Gebedshuizen
in Huizen
Op 9 mei 2019 vroeg de gemeenteraad bij motie om het opstellen van een kerkenvisie voor Huizen. De gemeente Huizen kent veel religieuze gebouwen binnen haar gemeente grenzen. Vaak mooie, bijzondere gebouwen, die niet van de gemeente zijn, maar van de geloofsgemeen- schappen die ze volop gebruiken. En toch stelt de gemeente Huizen een visie over deze gebouwen op? Het is één van de vragen die opkomt bij het opstellen van een Kerkenvisie.
We weten dat kerkgebouwen vaak herkennings punten zijn, die op beeldbepalende plekken staan en vaak decennia oud zijn. Alleen daarom al zijn ze in onze lokale gemeenschap van brede betekenis en is het goed om met elkaar na te denken over de toekomst daarvan. Uiteraard samen met de eigenaren c.q. de geloofsgemeenschappen, die de religieuze gebouwen gebruiken voor de uiting van hun geloof én vaak ook inzetten voor maatschappelijke en culturele activiteiten, die bijdragen aan ons welzijn en wel bevinden. Zij geven kleur en betekenis aan deze waardevolle gebouwen.
Om die reden heeft deze visie op de gebedshuizen niet als primaire insteek nieuw beleid, gericht op de gebouwen, maar is er een breder beschrijvend en verbindend beeld gegeven vanuit het gebruik van de gebouwen door de geloofsgemeenschappen. Een beeld dat is gebouwd op het -hernieuwd en ver sterkt- contact dat is gelegd en de goede gesprekken die zijn gevoerd om tot deze visie te komen.
Uiteraard met oog voor de gebedshuizen, die met fotomate- riaal, bouwtekeningen en compacte beschrijvingen van de gebouwen prachtig in beeld zijn gebracht.
Dat alle geloofsgemeenschappen hieraan mee hebben gedaan waardeer ik zeer. Net als hun actieve inzet en betrok- kenheid op onze inwoners, waarmee ze bijdragen aan een sterke sociale cohesie in ons mooie Huizen.
Marlous Verbeek, wethouder
Voorwoord
Voorwoord 2
Samenvatting 4
1. Aanleiding 5
2. Kerkenvisie: Gebouw en gemeenschap 5
3. Het proces 6
4. Gebedshuizen en hun geloofsgemeenschappen 7
'Kerkenroute' 7
1. Goede Herderkerk 8
2. De Engel 10
3. St. Vituskerk 12
4. Kruiskerk 14
5. ‘t Visnet 16
6. Ichthuskerk 18
7. Alevitische Cem Evi ’t Gooi 20
8. Oude Kerk 22
9. Silo 24
10. Nieuwe Kerk 25
11. Jehovah’s Koninkrijkszaal 27
12. Pniëlkerk 29
13. Zenderkerk 31
14. Christelijke Gereformeerde Kerk 33
15. Christengemeente Huizen 35
16. Oosterlichtkerk 37
17. An-Nasr Moskee 39
18. Pinkstergemeente De Fontein 41
19. Selemiye Camii Moskee Huizen 43
20. Thomaskerk 45
21. Meentkerk 47
Geloofsgemeenschappen zonder eigen gebouw 49
5. Ontwikkeling in gebruik van gebedshuizen 50
6. Visie Huizen op ontwikkeling van gebedshuizen 51
Inhoudsopgave
Samenvatting
Kerken en ander religieus vastgoed hebben vaak een beeldbepalende rol in de omgeving waar ze staan. In deze Kerkenvisie zijn bijzondere waarden van religieuze gebouwen in Huizen beschreven. De religieuze gebouwen zijn allemaal in beeld gebracht én in enkele gevallen vergeleken met soortgelijke (kerk)gebouwen in Nederland. Soortgelijk in hun bouwperiode, deno minatie, architect en/of stilistiek.
De kerkgebouwen kennen naast het religieus gebruik vaak ook een breder maatschappelijk, sociaal en cultureel gebruik.
Dat gebruik is in ontwikkeling. Net als de geloofsgemeen- schappen zelf, die door Covid-19 (‘Corona’) vaker onzeker zijn over hoe de gemeenschap er voor staat en zich ontwikkelt na corona. De ontwikkeling van de geloofsgemeenschappen en het breder gebruik van het kerkelijk vastgoed is in deze visie beschreven en met de gemeenschappen in meer- jarenperspectief geplaatst. Daaruit komt het beeld naar voren, dat de kerkelijke gemeenschappen zichtbaar en aan- wezig willen zijn in hun omgeving, dat het religieus gebruik op een aantal plekken afneemt, dat er nieuwe ontwikke- lingen zijn bij onder meer het ‘t Visnet, en dat de meeste geloofsgemeenschappen heel graag een plek hebben in de
bredere gemeenschap van Huizen, hetzij door breder gebruik van hun gebouw, hetzij door meer samen te werken met andere geloofsgemeenschappen.
De gemeente Huizen waardeert het goede contact met de geloofsgemeenschappen en wil dit vast houden. Om die reden wordt een Platform Religieus Samenleving & Religie opgezet met het gemeentebestuur en geloofsgemeen- schappen. Want het is goed en behulpzaam om elkaar te vinden als het nuttig of nodig is. Het maakt tegelijk mogelijk om tijdig met elkaar in gesprek te gaan indien het religieus gebruik verandert en er een wens ontstaat om het gebouw minder of anders in te zetten in de toekomst. Dan is een tijdige en goede samenspraak tussen gemeente en kerkelijke gemeenschappen e.a. wenselijk. Om die reden is het goed dat de geloofsgemeenschappen en de gemeente blijvend in gesprek zijn.
Een beschrijving van de (cultuur-historische) waarde van het kerkelijk vastgoed op hoofdlijnen én een wat diepgaandere van enkele kerken heeft de bijzondere waarden daarvan goed in beeld gebracht. Deze is als bijlage bij dit rapport gevoegd.
1. Aanleiding
Kerken en ander religieus vastgoed hebben een beeld- bepalende rol in dorpen, buurten, wijken en steden. Actieve kerkdeelnames en lidmaatschappen vertonen op veel plaatsen een dalende trend, maar aan het religieus erfgoed - het kerkelijk vastgoed (en hun functie) – wordt onverminderd veel waarde gehecht.
Dit is waarde van emotionele, religieuze, cultuur- historische en sociale aard. Deze waarde wordt ook gezien door niet- kerkelijke belanghebbenden of betrokkenen. Om die reden heeft de rijksoverheid een programma in het leven geroe- pen om gemeenten aan te moedigen een Kerkenvisie op te stellen.
2. Kerkenvisie: Gebouw en gemeenschap
De gemeenteraad van Huizen zag in de stimulans vanuit het Rijk een mogelijkheid gelegen om met de besturen van de geloofsgemeenschappen in gesprek te gaan over hoe het gaat binnen deze gemeenschappen en hoe zij aankijken tegen de toekomst.
Een Kerkenvisie is vormvrij, dat betekent dat er geen richt- lijnen voor zijn opgesteld. De rijksdienst (RCE) omschrijft een Kerkenvisie doorgaans compact als “een strategische visie op de toekomst van kerkgebouwen”. Bij het opstellen van deze visie is de insteek breder.
Enerzijds doordat niet alleen met de kerkbesturen is gespro- ken, maar ook de moskeebesturen en het bestuur van het alevitisch centrum zijn bezocht en gesproken. Ook met de geloofsgemeenschappen die niet over een eigen gebouw beschikken, maar wel diensten houden en activiteiten organi- seren is contact geweest. Om die reden is deze visie getiteld:
Gebedshuizen in Huizen
Anderzijds gaat de visie niet alleen over de gebouwen, maar is ingezet om de geloofsgemeenschappen binnen Huizen te horen. Zij geven kleur en betekenis aan de (waardevolle) gebouwen in het gebruik ervan. In gesprek is te vernemen hoe het hen gaat, welke activiteiten er ontplooid worden en of ze vragen hebben of (ruimtelijke) mogelijkheden kunnen bieden, die aan de gemeente geadresseerd moeten worden.
En is vooruitgeblikt door het beoogd of verwacht toekomstig gebruik van hun gebouw(en) te verkennen.
3. Het proces
De gesprekken met de geloofsgemeenschappen zijn per brief geïntroduceerd bij de vertegenwoordigers van de besturen, die open en constructief hebben bijgedragen aan deze Kerkenvisie. De 1e gesprekken vonden digitaal plaats.
Daarin was ruimte voor introductie en vragen, over en weer.
De geloofsgemeenschappen hebben de geboden ruimte goed benut door hun gemeenschappen te kenmerken in omvang, achtergrond en meer. De geloofsgemeenschappen hebben zich hierin geopend. Net zo open als de gemeen- schappen in veel gevallen ook naar de (hun omliggende) samenleving staan.
In de vervolggesprekken die in de gebouwen hebben plaats- gevonden heeft het gesprek over de gemeenschap, Corona en andere actuele zaken die van invloed zijn op ontwikke- ling van de geloofsgemeenschap, zich verdiept. Het heeft meer zicht gegeven op de te voorziene ontwikkelingen in de geloofsgemeenschappen en de mogelijke te verwachten veranderingen in het gebruik van de religieuze gebouwen naar de toekomst toe. Daarbij moet worden opgemerkt, dat (nog) veel onzeker is. Zeker door de coronatijd, die bij het
schrijven van deze visie opnieuw de kop opsteekt.
Gesteld kan worden dat met het opstellen van dit document de banden tussen de geloofsgemeenschappen en de burger- lijke gemeente zijn versterkt en verder geïntensiveerd gaan worden. Een mooi en belangrijk resultaat van dit proces.
Ook met andere belanghebbenden is gesproken om te horen hoe zij tegen het religieus vastgoed aankijken, en wat zij daarin van belang vinden. Gesproken is met vertegenwoor- digers van de Historische Kring Huizen, de Erfgoedvereniging Heemschut en de Vereniging Behoud het Oude Dorp Huizen.
Ook is -zoals in de motie is verzocht- gesproken met de Loods Herbestemming van de provincie Noord- Holland over zijn ervaringen met de kerkenvisies en het erfgoed.
De betrokkenen zijn vooraf meegenomen in hetgeen over hen is opgetekend in deze visie, hebben aan gegeven graag deel te nemen aan een regulier overleg tussen de gemeente Huizen en de geloofsgemeenschappen en zijn geïnformeerd over de presentatie van deze visie aan de raadscommissie.
4. Gebedshuizen en hun geloofs
gemeenschappen
De gemeente Huizen kent 21 religieus gebruikte gebouwen en herbergt (voor zover bekend) 27 geloofs gemeenschappen.
Dat grotere aantal komt deels door dubbel gebruik c.q. het beleggen van diensten in kerkgebouwen van een andere kerkelijke gemeenschap of in een ander gebouw. Met enkele
van hen is doorgesproken over de actualiteit en ontwikkeling in hun geloofsgemeenschap.
Onderstaande kerken zijn in volgorde van een ‘kerkenroute’
geplaatst.
Legenda
7
6 8
9 10
11 12
13 14 15
21
16 17 18 1920 4
2 1
5 3
1. Goede Herderkerk
(Protestantse Gemeente Huizen, samen met Kruiskerk en Oosterlichtkerk)
Aanleiding bouw
De Goede Herderkerk werd in 1968 in gebruik genomen door de Hervormde Evangelisatie, onderdeel van de Her- vormde Gemeente Huizen. Het was het derde hervormde kerk gebouw in het dorp Huizen, na de Oude Kerk en de Nieuwe Kerk.
Bouwkundige beschrijving
De Goede Herderkerk betreft een complex van kerkgebouw en zalen en een – korte tijd later aangebouwde – pastorie in modernistische trant. Tegen de westelijke muur staat een lage opengewerkte klokkenpyloon met luidklok. Ten zuid- westen van de nevenruimten staat een forse blokvormige pastorie van twee bouwlagen. Het interieur van de kerk bevindt zich grotendeels nog in de staat van de bouwtijd.
Cultuurhistorisch belang
De Goede Herderkerk vormt een belangrijk voorbeeld van protestantse kerkbouw uit de zestiger jaren waarin diverse vernieuwende tendensen zichtbaar zijn, zoals de functionele scheiding van kerkzaal en nevenruimten, die uitgedrukt is in architectuur, de invloed van Le Corbusier en een gaaf gebleven samenhang tussen de architectuur en symbolische aankleding van het interieur. Het grote glas-in-loodraam is van kunsthistorische waarde als voorbeeld van abstracte protestantse kerkelijke kunst uit de naoorlogse jaren. Het complex heeft een stedenbouwkundige bakenfunctie aan de uitvalsweg richting Crailo.
Zie bijlage voor uitgebreide beschrijving.
Adres: Piersonlaan 2 | Ingebruikname: 1968
Architect: D. Zuiderhoek | Huidig gebruik: Protestants Huizen
Geloofsgemeenschap
De Protestantse Gemeente Huizen heeft drie kerkgebouwen in eigendom: de Goede Herderkerk, de Kruiskerk en de Oos- terlichtkerk. De wijkgemeenten Oosterlichtkerk en de Goede Herderkerk zijn qua omvang vergelijkbaar (ca. 950 leden, waarvan een deel actief lid en een deel niet-actief). De wijk- gemeente Kruiskerk is een kleinere gemeenschap (ongeveer 400 leden).
Alle drie de wijkgemeenten ervaren in meer of mindere mate krimp. Groei zit er - met een kleine groep jongeren - niet in.
Daarnaast ervaart de Protestantse Gemeente Huizen (PGH) onzekerheid over de gevolgen van corona voor de langere termijn.
De drie wijkgemeenten staan open voor verhuur van ruimtes in het kerkgebouw aan lokale maatschappelijke initiatieven.
‘PGH-breed’ is men bezig met het thema Open Kerk. In de drie kerkgebouwen vindt een groot aantal uiteenlopende pastorale, missionaire, diaconale en sociale activiteiten plaats voor kinderen, jongeren, volwassenen en ouderen uit de wijk.
De Goede Herderkerk wordt sinds september 2020 voor een deel verhuurd aan de Celebration Church. Deze kerkgemeen- schap heeft een meer evangelisch karakter en een jonge
Aanleiding bouw
De Engel werd gebouwd in 1951 als kerkgebouw voor de Nederlandse Protestanten Bond (NPB).
Bouwkundige beschrijving: Het is een sober rechthoekig zaalkerkje onder een zadeldak, in traditionalistische vor- men, kenmerkend voor de wederopbouwperiode van na de oorlog, maar beïnvloed door het traditionalisme uit de interbellumperiode. De voorgevel wordt bekroond door een kleine opengewerkte klokkenpyloon boven de ingang. Aan de achterzijde grenst een kerkenraadskamer en een in westelijke richting uitgebouwde kosterswoning met steekkap.
Cultuurhistorisch belang
Het kerkje van de Vrijzinnige geloofsgemeenschap te Huizen is een karakteristiek voorbeeld van een naoorlogs zaalkerkje in traditionalistische vormen, oriënterend op het romaans, en beïnvloed door de traditionalistische kerkbouw van voor de oorlog. Het ligt markant op een hoek van de Cesar Franck- laan, omgeven door een tuin. Het gebouwtje staat symbool voor de emancipatie van de kleine vrijzinnige gemeenschap in het orthodox protestantse Huizen van de twintigste eeuw.
Vergelijkbaar kerkgebouw
St. Albaanskerk aan de Rietzangerlaan te Den Haag van de vrij-katholieke gemeente.
Zie bijlage voor uitgebreide beschrijving.
2. De Engel
(Vrijzinnig Huizen)
Adres: Cesar Francklaan 13 | Ingebruikname: 1951
Architect: Q. Oosschot | Huidig gebruik: Vrijzinnig Huizen
Geloofsgemeenschap
Vrijzinnig Huizen is een gemeenschap met leden en vrienden en anderen die deelnemen aan de activiteiten. Er is uitwisse- ling en samenwerking met de gemeenschappen in Bussum en Laren. Daarmee zijn ook gezamenlijke diensten sinds corona en uitgaven van informatiemateriaal. Ook hebben de verschillende gemeenschappen dezelfde voorgangers. De gemeenschap kenmerkt zich door vrijheid, niet gebonden zijn. In Huizen wordt de gemeenschap vooral gedragen door vrijwilligers, die bestaat uit ouderen die redelijk op tijd met pensioen zijn gegaan. De kerngroep is niet zo groot, de deel- name aan activiteiten is dat wel veelal (buiten corona gerek- end). Verjonging is de inzet, maar komt in deze tijden moeilijk op gang. Dat laat zich ook wel verklaren uit de maatschap- pelijke ontwikkeling waarin 30- en 40-ers in het drukke werk- en gezinsleven zich niet makkelijk binden aan lidmaatschap en besturen. En ook breder is de trend voelbaar, dat binden door lidmaatschap veel minder wordt gedaan.
Het geeft tegelijk ook wel ruimte juist aan de opzet die Vrij- zinnig Huizen heeft: er is geen dwang of drang om te moeten deelnemen, ook niet als je lid bent. Je bent er als je wilt.
Dat brengt zoekende mensen, die het juist in deze geloofs- gemeenschap vinden.
De gemeenschap heeft een veelheid aan activiteiten:
religieuze, culturele, wetenschappelijke. Met een cultuur- programma met o.a. lezingen. Ook de verhuur van het gebouw is zeer divers. Er is sprake van intensief gebruik van het gebouw en onder normale omstandigheden een stevige huuropbrengst, die ook ingezet wordt voor onderhoud.
Incidenteel is er nog ruimte voor verhuur.
Met betrekking tot het gebouw wordt aangegeven dat de kerk indertijd gebouwd is op de hei, aan de rand van het dorp. Pas later zijn daar woningen omheen gebouwd. Er is weinig parkeerruimte, maar het gebouw is een pareltje dat gezien mag worden. Uiterlijk, maar ook als plek om te putten uit meerdere bronnen. Op de site staat overigens de geschie- denis van de kerk.
Ten aanzien van (het gebruik van) het gebouw staat men open voor advies over duurzaamheid en isolatie van vloer en ramen.
Aanleiding voor de bouw
Dit was het eerste katholieke kerkgebouw van Huizen sinds de Reformatie: het kleine aantal katholieken in Huizen was voorheen aangewezen op de parochiekerken in Naarden, Laren of Blaricum.
Bouwkundige beschrijving
Het voormalige parochiekerkje van de H. Vitus te Huizen is een vroeg voorbeeld van kerkbouw uit de wederopbouw- periode van na de Tweede Wereldoorlog.
De St. Vituskerk is een rechthoekig zaalkerkje van vijf traveeën diep, in traditionalistische vormen. Aan de oost
zijde sluit een verhoogd priesterkoor aan. Aan de achterzijde van de kerk grenst een lagere aanbouw ten behoeve van de sacristie.
Cultuurhistorisch belang
De voormalige rooms-katholieke St. Vituskerk te Huizen is een karakteristiek voorbeeld van een kerkgebouw uit de vroege wederopbouwperiode in traditionalistische vormen, onder invloed van de zogenaamde shake-hands-stijl. De architectonische en mystieke nadruk op het priester- koor (laatstgenoemd aspect door middel van lichtinval) is een specimen van de Liturgische Beweging binnen de Rooms-Katholieke Kerk.
Bovendien staat het kerkje symbool voor de ontwikkeling van de kleine katholieke gemeenschap van het overwegend protestantse Huizen gedurende de naoorlogse jaren.
Zie bijlage voor uitgebreide beschrijving.
Geloofsgemeenschap
In de Vituskerk worden sinds februari 2017 geen vieringen meer gehouden. Het gebouw is sinds voorjaar 2020 wel in gebruik door De Brug, een pioniersplek die onderdeel is van de Hervormde gemeente Huizen, die tot aan corona gebruik maakte van gebouw Silo. Door dat gebruik is het voor de parochie op kortere termijn beter financieel te dragen. In het gebruik door De Brug is er open huis in de Vitus op dinsdag-
Adres: Hooghuizenweg 36 | Ingebruikname: 1949 Architect: S.G. Barenbrug | Huidig gebruik: kerkelijk cen- trum (HH). Onttrokken aan de Katholieke eredienst in 2017.
3. St. Vituskerk
(Rooms-Katholiek)
middag en vrijdagmiddag met ontmoeten, eten en ruimte voor persoonlijk gesprek. Het kerkgebouw heeft daarmee een buurtfunctie. De parochie zelf maakt dus geen gebruik meer van de Vituskerk. Om die reden wordt er op bestuurlijk niveau gesproken over de toekomst van het kerkgebouw.
Pioniersplek De Brug heeft de kerkzaal huiselijk ingericht en zo laagdrempelig mogelijk vormgegeven. De Brug heeft veel vrijwilligers en organiseert uiteenlopende sociaal-maatschap- pelijke activiteiten.
Richting de gemeente Huizen zijn geen nadere vragen of wensen.
Aanleiding voor de bouw Gebouwd als Gereformeerde Kerk.
Bouwkundige beschrijving: Zaalkerk, gedekt door een zadel- dak, op een plattegrond in de vorm van een onregelmatige zeshoek, met nevenruimten (aan de noordwestzijde) en opengewerkte klokkentoren op de hoek van de voorgevel. In de voorgevel bevindt zich een zeshoekig rozet. Karakteristiek voorbeeld van gereformeerde kerkbouw uit de jaren ’50.
Geloofsgemeenschap
De Kruiskerk verhuurt een deel van het kerkgebouw struc- tureel aan een BSO. Daarnaast verhuurt de Kruiskerk haar pastoriewoning aan de gemeente Huizen voor mensen met een ‘rugzakje’. Die woning draagt dus substantieel bij aan de exploitatie. Hetzelfde geldt voor de verhuur van de kerktoren (eigendom van de PGH) als zendmast voor mobiele telefonie.
Adres: Jacob van Wassenaerstraat 1 | Ingebruikname: 1958 Architect: Meijer, A. en Zee, J.H. van der | Huidig gebruik:
Protestantse Gemeente Huizen
4. Kruiskerk
(Protestantse Gemeente Huizen, samen met Goede Herderkerk en Oosterlichtkerk)
Aanleiding voor de bouw
Het kerkelijk centrum ’t Visnet ligt aan de De Ruyterstraat in het centrum van Huizen, niet ver van de Oude Kerk. Het is in 1953 opgericht door de Hervormde Gemeente. Het gebouw is bestemd voor kerkdiensten en kerkelijke en buitenkerkelijke activiteiten van Hervormd Huizen..
Bouwkundige beschrijving
Het is een blokvormig gebouw uit de wederopbouwperiode in functionalistische vormen. Het kenmerkt het in de naoor- logse periode toenemende belang van multifunctionaliteit in de kerkelijke gemeente. Het gebouw lijkt op een zogenaam- de verdiepingskerk: de (kerk)zaal ligt op de eerste etage, terwijl de ingangspartij en de nevenruimten op de begane grond liggen. Links aan de voorzijde staat een blokvormige uitbreiding uit 1997. Het monumentale gevelmozaïek is zeldzaam door zijn omvang en voor dit type gebouw. De cultuurhistorische waarde is eerder door Heemschut onder- zocht en beschreven.
Cultuurhistorisch belang
Het kerkelijk centrum ’t Visnet is een opvallend voorbeeld van een kerkelijk centrum uit de wederopbouwperiode, bestemd voor allerlei (buiten)kerkelijke activiteiten.
Zie bijlage voor uitgebreide beschrijving.
Adres: De Ruyterstraat 7 | Ingebruikname: 1953
Architect: onbekend | Huidig gebruik: Kerkelijk centrum en diverse maatschappelijke functies. Is verkocht en krijgt zoals het nu lijkt een bestemming als uitvaart- centrum.
5. ’t Visnet
(Hervormd Huizen, samen met Oude Kerk, Nieuwe Kerk, Zenderkerk en Meentkerk)
Geloofsgemeenschap
’t Visnet is gebouwd als multifunctioneel gebouw waar de kerk onderdeel van was. Het kan in het brede gebruik dienen als goed voorbeeld voor andere religieuze gebou- wen. Hervormd Huizen heeft een beleidsplan opgesteld met ideeën ook per gebouw naar de toekomst toe. Inmiddels is besloten dat ’t Visnet wordt afgestoten. Dat proces is in gang gezet. Het gebouw is inmiddels in erfpacht gegund door de Stichting Hervormd Kerkelijk Centrum ’t Visnet aan Rebel’s Begrafenisonderneming na een openbare inschrijving.
In het beleidsplan van Hervormd Huizen wordt rekening gehouden met de uiteenlopende signaturen die de verschil- lende kerken kenmerken. Waar men voorheen naar de kerk in de eigen buurt ging, is die ‘verplichting’ of gewoonte nu vrijwel weg. De directe geografische binding is dus minder sterk. Overigens komt ongeveer 95% van de kerkleden wel uit Huizen.
Aanleiding voor de bouw
Gebouwd als Christelijke Gereformeerde Kerk, voor wie het gebouw te klein werd. In 1993 in gebruik genomen door de Gereformeerde Kerk vrijgemaakt.
Bouwkundige beschrijving
Rechthoekige zaalkerk met zadeldak en dakruiter. Gematig- de expressionistische stijl, verwant aan de Amsterdamse School. In 2009-2010 is de kerk gerenoveerd en uitgebreid met nevenruimten.
Vergelijkbaar kerkgebouw
Gereformeerde Kerk vrijgemaakt in Onnen (1934).
6. Ichthuskerk
(Gereformeerde Kerk vrijgemaakt)
Adres: Kortenaerstraat 5 | Ingebruikname: 1936
Architect: H. Kooy | Huidig gebruik: Gereformeerde Kerk vrijgemaakt te Bussum-Huizen
Geloofsgemeenschap
Een Protestantse kerkgemeenschap in Huizen met een regionale functie voor Huizen, Bussum, Naarden en Weesp.
Voorheen kerkten ze ook in Bussum. Met het kleiner worden van de geloofsgemeenschap is de Ichthuskerk gekocht van de Christelijke Gereformeerde Kerk (CGK). De gemeenschap heeft veel contact met de CGK en af en toe met protestantse hervormden. Er is weinig opgroeiende jeugd. Die zoekt elkaar op over de verschillende gemeenschappen heen. Het vooruit kijken is niet vrij van zorgen. De gemiddelde leeftijd is hoog.
Er zijn 100 leden, weinig gezinnen, veel senioren. Mogelijk is de gemeenschap over 5 tot 7 jaar te klein om (zelfstandig) te bestaan. Het gebouw en de pastorie zijn schuldenvrij, maar vragen wel onderhoud. Dat gaat op den duur knellen en is een zorgpunt.
Het kerkgebouw wordt nauwelijks gebruikt voor andere activiteiten. Dat mag zeker groeien. Er is een grote bijzaal en in het kerkgebouw is ruimte voor bijv. kantoor.
Bouwkundige beschrijving Rechthoekig pand, 1 laag met kap.
Geloofsgemeenschap
De gemeenschap van Cem Evi is gebaseerd op het Alevitisme en rond 1990 in Hilversum opgericht. Alevitisme is een tole- rante Islamitische stroming. Het motto is leven en laten leven.
Dingen doe je uit vrije wil. Daarnaast is het kernpunt andere geloofsgemeenschappen te respecteren. Men zou echter nog meer naar buiten willen treden, openstaan voor een ieder die nieuwsgierig is of een samenwerking aan wil gaan. Na verschillende tijdelijke onderkomens heeft men zich in 2010 permanent in Huizen gevestigd, op de plek waar voorheen de duivenvereniging gehuisvest was. Het pand is gekocht van de gemeente Huizen, waarna de gemeenschap met deels eigen geld en deels geleend geld het oorspronkelijke gebouw vervangen heeft door het huidige onderkomen. De gemeen- schap kent ongeveer 55 gezinnen (ca. 200 individuele leden) en bedient de gehele regio ’t Gooi. De gemiddelde leeftijd ligt bovengemiddeld. Er is wel jonge aanwas, maar beperkt.
Vooralsnog is er sprake van een stabiele gemeenschap, maar
7. Alevitische Cem Evi ’t Gooi
Adres: Bestevaer 2a | Ingebruikname: 2012
Architect: onbekend | Huidig gebruik: Vergadercentrum voor Alevitische gemeenschap
krimp conform de landelijke trend ligt op de loer. Financieel heeft Cem Evi het niet breed. Slechts een kleine maandelijkse bijdrage op vrijwillige basis wordt van de leden gevraagd en met af en toe een extra vrijwillige bijdrage in de bus, kan in ieder geval de maandelijkse lasten en het klein noodzakelijk onderhoud uitgevoerd worden.
Er is ruimte voor verhuur: De bezettingsgraad is gemiddeld genomen laag. De locatie wordt eigenlijk alleen op vrijdag en zondag gebruikt. Dubbelgebruik behoort daarom tot de mogelijkheden, dus als er partijen zijn met gebruikerswensen op doordeweekse dagen, staat men daar voor open.
Bouwkundige beschrijving
Historische dorpskerk met toren, op hoog ommuurd kerkhof gelegen. Oorspronkelijk was het een eenbeukig schip en koor met toren, gedateerd in het begin van de 15de eeuw. In 1870 is de kerk uitgebouwd tot kruiskerk en in 1908 werd de dwarsarm aan de zuidzijde, tegenover de preekstoel, ver- vangen door een bijna halfronde uitbouw met galerijen die doorlopen in het voormalige koor en schip van de kerk. In 1987 werd de kerk grondig gerenoveerd. De Oude Kerk is een Rijksmonument.
Vergelijkbare kerkgebouwen
Oude Kerk in Putten en Schildkerk in Rijssen.
8. Oude Kerk
(Hervormd Huizen, samen met ‘t Visnet, Nieuwe Kerk, Zenderkerk en Meentkerk) Adres: Kerkstraat 1 | Ingebruikname: 1450
Architect: onbekend | Huidig gebruik: Hervormd Huizen
Geloofsgemeenschap
De Oude Kerk is behoorlijk vergrijzend. Daarmee is de ver- wachting dat er sprake is van een terugloop in de komende 10-15 jaren, waarmee de kerk wel eens te groot kan worden.
Recent is de buitenschil aangepakt. Vaak is onbekend dat de kerktoren van de burgerlijke gemeente is en dus ook door Huizen onderhouden moet worden. Voor de Oude Kerk geldt het voornemen dat die onderdeel van Hervormd Huizen zal blijven.
In de Oude Kerk is men nieuwsgierig naar de uitkomsten van het onderzoek dat is gedaan naar de toegankelijkheid en is de wens om beter contact rond onderhoud. Dat komt mede voort uit de verplichting die de gemeente heeft voor toren onderhoud en de wens van De Oude Kerk dit voortvarend aan te pakken.
Silo is eigendom van een vereniging Deo Duce.
Aanleiding bouw
De bouw van het verenigingsgebouw Silo is gefinancierd door jeugdvereniging Deo Duce. Het pand is nog steeds in eigendom van Deo Duce. Deo Duce doet jeugdwerk.
Geloofsgemeenschap
Het is mogelijk om SILO te huren, daarvan maakte Huizen ook gebruik. SILO werd door hen gehuurd en gebruikt als Missionair Centrum voor Ontmoetings diensten onder de naam “De Brug”. Vanwege Corona werd Silo echter te klein voor De Brug, en inmiddels zijn de bijeenkomsten verplaatst naar de St.Vituskerk.
9. Silo
Adres: Keucheniusstraat 36 | Ingebruikname: 1926 Architect: H. Bos | Huidig gebruik: Verenigingsgebouw van jeugdvereniging Deo Duce
Aanleiding bouw
De Nieuwe Kerk te Huizen is in 1924 in gebruik genomen als tweede hervormde kerk binnen de gemeente Huizen. De reden voor de bouw was de groeiende hervormde gemeente binnen de zuidelijke dorpsuitbreiding. De Oude Kerk was, ondanks een aantal uitbreidingen, te klein geworden.
10. Nieuwe Kerk
(Hervormd Huizen, samen met ‘t Visnet, Oude Kerk, Zenderkerk en Meentkerk)
Adres: Brede Englaan 28 | Ingebruikname: 1924
Architect: G. van Hoogevest | Huidig gebruik: Hervormd Huizen
Geloofsgemeenschap
De Nieuwe Kerk is geprobeerd af te stoten. Dat is na protest gestaakt. Het idee was om de geloofsgemeenschap samen te voegen met die van de vernieuwde Zenderkerk. Naast dat er verzet kwam, was het ook een ingewikkelde puzzel.
Hervormd Huizen is bezig met een toekomstvisie voor al hun gebouwen, en denkt daarbij ook aan meer maatschappelijk gebruik. De Nieuwe Kerk is ook onder handen genomen. Het verwarmen van de kerk is een opgave. De kerk heeft onge- veer 900 plaatsen en zo’n 400-500 bezoekers. De gemeente is enigs zins vergrijzend, en kan gekenmerkt worden als hecht met onderlinge verbondenheid. Veel is met vrijwilligers uit de kerk gerealiseerd.
Bouwkundige beschrijving
De Koninkrijkszaal is een eenlaags gebouw met kap. Het is gebouwd in een herkenbare opzet vergelijkbaar met verge-
11. Koninkrijkszaal
Adres: Bovenweg 7 | Ingebruikname: 1981
Architect: onbekend | Huidig gebruik: Jehova’s Getuigen
Hilversum, Amersfoort, Soest en Almere. Alle tussenliggende gemeenten zijn hierover verdeeld. De 2 gemeenten verga- deren twee keer per week, de één op donderdag en zaterdag, de ander op dinsdag en zondag. Beide gemeenten heb- ben 80-100 actieve bezoekers. Daarop is de zaal afgestemd.
De activiteiten zijn ook al jaren stabiel. Het gebouw wordt normaal gesproken gebruikt voor vergaderingen, lezingen, besprekingen, zingen en trainingen.
Dubbel gebruik van het gebouw is zeer beperkt mogelijk.
De zaal is opgedragen aan God en daarmee alleen beschik- baar voor religieuze bijeenkomsten. Dat geldt voor het gehele gebouw. Er zijn wel openbare bijeenkomsten door de week, geïnitieerd door de gemeenschap en open voor iedereen in de omgeving. Vanwege corona beperkingen zijn alle bijeen- komsten voorlopig alleen te volgen via videoconferencing.
Bouwkundige beschrijving
12. Pniëlkerk
(Moluks Evangelische kerk)
Adres: Weideweg 38 | Ingebruikname: 1971
kerkorganisatie. De gemeenschap heeft leden uit Huizen en omgeving. Het gebouw heeft een renovatie van dak en binnenzijde gehad.
De geloofsgemeenschap ziet zich geconfronteerd met krimp. Voor de gemeenschap is behoud van het kerkgebouw religieus, emotioneel en cultureel van belang. Visie op de verdere toekomst is iets voor de volgende generatie.
De gemeenschap staat open voor activiteiten met de om geving en met andere geloofsgemeenschappen.
Richting de gemeente Huizen zijn geen nadere vragen of wensen.
13. Zenderkerk
(Hervormd Huizen, samen met ‘t Visnet, Oude Kerk, Nieuwe Kerk en Meentkerk)
Geloofsgemeenschap
De Zenderkerk heeft een jongere kerkgemeenschap en is een gebouw dat aan vernieuwing toe is. Er is een renovatie in gang gezet waarbij o.a. de entree zal wijzigen. Het is een gebouw uit begin jaren 60. De buitenschil, spouwankers, beglazing, ventilatie en keuken worden aangepakt. Ook het liturgisch centrum wordt vernieuwd. De garderobe wordt een ontmoetingsruimte. Er kerkt een actieve, missionaire gemeenschap. In maart 2022 is voorzien dat de lopende verbouwing gereed is. Tot die tijd worden de diensten in De Nieuwe Kerk gehouden.
Vooral in de Zenderkerk en De Meentkerk zijn er meerdere (maatschappelijke) activiteiten, zoals ontmoeting, koffie, maaltijden, stembureau, recepties en verhuur (bv. VvE’s).
De Zenderkerk beoogt met de ingezette renovatie om het gebouw breder in te zetten. Naast koffie is er ook ruimte voor maaltijden. Nu al is er een Kids-kledingbank, ‘Eten aan Huis’,
ontmoeting en meer. Mogelijk wordt het ook een plek voor de Voedselbank.
Aanleiding voor bouw
Ter vervanging van een te klein geworden kerkgebouw aan de Kortenaerstraat.
14. Christelijke Gereformeerde Kerk
Adres: Bakboord 72 | Ingebruikname: 1993
Architect: E. Smits, Dokkum | Huidig gebruik: Christelijke Gereformeerde kerk
Het kerkgebouw wordt naast de eigen diensten en activitei- ten ook gebruikt door de Vrije Hervormde Gemeente en de Zevendedagsadventisten. Bij sommige kerkelijke activiteiten wordt er regelmatig samengewerkt met de Gereformeerde Kerk Vrijgemaakt en soms met de Hervormde Kerk. De samen werking neemt wel toe, alsook de online diensten.
Financieel is de kerk gezond en kan het in het (dagelijks) onderhoud voorzien, maar toch hangt de toekomst van het aantal leden en de financiële draagkracht af. Verhuur brengt uiteraard geld op. Met name het bezit van de pastoriewoning en het kerkgebouw zorgt voor continuïteit en draagt substan- tieel bij aan de exploitatie. Het kerkgebouw zelf is relatief nieuw (1993) en is qua architectuur uniek in het straatbeeld.
Het kerkgebouw kan opengesteld worden voor een breder publiek, zolang de activiteit maar in lijn ligt met de eigen overtuiging. Maar buiten enkele schoolse activiteiten zijn er
verder geen externe programma’s.
Richting de gemeente Huizen zijn geen nadere vragen of wensen.
Aanleiding voor de bouw
Gebouwd als kerk Vrije Evangelische Gemeente, met de naam ‘t Plechtanker.
Bouwkundige beschrijving
15. Christengemeente Huizen
Adres: Plecht 1 | Ingebruikname: 1994
Architect: W. Verwey, Blaricum | Huidig gebruik: Chris- tengemeente Huizen
De gemeenschap en het gebouw blijken laagdrempelig.
Daardoor krijgt men veel aanloop en vragen rond sociaal - maatschappelijke problematiek.
Het gebouw wordt soms ook gehuurd door een school.
De kerkgemeenschap staat open voor meer incidentele
geen permanente verhuur om flexibel te kunnen blijven.
Ze wil liever niet vastzitten aan structurele huurders, zoals een kinderdagverblijf.
De kerkelijke gemeente vraagt om steun van de Gemeente Huizen, om te helpen bij draagvlak voor de maatschappelijk activiteiten die bijdragen aan het welzijn van mensen uit de buurt en om overleg over sociale problematiek, zodat op een goede wijze vervolg of doorverwijzing kan plaatsvinden. Verd- er zit ‘Tolvrij’ op een locatie waar het lijkt te gaan stoppen.
De Christengemeente wil hier graag iets in betekenen.
Bouwkundige beschrijving
Zaalkerk met nevenruimten onder schuin aflopende daken, zonder toren, in functionalistische vormen met opvallende
16. Oosterlichtkerk
Adres: Huizermaatweg 298 | Ingebruikname: 1980 Architect: D. Zuiderhoek | Huidig gebruik: Protestants Huizen, voorheen Kerkelijk centrum de Akker.
De gemeenschap staat open voor verhuur van ruimtes in het kerkgebouw aan lokale maatschappelijke initiatieven. Vanuit de Oosterlichtkerk wordt er samengewerkt met de Thomas- kerk (RK Parochie). Zo worden onder meer gezamenlijke diensten georganiseerd en vindt er in samenwerking met de beide moskeeën in Huizen een jaarlijkse kerkenroute plaats.
Bouwkundige beschrijving
Modern gebouw met grote gebedszaal, en kenmerkende koepel en minaret.
17. An-Nasr moskee
Adres: Gooierserf 250 | Ingebruikname: 1990 Architect: J. Baanders, C.W.M. Frenken, Amsterdam Huidig gebruik: Moskee
De gemeenschap is trots op het gebouw. De hoofdzaal is nog origineel. In 2014 is de moskee aan twee zijkanten uitg bouwd.
De deur van de moskee staat open. Men ervaart geen druk op de financiën en heeft door de groei wel wat meer capaciteit nodig.
De gemeenschap organiseert vooral activiteiten voor de eigen gemeenschap, maar doet ook actief mee met acties met andere geloofsgemeenschappen zoals de vakantie tassen actie en de kerkenroute. Het sluit aan op de ambitie van ( zeker de jongeren in) de geloofsgemeenschap om ook meer maatschappelijk aanwezig en relevant te willen zijn. Voor meer maatschappelijke activiteiten is ruimte in de aanbouw aan de achterzijde.
Richting de gemeente Huizen zijn er wel vragen naar de toekomst. Nu de kantorenstrook deels (en in de toekomst mogelijk meer) omvormt naar woningen neemt de druk op het parkeren fors toe en komt het wonen heel dicht op de moskee. Dat geeft druk en soms spanning waarover men graag in gesprek wil (blijven) met de gemeente Huizen.
Verder staat men aan het begin van denken over de mo- gelijkheden van zonnepanelen. Daarin is advies ook zeker welkom.
Bouwkundige beschrijving
Modern gebouw bestaande uit een langs- en dwarskap met tussenbouw kerkgebouw zonder toren.
Geloofsgemeenschap
18. Pinkstergemeente De Fontein
Adres: Keizer Otto 1 | Ingebruikname: 1984
Architect: onbekend | Huidig gebruik: Pinkstergemeente Huizen
Hieronder vallen onder meer seminars, preekavonden, jongerenavonden en Bazaars. Ook doet men mee met de vakantietas-actie met andere geloofsgemeenschappen en de gezamenlijke gebedsbijeenkomsten van voorgangers.
De overige activiteiten zijn voornamelijk georganiseerd voor mensen met een kerkelijke achtergrond. Het gebouw wordt vooral ingezet voor de eigen gemeenschap. Voor- beelden hiervan zijn: reguliere gebedsdiensten, bidstonden, voorbereiding van diensten, seminars, doopsels, Bijbelstudies, rouw- en trouwdiensten.
De deur staat uiteraard open voor mensen zonder kerkelijke achtergrond, waarmee het gesprek graag wordt aangegaan.
Soms is er ook sprake van incidentele verhuur aan bijvoor- beeld andere kerkgemeenten. De wens is er om de kwaliteit van het worshipteam meer naar buiten te laten zien en daarin ook andere geloofsgemeenschappen te betrekken.
19. Selemiye Camii Moskee
De moskee wil open zijn naar andere gemeenschappen en omgeving. Eerder deed men een dienst samen met de Rabbijn uit Bussum, de Imam en de voorganger van de Oos- terlichtkerk. Ook is er het Ramadanfeest dat samen met de gemeente wordt georganiseerd. De moskee is een ontmoe- tingsplek voor iedereen, en is onderdeel van de kerkenroute.
Die mag wat hen betreft wel groter gemaakt worden.
Verder heeft de moskee eerder onder meer een gezamenlijke iftar georganiseerd voor 250 Huizense burgers. Daarnaast zijn er openbare gebedsdiensten en is er één keer per jaar een activiteit om geld op te halen voor kansarmen in de derde wereld.
De moskee wil graag een huis van ontmoeting zijn.
Een buurthuis, open voor anderen.
Parkeren werkt goed aan de rand van het Gooierserf. De moskee ervaart beperkingen door gebrek aan ruimte c.q. zou graag wat meer ruimte hebben
Bouwkundige beschrijving
Moderne zaalkerk met nevenruimten op een ruitvormige plattegrond, gedekt door lessenaarsdaken. Op de kerkzaal staat een kleine klokkenstoel met luidklok. Karakteristiek jong
20. Thomaskerk
Adres: Huizermaatweg 61 | Ingebruikname: 1981 Architect: H.J. Knoop en P. Nieuwveld | Huidig gebruik:
Rooms Katholieke parochie Huizen
Tegenwoordig zijn vieringen ook via livestreams te volgen.
Buiten de vieringen zijn doordeweeks vrijwilligersgroepen actief in de kerk. De parochie krimpt. De gemiddelde leeftijd is relatief hoog en jongere aanwas niet of nauwelijks aan- wezig. Toch blijft de parochie waar mogelijk actief verbinding zoeken met jongeren. Zo zijn er jongerengroepen (< 25 jaar) actief die maandelijks bij elkaar komen.
In 2021 was de Thomaskerk 40 jaar in gebruik, hetgeen gevierd werd (40 jaar Thomaskerk; Afsluiting – RK Parochie Huizen/Blaricum-Bijvanck).
Buiten de grenzen van de parochie wordt er regelmatig samengewerkt en gevierd met de Protestantse Gemeente Huizen en voornamelijk met de in de buurt gelegen Ooster- lichtkerk. Maar ook de Moskeeën worden betrokken bij bijvoorbeeld de jaarlijkse kerkenwandeling. Verder zijn de activiteiten vooral gericht op de parochie zelf.
De Thomaskerk heeft een capaciteit van circa 250 zitplaatsen.
Elke zondag vinden er diensten plaats en er wordt 1 keer per maand op vrijdag en zaterdag een extra viering gehouden.
Men hield tot aan corona eveneens vieringen in de verzorg- ingstehuizen De Bolder en De Marke - De Meenthoek. Peuter- vieringen worden een paar keer per jaar georganiseerd.
De Thomaskerk wordt voornamelijk gebruikt voor de activi- teiten, maar ook de Voedselbank, seniorenorganisatie KBO en VvE’s maken onder meer gebruik van deze locatie.
21. Meentkerk
(Hervormd Huizen, samen met ‘t Visnet, Oude Kerk, Nieuwe Kerk en Zenderkerk)
Geloofsgemeenschap
De Meentkerk uit de jaren ‘80 is een ‘reguliere kerk’, die goed is onderhouden en plaats biedt aan zo’n 700 mensen.
Doorgaans wordt de kerk door zo’n 400 mensen bezocht.
Het is een jongere kerkgemeenschap. Het gebouw is enige tijd geleden flink (a. o. akoestisch) opgeknapt en heeft een uitbouw gekregen.
De Meentkerk wordt ook structureel verhuurd aan een cate- ringbedrijf en huisartstenpraktijk. Ook is er actief contact en uitwisseling met buurthuis De Draaikom.
Geloofsgemeenschappen zonder eigen gebouw:
Baptistengemeente (in Erfgooiers College en de Baat) www.baptistenhuizen.nl
De Baptistengemeente is in 1982 gesticht, vanuit het verlan- gen naar een gemeente met een evangelische signatuur in Huizen. Er worden wekelijks diensten gehouden in het Erf- gooiers College. Daarnaast worden er jeugdbijeenkomsten, gemeenteavonden en bidstonden gehouden in Verenigings- gebouw De Baat.
Celebration Church (in Goede Herderkerk) www.celebrationchurch.nl
Geloofsgemeenschap van ongeveer 100 leden huurt ruimte in de Goede Herderkerk. Elke zondag wordt een bijeen komst georganiseerd in de kleine kerkzaal van de Goede Herderkerk.
De geloofsgemeenschap wil graag een eigen kerkgebouw huren zodat ze eigen connectgroepen ook doordeweeks kunnen ontvangen.
Pioniersgemeente De Brug (in Vituskerk) debrughuizen.nl
Zie onder Vituskerk
Hersteld Hervormde Gemeente (in ‘t Visnet) hhkhuizen.nl
De Hersteld Hervormde gemeente is in mei 2004 niet in de fusie van de PKN meegegaan. Toen waren er ongeveer 200 leden. Toen de dominee is weg gegaan is er een aantal leden meegegaan. Daarna is ze vrij constant in omvang gebleven.
De gemeente heeft een streekfunctie. Leden komen uit Hilver- sum, Naarden, Blaricum, Eemnes, Bussum en Almere. Er zijn 2 diensten op zondag om 09.30 uur en 18.30 uur. In de coronatijd kwamen er minder mensen uiteraard. De verwachting is dat er een kleine terugloop zal zijn na corona. Er is weinig contact met de andere gemeenschappen.
De gemeenschap heeft een functie voor mensen die hulp
Zevendedagsadventisten (in CGK)
www.adventist.nl/anbi/gemeenten/adventgemeente-huizen Hours: Sabbatschool 10.30 uur, Eredienst 9.30 uur
Deze geloofsgemeenschap heeft ongeveer 80 leden. Sinds de corona pandemie worden de vieringen uitgezonden via livestream. Bij versoepelingen zijn er ook fysieke bijeenkom- sten. De gemeenschap staat open voor overleg met andere geloofsgemeenschappen en de gemeente Huizen.
KerkGemeenschap GIM De Engel; Geredja Indjili Maluku Djemaat
www.malukuhuizen.nl/gereja-gimengelde.html
Molukse gemeenschap die iedere veertien dagen een dienst houdt in De Engel.
Vrije Hervormde Gemeente (in CGK)
De Vrije Hervormde Gemeente komt bijeen sinds ongeveer 2014. Het is een kleine gemeenschap bestaande uit ongeveer 10 personen, die het kerkgebouw op einde van de zondag- ochtend en op zondagavond voor diensten gebruikt.
Algemeen:
De oudsten en voorgangers van diverse geloofsgemeen- schappen zoals de Baptistengemeente, De Meentkerk, Christengemeente en Nieuwe kerk komen 1 x in de maand bij elkaar voor een gebedsontbijt.
Een aantal kerken en moskeeën organiseert met basis- scholen een kerkenroute. Ook wordt in gezamenlijkheid een vakantietas-actie gedaan om kinderen in achterstands- situatie iets mee te kunnen geven in vakantietijd.
5. Ontwikkeling in gebruik van gebeds huizen
Er wordt nog volop ‘gekerkt’ in Huizen
Binnen de gemeentegrenzen van Huizen staan 21 gebouwen waarin 27 geloofsgemeenschappen actief uiting geven aan hun (geloofs)overtuiging. Afgezet tegen ruim 41.000 inwo- ners en gelet op de aantallen deelnemers aan de diensten en vieringen kan gerust gesteld worden dat er nog volop wordt
‘gekerkt’ in Huizen. Geloofsgemeenschappen hebben hun diensten of vieringen op verschillende dagen in de week. De zondagochtend is ‘prime time’; de meeste van de geloofs- gemeenschappen hebben op de zondag ochtend een bijeen- komst. In z’n totaliteit is er in Huizen op dat moment ook de sterkste bezetting van de religieus gebruikte gebouwen.
Zichtbare trend: geen groei, wel terugloop
In de meeste geloofsgemeenschappen is sprake van (enige) terugloop in aantallen betrokken en actieve leden. In veel gevallen wordt dit vooral veroorzaakt doordat de aanwas van de jongere generatie achterblijft bij het aantal overlijdens in de oudere generatie. Per saldo loopt dus het aantal leden in veel van de geloofsgemeenschappen in Huizen terug. Een
trend die vergelijkbaar is met veel andere geloofsgemeen- schappen in andere plaatsen van ons land. Op kortere en middellange termijn geeft dat in een aantal gevallen onze- kerheid over een duurzaam religieus gebruik van het huidige (kerk)gebouw.
Onzekerheid
Veel is (nog) onzeker in Covid-19-tijden. Alleen al het eenvou- dige feit, dat door Covid-19 de wekelijkse kerkgang een tijd lang niet mogelijk was en de digitale dienst zijn intrede deed, geeft vraagtekens bij hoe zich dat op langere termijn ontwik- kelt. Het doorbreken van het wekelijks ritme en het tegelijk openen van nieuwe digitale mogelijkheden geeft veel meer keuzemoge lijkheden in (digitale) kerkgang en brengt daar- mee ook gemakkelijker onthechting c.q. minder binding met de eigen gemeenschap met zich mee. Dus ook nu inmiddels het ‘ter kerke gaan’ weer gewoner is geworden, komt de echte teruggang zeker niet overal in dezelfde omvang terug en is het erg onzeker hoe dat zich op langere termijn ontwik- kelt. De vaak uitgesproken verwachting is, dat de daling in aantallen leden door Covid-19 (sterk) versneld wordt.
Gebedshuizen steeds meer en vaker open
Waar de ene geloofsgemeenschap wat meer gericht is op onderlinge verbondenheid is de andere geloofsgemeenschap meer gericht op verbondenheid met de gemeenschap buiten de muren van het gebouw. Een herkenbaar beeld in lande- lijk perspectief. Even herkenbaar is de toenemende wens en groei om kerk gebouwen en moskeeën vaker open te zetten, meer te openen voor anderen dan alleen de gelovigen en op (veel) meer momenten in de week, dan dat de vieringen of diensten plaatsvinden. Dat brengt het letterlijk openen van religieuze gebouwen met zich mee en ook het (nog meer) openen van de geloofsgemeenschap naar de (omliggende) lokale gemeenschap.
Meerdere bestemmingen van kerkelijk vastgoed Het religieus vastgoed is veelal gerealiseerd om de uiting van het geloof vorm te kunnen geven en alles wat daarmee samenhangt. Niets meer en niets minder. Met de waar- neembare groeiende wens voor een breder gebruik van de gebouwen groeit ook de vraag naar een verbrede opzet van de gebouwen. De verwachting is, dat de (kerk)gebouwen -alsook bijgebouwen- daardoor meer en breder in gebruik genomen zullen worden voor een variëteit aan vooral sociaal- maat schappelijke, cultureel en religieus geïnspireerde activi- teiten.
6. Visie Huizen op ontwikkeling van gebeds huizen
Beleid
De gemeente Huizen kent een monumentenbeleid en even- eens subsidiemogelijkheden voor restauratie daarvan. Deze kerkenvisie zal opgenomen worden in de visie op religieuze gebouwen, als onderdeel van de omgevingsvisie. Huizen heeft overigens veel monumentaal erfgoed. Dat wordt via www.huizen.nl/monumenten op een zeer inzichtelijke inter- actieve kaart gepresenteerd.
De gemeente Huizen werkt bij het beschermen van het monumentale erfgoed met de Erfgoedverorde ning Ge- meente Huizen 2011, die qua opzet en invulling in veel van de gemeenten gehanteerd wordt en te vinden is op de site van de gemeente: lokaleregelgeving.overheid.nl/CVDR91846/1 Partners in erfgoed
De Historische Kring Huizen is gericht op het borgen en uitdragen van het historisch (cultureel) erfgoed, dialect en dracht. In dat kader organiseert de vereniging onder an- dere lezingen. Met de komst van het museum ligt er meer nadruk op het tentoonstellen van collectie. De Historische Kring archiveert en heeft daarvoor ruimte nodig (net als het
museum). De vereniging acht de historische rol van kerken belangrijk. Het zou zonde zijn als deze teloor gaat. Zo is het ook van belang, dat het archief dat de Oude Kerk heeft bewaard, blijft.
De Erfgoedvereniging Heemschut let op het cultureel erf- goed en het gebruik ervan, met oog voor de cultuur historie.
De vereniging is gericht op bescher ming van het monumen- tale. Om die reden is voor deze vereniging een eventuele her- bestemming mogelijk ‘binnen de kaders van een gebouw’.
De vereniging Behoud het Oude Dorp Huizen wil het historisch karakter van het Oude Dorp Huizen bewaren en versterken door alle waardevolle panden in het oude Dorp te beschermen en sloop van karakteristieke gebouwen te voorkomen. Bestaande kerken, voormalige kerkjes, pasto- rieën en verenigingsgebouwtjes maken naar hun mening nadrukke lijk deel uit van de geschiedenis, de volksaard en de sober heid van het oude dorp. Bij renovatie of functieveran- dering van deze gebouwen vragen zij dan ook de "ziel" van de gebouwen qua functie en uiterlijk te respecteren. Het Oude Raadhuisplein (met aanloopstraten), de Kerkstraat en de Oude Kerk zouden in hun ogen weer het kloppend hart van het dorp moeten worden.
Bij verandering
Bij een mogelijk verminderd religieus gebruik van kerk- gebouwen wil de gemeente Huizen graag met de geloofs- gemeenschap meedenken over aanvullend, meervoudig of ander gebruik en wil ze aanvragers tijdig en goed adviseren en begeleiden.
Bij monumenten is advies en bijstand mogelijk, onder meer door deskundigen uit de Monumentencommissie. Waar mogelijk denkt de gemeente Huizen ook graag met de (monument)eigenaren mee over vraagstukken die bijvoor-
beeld gaan over het gebruik van het gebouw, herbestem- ming en verduurzaming.
Uitgangspunten bij veranderend gebruik:
- Bij mogelijke veranderingen in gebruik van het religieus vastgoed is vroegtijdig overleg tussen eigenaar en gemeente wenselijk om knelpunten en mogelijkheden te verkennen;
- Bij het vormgeven aan een ander of meervoudig gebruik van waardevol religieus vastgoed worden de belang rijkste waarden daarvan beoordeeld en zo nodig nader onder- zocht en vastgelegd;
- Bij het uitwerken van andere of aanvullende fun cties voor het religieus vastgoed wordt reke ning gehouden met de identiteit van de plek en (directe) omgeving en de beleids- matige opgave voor (dat specifieke deel van) Huizen;
- Verandering in gebruik van het religieus vastgoed krijgt vorm in een vernieuwd en duurzaam gebruik dat van waarde blijft.
Samenvattend: bij verandering in gebruik van het religieus erfgoed / vastgoed is het belangrijk dat de waarde van het gebouw, de plek en in ogenschouw en waar nodig vastgelegd wordt, waarna een passend besluit over de toekomst vorm kan krijgen.
Loods herbestemming
De provincie wil monumentale gebouwen behouden, verduurzamen en versterken. Daarvoor zet zij onder andere de Loods Herbestemming Monumenten in, die bemiddelt, adviseert en verbindt om monumen- teigenaren te helpen de toekomst van het monument zo goed moge lijk in te richten. In de praktijk betekent het dat de loods veel doet aan verbinden van partijen en het onder de aandacht brengen van de mogelijk- heden voor nieuwe bestemmingen of verbetering van exploitaties. In zijn werkzaamheden ligt de nadruk op het gebied van religieus- en agrarisch erfgoed. Voor monumenten (zoals De Oude Kerk) heeft de provincie ook een subsidieregeling voor het doen van haalbaar- heidsonderzoeken. Bij monumentale kerken, wil de provincie met de kerkelijke en burgerlijke gemeente(n) zoeken naar mogelijkheden om meer samen met elkaar op te trekken om op die manier het behoud van de kerkgebouwen mogelijk te maken. De gebou wen kunnen dan ook in gebruik blijven voor kerkdiensten.
Hoe werkt dat? De zorg om kerken en hun (ge bouw) toekomst is in menig geval groot. De zorg gaat primair over de kosten van het gebouw, maar ook over andere zaken, zoals te weinig mensen in de kerk, afnemende betrokkenheid of het ontbreken van perspectief. Door kerk gebouwen met (buurt)voorzieningen te delen snijdt het mes aan 2 kanten: meer gebruik, gedeelde kosten, waarmee de kerk zich meer kan richten op haar kerkelijke doel en taken. Zo kort beschreven als hier werkt het natuurlijk niet. Het kan, naast andere keuzes, een weg zijn tot behoud van het gebouw. De provincie wil hierin graag meedenken en de loods kan dit proces op gang brengen. Uiteraard zijn er in een dergelijk proces veel vragen die beantwoord moeten worden. Dat komt in het proces daartoe uiteraard aan de orde. Bij deze route komt ook het eigenaarschap van het gebouw aan de orde. Soms blijft de kerk eige- naar, soms een stichting, soms een andere partij. Die keuze bepaalt mee hoe het verder gaat. Deze route kan natuurlijk ook toegepast worden op andere, niet monumentale kerken.
7. Vervolg
Deze visie krijgt op uiteenlopende manieren een vervolg:
Blijvend in gesprek
Als vervolg op dit proces wordt het Platform Samenleving &
Religie opgezet. Het wordt een regulier overleg tussen een afvaardiging van het college van burgemeester & wethouders van de gemeente en de voorgangers en/of bestuursleden van de geloofsgemeenschappen. Naar verwachting komt het twee keer per jaar bij elkaar met als doel om met en door de gemeente Huizen ontwikkelingen en actualiteit te delen en elkaar te ontmoeten. Op deze wijze is onderling blijvend in gesprek zijn geborgd ook bij wisselingen in functionarissen.
Het Platform Samenleving & Religie opent ook de deuren voor specifiek (vervolg)overleg, bijvoorbeeld over hoe om te gaan met specifieke hulpvragen of -situaties die de geloofs- gemeenschappen in hun laagdrempelig optreden vaak tegenkomen.
Vroegtijdig overleg bij mogelijk gewijzigd gebruik van religieus gebouw
In dit visieproces is met de geloofsgemeenschappen gespro- ken over huidige en te verwachten ontwikkelingen. Waar ontwikkelingen aanleiding kunnen geven is het aan de geloofsgemeenschap om initiatief te nemen tot tijdig over- leg met de gemeente Huizen over mogelijke plannen voor bij- bestemmen en/of herbestemmen. Het regulier Platform- overleg, waarin gemeente en geloofsgemeenschappen elkaar zien en spreken, vergroot de kans op tijdige initiatieven en gesprekken hierover.
Nader onderzoek naar cultuurhistorische waarde Er is binnen dit visietraject een cultuurhistorische inventa- risatie op hoofdlijnen uitgevoerd. Daaruit komen 5 kerken naar voren, waarbij ’t Visnet inmiddels in erfpacht vergund is.
Voor een tweede kerkgebouw, de Vitus, geldt eveneens dat er sprake is van planontwikkeling. Vanuit de inventarisatie is het idee om voor de andere drie, De Nieuwe Kerk, De Goede Herderkerk en De Engel, een vervolgonderzoek te laten uit- voeren naar de monumentale waarden. Dit zal zoals het nu lijkt in 2022 worden uitgevoerd.
trokken zijn en dat kansen biedt om naar heel Huizen uit te breiden. Een initiatief waar de gemeente Huizen graag voor uitgenodigd wordt.
Route naar duurzaamheid
Een aantal geloofsgemeenschappen geeft aan advies, hulp en/of ondersteuning te kunnen gebruiken bij het verduur- zamen van hun gebouwen. De één denkt concreet over de mogelijkheid van zonnepanelen, de ander over hoe stook- kosten te beperken. De gemeente Huizen heeft hierin geen verbijzonderde rol of taak, mede omdat het niet gemeen- telijke gebouwen betreft. Tegelijk is duurzaamheid een goed thema om aan te werken en is de gemeente -waar van toegevoegde waarde- zeer bereid hierin te adviseren, te verbinden en door te verwijzen. Het landelijk platform “Toe- komst Religieus Erfgoed” dat de Rijksdienst voor het Cultu- reel Erfgoed heeft opgezet kan in dit vraagstuk voor kerken en moskeeën ook handzaam zijn: www.toekomstreligieuserf- goed.nl/dossier- duurzaamheid
