Op en in onze huid komen veel micro-organismen voor. Dit noemen we ook wel de huidflora. Deze bestaat vooral uit bacteriën. We maken onderscheid tussen de zogenaamde blijvende (onze eigen) en de tijdelijke micro-organismen, ook wel de transiënte flora genoemd. De eigen micro-organismen zijn voor onszelf meestal niet schadelijk. In feite beschermen ze ons tegen vreemde – mogelijk ziekmakende – micro- organismen uit onze omgeving, die we tijdelijk op kunnen pikken.
Voor zorgverleners zijn de handen vaak het belangrijkste instrument. Gedurende de dag raken
onze handen ontelbare keren patiënten, materialen, eten en dergelijke aan. Hierdoor zijn ze ook een uitstekend transportmiddel voor micro-organismen. Opgepikte micro-
organismen kunnen zo worden overgedragen op patiënten en voor infecties zorgen. Een goede handhygiëne kan overdracht van micro-organismen voorkomen en dus ook het ontstaan van infecties.
Onder handhygiëne verstaan we de maatregelen die genomen moeten worden om de overdracht van micro-organismen via de handen naar patiënten en voorwerpen te voorkomen, maar ook van patiënten naar medewerkers. Handhygiëne bestaat uit
verschillende onderdelen: het reinigen en desinfecteren van de handen, handverzorging en het gebruik van handschoenen.
Met het reinigen van de handen bedoelen we: het wassen van de handen met water en vloeibare zeep om vuil en micro-organismen te verwijderen. Was de handen grondig (minimaal 10 seconden) met water en zeep. Spoel zorgvuldig af, zodat geen zeepresten achterblijven die de huid kunnen irriteren. Droog de handen vervolgens goed af.
Met het desinfecteren van de handen bedoelen we: het inwrijven van de handen met een handalcohol (desinfectans) om micro-organismen te doden. Handdesinfectie is in de
Handhygiëne
Waarom handhygiëne?
Wat is handhygiëne?
Handen reinigen
Handen desinfecteren
meeste gevallen beter dan handen wassen. Handalcohol is minder belastend voor de huid dan zeep. Bovendien bevat handdesinfectans een terugvettende stof, waardoor de huid ook bij veelvuldig gebruik niet uitdroogt. Daarnaast gaat het de overdracht van micro- organismen beter tegen.
Een belangrijk punt van aandacht is dat de handen goed droog moeten zijn vóór het handdesinfectans wordt aangebracht. Bij natte handen wordt de alcohol verdund,
waardoor het minder effectief is. Breng zoveel handdesinfectans op als in de palm van de hand past en wrijf de handen en polsen tegen elkaar aan tot ze droog zijn.
De voorkeur gaat altijd uit naar handdesinfectie, behalve bij zichtbare verontreiniging. Dan moeten de handen gewassen worden. Indien nodig kun je je handen vervolgens
desinfecteren. De reden hiervoor is dat handalcohol niet goed kan doordringen in
vervuiling en dan niet goed werkzaam is. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) heeft 5 momenten beschreven waarop het desinfecteren van de handen in ieder geval nodig is.
Deze staan in de onderstaande figuur.
Naast de genoemde momenten moeten de handen gewassen en/of gedesinfecteerd worden:
Wanneer gebruik je welke methode?
Voor patiëntencontact, om zo gevaarlijke kruisbesmetting te voorkomen.
1
Voor een aseptische handeling, om zo de patiënt te beschermen tegen schadelijke bacteriën die het lichaam binnendringen.
2
Na mogelijke blootstelling aan lichaamsvloeistof, om jezelf en je omgeving te beschermen tegen schadelijke bacteriën van de patiënt.
3
Na patiëntencontact, om jezelf en je omgeving te beschermen tegen schadelijke bacteriën van de patiënt.
4
Na contact met patiëntenomgeving, om jezelf en je omgeving te beschermen tegen schadelijke bacteriën van de patiënt.
5
Voor zowel handen wassen als desinfecteren geldt dat handsieraden belemmerend werken. Micro-organismen kunnen zich er prima onder verschuilen. Er kunnen zelfs ophopingen van zeep-/vuilresten ontstaan. Voor alle medewerkers die dienstkleding dragen is het dragen van ringen, armbanden en horloges daarom niet toegestaan. Trouw- en verlovingsringen zijn hierop geen uitzondering!
De manier waarop je je handen wast en desinfecteert is van groot belang. Uit onderzoek is gebleken dat de belangrijkste delen van de hand vaak vergeten worden. Let er goed op dat je je vingertoppen en duimen niet overslaat.
De techniek handen wassen en handdesinfectie wordt uitgebeeld van links naar rechts, van boven naar onderen:
voor aanvang van de werkzaamheden;
na toiletbezoek;
na het nuttigen van etenswaren;
na neus snuiten/niezen.
Handsieraden
Techniek handen wassen en handdesinfectie
Wrijf de handen over elkaar. Vergeet hierbij niet de rug van de duim.
1
Wrijf goed tussen de vingers.
2
Wrijf ook over de andere kant van de hand.
3
Maak twee vuisten in elkaar.
4
Wrijf de individuele vingers met de gehele hand in.
5
Maak ook de nagels schoon door de vingertoppen in de handpalm te wrijven.
6
Draag niet-steriele handschoenen bij iedere handeling waarbij je redelijkerwijs kunt aannemen dat er contact kan optreden met excreta, lichaamsvloeistoffen, slijmvliezen of een niet-intacte huid. Draag steriele handschoenen als het protocol dit aangeeft.
Desinfecteer voor het aantrekken de handen.
Het dragen van handschoenen is geen alternatief voor handdesinfectie. Na het uittrekken van handschoenen moet je je handen ook desinfecteren. Hoe zorgvuldig je de
handschoenen ook uittrekt, er treedt vrijwel altijd contaminatie op via de buitenkant van de handschoenen op de handen.
Om de huid in goede conditie te houden en uitdroging te voorkomen, is het belangrijk de huid regelmatig te verzorgen met handcrème. Deze kun je via je afdeling bestellen bij het magazijn. Gebruik alleen crèmes uit tubes of wegwerpflacons.
Wanneer je na het lezen van deze folder nog vragen of opmerkingen hebt, kun je contact opnemen met de afdeling Infectiepreventie. Dat kan telefonisch via 088 130 70 47 of per e- mail via infectiepreventie.cure@treant.nl.
Handschoenen
Huidverzorging
Vragen?
TRIP 126 180221
