Evaluatie Participatiewet

(1)

1

Evaluatie Participatiewet

Datum: 21 oktober 2015

Samenvatting

Op 1 januari 2015 zijn de Participatiewet en de Wet maatregelen Wwb in werking getreden. De Liemerse raden hebben eind 2014 gevraagd om jaarlijks in het laatste kwartaal te evalueren hoe de uitvoering van de Participatiewet in dat jaar is verlopen. Gevraagd is om de effectiviteit van de voorzieningen, de omvang van de (nieuwe) doelgroepen en de evenwichtige besteding van het budget over de verschillende doelgroepen op te nemen in de evaluatie. Ook hebben de raden verzocht om een doorkijkje naar de komende jaren op te nemen.

Dit document is de eerste evaluatie, zoals door de Liemerse raden is gevraagd. Omdat 2015 het eerste jaar was van de Participatiewet, is ook aandacht besteed aan de invoering van de

Participatiewet. Geconcludeerd kan worden dat de invoering van de Participatiewet in de Liemers goed is verlopen. Door de dienstverlening te concentreren op de meeste kansrijke cliënten, heeft de RSD in 2015 meer cliënten kunnen bemiddelen naar werk. Dit is gebeurd in samenwerking met het het WSP¹. Dit heeft er mede toe bijgedragen dat de bestandsontwikkeling in 2015 een positiever beeld laat zien dan in de voorgaande jaren.

Daarnaast heeft de RSD in 2015 voor het eerst te maken gehad met cliënten met een arbeidsbeperking. In 2015 heeft de nadruk zowel gelegen op het bieden van een goede

dienstverlening aan deze nieuwe klantgroep als op het ontwikkelen van de eigen expertise. Om al meteen een goede dienstverlening te kunnen bieden, heeft de RSD in 2015 gebruik gemaakt van de expertise van organisaties die hier al veel ervaring mee hebben, zoals MEE en het UWV. Met de scholen waar de meeste Liemerse jongeren met een arbeidsbeperking vandaan komen, heeft de RSD in 2015 een intensieve samenwerkingsrelatie opgebouwd. Mede hierdoor heeft de RSD in het eerste jaar goede resultaten kunnen halen.

Medewerkers van de RSD hebben in 2015 veel energie gestoken in het vergroten van de eigen kennis over arbeidsbeperkingen en het ontwikkelen van een passende dienstverlening voor deze nieuwe klantgroep. Vooral cliënten met een (licht) verstandelijke beperking vragen om een andere

1 Werkgeversservicepunt Midden-Gelderland

(2)

2

benadering dan de traditionele klantgroepen van de RSD. Medewerkers hebben diverse trainingen en cursussen gevolgd.

Mede op verzoek van onze cliënten is de RSD in 2015 gestart met twee verplichte

informatiebijeenkomsten voor mensen die een bijstandsuitkering willen aanvragen. Mensen zijn hierdoor beter geïnformeerd over alle rechten en plichten. Een groot deel van de mensen vraagt, mede op grond van alle informatie, uiteindelijk geen bijstandsuitkering aan. Daarnaast is in 2015 de kostendelersnorm ingevoerd. De kostendelersnorm heeft in de Liemers bij 258 personen geleid tot een verlaging van de uitkering. Ook de tegenprestatie was nieuw in 2015. Een deel van de Liemerse cliënten heeft in 2015 voor het eerst een tegenprestatie voor de uitkering verricht.

De RSD heeft begin 2015 samenwerkingsafspraken gemaakt met de sociale teams in de Liemers. In de loop van 2015 hebben de Liemerse gemeenten en de RSD de samenwerking op grond van de ervaringen in de praktijk verder kunnen doorontwikkelen.

In overeenstemming met de opdracht van de Liemerse raden was de dienstverlening aan cliënten met een geschatte loonwaarde van minder dan 40% in 2015 beperkt. De RSD heeft cliënten met een lage loonwaarde, die hebben verzocht om ondersteuning, zo goed mogelijk doorverwezen naar dagactiviteiten, dagbesteding en vrijwilligerswerk. Gezien de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt is de verwachting dat deze groep niet of maar beperkt (parttime en kortdurend) aan het werk zal komen. De behoefte aan een zinvolle daginvulling voor deze groep is groot en zal naar verwachting verder toenemen.

De Cliëntenraad van de RSD adviseert de RSD gevraagd en ongevraagd over nieuwe ontwikkelingen, knelpunten en bestuurlijke documenten. In 2015 hebben de Cliëntenraad en de RSD opnieuw constructief en in een prettige sfeer samengewerkt. In 2015 zijn de Cliëntenraad en de RSD voortdurend in gesprek geweest over de voortgang en de gevolgen van de invoering van de Participatiewet. Onder andere de gevolgen van de nieuwe kostendelersnorm zijn uitgebreid besproken.

(3)

3

Doel van deze evaluatie

In deze eerste evaluatie voor de Liemerse raden wordt beschreven hoe de invoering van de

Participatiewet in 2015 is verlopen en wat de eerste ervaringen zijn met de nieuwe doelgroepen en de nieuwe instrumenten.

Gemeentelijk beleid

Om de Participatiewet goed te kunnen uitvoeren, hebben de Liemerse raden in het najaar van 2014 diverse besluiten genomen. De besluiten betroffen de uitvoeringsstructuur, de beleidsprioritering en de re-integratieverordening. Besloten is om de uitvoering van de Wsw bij Presikhaaf te laten en de re-integratie naar werk te beleggen bij de Regionale Sociale Dienst de Liemers.

Wat betreft de beleidsprioritering hebben de Liemerse raden de RSD de volgende opdracht meegegeven: de middelen worden zoveel mogelijk ingezet voor mensen die deze ondersteuning nodig hebben om aan de slag te komen. In de eerste anderhalf jaar na invoering van de

Participatiewet ligt het accent op bijstandsgerechtigden met een korte afstand tot de arbeidsmarkt.

Prioriteit wordt gegeven aan jongeren, ouderen en mensen die snel aan het werk kunnen.

Verder heeft de RSD tevens de opdracht gekregen om ervaring op te doen met het re-integreren van mensen met een arbeidsbeperking, zodat de RSD expertise opbouwt. Het doel is om

arbeidsbeperkten zoveel mogelijk bij reguliere werkgevers aan de slag te helpen.

Regionale afspraken

In 2015 is het Regionaal Werkgeversservicepunt Midden-Gelderland (WSP) officieel van start gegaan.

Het WSP onderhoudt de contacten met de werkgevers in Midden-Gelderland voor de gemeenten in Midden-Gelderland, het UWV en Presikhaaf Bedrijven. Het WSP levert de openstaande vacatures en andere baanmogelijkheden door aan de deelnemende organisaties. De deelnemende organisaties leveren vervolgens geschikte kandidaten aan. Vervolgens proberen de accountmanagers van het WSP een match tot stand te brengen tussen werkgever en kandidaat.

Om het WSP goed te kunnen laten functioneren, hebben de gemeenten in Midden-Gelderland afspraken gemaakt over de inzet van de re-integratievoorzieningen. Deze worden alleen ingezet voor cliënten met een loonwaarde² tussen de 40 en 80%. Voor cliënten met een loonwaarde tussen de 80 en 100% worden de voorzieningen beperkt ingezet. Zij zouden zonder ondersteuning aan het werk moeten kunnen komen. De re-integratievoorzieningen worden vanwege de kosten ook maar beperkt ingezet voor cliënten met een loonwaarde van minder dan 40%.

Dienstverlening RSD

In lijn met de bestuurlijke opdracht heeft de RSD in 2015 de nadruk gelegd op de ondersteuning van de meest kansrijke cliënten en van cliënten met een arbeidsbeperking. Het vinden van werk heeft hierbij voorop gestaan. De cliënt en de klantmanager van de RSD stellen gezamenlijk een traject op maat op. Het doel, de verschillende trajectonderdelen en het tijdpad worden vastgelegd in een trajectplan.

2 De loonwaarde staat voor de productiviteit van iemand op een bepaalde functie.

(4)

4

Om meer cliënten van dienst te kunnen zijn, heeft de RSD ook in 2015 veel cliënten groepsgewijs begeleid. De jongeren zitten in een eigen begeleidingsgroep (Toekomstateliers). Voor cliënten die snel aan het werk kunnen, zijn er netwerkbijeenkomsten. De re-integratie is niet alleen gericht op het verkrijgen van voltijds werk maar ook op het verkrijgen van parttime werk en het uitbreiden hiervan.

Parttime werk is vaak een belangrijke stap richting een voltijds baan. Bovendien draagt het bij aan een vermindering van de bijstandsuitgaven. Voor cliënten voor wie dit geschikt is, kan ook het ondernemerschap een mogelijkheid zijn. Deze cliënten kunnen een beroep doen op de speciale bijstand voor zelfstandigen (Bbz).

Het Jongerenpunt van de RSD (het Startblok) heeft in 2015 weer veel jongeren gesproken en

begeleid. Met behulp van speciale informatie- en adviesgesprekken helpt het Jongerenpunt jongeren op weg naar een opleiding of een baan. Ook de verplichtingen bij een eventuele uitkering worden uitgebreid besproken. Indien jongeren een uitkering willen aanvragen, ontvangen ze een informatie- en opdrachtenmap voor de zoekperiode³. Jongeren met een licht-verstandelijke beperking

ontvangen een aangepaste opdrachtenmap.

Overzicht Re-integratietrajecten RSD de Liemers 2015

Peildatum: 31 augustus 2015

De klantmanagers van de RSD begeleiden de cliënten die een re-integratietraject volgen zelf (kolom 1). Deze begeleiding kent verschillende vormen (individuele coaching en groepsbegeleiding) en kan ook qua intensiteit verschillen. Dit is altijd maatwerk. Cliënten die aan het werk kunnen, worden door de jobhunters van de RSD actief bemiddeld naar vacatures die worden aangedragen door het WSP Midden-Gelderland. Gedurende het traject kunnen verschillende extra instrumenten worden ingezet (kolom 2). In de kolom “Uitstroom andere redenen” staat het aantal personen dat is uitgestroomd uit de uitkering om een andere reden dan betaald werk. De meest voorkomende andere redenen zijn

3 Voordat een bijstandsuitkering kan worden aangevraagd, dienen jongeren tot 27 jaar die zich bij de RSD hebben gemeld voor een bijstandsuitkering eerst 4 weken actief naar scholing of werk te zoeken (wettelijke zoekperiode).

Ingezette begeleiding bij trajecten in eigen beheer en incidentele inhuur bij externe partijen

Extra ingezette instrumenten

Aantal lopende trajecten op 31-8-2015

Uitstroom regulier werk

Uitstroom andere redenen

Beëindigde trajecten ivm uitstroom

Kosten instrument tm aug.

2015

Doelgroep (Trede Participatie ladder) Begeleiding klantmanager /

bemiddeling jobhunter

Geen 300 24 95 119 € 390.000 Trede 5

Bemiddeling jobhunter Jobhunting 72 36 26 62 € 90.000 Trede 5

Begeleiding klantmanager / bemiddeling jobhunter

Loonkosten-subsidies + WIW-ers

14 0 1 1 € 146.500 Trede 2+3

Werken met behoud van uitkering

149 11 44 55 € 0 Trede 3+4

Scholing incl. reiskosten 52 7 16 23 € 35.000 Trede 3+4

Jobcoaching, loonwaarde bepaling

12 0 0 0 € 11.200 Trede 3+4

Begeleiding klantmanager Begeleiding zelfstandigen

4 0 3 3 € 45.000 Trede 4+5

Begeleiding klantmanager Vrijwilligerswerk 135 0 39 39 € 23.000 Trede 1,2+3

Begeleiding klantmanager jongerenpunt

Begeleiding kwetsbare jongeren

175 34 51 85 € 40.000 Trede 3+4

Begeleiding klantmanager Begeleiding deelnemers Serviceteams

62 17 72 89 € 235.000 Trede 3+4

Totaal 975 129 347 476 € 1.015.700

(5)

5

verhuizing, ander inkomen (bijvoorbeeld studiefinanciering of AOW) en aangaan relatie met een persoon met eigen inkomen of vermogen. In de kolom “Beëindigde trajecten in verband met uitstroom” staat de totale uitstroom per ingezet re-integratie-instrument.

Dienstverlening aan cliënten met een lage loonwaarde (<40%)

In overeenstemming met de opdracht van de Liemerse raden was de dienstverlening aan cliënten met een geschatte loonwaarde van minder dan 40% in 2015 beperkt. De RSD heeft cliënten met een lage loonwaarde, die hebben verzocht om ondersteuning, zo goed mogelijk doorverwezen naar dagactiviteiten, dagbesteding en vrijwilligerswerk. Gezien de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt is de verwachting dat deze groep niet of maar beperkt (parttime en kortdurend) aan het werk zal komen. De behoefte aan een zinvolle daginvulling voor deze groep is dus groot en zal alleen nog maar toenemen. Op het gebied van dagbesteding proberen de WMO-afdelingen van de gemeenten een beweging op gang te krijgen naar lichtere vormen van dagbesteding. Ook vanuit de

gemeentelijke WMO-afdelingen is er dus behoefte aan dagactiviteiten waar geen indicatie voor nodig is.

Nieuwe doelgroepen en instrumenten

Vanaf 2015 behoren mensen met een arbeidsbeperking met (enig) arbeidsvermogen ook tot de doelgroep van de RSD. Tegelijkertijd hebben de gemeenten de beschikking gekregen over een aantal nieuwe instrumenten voor mensen met een arbeidsbeperking:

 (Structurele) loonkostensubsidie

 Jobcoaching

 Werkplekaanpassing

 No risk polis

 Nieuw beschermd werk

Om in 2015 goede dienstverlening aan mensen met een arbeidsbeperking te leveren, heeft de RSD in 2015 gebruik gemaakt van de expertise van het UWV en van MEE. Het UWV heeft in 2015 een aantal ervaren medewerkers vrijgemaakt om expertise te delen met de gemeenten. Zowel het UWV als MEE zijn in 2015 bij de leerlingoverleggen met de scholen aanwezig geweest. MEE fungeert ook als

klankbord bij de omgang van mensen met een licht-verstandelijke beperking.

De RSD heeft in 2015 intensief contact gehad met de scholen voor Praktijk- en Speciaal onderwijs waar de meeste Liemerse leerlingen op zitten (Praktijkschool Symbion uit Didam en School voor Speciaal Onderwijs De Ziep, ook uit Didam). De eerste overleggen hebben al in 2014 plaatsgevonden.

In 2015 heeft het leerlingoverleg met Symbion en De Ziep een structureel karakter gekregen. Met beide scholen heeft de RSD in 2015 vier keer gesproken. Tijdens de leerlingoverleggen bespreekt de RSD met de school op leerlingniveau de situatie en de noodzakelijke stappen om een leerling op een passende (werk)plek te krijgen.

In 2015 hebben 18 jongeren van deze twee scholen zich bij de RSD gemeld. 12 van hen heeft de RSD met behulp van een loonkostensubsidie aan een betaalde baan kunnen helpen. De RSD en het WSP hebben hierbij dankbaar gebruik gemaakt van de werkgeverscontacten van de scholen. De jongeren die nog niet konden worden geplaatst, hebben meestal een geschatte loonwaarde van minder dan 40%.

(6)

6

Over de inzet van het instrument jobcoaching heeft de RSD in 2015 werkafspraken gemaakt met diverse jobcoachorganisaties. Ook heeft de RSD kwaliteitscriteria geformuleerd. Jobcoaching is altijd maatwerk. Over de precieze aard en omvang van de jobcoaching vindt altijd afstemming plaats met zowel werknemer als werkgever.

Vanaf 2015 zijn gemeenten ook gedeeltelijk verantwoordelijk geworden voor de

werkplekaanpassingen (voor de niet-meeneembare voorzieningen zoals een aangepast toilet, een traplift of een aangepaste werkplek). De verwachting is dat gemeenten maar zelden de aanpassing van de werkplek zullen moeten financieren. De ervaring van het UWV is dat bij slechts 5% van de werkenden met een arbeidsbeperking een voorziening wordt ingezet om de werkplek aan te passen.

Bovendien geldt de Arbowet als voorliggende wetgeving. Allereerst zal dus gekeken worden of de werkgever verplicht is om de werkplek aan te passen. In 2015 heeft de RSD geen aanvragen ontvangen voor aanpassing van de werkplek.

De No risk polis kan alleen worden ingezet voor personen die in het doelgroepenregister zijn opgenomen. In 2015 heeft de RSD dit instrument nog niet hoeven inzetten. Nieuw beschermd werk wordt in de regio Midden-Gelderland ingevuld door inzet van de voorzieningen (structurele) loonkostensubsidie en jobcoaching.

Ontwikkeling expertise mensen met een arbeidsbeperking (nieuwe doelgroepen)

De RSD heeft ervoor gekozen om alle klantmanagers te scholen en een kleinere groep medewerkers van het Jongerenpunt uitgebreider te scholen. Het UWV heeft een training over ziektebeelden en veel voorkomende beperkingen verzorgd voor alle klantmanagers van de RSD. De klantmanagers van het Jongerenpunt van de RSD zijn extra geschoold, omdat zij de jongeren begeleiden die afkomstig zijn van het Praktijkonderwijs en het Speciaal Onderwijs. De beleidsmedewerkers van de RSD ontwikkelen samen met SBCM⁴ en Divosa een nieuwe werkwijze voor mensen met een

arbeidsbeperking. Deze werkwijze zal worden opgenomen in het programma vakmanschap voor klantmanagers van Divosa.

Projecten Stichting Sent

In het voorjaar van 2015 hebben Stichting Sent en de RSD een overeenkomst gesloten om werkzoekenden bij Stichting Sent met behoud van uitkering werkervaring te laten opdoen. De maximumduur van de trajecten bij Stichting Sent bedraagt 3 of 6 maanden. De trajecten zijn gericht op het ontwikkelen van de werknemersvaardigheden. De werkzaamheden die binnen Stichting Sent worden uitgevoerd, zijn divers (onder andere inpakken, bestickeren, meedraaien in de productielijn (vullen flesjes olie) en recycling). Bij recycling gaat het om het demonteren van afgedankte

computers, printers en tv’s. De deelnemers sorteren de losse onderdelen.

De deelnemers worden begeleid door medewerkers van Stichting Sent. Actief solliciteren is

onderdeel van het traject. Hiervoor heeft Sent een speciale computer- en instructieruimte. In 2015 hebben 75 personen bij Stichting Sent werkervaring opgedaan. Bij ongeveer 25% van de deelnemers

4 A&O-fonds van de SW-sectoren, ondersteunt SW-bedrijven bij hun expertise-ontwikkeling

(7)

7

kon de uitkering worden beëindigd in verband met het vinden van werk of het onvoldoende meewerken aan het traject.

Wedeo-project

In 2015 is de RSD ook een samenwerking met het sociale werkvoorzieningschap Wedeo gestart om mensen te plaatsen bij Bosman in ’s Heerenberg. Cliënten werken eerst drie maanden met behoud van uitkering. Daarna krijgen ze een dienstverband van ten minste 6 maanden bij Wedeo. Vanuit Wedeo worden ze bij Bosman gedetacheerd. Dit project is bedoeld voor cliënten met een

loonwaarde van rond de 50%. De eerste cliënten zijn in september bij Bosman gestart. In totaal zijn in 2015 20 personen bij Bosman begonnen.

Liemers Buddyproject

In het Liemerse Buddyproject worden Liemerse werkzoekenden (voornamelijk jongeren) mede begeleid door Liemerse ondernemers. Een innovatieve aanpak is nodig omdat het voor

werkzoekenden steeds lastiger wordt om een passende werkplek te vinden. Door ondernemers bij de begeleiding van de deelnemers te betrekken, wil de RSD deelnemers laten profiteren van de ervaring en de karaktereigenschappen van de ondernemers, zodat ze zelf gerichter stappen kunnen zetten op de arbeidsmarkt. Dit project wordt volledig gefinancierd door de provincie Gelderland en is in mei 2015 van start gegaan. In 2015 zijn 10 deelnemers gestart.

Liemerse Serviceteams

In de Liemerse Serviceteams verrichten werkzoekenden, die nog niet direct bij een reguliere werkgever aan de slag kunnen, werkzaamheden voor de Liemerse gemeenschap. De Serviceteams houden toezicht op de stations van Duiven, Westervoort en Zevenaar, surveilleren door

winkelstraten, ruimen zwerfafval op en verrichten werkzaamheden in het groen. Ook verrichten zij klusjes in en om het huis voor mensen die dit zelf niet kunnen. Het gaat voornamelijk om klusjes waar de Liemerse welzijnsorganisaties niet aan toekomen. Deelname aan de Serviceteams is gericht op het (door)ontwikkelen van de eigen werknemersvaardigheden en op het opdoen van

werkervaring om de eigen kansen op werk te vergroten. In 2015 zijn 25 personen vanuit de Liemerse Serviceteams doorgestoomd naar betaald werk en 32 naar een vervolgtraject.

Social Return in de Liemers

In 2015 hebben de Liemerse gemeenten, de RID⁵ en de RSD een aanpak ontwikkeld op het gebied van Social Return in de Liemers.Social Return is het opnemen van voorwaarden in het inkooptraject ten behoeve van het sociaal beleid van de gemeente, zoals het duurzaam aan het werk krijgen van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. De verwachting is dat in 2016 de eerste cliënten van deze aanpak zullen profiteren.

Grenzen bewegen

Om de kansen op werk in de Duitse buurregio te vergroten, trainen de RSD, de gemeente

Overbetuwe en de Kreis Kleef samen werkzoekenden om succesvol te kunnen solliciteren en werken in Duitsland. Een praktijkstage van drie weken bij een Duitse werkgever is onderdeel van de training.

5 Regionaal ICT en Inkoop Dienstencentrum voor de gemeenten Duiven, Rijnwaarden, Westervoort en Zevenaar

(8)

8

Andersom worden Duitse werkzoekenden getraind om succesvol te kunnen solliciteren en werken in Nederland. De RSD, de gemeente Overbetuwe en de Kreis Kleef hebben hier in 2015 een subsidie voor aangevraagd bij de Euregio Rijn-Waal. De Euregio heeft in oktober van dit jaar besloten om een subsidie toe te kennen voor een periode van drie jaar. De eerste 6 Liemerse deelnemers zijn in het najaar met de training gestart.

Doelgroepregister en banenafspraak

In het doelgroepregister staan de gegevens van mensen die onder de banenafspraak vallen. Het UWV beheert dit register. Onder de doelgroep van de banenafspraak vallen:

 mensen in de Wajong die kunnen werken

 mensen die op de Wsw-wachtlijst stonden

 mensen met een ID-baan of een WIW-baan

 mensen met een arbeidsbeperking met arbeidsvermogen die niet het wettelijk minimumloon kunnen verdienen

 jongeren afkomstig van het Praktijk- en Speciaal Onderwijs (eenmalig in 2015)

Knelpunt was dat het doelgroepregister een groot gedeelte van 2015 maar beperkt gevuld was.

Belangrijkste oorzaak hiervoor is de methode die het UWV gebruikt om vast te stellen of een persoon mag worden opgenomen in het doelgroepregister (met behulp van drempelfuncties).

Staatssecretaris Klijnsma heeft in de zomer een aantal maatregelen genomen om het

doelgroepregister beter gevuld te krijgen. Een van de maatregelen was dat jongeren afkomstig van het Praktijk- en Speciaal Onderwijs in 2015 automatisch in het doelgroepregister worden

opgenomen. Het WSP maakt afspraken met werkgevers over plaatsing van mensen uit het doelgroepregister.

Kostendelersnorm

Op 1 januari 2015 is de kostendelersnorm ingevoerd voor nieuwe cliënten en op 1 juli 2015 ook voor de bestaande bijstandsgerechtigden. De kostendelersnorm heeft in de Liemers bij 258 personen geleid tot een verlaging van de uitkering. In onderstaande tabel staan de aantallen per gemeente. Zes personen hebben hiertegen bezwaar aangetekend. Deze bezwaarschriften zijn alle 6 ongegrond verklaard. De invoering van de kostendelersnorm heeft tot nu toe niet geleid tot agressie of tot schrijnende gevallen.

Handhaving

(9)

9

In 2015 hebben de Liemerse raden het nieuwe Handhavingsbeleidsplan en de nieuwe

Handhavingsverordening vastgesteld. Behalve enkele strengere re-integratieverplichtingen, was de aanpak in 2015 voor het grootste deel dezelfde als in 2014. Nieuw in 2015 zijn wel de verplichte informatiebijeenkomsten voor nieuwe klanten. In 2015 heeft de RSD de handhaving op het onderdeel re-integratie verder doorontwikkeld.

Tegenprestatie

De Liemerse raden hebben in het najaar van 2014 de kaders voor het verrichten van een tegenprestatie vastgelegd. De volgende groepen zijn vrijgesteld van het verrichten van een tegenprestatie:

- bijstandsgerechtigden die parttime werken

- bijstandsgerechtigden die een re-integratietraject volgen

- bijstandsgerechtigden die mantelzorg of vrijwilligerswerk verrichten

Van overige cliënten wordt individueel afgewogen of een tegenprestatie in hun traject past. Bepaald is dat mensen zonder beperking minimaal 2 uur per week gedurende een periode van minimaal 3 maanden per jaar een tegenprestatie dienen te verrichten. Mensen met een beperking mogen dit naar vermogen doen.

In 2015 heeft de RSD met de Liemerse welzijnsinstellingen Caleidoz, Mikado en Welzijn Rijnwaarden afspraken gemaakt over de uitvoering van de tegenprestatie. De RSD heeft vervolgens in beeld gebracht voor welke cliënten het verrichten van een tegenprestatie passend is. In het najaar zijn de eerste Liemerse werkzoekenden door de welzijnsorganisaties naar vrijwilligerswerk begeleid om een tegenprestatie te verrichten.

Ontwikkelingen arbeidsmarkt

In 2015 heeft de arbeidsmarkt zich verder hersteld. De groei zit vooral bij de uitzendbureaus en de handel. Zorg en welzijn hebben juist te maken met afnemende werkgelegenheid. Ondanks deze gunstige ontwikkelingen zijn er nog steeds relatief veel werklozen ten opzichte van het aantal vacatures. Ook blijft de daling van de werkloosheid beperkt, omdat meer mensen zich op de arbeidsmarkt aanbieden. Bovendien profiteren lang niet alle bevolkingsgroepen. Vooral jongeren hebben baat bij de opleving. En één op de twaalf langdurig werkzoekenden is een laagopgeleide vijftigplusser. De cijfers wijzen ook op een verdere flexibilisering van de arbeid: de groei in 2015 komt vooral in de vorm van zelfstandigenbanen, en in veel mindere mate van werknemersbanen. Dat geldt onder meer voor de bouw.

Ondanks de economische groei, verwacht het ministerie van Binnenlandse Zaken dat het aantal bijstandsgerechtigden de komende vijf jaar landelijk met 12% gaat toenemen. Dit heeft meerdere redenen:

- Stijging van het arbeidsaanbod

- Stijging van de arbeidsproductiviteit. Dit remt de vraag naar extra personeel.

- Polarisatie op de arbeidsmarkt

(10)

10

De polarisatie op arbeidsmarkt is voor een belangrijk deel het gevolg van de verdergaande informatisering. Het aantal banen in het middensegment daalt en de lonen staan onder druk.

Mensen die voorheen in midden-beroepen werkten, werken hierdoor steeds vaker in lager-betaalde banen aan de onderkant. Dit maakt het voor mensen met weinig kwalificaties of een laag

opleidingsniveau extra moeilijk om aan het werk te komen. Bovendien staan hierdoor ook de lonen aan de onderkant onder druk. De groei van de werkgelegenheid en de lonen vindt vooral plaats aan de bovenkant van de arbeidsmarkt.

(11)

11 BIJLAGE

Bestandsanalyse

De RSD heeft van iedere klant bepaald op welke trede van de Participatieladder hij of zij staat. De Participatieladder is een meetinstrument waarmee wordt vastgesteld in hoeverre iemand meedoet in de samenleving. De ladder is onderverdeeld in zes treden: van sociaal geïsoleerd tot werkend zonder ondersteuning. De positie op de Participatieladder zegt vaak iets over de loonwaarde van een persoon maar niet altijd. Mensen met een beperkte loonwaarde kunnen hoog op de

Participatieladder staan en andersom. Een overzicht van de verschillende treden plus het aantal cliënten per trede staat hieronder weergegeven.

Overzicht Participatieladder per gemeente

Dit overzicht laat zien dat de meeste bijstandsgerechtigden in de Liemers op de onderste treden van de Participatieladder staan.

Duiven Trede 1 zorg Trede 2

maatschappelijke activering

Trede 3

arbeidsactivering Trede 4

arbeidstoeleiding Trede 5 regulier werk met ondersteuning

Totaal Duiven 429

Aantal klanten 85

119

80

81

64

Rijnwaarden Trede 1 zorg

Trede 2 maatschappelijke activering

Trede 3 arbeidsactivering

Trede 4 arbeidstoeleiding

Trede 5 regulier werk met ondersteuning

Totaal Rijnwaarden

Aantal klanten 49

59

32

53

38

231

Westervoort Trede 1 zorg Trede 2

Trede 3

arbeidstoeleiding Trede 5 regulier werk met ondersteuning

Totaal Westervoort 414

Aantal klanten 113

94

60

82

65

Zevenaar Trede 1 zorg Trede 2

Trede 3

arbeidstoeleiding Trede 5 regulier werk met ondersteuning Totaal Zevenaar

Aantal klanten 137

162

89

160

107

655

(12)

12

Daarnaast valt nog een aantal zaken op aan het Liemerse klantenbestand:

 Relatief veel van onze cliënten werken parttime.

 Een grote groep cliënten zit langdurig in de bijstand, terwijl een kleiner deel van de cliënten relatief kort een uitkering ontvangt. Vaak gaat het om mensen met recente werkervaring die weer een baan vinden. De gemiddelde uitkeringsduur is lang.

 De gemiddelde leeftijd is hoog. De groep van 45 jaar en ouder is relatief groot.

Overzichten uitkeringsduur en leeftijd (peildatum 31 augustus 2015)

Duiven

m/v leeftijd Uitkerings- duur

Man 195

Vrouw 234

18-27 jaar 24

27-35 jaar 63

35-45 jaar 80

45-55 jaar 127

55 tot AOW leeftijd 135

0 tot 3 maanden 28

3 tot 6 maanden 38

6 tot 12 maanden 52

1 tot 2 jaar 82

2 tot 3 jaar 59

Meer dan 3 jaar 170

Totaal Duiven 429 429 429

Rijnwaarden

m/v leeftijd Uitkerings- duur

Man 118

Vrouw 113

18-27 jaar 24

27-35 jaar 32

35-45 jaar 42

45-55 jaar 59

0 tot 3 maanden 16

3 tot 6 maanden 11

6 tot 12 maanden 40

1 tot 2 jaar 45

2 tot 3 jaar 24

Meer dan 3 jaar 95

Totaal Rijnwaarden 231 231 231

Westervoort

^m/v ^leeftijd Uitkerings- duur

Man 174

Vrouw 240

18-27 jaar 25

27-35 jaar 49

35-45 jaar 111

45-55 jaar 110

0 tot 3 maanden 43

3 tot 6 maanden 26

6 tot 12 maanden 42

1 tot 2 jaar 81

2 tot 3 jaar 57

Meer dan 3 jaar 165

Totaal Westervoort 414 414 414

Zevenaar

^m/v ^leeftijd Uitkerings- duur

Man 314

Vrouw 341

18-27 jaar 35

27-35 jaar 105

35-45 jaar 161

45-55 jaar 161

0 tot 3 maanden 58

3 tot 6 maanden 43

6 tot 12 maanden 83

1 tot 2 jaar 128

2 tot 3 jaar 87

Meer dan 3 jaar 256

Totaal Zevenaar 655 655 655