Beschrijving van de organisatie………..4

STAGEVERSLAG

WRITING, EDITING AND MEDIATING (MA)

S2329018 TJITSKE KINGMA

UNIEBOEK | HET SPECTRUM BEGELEIDER: BARBARA BEKKERS STAGEDOCENT: DR HANS JANSEN

TJITSKE KINGMA 1

STAGEVERSLAG

Door Tjitske Kingma

TJITSKE KINGMA 2

INHOUDSOPGAVE

Inleiding………..3

Beschrijving van de organisatie………..4

Beschrijving van de werkzaamheden..………..5

Evaluatie..………..8

Conclusie..……….12

TJITSKE KINGMA 3

INLEIDING

Al voordat ik begon aan de master Writing, Editing and Mediating wist ik dat ik wilde stagelopen bij een uitgeverij. Ruim voordat ik met een stage kon starten, begon ik me te oriënteren op wat voor soort stages er waren bij verschillende uitgeverijen. Er kwamen voornamelijk stageplaatsen voorbij op de marketingafdeling, iets wat ik interessant vond maar wat niet precies bij de opleiding WEM past. Toen zag ik de vacature voor redactiestagiair bij de fondsen lifestyle & reizen, eten & drinken en lichaam & geest op de website van Unieboek | Het Spectrum, welke precies in mijn straatje paste. De functie trok mij aan omdat het een grote organisatie is met veel verschillende uitgeefafdelingen. Ook de functieomschrijving was precies wat ik zocht in een stage: het begeleiden en nakijken van

zetproeven, manuscripten zetklaar maken, teksten corrigeren en teksten schrijven.

Vrij snel na het versturen van mijn CV en motivatiebrief kreeg ik reactie dat ik uitgenodigd was voor een gesprek, wat de week erop op een woensdagmiddag plaatsvond. Dit was op het kantoor in Houten met Barbara Bekkers en Marjan Jordan. Hoewel ik eerst een beetje zenuwachtig was, verdwenen deze zenuwen al snel omdat Barbara en Marjan heel vriendelijk waren en mij op mijn gemak stelden. Ze vertelden enthousiast over het bedrijf, hun werkzaamheden en de

werkzaamheden van een stagiair. Dit enthousiasme raakte mij en ik ervaarde het als een erg leuk gesprek. Na ongeveer een uur gepraat te hebben gaven ze aan dat ik, als ik nog steeds

geïnteresseerd was in de stage, de week erop een mailtje kon sturen. Ik wist niet zeker of dit betekende dat ik aangenomen werd, maar toen ik maandagochtend Barbara mailde dat ik na het gesprek alleen nog maar enthousiaster was geworden, kreeg ik al snel reactie dat zij het gesprek ook als positief ervaarde en ik in februari kon beginnen.

Aangezien ik nog twee andere sollicitaties had lopen, moest ik die eerst afzeggen. Dit heb ik gedaan door een mail te sturen met mijn verontschuldiging en uitleg dat ik inmiddels een stage gevonden had en me terug trok uit het sollicitatieproces. Beide contactpersonen reageerden vriendelijk en wensten me veel plezier en succes bij mijn gevonden stage.

Hierna kreeg ik al snel het contract per post opgestuurd en na akkoord van Dr Jansen en de Mobilty Office was alles rond.

TJITSKE KINGMA 4

BESCHRIJVING VAN DE ORGANISATIE

Uitgeverij Unieboek | Het Spectrum geeft een grote verscheidenheid aan boeken uit. Ik liep stage bij de fondsen lifestyle & reizen, eten & drinken en lichaam & geest onder het imprint Spectrum. Op het kantoor in Houten zit ook de afdeling kinderboeken, deze publiceert onder de imprints Van Holkema

& Warendorf, Van Goor en Best of YA. Daarnaast zit er nog een afdeling van Unieboek | Het Spectrum in Amsterdam, waar de afdeling non-fictie is gevestigd. Al met al werken er circa tachtig mensen bij het bedrijf, verdeeld over drie redacties (kinderboeken, non-fictie en lifestyle), een grote marketingafdeling, productie en allerlei andere afdelingen die bij een bedrijf komen kijken zoals administratie en ICT.

Unieboek | Het Spectrum is onderdeel van LannooMeulenhoff bv, waar ook de uitgeverijen Terra Lannoo en Meulenhoff | De Boekerij bij horen. Terra Lannoo zit in hetzelfde kantoor als Unieboek in Houten, terwijl Meulenhoff in hetzelfde pand als de afdeling non-fictie van Unieboek in Amsterdam zit.

De afdeling waar ik stage liep, vaak kort genoemd de afdeling lifestyle, bestond uit tien mensen: De hoofduitgever, drie uitgevers, twee acquirerend redacteurs, drie redacteurs en ik, stagiair. Bij het bedrijf heeft iedereen zijn eigen werkplek, en iedere afdeling is afgescheiden door goedgevulde boekenkasten. Het kan best chaotisch worden op de afdeling, aangezien er veel mensen op een klein oppervlak werken. Vooral dinsdagen en donderdagen zijn druk, want dan is meestal iedereen op kantoor. Het is belangrijk om je goed te kunnen afsluiten van je omgeving, omdat er dan continu gebeld en gepraat wordt. Aangezien het bedrijf werkt met vaste plekken in plaats van flexplekken, liggen de bureaus vol met boeken en papieren waar aan gewerkt wordt. De kasten staan vol met onze uitgaves, dus overal waar je kijkt op kantoor zie je boeken. Persoonlijk stoor ik mij niet aan zo’n chaotische omgeving en vind ik het juist fijn en inspirerend.

De sfeer in het bedrijf ervaarde ik als erg prettig. Het is er vrij informeel en mijn naaste collega’s toonden interesse in mij maar ook in elkaar. Ik voelde me er eigenlijk vrijwel meteen thuis omdat iedereen vriendelijk was en me bij de werkzaamheden betrok. Ook voelde ik me als stagiair nooit ondergeschikt, ik mocht veel werkzaamheden verrichten en werd nooit verplicht iets te doen.

Iedereen op de afdeling bood elkaar wel eens koffie en thee aan, dus ik was niet ‘de stagiair die alleen maar koffie mocht halen’.

TJITSKE KINGMA 5

BESCHRIJVING VAN DE WERKZAAMHEDEN

Mijn stage begon op woensdag 1 februari met een voorstelrondje en een rondleiding door het pand.

Op woensdag zijn veel mensen vrij, dus het was een relatief rustige dag op kantoor. Mijn bureau werd aangewezen en ik kreeg een papier met daarop de inlogcode van mijn computer en emailadres.

Als stagiair bij Unieboek | Het Spectrum loop je volledig mee, dus je hebt je eigen werkplek, computer, telefoon en emailadres. Nadat ik ingelogd had zag ik meteen een volle mailbox, dus ik werd gelijk aan de slag gezet.

Corrigeren

De eerste taak die ik kreeg als stagiair was het corrigeren van de aanbiedingsbrochure. De eerste proef van deze brochure kwam op de eerste dag van mijn stage binnen, dus Barbara vroeg of ik de taalfouten er uit wilde halen. De aanbiedingsbrochure wordt gemaakt voor boekhandels om een beeld te geven van wat er de komende maanden aan boeken uitkomt en ze te stimuleren alvast boeken in te kopen. Het is dus erg belangrijk dat de teksten kloppen. Zo werd ik meteen bij een belangrijk onderdeel van de uitgeverij betrokken. Hoewel ik eerst niet begreep waar de

aanbiedingsbrochure precies voor diende, werd het na een paar dagen duidelijk door uitleg van Barbara en het volgen van gesprekken over de brochure¹.

In het begin was ik onzeker of ik wel goed Nederlandse teksten kon corrigeren, aangezien ik 4,5 jaar lang vrijwel alleen Engels had geschreven. Maar, na het een paar keer gedaan te hebben werd ik steeds zelfverzekerder en sneller. Mijn collega’s complimenteerden me op mijn scherpe blik en hadden graag dat ik een laatste check deed bij teksten. Websites die me goed hielpen bij twijfel waren woordenlijst.org en onzetaal.nl. Ik heb tijdens mijn stage uiteenlopende teksten gecorrigeerd, van korte teksten tot (delen van) manuscripten.

Redigeren

Redigeren is iets anders dan corrigeren. Ik heb dit bijvoorbeeld gedaan bij de manuscripten van kookboeken. Ik gebruikte altijd ‘wijzigingen bijhouden’ in Microsoft Word om problemen aan te geven en vragen te stellen. Zo controleerde ik of de volgorde van de ingrediënten en de receptuur klopte, en gaf suggesties als het niet duidelijk was. Er wordt eigenlijk altijd nog een freelance

corrector ingeschakeld om taalfouten te verbeteren, maar voor de receptuur is het belangrijk dat het inhoudelijk meteen klopt omdat het ook gekookt moest worden voor de fotoshoot. Dit is dus meer redigeren dan corrigeren, omdat je ook suggesties geeft over de structuur en volgorde van de tekst.

Zo heb ik meerdere manuscripten mogen redigeren.

Ik vond het eerst lastig om te weten hoeveel ik mocht aanpassen. Wat viel onder redigeren, en wat is corrigeren? Daarnaast werd er ook nog gesproken over persklaar maken. Daarbij wordt niet meer naar de structuur gekeken maar wel naar stijl, grammatica en zinsbouw. Daarna haalt een corrector er alleen nog maar spel- en grove grammaticafouten uit.

Teksten schrijven

Gedurende mijn hele stage heb ik webteksten voor de Capitool reisgidsen geschreven. Deze teksten komen op de website van Unieboek en op webshops te staan. Mijn stagebegeleidster is redacteur van de Capitool reisgidsen, een serie die Unieboek vertaalt vanuit het Engels. Dit betekent dat het een coproductie is met de Engelse uitgeverij Dorling Kindersley (DK), waarbij de vertaalde tekst in het stramien moet passen van waar de Engelse tekst stond, want alleen de tekst wordt vervangen.

Voor deze gidsen was de webtekst verouderd en aan vervanging toe. Barbara had al een opzet gemaakt met wat er in iedere tekst moest staan, waardoor ik met behulp van de reisgidsen de

1 Zie https://issuu.com/unieboekspectrum/docs/zomer_2017_lifestyle_lores_los voor deze aanbiedingsbrochure

TJITSKE KINGMA 6

plaatsnamen moest aanpassen. Daarnaast moest ik een korte, pakkende tekst schrijven over de stad van de reisgids met kernwoorden die mensen vaak googelen, bijvoorbeeld de bekendste attracties.

Schrijven om gevonden te worden op Google wordt SEO (Search Engine Optimization) genoemd. Ik vertelde Barbara dat ik had gehoord van een Google training over SEO die ik graag nog wilde doen.

Omdat dit nuttig was voor mijn werkzaamheden, mocht ik deze training tijdens mijn stage doen. Ik maakte aantekeningen van de belangrijkste en relevante punten tijdens de training en kon dit goed gebruiken tijdens het schrijven van SEO teksten. Van deze training heb ik een Googlecertificaat gekregen, welke ik op mijn CV en LinkedIn kan zetten. Hierna heb ik ook een eigen opzet gemaakt voor een ander soort reisgids, hiervoor hebben Barbara en ik ook met het hoofd van de

marketingafdeling gespard om dit te optimaliseren. Hierdoor heb ik veel geleerd over wat belangrijk is bij het schrijven van webteksten en hoe je gevonden wordt. Hierbij gebruikte ik ook tools als Google Adwords en Google Trends.

Ook heb ik teksten herschreven voor een scheurkalender, wat mijn project was. Deze teksten kwamen uit twee verschillende boeken van twee auteurs. Ik gebruikte hun teksten en veranderde ze zodat ze één stijl hadden en schreef een paar teksten opnieuw.

Metadata

Bij Unieboek staan alle boeken in een centraal systeem, PAC. Hierin maken de uitgevers de projecten aan en worden de boeken aan ISBN-nummers gekoppeld. De informatie die in dit systeem staat gaat ook naar het Centraal Boekhuis, het CB. Dat betekent dat de redacteuren metadata kunnen invoeren, waaronder webteksten, trefwoorden en de NUR (Nederlandstalige Uniforme Rubrieksindeling²) en BISAC (Book Industry Standards and Communications³). Als deze informatie zorgvuldig en accuraat wordt ingevuld, is er meer kans dat het boek snel gevonden wordt door de consument. Bij iedere aanbiedingsbrochure wordt de informatie over de aankomende boeken ingevuld en naar het CB en webwinkels gestuurd.

Mijn taak was om trefwoorden te verzinnen voor de boeken waar mensen mogelijk op konden googelen. Ook zocht ik passende NUR- en BISAC-codes bij de boeken met behulp van de bijbehorende websites. Ik maakte de webteksten op met behulp van een webtool en zette ze daarmee om in HTML zodat ze correct online verschijnen.

Ebooks

Als de PDF van een boek schoon bij de drukker ligt, wordt hij ook naar een ICT-bedrijf gestuurd om hem om te laten zetten tot ePub. Zodra de ePub beschikbaar is krijgt de redactie een seintje van productie dat het bestand klaar staat ter controle. Ik moest dit bestand dan openen in Sigil, een programma waarin je ePub-bestanden op de computer kunt openen, en controleren of er geen fouten inzaten. Ik controleerde links en veranderde verwijzingen naar pagina’s in een klikbare tekst.

Soms kwam het voor dat er vreemde tekens in het bestand waren geslopen of dat afbeeldingen niet goed stonden, dus dat kon ik aanpassen met het programma. Ook krijgt het colofon van een ePub een kleine aanpassing. Als het klaar was stuurde ik een mailtje naar productie die het controleerde en naar het CB stuurde.

In het begin kreeg ik hier een uitgebreide uitleg over en werd mijn werk gecontroleerd door de desbetreffende collega onder wie het boek viel. Nadat ik het een keer gedaan had zette de afdeling productie mij automatisch in de CC wanneer er een nieuwe ePub was en pakte ik het zelf op.

Correspondentie

In het begin van mijn stage kreeg ik voornamelijk mail van mijn collega’s met vragen of ik iets voor ze kon doen, wat ik dan ook weer naar hun terugkoppelde. Maar, in mijn derde week op kantoor raakte mijn begeleider ziek. Zij coördineert in haar eentje de Capitool reisgidsen, waar er een aantal van naar de drukker moesten. Ze e-mailde mij vanuit huis wat ik moest doen. Dit hield in dat ik contact moest zoeken met de desbetreffende externe DTP-er die de tekst had gezet, omdat niet alle

2 www.boek.nl/nur

3 bisg.org/page/BISACSubjectCodes

TJITSKE KINGMA 7

correcties uit de proef waren doorgevoerd. Na een paar keer heen en weer gemaild te hebben, waren de proeven schoon en konden ze naar de Engelse uitgever (DK). Ik moest de bestanden van de server downloaden, zippen en naar de Engelse contactpersoon sturen. Ik vond dit toen best

spannend, want ik was bang dat ik misschien het verkeerde zou sturen of dat er iets anders mis zou gaan.

Hierna lieten mijn collega’s mij vaker corresponderen met externen. Zo stuurde ik proeven naar vormgevers en beantwoordde ik hun vragen. Ook heb coproducties deels begeleid of werk opgepakt wanneer collega’s ziek of op vakantie waren en dus contact gehad met vormgevers, vertalers, zetters en de uitgeverijen. Het grootste project waar ik contactpersoon was, was een coproductie met Lonely Planet, waarbij ik (met behulp van Barbara) de coördinerende persoon was tussen de vertalers en de Engelse uitgeverij Lonely Planet. Dit boek verschijnt in september 2017⁴. Leesverslag

Hoewel het nauwelijks voorkomt dat op onze afdeling ongevraagde manuscripten binnenkomen, heb ik twee keer een leesrapport gemaakt van een reeds aangekocht manuscript of een (deel van een) manuscript waaraan getwijfeld werd. Hierin las ik de tekst met een kritische blik en schreef ik op wat beter kon, wat onduidelijk was en waarom het boek wel of niet zou aanslaan.

Fotoshoots

Bij eigen producties van kookboeken horen fotoshoots, zowel ‘culinaire shoots’ als ‘lifestyle shoots’, omdat kookboeken tegenwoordig vaak niet alleen om het eten gaan, maar ook om de auteur. De uitgever is meestal aanwezig bij de lifestyle shoots en de redacteur onder wie het boek valt is meestal aanwezig bij de culinaire fotoshoots. Omdat er vaak extra handen nodig zijn mocht ik mee naar de culinaire fotoshoot van Chicks Love Food (van de bekende gelijknamige blog

chickslovefood.nl). Hier kon ik meekijken met hoe een productie eigenlijk tot stand komt, want ook dit is onderdeel van het uitgeefproces. Ik vond het erg interessant om te zien wat er allemaal bij komt kijken. Er is van tevoren een zogenaamde plank gemaakt waar op staat welk recept waar komt te staan, en wat voor soort foto erbij komt (liggend, staand, moet er tekst overheen). De redacteur houdt in de gaten dat de foto’s goed genomen worden, maar ook of het in lijn is met de stijl die de uitgeverij voor ogen heeft. Ook zorgt de redacteur ervoor dat als een recept onverhoopt verandert, omdat het toch anders moet voor de foto, dat het in de receptuur ook aangepast wordt.

Ook dit soort praktische zaken horen bij de werkzaamheden van een (coördinerend) redacteur.

Beeldrechten

Voor een boek over de geschiedenis van het bier had de auteur veel beelden in archieven gevonden.

Mijn taak was om deze archieven en musea te e-mailen of te bellen om te vragen of we dit beeld mochten gebruiken in dit boek. Hiervoor had ik zelf een standaard mail opgezet die mijn collega had gecontroleerd. Ook heb ik beelden van stockwebsites verzameld en samen met mijn collega gekocht.

Hiervoor kwam mijn ervaring met onderzoek doen goed van pas. Ook heb ik voor dit boek de beeldverantwoording opgesteld, een soort literatuurlijst voor het beeld. Hierbij was het heel handig dat ik vaak literatuurlijsten voor essays heb gemaakt.

Overige werkzaamheden

 Correcties van redacteuren en freelancers verzamelen, inscannen, in één bestand zetten en opsturen

 Webshops checken of teksten en categorieën kloppen

 Incidenteel vertalen

 Boeken opsturen per post

4 http://www.unieboekspectrum.nl/boek/9789000358106/Reis-rond-de-wereld/

TJITSKE KINGMA 8

EVALUATIE

Mijn stage bij Unieboek | Het Spectrum was voor mij persoonlijk een groot succes, omdat ik er veel van heb kunnen leren, zowel op professioneel als op persoonlijk gebied. De dingen die je op een stage leert kun je niet in de collegebanken leren, omdat je de gang van zaken bij een uitgeverij, of op wat voor kantoor dan ook, alleen kunt leren door het zelf mee te maken. Ik ben erg blij dat ik ervoor gekozen heb om een stage te lopen aan het einde van mijn studie. Hierdoor kon ik me volledig op de stage focussen en ook tijdens de stage nadenken over mijn verdere loopbaan. Hierbij heb ik ook advies gekregen van collega’s en freelance opdrachten binnengesleept.

Wat kon ik betekenen voor mijn stagegever?

Als redactiestagiair ondersteunde ik niet alleen mijn collega’s met redactioneel werk, ik werd ook vaak om mijn mening gevraagd om mijn leeftijd. Veel lifestyleboeken zijn gericht op jonge vrouwen.

Daarom vroegen mijn collega’s mij af en toe of ik een bepaald boek zou lezen, kopen of cadeau zou doen. Daarnaast merkte ik al snel dat ik goed was in correctiewerk, waardoor ik vaak de eerste, ruwe manuscripten toegezonden kreeg om de eerste correctieronde te doen. Dit scheelde tijd in het latere proces, en wellicht ook geld omdat het voor de (freelance) corrector minder werk is. Iets wat ik kon doen wat specifiek was voor mijn studie, is vertalen. Het kwam vaak voor dat een boek vertaald werd, maar dat de flaptekst niet door de vertaler gedaan werd of al eerder af moest. Ik had al ervaring in vertalen door diverse bijbaantjes, dus ik heb verscheidene (korte) teksten voor mijn collega’s vertaald.

Kennis en vaardigheden uit studie

Hoewel Writing, Editing and Mediating een Engelstalige master is en ik hiervoor de bachelor Engelse taal en cultuur heb gedaan, kon ik toch veel dingen in de praktijk brengen bij een Nederlandse uitgeverij. Tijdens een universitaire letterenstudie leer je kritisch nadenken en analyseren,

voornamelijk als het teksten betreft. Dit kwam van pas als er een ruw manuscript binnenkwam van een eigen auteur waar niet alleen naar de taal gekeken moest worden maar ook naar de opbouw, volgorde en inhoud. Deze vaardigheid is universeel en kan voor elke bedrijfstak gebruikt worden, want het geldt natuurlijk ook voor plannen en ideeën die uitgewerkt moeten worden.

Het eerste vak dat ik volgde van de master was WEM1: Modern English Language. Hierbij leerde je weliswaar voornamelijk het verbeteren van Engelstalige teksten, toch kon ik de hier geleerde

vaardigheden gebruiken tijdens mijn stage. De taalregels zijn natuurlijk anders in het Nederlands dan Engels, maar hoe je een correctie aanpakt blijft hetzelfde. In de seminars van dit vak bespraken we hoe je omgaat met de wensen van de schrijver, en in hoeverre je een tekst mag aanpassen. We leerden de vijf gradaties van redigeren, oftewel ‘The Editing Continuum’ wat vaak terugkwam tijdens mijn stage. Zo hadden redacteuren het vaak over ‘ghostwriters’, iemand die de echte auteur zijn of haar ideeën verwerkt in een goedlopend verhaal. Ghostwriting is een vak apart wat vaak gedaan wordt door freelancers. Dan is er ‘developmental editing’, wat bij Unieboek vaak ‘redigeren’

genoemd werd. Dit doen vaak de redacteurs op kantoor, zij geven suggesties aan de auteur wat ze kunnen verbeteren aan het boek in zijn geheel. De volgende gradatie is ‘substantive editing’, wat hier

‘persklaar maken’ genoemd wordt. Eerst wist ik niet zo goed wat er met persklaar maken bedoeld werd, maar het werd me langzaamaan duidelijker. Een persklaarmaker corrigeert een tekst hevig qua stijl en grammatica. Dit valt dus samen met ‘language editing’. Als laatste is er ‘copy-editing’, wat de laatste correctieronde betreft. Hierin wordt alleen op spelfouten en inconsistenties gelet. Omdat de termen redigeren, persklaar maken en corrigeren zo vaak gebruikt werden, vond ik het fijn dat ik hier al een beetje bekend mee was. Niet alleen de termen kende ik, in een andere taal weliswaar, maar ik had ook zelf ervaring met andermans teksten corrigeren.

Bij WEM4: Translating and Editing heb ik een project opgesteld met een groep studenten. Ik zat in het communicatieteam, wat betekende dat ik samen met iemand anders het contact met een

TJITSKE KINGMA 9

mogelijke opdrachtgever heb opgezet. Dit is het Fries Museum geworden, waar wij toen ook langs zijn gegaan. Het was best spannend om daar op gesprek te komen, omdat we niet wisten wat we moesten verwachten. Ik heb daar geleerd om ideeën te pitchen en gesprekken aan te gaan met vreemden, wat een goede oefening was voor mijn sollicitatiegesprek. Daarnaast kwam de vaardigheid om in een team te werken erg goed van pas, want daar leerde je pas echt dat het moeilijk is om een overeenstemming te vinden. Ook bij een uitgeverij moet je leren werken met verschillende meningen, die van de auteur, uitgever, marketingafdeling en verkoop. Hoewel dit niet direct op mij als stagiair van toepassing was, merkte ik wel dat al deze meningen telden en dat dit het proces van een boek ook in de weg kon zitten. Je kunt als redacteur een idee hebben, maar als de afdeling verkoop denkt dat het niet verkoopt zal het toch moeten veranderen. Bij ons WEM4-project hebben we vertaald, geschreven en gecorrigeerd, allemaal dingen die terugkwamen bij mijn stage.

Ook heb ik WEM1: Modern Literature and Mediation gevolgd. Daar bestond een groot deel van de les uit groepsdiscussies. Ook al ben ik van nature niet een extravert persoon en kan ik soms best verlegen zijn, vond ik deze groepsdiscussies toch altijd plezierig. Daardoor was ik niet bang om iets te zeggen op kantoor of in vergaderingen als meningen gevraagd werden. Ik merkte dat het vaak juist gewaardeerd werd. We praatten bij WEM1 ook over hoe boeken in de maatschappij lagen, iets wat zeer relevant is in de uitgeverswereld. Je bent constant bezig met nadenken wat de consument wil, wat andere uitgeverijen uitgeven, en hoe je daar op in kunt spelen.

Andere vaardigheden die goed van pas kwamen waren zelfstanding werken en deadlines halen. Dit leer je tijdens je hele studie, maar vooral bij de scriptie. Net als bij een scriptie werk je met boeken met meerdere deadlines op langere termijn. Je moet goed kunnen multitasken, maar ook weten te plannen, anders overrompelen de deadlines je. Anders dan bij de scriptie, meer zoals bij WEM4, spelen er meerdere factoren mee in het proces. Je bent deels afhankelijk van anderen zoals collega’s, freelancers en de auteur. Ook kunnen er onvoorziene omstandigheden op je pad komen waardoor deadlines verschoven worden.

In mijn geval was het prettig dat ik goed zelfstandig kon werken, wat ik had geleerd op de

universiteit. Als ik niet veel te doen had vroeg ik mijn begeleiders of ze nog taken voor mij hadden.

Als ze een aantal dingen opnoemden schreef ik die op in mijn notitieboekje en werkte ik aan die taken op volgorde van urgentie.

Leerdoelen

Ik had voordat ik aan mijn stage begon een globaal idee van wat werkzaamheden bij een uitgeverij zouden inhouden, maar ik wilde meer leren over het reilen en zeilen van een uitgeverij. Omdat ik mijn eigen bureau op de redactie had kon ik veel leren door te luisteren en te observeren wat er om mij heen gebeurde. Ik zat naast Marjan en Barbara, dus als ik aan iets werkte wat zij mij hadden opgegeven ervoer ik geen drempel om iets te vragen. Daarnaast hadden we een wekelijks gesprek waarin ik de gelegenheid kreeg om vragen te stellen en aan te geven wat ik wilde.

Wat ik graag wilde ontdekken is of ik geschikt ben voor het vak. Ik maakte me zorgen dat mijn Nederlands niet goed genoeg zou zijn of dat ik niet assertief genoeg zou zijn. Ik heb beide zorgen niet als een probleem ervaren, want ik leerde al snel dat mijn taalgevoel me hielp bij het corrigeren van teksten en dat ik als ik de regel niet zeker wist het op kon zoeken. De sfeer op de afdeling was dusdanig informeel dat ik iedereen aan kon spreken en dat de meeste collega’s bereid waren om uitleg te geven of me verder te helpen.

Ook wilde ik beter leren communiceren. Een voorbeeld hiervan is dat ik wat werk betreft slecht nee kan zeggen. Als een collega vroeg of ik iets wilde doen zei ik standaard ja. Wat ik lastig vond is dat ik niet altijd een deadline kreeg, maar eerder ‘zo snel mogelijk’ of ‘het heeft geen haast’. Dit vond ik lastig om mee om te gaan, omdat de taken die geen haast hadden dan bleven liggen. Zo duurde het bijvoorbeeld erg lang voordat ik een vertaling af had voor een collega, omdat het veel werk was en het niet een prioriteit was. Toen ik haar vroeg of ze het al had verwacht en me verontschuldigde was ze verbaasd dat ik me daar zorgen over maakte, want het had voor haar absoluut geen prioriteit. Ik leerde om in het vervolg een deadline te vragen en te benadrukken dat als het echt niet uit maakt dat het een tijd kan duren. Gelukkig kon ik de meeste taken meteen of zo snel mogelijk doen zodat ze

TJITSKE KINGMA 10

voor de echte deadline af waren. Toen ik mijn eigen project kreeg, een scheurkalender, stelde

Barbara de deadline op eind mei. Ik heb toen zelf een dagelijkse planning gemaakt om die deadline te kunnen halen, met ruimte voor uitloop. Helaas liep dit project alsnog vertraging op omdat het ineens onzeker werd of het wel door ging. Dit zou betekenen dat ik bijna een maand werk voor niets had gedaan. Ook dit hoort bij het boekenvak, een boek kan toch nog geannuleerd worden als het niet goed ingekocht wordt. Ik moest dus omgaan met de teleurstelling dat ik werk had geleverd dat mogelijk voor niets was. Gelukkig bleek het project uiteindelijk wel groen licht te krijgen en kon ik door met waar ik mee bezig was.

Naast het communiceren met collega’s mocht ik ook af en toe de coördinerende rol innemen in de communicatie met freelancers en auteurs. Ik merkte dat het best lang duurde voordat ik een mail durfde te versturen, omdat ik bang was dat het te bot over zou komen. Ik leerde mezelf hier over heen te zetten. Helaas was er wel een incident waarbij ik zelf een zeer botte email van een auteur kreeg. Ik schrok daarvan en vond dit zeer onprettig. Ik besprak dit met de redacteur die het project coördineerde en zij heeft toen de communicatie even overgepakt. Als dit in de toekomst nog eens voorkomt ga ik proberen het niet persoonlijk te nemen en zelf een netjes respons te geven.

Opgedane kennis en vaardigheden

Ik heb heel veel kunnen leren op mijn stage. Zo is mijn Nederlands met sprongen vooruit gegaan, waardoor ik me nu comfortabel voel in de rol van zowel corrector als tekstschrijver. Omdat ik veel heb gecorrigeerd en geschreven tijdens mijn stage begon ik steeds sneller te werken en merkte ik dat ik creatiever begon te schrijven. Ook heb ik veel geleerd over hoe een uitgeverij in elkaar zit. In het begin begreep ik niet wat alle verschillende soorten redacteurs inhielden, maar na uitleg van collega’s begreep ik beter wat acquirerend redacteurs, coördinerend redacteurs en

bureauredacteurs doen. Mijn communicatie en vermogen om problemen op te lossen is ook verbeterd, omdat mijn begeleiders niet altijd op kantoor waren wanneer ik er was wegens vrije dagen of afspraken buiten de deur. Hierdoor moest ik soms dingen zelf oplossen of snel

communiceren omdat een deadline naderde. Dit was soms best spannend, maar hier leerde ik wel oplossingsgericht van denken.

Aansluiting studie

De stage sloot goed aan bij de studie, want veel vaardigheden die ik bij WEM had geleerd waren toepasbaar. Je kunt nooit honderd procent voorbereid zijn, want in de praktijk gaan dingen altijd anders dan wat je op de studie leert, en het zal ook per uitgeverij verschillen. Wat ik jammer vond is dat ik behalve taal niet echt praktische vaardigheden heb opgedaan tijdens mijn studie. Op

bijvoorbeeld de HBO studie Media, Informatie en Communicatie doe je meer praktijkervaring op door veel in projecten te werken, waardoor je dus meer leert over Adobe programma’s en producties maken in het algemeen. Ik merkte dat dit soort vaardigheden heel handig zijn binnen de

uitgeverijtak. Ik heb zelf wel eens met Adobe Illustrator, Photoshop en InDesign gewerkt, maar ik voelde me niet bekwaam genoeg om hier zelf mee aan de slag te gaan tijdens mijn stage. Ook weten veel mensen niet wat Writing, Editing and Mediating inhoudt, waardoor ik vaak moest uitleggen wat ik allemaal heb geleerd. Vijf maanden stage is eigenlijk nog niet genoeg praktijkervaring voor mijn gevoel, en ik heb het idee dat ik nog veel bij kan leren. Ik ben nu op zoek hoe ik dit kan doen, hopelijk door een junior functie binnen een uitgeverij, maar wellicht is het nodig om meer ervaring op te doen door middel van nog een stage te lopen of een (onbetaalde) traineeship. Ik heb gemerkt dat je binnen dit vak niet per sé voordeel hebt aan een universitaire opleiding, omdat praktijk toch boven studie gaat.

Begeleiding

Mijn officiële stagebegeleider was Barbara Bekkers, maar in de praktijk werd ik ook door Marjan Jordan begeleid. We probeerden iedere woensdag, als het lukte en als het nodig was, een kort gesprekje te houden over de voortgang. Dit was het moment om problemen aan te kaarten en om verdere werkzaamheden te bespreken. Ons contact verliep heel soepel en ik kon gemakkelijk

TJITSKE KINGMA 11

problemen aankaarten. Ik had misschien nog iets meer uit mezelf vragen kunnen stellen, maar ik merkte dat ik meer een stille observeerder ben. Aan deze assertiviteit wil ik in de toekomst meer werken.

Naast de begeleiding van de stage dachten ze ook mee over mijn verdere loopbaan. Zo gaf Marjan aan dat ik af en toe freelance opdrachten voor haar fonds kon doen en had ze me aangeraden als freelancer bij een tekstbureau.

Ook kon ik gemakkelijk dagen ruilen als ik een belangrijke afspraak had, zoals een sollicitatie. Toen ik op een dag ziek werd, stuurden Marjan en Barbara me naar huis en instrueerden me de volgende dag ook thuis te blijven. Zij hebben mij toen ziekgemeld en ik kreeg later ook nog een appje hoe ik me voelde. Dit geeft wel aan dat ze zich om mij bekommerden en mij ook als collega zagen.

Er is geen uitgestippeld plan voor stagiairs bij Unieboek, maar ik werd wel aangemoedigd om met collega’s te gaan praten en ik kreeg veel uitleg over hoe de processen werkten. Ik kreeg als feedback dat ik daar wellicht nog iets meer initiatief in had kunnen nemen. Dat ik collega’s niet meer heb ondervraagd vind ik zelf ook jammer, maar mijn verlegenheid houdt me in deze situaties toch nog tegen.

Carrièreperspectieven

Tijdens mijn stage bleef ik enthousiast over de werkzaamheden en het vak. Ik zou dan ook graag een baan vinden als redacteur in het boekenvak, bij een tijdschrift of op een webredactie. Daarnaast heb ik nuttige tips van collega’s gekregen en de mogelijkheid om freelance klussen te doen voor

Unieboek. Ook werd ik aangeraden bij tekstbureaus als corrector.

Hoewel het boekenvak een lastig vak is om een baan in te vinden, vooral als redacteur, blijf ik positief. Ik ben van plan me in te schrijven als ZZP’er en als freelancer aan de slag te gaan en ondertussen te solliciteren op banen die bij mij en mijn opleiding passen. Ook denk ik na om een werkervaringsplek/traineeship te zoeken in de richting marketing en communicatie om in dat gebied meer ervaring op te doen, omdat ik merk dat er veel online marketeers en copywriters gezocht worden die SEO kunnen schrijven.

TJITSKE KINGMA 12

CONCLUSIE

Mijn tijd als stagiair bij Unieboek | Het Spectrum was een leuke, maar vooral leerzame tijd. Ik ben erg blij dat ik ervoor gekozen heb om een stage te lopen, want de ervaring is niet alleen erg waardevol maar is ook belangrijk voor je CV. Ik heb op een hele leuke manier kennis mogen maken met de uitgeverij. Daarom ben ik blij dat ik deze stap heb genomen, ook al moest ik ervoor naar een andere stad verhuizen. Ik kan het iedereen aanbevelen om een stage bij een uitgeverij te lopen, omdat de vaardigheden die je opdoet overal inzetbaar zijn, mits je ook een coördinerende rol mag vervullen.

Zo kan ik nu nog veel kanten op, omdat ik praktische vaardigheden heb geleerd om redacteur, freelance redacteur, vertaler en corrector of mogelijk projectleider te worden. Al met al was het een ervaring die ik niet had willen missen, en ik vind het jammer dat de vijf maanden erop zitten. Het had me heel leuk geleken om langer bij Unieboek te blijven werken, maar helaas was er nu geen ruimte voor een nieuwe junior redacteur. Daarom ga ik nu als freelance corrector aan het werk waarbij ik mijn eerste kookboek in juli ga corrigeren. Ook hebben mijn collega’s beloofd hun ogen voor mij open te houden wat vacatures betreft, dus ook qua netwerk heeft mijn stage mij veel goeds gebracht.