GEMEENTE HOORN
Raadsvoorstel
Zaaknummer: 1630948 Team: PM
Steller: S. Roest - Gijzen Teammanager: H. de Bruijn E-mail: s.roest@hoorn.nl Portefeuillehouder: S. Broersma
Onderwerp
Programmaplan Grote Waal en vrijgave van middelen voor de uitvoering Agendering
Ter besluitvorming Bijlagen
1 Programmaplan (Wat)
Achtergrondinformatie aanpak tot nu toe:
2 Aanpak van het programma (Hoe) 3 Evaluatie programma 2016 4 Behoefte van professionals
5 Behoefte van bewoners en gebruikers
6 Aansluiten bij het Kennisnetwerk Narratief verantwoorden ("Op Verhaal Komen") 7 Financiële verantwoording
Achtergrondinformatie over organisatieverandering en overheidsparticipatie:
8 Notulen van de Wat-werkt-sessie, kennisplatform 9 Publicatie van het boek Werkplaats MaakdeBuurt 10 Notulen werkconferentie De Werkplaats MaakdeBuurt
11 Handvatten voor gemeenten in de vorm van een toolbox "Overheidsparticipatie en Organisatieverandering"
Gevraagd besluit
1. Het programmaplan 'Grote Waal SAMEN STERK' voor de periode 2018-2022 vast te stellen;
2. Voor uitvoering van het programmaplan een budget beschikbaar te stellen van € 614.000 en dit te dekken uit de algemene reserve (reservering Grote Waal);
3. De bij dit besluit behorende begrotingswijziging vast te stellen.
Samenvatting
Het programma Grote Waal is in 2018 vernieuwd, zodat de opgaven voor de aankomende vier jaar weer aansluiten bij de behoeften van de bewoners en gebruikers van de wijk. Het programma 'SAMEN STERK Grote Waal' kenmerkt zich door een vernieuwende en dynamische werkwijze waarbij
"verbinding" de basis vormt. In deze fase dient de focus op de bedoeling van het programmaplan (WAT) te liggen en niet op het HOE (werkwijze als pilot). De werkwijze is geen blauwdruk, maar een traject van buurtontwikkeling, organisatieontwikkeling en persoonlijke ontwikkeling van alle betrokkenen.
Het programma 'SAMEN STERK Grote Waal' werkt toe naar een duurzaam toekomstbestendige wijk waar in 2022 meer maatschappelijke betrokkenheid aanwezig is. Het programma gaat ervoor zorgen dat de sociale structuur van de wijk wordt versterkt, er meer vraaggericht wordt gewerkt, bewoners en gebruikers beter zijn geïnformeerd en de continuïteit van de netwerken beter wordt gewaarborgd.
Bewoners en gebruikers staan in het programma centraal waarbij de aanwezige kwaliteiten uit de wijk worden benut, de energie wordt gemobiliseerd, ruimte krijgt en wordt gewaardeerd. Om het programma een stap verder te brengen wordt de raad voorgesteld om het bestaande programmabudget van
€ 614.000 vrij te geven. Na de besluitvorming van de raad gaat het programma verder in uitvoering.
1. Inleiding: reden van het voorstel Aanleiding
De afgelopen jaren is er vanuit het oude programma Grote Waal vooral ingezet op fysieke maatregelen in de wijk. Dit programma sluit niet meer aan bij de behoeften van de bewoners en gebruikers in de wijk en daarom is gekozen voor herijking van het programma. Het programmateam (zie bijlage 4) heeft gevraagd om een meer maatschappelijke invulling van het programma en ruimte om een nieuwe manier van werken te realiseren.
Belang
Het is van belang dat de gemeenteraad ruimte biedt en financiële middelen beschikbaar stelt, zodat samen met de bewoners en gebruikers van de wijk en van onderop kan worden gewerkt aan een betere woon-, werk- en leefomgeving.
Centrale vraag
Hoe wil de gemeenteraad de komende vier jaar werken aan een duurzame toekomstbestendige wijk?
2. Beoogd maatschappelijk resultaat
Het programma SAMEN STERK Grote Waal staat voor een duurzaam toekomstbestendige wijk. In 2022 is er meer maatschappelijke betrokkenheid in de buurten van de Grote Waal. Er worden workshops gefaciliteerd, samen successen gevierd en verhalen gedeeld. We hebben inzicht in netwerken in de wijk.
Waar nodig worden deze ondersteund en nieuwe netwerken gecreëerd door te verbinden en een plek te bieden voor ontmoeting in het Wijklab. Ook faciliteren wij de concrete projecten, experimenten en activiteiten die volgen uit de thema's. Over de periode van vier jaar maken we ieder halfjaar een ' foto' van de wijk. Zo spiegelen we de bestaande situatie aan het 'plaatje' van waar we met elkaar naartoe willen en sturen wij bij waar dat nodig is.
3. Bijdrage aan de duurzaamheidsambitie
• People: Het programma SAMEN STERK werkt toe naar meer maatschappelijke betrokkenheid in de wijk:
o Maatschappelijk: Daarbij wordt de vitaliteit en levendigheid in de wijk versterkt.
Werken bewoners en gebruikers aan hun gezondheid en ervaren minder een sociaal isolement. Bewoners en gebruikers zijn actief in de wijk en tonen ondernemerschap.
De communicatie in de wijk is verbeterd en bewoners en gebruikers weten waar ze terecht kunnen.
o Betrokkenheid: Het is fijn wonen in de wijk. Bewoners en gebruikers durven elkaar aan te spreken en voelen zich veiliger in de wijk. Zij zijn er voor elkaar, kennen en helpen elkaar, bundelen samen de krachten, lossen zelf problemen op en voelen zich onderling betrokken en verbonden. Het programma gaat ervoor zorgen dat de sociale structuur van de wijk wordt versterkt, er meer vraaggericht wordt gewerkt, bewoners en gebruikers beter zijn geïnformeerd en de continuïteit van de formele en informele netwerken beter wordt gewaarborgd. Op welke wijze dit wordt gerealiseerd is opgenomen in het programmaplan (zie programmaplan in bijlage 1).
• Planet: In eerste instantie richten wij ons op het werken aan een nieuwe werkwijze en cultuur in de wijk. De opgaven voor bijvoorbeeld de klimaatadaptatie en energietransitie volgen daarna vanzelf.
• Profit: In 2019 wordt onderzocht hoe er ruimte kan worden geboden aan een
bewonersbedrijf, ook wel Wijkbedrijf genoemd. Bewonersbedrijven zijn van, voor en door bewoners. Het idee is dat bewoners een onderneming in hun wijk opzetten die tot doel heeft de wijk economisch, sociaal en fysiek te helpen ontwikkelen.
I T S GEMEENTE
HOORN
4. Kaders
• Wijkvisie Grote Waal 2012-2032, raadsbesluit 10 juli 2012
De Grote Waal is de eerste wijk waarvoor de gemeente Hoorn en woningcorporatie IntermarisHoeksteen een wijkvisie hebben gemaakt. Hierin staat wat er de komende tien tot twintig jaar moet veranderen of verbeteren in de wijk. De wijkvisie vormt de basis voor toekomstige uitvoeringsplannen in de wijk.
• Programmaplan Grote Waal met uitvoeringsprogramma 2013-2016, raadsbesluit 17 december 2013 In 2013 is een programmaplan en wijkaanpak opgesteld waarin de 10 belangrijkste maatregelen staan beschreven. Voorbeelden daarvan zijn: stimuleren van sportinitiatieven, de brede school en " schoon, heel en veilig" van de woonomgeving. Er zijn ook projecten gestart, zoals de sloop en nieuwbouw van de Sterflats en Grote Waal Noord, vernieuwing van het winkelcentrum, vervanging van de riolering in de Grote Waal West en de opgangen naar de dijk. U kunt de evaluatie terugvinden in bijlage 3.
• Coalitieakkoord 2018-2022
In het coalitieakkoord 2018-2022 is het verbeteren van de woon- en leefkwaliteit in de wijken een topprioriteit. Het programma sluit naadloos aan bij de opgaven en kansen van het
coalitieakkoord.
5. Argumenten Nieuw programma
Om meer maatschappelijke betrokkenheid in de buurten te realiseren zijn meerdere doelstellingen nodig om dit te realiseren (deze zijn opgenomen in het programmaplan, zie bijlage 1). Aan de hand van doelwitten en strategieën worden deze doelen gerealiseerd. In de uitvoering van het programma worden daar op lagere schaalniveaus (in teams, projecten en experimenten) gedetailleerde doelstellingen van gemaakt. Deze worden opgesteld met de teams uit het programma (zie bijlage 2) om commitment van de teamleden voor de uitvoering te realiseren. Hierbij staan bewoners en gebruikers in het programma centraal waarbij lerend wordt vernieuwd vanuit de collectieve ambitie.
Als de medewerkers van het programma in het oude stramien blijven werken resulteert dit niet in een vraaggerichte aanpak. Het programma 'SAMEN STERK Grote Waal' maakt de beweging van
aanbodgerichte naar een vraaggerichte wijkaanpak.
Het programma kenmerkt zich door een vernieuwende en dynamische werkwijze waarbij "verbinding" de basis vormt. De 'beoogde werkwijze' stimuleert duurzame samenwerkingen in de buurten en tussen de buurten, waardoor nieuwe netwerken de ruimte krijgen. De aanwezige kwaliteiten in de wijk worden benut, de energie wordt gebundeld, initiatieven krijgen de ruimte en worden gewaardeerd. Het is een nieuw proces waarbij de uitkomst nog niet vast staat. Dit leidt tot nieuwe oplossingen en nieuwe vormen van samenwerking. De aanpak is geen blauwdruk, maar een traject van buurtontwikkeling,
organisatieontwikkeling en persoonlijke ontwikkeling van alle betrokkenen.
Financiële argumenten
Voorgesteld wordt in 2019 te starten met € 614.000 (zie toelichting onder het kopje financiële
consequenties). Mocht het verwachte restant bedrag van € 116.000 in werkelijkheid afwijken dan zal dit in de jaarrekening 2018 worden verwerkt. Er wordt voorgesteld om de budgetten vooraf niet te labelen.
De budgetten worden als volgt verdeeld:
2019 2020 2021 2022
224.000 130.000 130.000 130.000
Per jaar zal bij de jaarrekening verantwoording worden afgelegd over hoe de middelen zijn ingezet en welke concrete projecten of activiteiten hiervoor zijn gerealiseerd. Doordat er sprake is van een meerjarig programma kunnen restant budgetten automatisch worden overgeheveld naar het volgende jaar.
Door een gezamenlijk aanpak kunnen bestaande budgetten van onze samenwerkingspartners worden ingezet. Budgetten worden zoveel mogelijk ontschot' om maatwerk te leveren. Dit levert vooral een financieel voordeel op door krachten te bundelen. Als de budgetten van het programma van tevoren worden gelabeld dan ontstaat er geen ruimte voor nieuwe initiatieven en kan de dynamiek van de wijk niet gevolgd worden. Het voorstel is daarom om te DOEN en achteraf te verantwoorden. Er wordt gewerkt vanuit de energie in de wijk en daar zijn snellere processen aan verbonden. Om het programma een stap verder te brengen is het nodig om het bestaande programmabudget vrij te geven.
Argumenten aansluiting van het programma op het coalitieakkoord 2018-2022
Het programma sluit naadloos aan bij de opgaven en kansen van het coalitieakkoord. Vooral bij de opgaves:
• Een economische sterke stad
Een sterke economie is de motor van de stad. Het college wil de economische kansen benutten om zoveel mogelijk mensen aan het werk te helpen. Dat geldt ook voor mensen met een grotere afstand tot de arbeidsmarkt. Het college wil werken aan een stad die talent ontwikkelt, bindt en perspectief biedt op een mooie loopbaan.
In 2019 wordt onderzocht hoe er in de Grote Waal ruimte kan worden geboden aan een bewonersbedrijf.
• Een levendige en gastvrije stad: De goede voorzieningen op het gebied van muziek, kunst en cultuur en ook sport zorgen ervoor dat Hoorn een aantrekkelijke stad is en blijft. Verspreid over de wijken moeten er mee openbare sportfaciliteiten komen. Om ervoor te zorgen dat
sportaccommodaties optimaal worden gebruikt, wil het college samenwerking stimuleren tussen sportverenigingen onderling en verenigingen en scholen.
In de Grote Waal is een van de thema's ontmoetingsplekken in de wijk op het gebied van cultuur, muziek, recreatie en sport. Ook wordt er vanuit het programma het initiatief Het
Dwaalpark 2.0 ondersteund. De sportverenigingen uit de Grote Waal hebben een gezamenlijke droom voor het Dwaalpark. De bewoners en gebruikers kunnen met hen meedenken om samen het Dwaalpark te ontwikkelingen tot hun ideale plek. Het idee is om het Dwaalpark een meer actieve rol te laten spelen in het sportieve en sociaal-maatschappelijk leven van de bewoners en gebruikers van de Grote Waal.
• Een sociale stad: In Hoorn zorgen we goed voor elkaar, ledereen kan hier meedoen en een stap vooruitzetten. Dat begint met de eigen kracht van mensen. Het college zoekt naar een goede balans tussen wat mensen zelf kunnen en wat zij daarnaast extra nodig hebben.
Dit gaan wij doen bij de thema's eenzaamheid in de wijk en kansen voor kinderen. Het programma gaat ervoor zorgen dat er betere condities worden gecreëerd om kansen voor kinderen te benutten door in multidisciplinaire teams en de kinderen zelf daar vorm aan te geven. Bij het thema Eenzaamheid en armoedebestrijding sluiten wij aan bij het sociale domein.
• Een veilige stad: Veiligheid is een voorwaarde om je prettig te voelen in je eigen stad, wijk en woning. Veiligheid is niet alleen van de politie en de gemeente, ledereen in de stad kan en moet aan een veilige stad en buurt bijdragen. Het college wil een veiligheidsambitie opstellen en hierover bindende afspraken maken met onze partners.
In buurten van de Grote Waai wordt grootstedelijke gedragsproblematiek ervaren. Bewoners en gebruikers hebben dan ook de wens dat er meer toezicht en handhaving komt op straat.
Onderwijs en preventie hebben een belangrijke relatie. De thema's uit het programma kansen voor kinderen en overlast zijn met elkaar verbonden.
# Hoorn2020
De aanpak van het programma sluit aan bij de organisatievisie van de Gemeente Hoorn, vooral waar het gaat om Netwerkend Partnerschap.
7. Financiële consequenties
Voor de uitvoering van de wijkvisie van de Grote Waal heeft de raad in 2012 een budget beschikbaar gesteld van € 3 miljoen. Hiervan is nog € 497.908 beschikbaar. Dit bedrag is gereserveerd in de
GEMEENTE HOORN
(ten laste van de € 3 miljoen, dekking algemene reserve). Deze budgetten zijn nog niet volledig uitgegeven. Na aftrek van bestaande claims resteert er per 1 januari 2019 nog een bedrag van circa
€ 116.000. In totaal is er nog € 614.000 beschikbaar voor het programmaplan Grote Waal 2019-2022 (zie financiële verantwoording in bijlage 7).
6. Maatschappelijk draagvlak
Om het programma op te stellen zijn er in 2018 verschillende bijeenkomsten geweest. Het blijkt dat er voldoende draagvlak is voor de nieuwe aanpak; zowel de bewoners als de professionals zien kansen.
Professionals
In het eerste kwartaal van 2018 hebben professionals aangegeven dat zij (zie bijlage 4).
• Nog meer inzicht willen krijgen in de behoefte van de bewoners in deze multiculturele wijk.
• Nog meer inzicht willen in data over de samenstelling van de wijk en het leerlingaantal op de scholen.
• Gefaciliteerd willen worden bij een nieuwe werkwijze (sociale innovatie) zodat dit nog meer aansluit bij de grote maatschappelijke vraagstukken zoals de energietransitie, klimaatadaptatie, armoede, eenzaamheid en werkloosheid in de wijk.
Draagvlak van bewoners
In drie Grote Wijkgesprekken in februari, juli en oktober van dit jaar zijn er veel ideeën aangedragen door bewoners en gebruikers in de Grote Waal om het wonen en werken nog prettiger te kunnen maken. Het programma heeft hierbij de aanzet gegeven voor de vraaggerichte wijkaanpak. Ook konden bewoners en gebruikers stemmen via VEMS (Voor Een Mooie Stad) en stonden wij nog een dag in het winkelcentrum waar men ook kon stemmen. Uit deze bijeenkomsten zijn thema's naar voren gekomen waarvan
bewoners vinden waar als eerste mee gestart moet worden.
Inhoud: De thema's waar in 2019 mee wordt gestart:
• Betere condities voor kinderen creëren waarin zij zich goed kunnen ontwikkelen.
• (Terugkomst) van een bibliotheek.
• Eenzaamheid.
• Overlast van zwerfafval, hondenpoep, bladeren, drugs, drank, grensoverschrijdend gedrag en vandalisme.
• Ontmoetingsplekken in de wijk.
• Dwaalpark 2.0: kansen in het gebruik nog meer benutten.
• Verkeersremmende maatregelen en geluidsonderzoek A7.
De prioriteit is per buurt verschillend.
Werkwijze: De werkwijze van het programma is ook besproken met bewoners. Er kwamen uitgangspunten daarbij als rode draad in veel gesprekken terug:
• ledereen mag meedoen.
• Doen wat je zegt: De kritische succesfactor is leveren, over en weer.
• Gelijkwaardigheid in partnerschap.
• Agenda van de buurt is leidend.
• Gemeente is duidelijk over wat wel/ niet in buurtgerichte aanpak past.
• Bestaande middelen en organisatievermogen meer sturen vanuit bewoners.
• De aanpak is praktisch en concreet.
Initiatiefnemers
Een nieuw initiatief vanuit de sportverenigingen is Het Dwaalpark 2.0. Vanuit het programma wordt dit initiatief ondersteund. Het programma faciliteert daarvoor bijeenkomsten, omdat het park openbaar gebied is en er veel belanghebbenden zijn. We laten het initiatief wel bij de initiatiefnemers, maar ondersteunen hen bij het verdere proces. De bewoners en gebruikers kunnen met hen meedenken om samen het Dwaalpark te ontwikkelen tot hun ideale plek.
8. Communicatie
Als de gemeenteraad met het plan instemt worden betrokken partners, bewoners, gebruikers van de wijk en de media op de hoogte gebracht. Er zal een persgesprek plaatsvinden in het Wijklab samen met een aantal gezichten uit de wijk, programmateamleden en de wethouder. Daarna volgt een persbericht.
Het genoemde besluit wordt via de communicatiekanalen binnen het programma: de wijkkrant Grote Waal, het online-magazine en in het Wijklab gecommuniceerd.
9. Realisatie
De eerste stap is al gezet met het starten van het Wijklab. De volgende stap is dat er uitvoering wordt gegeven aan het vraaggericht werken aan de hand van de zeven thema's en dat doet het programma op een nieuwe werkwijze. Er wordt jaarlijks een terugkoppeling gegeven aan bewoners, gebruikers en bestuur over de werkwijze, resultaten en zo nodig wordt er bijgestuurd. De netwerken worden inzichtelijk gemaakt, nieuwe gecreëerd en de communicatie van en voor de wijk verbeterd en verhoogd. Er wordt gemonitord op de effecten, namelijk dat bewoners en gebruikers zich gelukkiger, rijker, minder eenzaam, gezonder en veiliger voelen. De hele aanpak moet leiden tot grotere maatschappelijke betrokkenheid in de wijk.
Hoorn, ] 3 NOV. 2018
het college van burgemeester en wethouders van Hoorn,
de secretaris,
