HET ONTWERP VAN WET TOT WIJZIGING DER WETTEN VAN DEN AUGUSTUS < 8 5 I (STAATSBLAD N". <28) EN H JULIJ 1855 (STAATS
BLAD N». 74) REGELENDE DE BEVORDERING, HET ONTSLAG EN HET OP PENSIOEN STELLEN DER MILITAIRE
OFFICIEREN BIJ DE LANDMAGT.
Vermoedende dat het bovengenoemde wetsontwerp in eene der aanstaande zittingen van de Tweede Kamer zal behandeld worden, meen ik dat het geoor- loofd is om eenige opmerkingen aangaande dat ontwerp mede te deelen, die hoop ik een welwillend oor ontmoeten zullen.
Volgens g d wordt art. 20 der wel van den 28sten Augustus 1851 (Staats- blad N
8. 128) zoodanig gewijzigd, dat het vergelijkend examen voorgeschreven voor militaire geneeskundigen , die tot eene bevordering bij keuze in aan- merking komen , vervalt en op hen voortaan toepasselijk zullen zijn de ge- wone vereischten voor eene bevordering bij keuze , in het 2de lid van art.
5 ten opzichte van alle andere officieren van het leger gesteld.
De ondervinding had reeds omtrent het vergelijkend examen uitspraak ge- daan en dat examen, als gewoon middel van bevordering, veroordeeld.
De eigenaardige bezwaren aan het afnemen van zulk een examen verbon- den , blijven van kracht ook d a n , wanneer het alleen voor eene bevordering bij keuze zal worden gebruikt.
Lang heb ik over dat punt nagedacht en ben geëindigd met toch aan het vergelijkend examen (het concours) voor eene bevordering bij keuze de voor- keur te geven , omdat ik het met de Commissie van Rapporteurs voor het wets- ontwerp eens b e n , dat een vergelijkend examen allen schijn van willekeur en gunstbetoon verwijdert.
Maar daaruit volgt nu volstrekt niet, dat voor iedere zesde plaats een
vergelijkend examen moet gehouden worden. De billijkheid vordert alleen ,
dat wanneer een militair-geneeskundige in aanmerking mogt komen om bij
keuze tot 2de of 1ste klasse te worden bevorderd, hij dan door een ver-
gelijkend examen ten minste zijne meerdere bekwaamheid bewijst.
minder gewigtige kwaliteiten , zijne humaniteit, zijn tact, ijver voor den dienst, zijne physieke geschiktheid, enz. ter beoordeeling zijner geneeskundige chefs.
Immers het gaat niet aan om al deze gewigtige eigenschappen buiten reke- ning te l a t e n , en zich alleen te verlaten op examen-geleerdheid. Men bedenke toch , dat een uitstekend specialist, een groot geleerde , die eene Universiteit tot eere zou s t r e k k e n , een man kan zijn , die als officier van gezondheid volstrekt niet verdient anderen te passeren.
Terwijl de Regecring voor de bevordering van 2de en 1ste klasse bij de militaire geneeskundigen de examina behouden w i l , lezen wij in het Voor- loopig Verslag , zoowel als in het Eindverslag der Commissie van Rappor- teurs voor het wets-onlwerp, dat vele Leden die examina , a l t h a n s voor de officieren van gezondheid 2de klasse , wenschten af te schaffen.
Om deze quaestie billijk te beoordeclen , moet m. i. niet alleen de vraag gesteld worden, of er een bevorderings-examen zal blijven bestaan , maar vooral dient hier te worden gelet op de inrichting van dat examen , op de wijze hoe dat bevorderings-examen moet worden afgenomen.
In de Réorganisation du service sanitaire de l'armee Beige. (Bruxelles , J- B. FISCHEK, Imprimeur-Libraire, 1847) vinden wij de discussier) vermeld, die in de Belgische Kamer over die zaak gevoerd werden. Ze zijn der over- weging waardig.
In België kon reeds in 1847 niemand officier van gezondheid worden, lenzij hij doctor was in de genees- en heelkunde. Men begreep daar toen reeds, dat hij vóór zijne indiensttreding openlijke bewijzen moest gegeven hebben , »que l'on avait acquis ce qu'il faut de connaissances pour exercer
»la médecinc et la chirurgie", maar meende toch, dat men geen officier van gezondheid eerste klasse (médecin de regiment) maken m o g t , of men moest zich overtuigd hebben, «que l'on avait continue a acquerir". Men schafte in België het examen voor officieren van gezondheid 2de klasse af, maar be- hield dat voor de 1ste klasse.
Maar als wij nu het programma van examen , dat in 1847 voor de offi- cieren van gezondheid 1ste klasse (médecin de regiment) in België werd vast- gesteld , vergelijken met dat, 't welk in 1855 voor onze officieren van gezond- heid werd aangenomen, hoezeer treft ons dan niet dat onderscheid.
Het Belgische programma bevat bepalingen die men gerustelijk vorderen mag , het onze is veel te schoolsch. Ik geloof aan degenen die deze zaak hunne aandacht waardig keuren , geen ondienst te doen , met de beide pro- gramma's hier te laten volgen.
III.
S. 13. D. N". 6. 3350
I. NKDERLANOSCII I>BOGRAMMA VOOR OFFICIEREN VAN GEZONDHEID
OER 2DE KLASSE.
Algemeene bepaling.
Zij zullen de kennis moeten bezitten van de navolgende vakken , met toe- passing derzelven op alle bijzondere gevallen en omstandigheden :
Schriftelijk, theoretisch gedeelte.
1. N a t u u r k u n d e , toegepast op de geneeskundige weienschappen.
2. Scheikunde , toegepast op de geneeskundige wetenschappen.
3. Plantenkunde, toegepast op de geneeskundige wetenschappen.
4. Weefselleer. Algemeene ontleedkunde.
b. Ontleedkunde , toegepast op de heelkunde en met inbegrip van de begin- selen der vergelijkende ontleedkunde.
6. Levensleer van den gezonden mensch , met inbegrip van de beginselen der vergelijkende physiologie. Algemeene en bijzondere natuurkunde.
7. Leer om de gezondheid te bewaren.
8. Grondbeginselen , of het algemeene der openbare en geregtelijke genees- kunde.
y. Geneesmiddelen voor genees- en heelkunde.
10. Vergiftleer.
11. Leer der verbanden en heelkundige toestellen.
12. Bijzondere zieklekunde , met inbegrip van de leer van den schijndood.
13. Heelkunde, met inbegrip der oogheelkunde.
14. Leer der heelkundige kunstbewerkingen, met inbegrip der inslrumen- tenleer.
15. Ziektekundige ontleedkunde.
16. Leer van het stelselmatig onderzoek der manschappen, met inbegrip der voorgewende en ontkende ziekten.
17. Leer der reglementen en geneeskundige administratie.
18. Geschiedenis der genees- en heelkunde in hare hoofdtrekken.
Praktisch gedeelte.
1. Onlleedkundige aanwijzing met eigenhandige bereiding van het praeparaat, na een door de commissie te bepalen tijd van voorbereiding.
2. Het verrigten van twee bloedige kunslbewerkingen op het lijk, behoo- rende tot die gevallen welke dadelijk hulp kunnen vereischen , met aan- legging van hel verband.
3. Het aanleggen van één zamengesteld verband en van één heelkundig toestel.
•4. Herkenning van de al of niet deugdelijkheid van zes geneesmiddelen naar hunne physische en natuur-historische eigenschappen.
ü. Herkenning van de al of niet deugdelijkheid van twee voorname levens- middelen.
6. Behandeling gedurende hoogstens veertien dagen van twee lijders met eene inwendige en twee met eene heelkundige ziekte, met opmaking van de ziektegeschiedenis en epicrisis van één der eerste en één der tweede lijders, terwijl van de beide anderen slechts een ziekteverslag zal vereischt worden.
NB. Onder ziekteverslag wordt verstaan eene korte schets van al dat- gene, wat noodzakelijk is om tolde kennis van den status praesens, erkenning en behandeling te geraken , zonder te vervallen in de meer naauwkeurige beschrijvingen en bijzondere verdeelingen, welke in eene ziektegeschiedenis worden gevorderd.
7. Het visiteren van een militair, met bepaling van zijne geschiktheid voor bijzondere diensten.
Montleling gedeelte.
Zal loopen over dezelfde vakken als het schriftelijk theoretisch gedeelte, behalve n«. 8, 11 , 16, 17 en 18.
II. NEDEHLANDSCH PROGRAMMA VOOR OFFICIEHEN VAN GEZONDHEID
DER ISTE KLASSE.
Algemeene bepaling.
Zij zullen moeten bezitten de kennis van al de navolgende vakken, in dier voege, dat zij deze in alle bijzondere gevallen en omstandigheden weten toe te passen en kritisch en historisch te beschouwen.
Schriftelijk theoretisch gedeelte.
1. Heelkundige ontleedkunde.
2. Ziektekundige ontleedkunde.
3. Algemeene leer der diagnostische hulpmiddelen.
*. Levensleer , in hare toepassing op den zieken mensch. Algemeene en bijzondere natuurkunde.
3. Leer om de gezondheid te bewaren, vooral in hare toepassing op den krijgs- en zeemansstand.
6. Huishoudelijke warenkennis, b. v. van m e l k , boter, rijst, enz., enz.
7. Bijzondere ziektekunde.
8. Heelkunde , met inbegrip der oogheelkunde.
9. Leer van de bloedige kunstbewerkingen.
10. Vergiften.
11. Leer van het stelselmatig onderzoek der manschappen, benevens de kennis van de voorgewende en ontkende ziekten.
358 12. Geschiedenis van de genees- en heelkunde.
13. Openbare en geregtelijkc geneeskunde.
14. Het schriftelijk bewerken van een geneeskundig, administratief vraagstuk, en van een stuk nopens den dienst te velde.
Praktisch yedeelle.
l
Toebereiding, aanwijzing en ontlcedkundigo beschrijving van eene afper- king (regis) des ligchaams, met toepassing op de heel- en geneeskunde, na eenen door de commissie te bepalen lijd van voorbereiding.2. Hel verrigten van twee der moeijelijkste en meesl zamengestelde bloedige, heelkundige kunstbewcrkingen op hel l i j k , waarvan één met eenen door de commissie te bepalen tijd van voorbereiding.
3. Het aanleggen van een der meest zamengestelde verbanden en van twee der meest zamengestelde toestellen.
4. Het behandelen gedurende hoogstens ééne maand van drie lijders met in- wendige ziekten en twee met uitwendige gebreken , met opmaking van de beredeneerde ziektegeschiedenissen en daaruit afgeleide gevolgtrek- kingen (epicrises).
B. Het visiteren van twee voor de dienst ongeschikte manschappen met bere- deneerde toelichting.
Mondeling gedeelte.
Zal loopen over dezelfde vakken als het schriftelijk theoretisch gedeelte , met uitzondering van N°. 6 , 11 , 12 en 14.
Het bovenstaande kan men vinden in eene circulaire van den Inspecteur van den geneeskundigen d i e n s t , dd. 18 Oclober 1851 , N°. 151.
III. BELGISCH PROGRAMMA VOOR OFFICIEREN VAN GEZONDHEID ISTE KI.ASSF, (MÉDECINS DE REGIMENT).
Traitement de six malades pris parmi les iiévreuK, blessés, ophthalmiques et vénériens; — rédaction des histoires des maladies et des détails nécros- copiques, s'il y a lieu; — discussion de vive voix ou par écrit, sur les questions que pourra soulever l'examen des malades.
Pratique de trois opérations chirurgicales sur Ie vivant ou sur Ie cadavre, après avoir exposé les motifs, qui peuvent les nécessiler, décrit les diverses mélhodes et procédés, et motivé la préférence donnée au mode opératoire adopté.
Application de deux appareils au moins, et appréciation de vive voix, du mérite respectif du mode de déligalion préféré.
Visite de deux hommes au moins , pour s' assurer s'ils sont propres au service, et, en cas d'affirmative, è quelles armes ils conviennent spécialement.
Visile de deux militaires au m o i n s , atteints d'intirmités ou de maladies chroniques, a l'effet de constater les causes patentes ou possibles de leurs aftections, leurs symptómes distinctifs, les chances probables de guérison coraplèle ou incomplete; rédaction, s'il y a lieu, des cerlificats détaillés exigés pour leur libération du service.
Solution par écrit, de deux questions d'hygiène militaire, se rapportant spéeialement a remplacement, l'établissement et raménagement des casernes, des hópitaux, des prisons , des campements.
Appréciation des qualités des denrées alimentaires a l'usage du soldat, aidée au besoin de l'analyse chimique.
Men vergelijke en oordeele. Het kost mij moeite deze zaak in een zoo kort mogelijk bestek te behandelen, [k zou anders ook nog wel eenige curiosa kunnen mededeelen over de wijze, hoe de examina bij ons worden afgenomen-. Doch ik vrees door te veel détails te vervelen, en wil daarom liever mijne denkbeelden kortelijk zamcnvatteri en daartoe de volgende stel- lingen neerschrijven :
I. Het examen voor officier van gezondheid 1ste klasse kan behouden worden, mits het programma in eenen flinken, praklischen geest worde gewijzigd , en men zorge , dat het examen niet meer van personen worde geëischl , die zekeren leeftijd Ie boven zijn.
Aannemende, dat een officier van gezondheid voor 't vervolg 25 a 26 jaar zijn zal bij zijn indiensttreden , dan zoude het eene menschkundige, en billijke bepaling zijn, dat hij na zes jaren dienst bet examen voor
1ste klasse mogt afleggen.
Bij de officieren der zeemacht zijn ook examens; doch ieder luite- nant ter zee heeft zijn eindexamen (voor luitenant t/z. 1ste klasse) altijd op "O-jarigen , hoogstens 32-jarigen leeftijd achter den rug.
II. De bepaling, waarbij de plaats wordt vastgesteld w a a r d e examina zullen worden afgenomen, vervalt. Die plaats kan telken jare bepaald worden.
Zoo moet ook het voorschrift vervallen , dat de commissie van exami- 'natie uitsluitend bestaan zal uit Leeraren bij 's Rijks kweekschool voor
militaire geneeskundigen.
De commissie voor de examens der zee-officieren bestaat uit 4 leden.
Geen dezer leden is Leeraar aan 't Instituut voor de Marine. Slechts één eigenlijk gezegd zee-officier is lid dier commissie.
Hel ware wenschelijk eene commissie te benoemen , waarvan ook officieren van gezondheid, geen Leeraren zijnde , deel uitmaakten.
Gaarne zag ik in die commissie ook Hoogleeraren zitting nemen. Dit laatste zoude zeer goed zijn :
n. omdat dan als van zelf voor het afnemen van 't examen plaatsen en hulpmiddelen beschikbaar kwamen , die nu , bij het uilslui- tings-stelsel, gesloten blijven ;
360
b. omdat hel gepaster is de officieren van gezondheid , die eenen doctoralen graad bezitten , te doen examineren door eenc com- missie van Hoogleeraren. W a n t , dat nu origegnidueerden zitting nemen in eene examen-commissie , door welke Doctoren geëxami- neerd worden, is eene aardigheid, die men liefst vermijden moest.
III. De officieren van gezondheid 5de klasse , die een diploma verworven hebben van arts of die doctor zijn in de genees- en heelkunde, be- hoeven het examen voor 2de klasse niet af te leggen.
IV. Van de overige officieren van gezondheid 3de klasse kan men nog het examen voor 2de klasse eischen; maar het exameu-programma vor- dert dringend herziening. Ook moet dat examen grootendeels mon- deling worden afgenomen. Door beperking van al dat schrijfwerk zal de tijd van d u u r veel korter kunnen zijn.
Ik zoude wenschen dat dit examen werd gesplitst, en dat h e t , even als het examen voor a r t s , in twéé malen kon worden afgelegd (een natuurkundig gedeelte en een geneeskundig gedeelte).
V. Aan die officieren van gezondheid , die door rijperen leeftijd en lang- durigen dienst zich , m. i. te recht, niet meer aan examina kunnen onderwerpen , moet door ecnen hoogeren rang en daaraan verbonden meerder traktement en pensioen , eene gepaste belooning worden ge- schonken voor bewezen dienst.
Daartoe behoeven bij ons slechts dezelfde bepalingen in het leven geroepen te worden , die al sinds ruim 20 jaren in België bestaan.
Men geve n.l. aan die oudere officieren van gezondheid den kapiteins- rang met het daaraan verbonden tractement en pensioen (de Médecin de Bataillon 1ste klasse der Belgen).
Men wane niet, dat men daardoor te veel zal doen voor deze verdien- stelijke menseden. Zij hebben aanspraak op deze erkentenis hunner langdurige diensten.
l Juni 1868. R.
