Training Grenswaarden

(1)

Training Grenswaarden

4. Afleiden bedrijfsgrenswaarde

Dr. Ir. Remko Houba Drs. Koen Verbist

(2)

Disclaimer

De "Training Grenswaarden voor leden NVvA 2014" is ontwikkeld door Arbo Unie op basis van onze huidige kennis en expertise. De training is gesponsord door- en ontwikkeld in opdracht van de Nederlandse Vereniging voor Arbeidshygiëne (NVvA). De inhoud en standpunten zoals vermeld in deze training vertegenwoordigen niet noodzakelijkerwijs de standpunten van de NVvA. De cursus materialen worden in goed vertrouwen aan de deelnemers aangeboden. Er worden geen garanties of verklaringen gegeven omtrent de nauwkeurigheid of volledigheid van de materialen. Door Arbo Unie en de NVvA wordt geen aansprakelijkheid geaccepteerd voor schade van enige aard als gevolg van gebruik van of vertrouwen op deze trainingmaterialen of de tijdens de training gegeven uitleg. Kopiëren van het trainingmateriaal is voorbehouden aan leden van de NVvA onder voorwaarde van duidelijke vermelding en erkenning van de bron.

(3)

SER-leidraad

www.veiligwerkenmetchemischestoffen.nl Ontwikkeld in opdracht van SER in 2008

TNO, Bureau KLB, Royal Haskoning

Beheer door projectgroep ‘beheer Leidraad’ vanuit subcommissie GSW GW vanuit SER database

Buitenlandse GW in zomerperiode beoordeeld en verwerkt Niet alle DNELs opgenomen

Discussie over kwaliteit DNEL Beperkte menskracht bij SER

Binnenkort aanpassingen aan toelichtende teksten Leidraad, inclusief stukje verbetering van de navigatie.

Training grenswaarden voor leden NVvA - 2014

(4)

SER-leidraad

www.veiligwerkenmetchemischestoffen.nl

REACH - DNEL

(5)

SER-leidraad

1997 – introductie kwaliteitsborging

REACH - DNEL

(6)

SER-leidraad

Stap II – Selecteren grenswaarde uit niet NL lijst

Categorie Toelichting Voorbeelden

A Dosisrespons relaties - zonder haalbaarheidstoets

DFG MAK, ACGIH-TLV, AIHA WEEL, AGS

B Dosisrespons met mogelijke technisch / economische haalbaarheidstoets

Zweden, SER C Onbekend of haalbaarheid een rol heeft

gespeeld

(7)

SER-leidraad

(8)

(9)

Afleiden bedrijfsgrenswaarde

Data-arme stoffen Bekende R/H-zinnen

(10)

Methodes

Benaderende methode

DOHSbase kick- off methode

ECETOC guidance for data-poor

substances

Reciprocal Calculation Procedure (RCP)

Administratieve methode (DNEL)

Wetenschappelijke methode

(GR/SCOEL)

(11)

DOHSbase kick-off

Scheffers & Wieling, 2005

http://www.arbeidshygiene.nl/~uploads/text/file/200503_Scheffers%20en%20Wieling_full%20p aper%20grenswaarden%20voor%20stoffen%20zonder%20grenswaarden.pdf

Methode wordt herzien (2014)

http://www.arbeidshygiene.nl/~uploads/text/file/NVvA%20Presentatie%202014%20kick-off- Geert%2020140326.pdf

(12)

DOHSbase kick-off

Afleiding van grenswaarden op basis van gevaarklasses Indeling gevaarklasses op basis van R-zinnen

Verschillende methodes vergeleken HSE COSHH

ILO-CCT TRGS440 SOMS ECETOC

Klasses uitgezet tegen bijbehorende grenswaarden Vergelijking ondergrenzen klasses met 10 percentiel waarde grenswaarde

(13)

(14)

TRGS440

(15)

Kick-off grenswaarde

(16)

Kick-off grenswaarden

Startpunt bij ontbreken grenswaarde

Obv 649 stoffen met R-zinnen en 8-uurs GW

Compromis tussen conservatisme (voorzorgsprincipe) en realisme (haalbaar & meetbaar)

90% kans dat werkelijke grenswaarde niveau (obv

NOAEL en dosis-respons relatie) factor 25 – 2000 hoger ligt dan kick-off niveau

Met voorzorg gebruiken van gegroepeerde R-zinnen in gevaarklasses als basis voor grenswaarden

(17)

ECETOC TR101 – data arme stoffen

Gevaarklasse LD50

LC50

Vergelijkbare structuren

• (Q)SAR

• Read-across

• Sensory irritation

TTC

(18)

Gevaarklasse

Gebaseerd op UK-GW uit 2004 Voor 326 stoffen

5 klasses  ‘very high’ voor CMR wordt niet meegenomen!

10-percentiel waarde

Twee klasses voor ‘niet geclassificeerde stoffen’

Obv beschikbaarheid ‘repeated dose studies’

(19)

Gevaarklasse

(20)

LD50

Relatie tussen orale LD50 en MTD (maximum tolerated dose) in 2 jarige rat studie

Aanname: relatie acute & chronische effecten

RTECS database (http://ccinfoweb.ccohs.ca/rtecs/search.html)

Op basis van 315 studies In combinatie met Log K_ow

Niet toepassen voor verdacht CMR stoffen

Niet voor stoffen met acute of lokale effecten

The MTD is the highest dose used in chronic toxicity testing that is expected to

(21)

LD50

Onderste 90-percentiel waarde van MTD MTD soms gelijk aan NOAEL of aan LOAEL Extrapolatie voor ‘provisional OEL’

Factor 10 voor LOAEL > NOAEL

Factor 4 voor rat > mens (interspecies) Factor 3 > werker (intraspecies)

(22)

LC50

Obv LC50 4-uur studies in ratten

Aanname: relatie acute & chronische effecten

Vergelijking tussen LC50 & OEL (NL/UK) voor 98 stoffen Niet toepassen voor verdacht CMR stoffen

Gebruik van de onderste 90% B.I. van de OEL verdeling

(23)

(Q)SAR

(quantitative) structure-activity relationships:

(Q)SARs relate features of a molecular structure to a property, effect or biological activity associated with a particular chemical, in order to

generalise this knowledge and extrapolate it to other chemicals for which toxicity data are unavailable

Gebruiken in combinatie met aanvullende informatie

Beperkte waarde obv evaluatie beschikbare software (2005)

(24)

(Q)SAR

Vanaf 2008, nu versie 3.2 (te downloaden)

1. Identification of relevant structural characteristics and potential mechanism or mode of action of a target chemical.

2. Identification of other chemicals that have the same structural characteristics and/or mechanism or mode of action.

3. Use of existing experimental data to fill the data gap(s).

http://www.oecd.org/env/ehs/risk- assessment/theoecdqsartoolbox.htm

(25)

Read-across

Gericht op groepen stoffen met zelfde actieve groep en vergelijkbare chemisch / toxische functie (bijv.

isocyanaten, glycidyl ethers)

Vergelijken van OELs binnen deze groep

Bij ontbreken van aanvullende info  laagste OEL gebruiken

Expert judgement!

http://chem.sis.nlm.nih.gov/chemidplus/

(26)

Sensory irritation

Irritatie van ogen, neus en keel (lokaal effect!)

Gerelateerd aan fysisch-chemische eigenschappen RD50 (respiratory dose)

Octanol-water coëfficiënt (K_ow) Lucht-water coëfficiënt (K_aw)

Gebruik van de onderste 90% B.I. van de RD50 Arbitraire assessment factor 10 toepassen

(27)

Threshold of toxicological concern

Concept ontwikkeld voor voedsel contaminanten Een drempelwaarde opstellen waaronder een zeer kleine kans op een aanvaardbaar gezondheidsrisico Verschillende klasses

Genotoxische stoffen Organofosfaten

‘Cramer’ klasses I-III

(28)

Threshold of toxicological concern

Class I: 1800 μg/person/day Class II: 540 μg/person/day Class III: 90 μg/person/day

(29)

Threshold of toxicological concern

Conservatieve schatting – om OEL af te leiden corrigeren:

Niet voor stoffen met acute of lokale effecten

(30)

Evaluatie methodes

NB: niet alle waarden zijn te gebruiken – check geldigheidsdomein van de methode!

(31)

ECETOC TR101

1. Gezondheidseffecten

• Lokaal / systemisch

• Irritatie ogen/neus/keel

(32)

Reciprocal calculation procedure

Toepasbaar voor

Vluchtige koolwaterstof oplosmiddelen (alfifatisch, alicyclisch, aromatisch)

Complexe stoffen of mengsels

Effect van de verschillende stoffen is additief

Vergelijkbare toxiciteit individuele componenten OEL voor elke component beschikbaar

Vergelijkbaar met additieregel oplosmiddelen

(33)

Reciprocal calculation procedure

Indien geen OEL beschikbaar

(34)

Reciprocal calculation procedure

Ketens >C15 niet vluchtig – niet meegenomen Afronden van getallen aanbevolen (zie TR101) Voorbeeld uit TR101

(35)

GW voor stoffen zonder eigenaar / VIB (AI-31)

‘Magazijnstoffen’ zonder VIB

• Houtstof

• Kwartsstof

• Meelstof

• Nanodeeltjes

Ontstaan tijdens het werkproces

•Endotoxinen & mycotoxinen

•Dieselmotoremissie

•Formaldehyde (als natuurlijk ontbindingsmiddel)

Vaak grenswaarden of referentiewaarden voor bekend

(36)

SER-leidraad

www.veiligwerkenmetgevaarlijkestoffen.nl

REACH - DNEL

(37)

Werkplekfactoren

Een werkplekfactor in het kader van de Leidraad is een factor die er voor zorgt dat bij gelijke concentratie in de inademingslucht, de schadelijkheid van de stof anders tot expressie komt (bijv. eerder/later of versterkt/verzwakt) [SER-leidraad]

Duur van de blootstelling (<4 uur, >8 uur) Gelijktijdige blootstelling via de huid en de luchtwegen

Gelijktijdige blootstelling aan meerdere stoffen

(38)

Discussie - toepassing in de praktijk

Conservatieve (lage) GW Meetbaar?

Haalbaar in de praktijk

Conservatieve (lage) GW irt (conservatieve) modellen Dubbel conservatief?

Haalbaar in de praktijk Andere issues?

(39)

Referenties

ECETOC, 2006. Guidance for Setting Occupational Exposure Limits: Emphasis on Data-Poor Substances, Technical Report No. 101 http://tinyurl.com/lve6qa6

TtA, 2005-3: “Kick-off" grenswaarden voor stoffen zonder grenswaarde. Scheffers & Wieling.

http://tinyurl.com/kcdova6

Beslisschema grenswaarden keuze, 2008. TNO, Bureau KLB, Royal Haskoning. http://tinyurl.com/q359vy9

(40)

Definities

MTD: the highest dose used in chronic toxicity testing that is

expected to produce limited toxicity when administered for the duration of the test period.

Octanol-Water Partition Coefficient (K_OW) - "A coefficient

representing the ratio of the solubility of a compound in octanol (a non-polar solvent) to its solubility in water (a polar solvent). The

higher to K_OW, the more non-polar the compound. Log K_OW is

generally used as a relative indicator of the tendency of an organic compound to adsorb to soil. Log K_OW values are generally inversely related to aqueous solubility and directly proportional to molecular weight." - U.S. Environmental Protection Agency, 2009

(41)

Definities

LD₅₀: lethal dose-50%

LC₅₀: lethal concentration-50%

Is the dose required to kill half the members of a tested population after a specified test duration RD₅₀: respiratory dose-50%

Concentration in air which reduces the breathing rate by 50%