spraken wij. niet over. de toenemende
te~denz tot· het vestigen . van eigen winkelbedrijven door de .. kaJ;,tels eri . de; maclat der coöperaties, die het aan indirecte politieke steun niet ont- breel!:t. . . .
Het spreekt haast vanzelf, dat eer-
" tijds ièZOnde winkelbedrJjven thans staan te wankelen .. en· & p;v;
d.~ ·schroomt niet hèt behoèfte-ele•
m~nt naar voren :te brengen op een ogenblik, dat zelfs. in· de Troonrede over de moeilijkheden in de midden- stand wordt gesproken. Helaas ont- dekt men altijd weer hoe de P.v:d.A., ondanks een regelmatige flirt met de middenstand; er op uit is deze. volks- groep zoveel mogelijk te · decimeren.
Eerst is er hard meegewerkt aan het op<lrijven van de lasten als voorpor•
taal voor de koude sanering met bet ' befaamde behoefte-element als argu•
ment. De volgende stap is dan de prolitarisering, nadat de socialisatie in 'feite reeds voltrokken is. De P.v.
d.A. vèrgeet helaas, dat duizenden van zijn aanhangers hun brood in de klei- nére bedrijven verdienen en maalt ook niet ·over de belangrijke taak die de particuliere winkelstand in de volksbuurten verricht. Drs. Deli Uyl, rondtrekkend als propagandist voor de P.v.d.A. in middenstandskringen, héeft nog niet ·zo lang geleden be- weerd. dat de middenstand 'n belang- rijke functie in het economische leven heeft en hij kwam zowaar tot de con- clusie - dat was in 1951 - dat de middenstand daarom ook bestaans- recht heeft. Dit is helaas zuivere ver- kiezingspropaganda, teneinde goedge- lovige middenstanders in de fuik te
lokken, maar de politiek in en bUiten.
het parlement was geheel anders ge- richt.
* * •
~
en grote volksgroep, ongeveer 20 % uitmakende van het Ne- derlandse volk, ve;rkeert echter in eeli toestand van machteloosheid en zal zich moeilijk tegen de plannen· van bepaalde politieke groeperingen klin•
nen verzetten. Grotendeels door eigen schuld, grotendeels ook door gebrek aan politieke· scholing tengevolge van het
~ichafzijdig houden van een
politi~ke . or~anisatie, die de mid- denstand in werkelijkheid kan repre- senteren, zoals de V.V.D. Niettemin geeft dit een regering nog niet het recht deze volksgroep vogelvrij te verklaren. Terwijl over de belangen van anderen uren zijn volgepraat, scheen de middenstand alleen een ob•
ject waarop steeds nieuwe lasten ge- stapeld konden worden. Daarnaast hield het bureau voor de prijsvaststel- ling de winstmarges zo laag mogelijk, waardoor de kaars aan twee kanten ging branden. Derving van winst en hogere lasten, zonder dat daar een
rt~geringsdaad
van belang tegenover stond.
• •
wu memoreerden reeds hoe in de Troonrede de moeilijke positie van de middenstand werd aangestipt, maar. . . . ook de Troonrede . van 1948 vermeldde reeds het een en ander daarover. Drie jaar later heeft dit nog geen enkèl gevolg geha~i. ·De ~~n
den zijn voor de middenstand inmi~
dels verslechterd. Dit geeft ons aan- leiding terug te komen op de steeds herhaalde bewering als zouden alleen·
de politieke volgelingen van de· heer Vorrink tot nu toe offers hebben ge- bracht, terwijl anderen zich' daaraan hebben onttrokken. De heer Evert Vermeer haalt dit van tijd tot tijd gaarne voor de ·radio aan. Dé passa- ge in de Troonrede kim hiérop wel- licht als voldoende antwoord dienen.
maar wij mogen er ook nog wel even·
aan herinneren, dat duizenden kleine ondernemers veruit het grootste .be- drag aán sociale lasten voor hun me- dewerkers opbrengen, al wil de P.v.
d.A. daarvan dan dagelijks de politie- ke lauweren plukken.
I n deze zware tijden zal de mid·
denstander zijn offer hebben te brengen, maar hij zal er zelf voor die- nen te waken niet als een burger van de tweede rang te worden beschouwd, slechts levende terwille van 'n andere groep. De gevaren dreigen van meer- dere zijden. Door politieke machts- vorming zal de middenstandèr zijn
stëm in het parlement kraéhtig · :lié;,;
nen te laten horen. Zou dit bij de k6- mende verkiezing niet blijken, dan dienen wij te vrezen voor allen, die tot de middengroep van ons volk be.;.
horen. Het zal goed zijn, indien ·de V.V .D., de partij bij uitstek van het midden, hen eerlijk en huchtel' de fei- ten onder de .og~n brengt. De . tijd dringt en de tijd is rijp. Laten wij ni~
dnilen.
E. L. MUSQUETIER
ER ·ziT SCHOT IN!
, .· Siri~ .<iê "medèdetirig
4in' nÖ~ 118 vori ditb.lad ~treffër;t~ de àbOnrlernen'~
werving .9J> dit, on$ eiflen VnJMW. • o..,.cNtle~ ~r de. afdelingen. in ~ periode van Moort tot Op 29 September, zijn door AJ.MELO · 55 · nieuwe . ab(>nné's gèboek:tr .. . . . .
De kppgroep is derhólve thoris o!s volgt samengèsteld:
ALMELO: 74 nieuwe ab.Onnementen
WINTERSWIJK: 30 ni.,uwe.abètnnementen
DEN HAAG: 34 nieuwe abonnementen · (tegen' 12.
opzeggingen) ·
DEVENTER: . 17 nieuwe oboiutèmentén . (tegen 2 .
• ' ; .-.~ '' '•· f
