Natuur.oriolus
VLAAMS DRIEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT VOOR ORNITHOLOGIE - OKTOBER - NOVEMBER - DECEMBER 2006 - JAARGANG 72 - NUMMER 4
Afgiftekantoor Antwerpen X
Studie Mongoolse Pieper
in Oostende
Roeken in Brecht en Malle
Vroege broedsels
bij Futen
KORTE BIJDRAGEN
Natuur.oriolus72(4): 133-135
133
Predatie door slak op legsel van Merel Turdus merula?
Eind mei 2006 zag ik een Merel Turdus meru- la nestelen langs een pad in een donker hoek- je van de tuin te Zichem (Keiberg) (Vl.B.). Het nest stond op 1,75 m hoogte in een tamelijk dicht hoofd van een kleine knotwilg. Een week later broedde het wijfje op 4 eieren. De broe- dende vogel was mak en bleef broeden wan- neer er langs het pad gewandeld werd, dus was mijn aandacht getrokken toen het nest een tiental dagen later niet meer bezet bleek.
Bij nader toezien zat het nest helemaal onder de slijmsporen van slakken en het oppervlak van alle eieren was op meerdere plaatsen afge- schraapt tot er meerdere gaatjes ontstaan waren. De eieren waren leeg en vermits het nest niet echt nat en plakkerig was van het eis- truif, leek het er op dat de eieren ook leegge- zogen waren. Er werd op dat moment geen foto gemaakt in het dichte struweel, maar toen het nest bij snoeiwerkzaamheden in november nog steeds één afgeraspt ei bevatte, werd dit wel gefotografeerd (zie foto).
Het is bekend dat vooral op zure gronden kalk een beperkende factor is voor een aantal orga- nismen, zoals voor het aanmaken van eieren door vogels en ook voor het vormen van de schelp bij huisjesslakken. Vrouwelijke vogels gaan trouwens o.a. oude slakkenhuisjes eten om hun kalkvoorraad aan te vullen voor de eileg, maar huisjesslakken zijn ook net zeldza- mer op zuurdere gronden (Graveland et al.
1994, Graveland & Van der Wal 1996, Pinxten
& Eens 1997, Jubb et al. 2006).
Hier hebben we kennelijk te maken met het omgekeerde, nl. een slak die de kalk van de eischalen van een vogel komt recycleren. Of de slak ook het legsel zelf heeft verstoord, of pas na verstoring het legsel is komen verorberen, is niet duidelijk, en evenmin of de eischaal dan wel de inhoud van de eieren de hoofdmaaltijd vormde voor de slak.
De slak(ken) werden niet gezien, maar de vin- gerbrede slijmsporen wijzen op een behoorlijk
grote slak. Keiberg is een uitlopertje van de Diestiaanheuvelruggen van het Hageland en de zaadbank met Struikheide Calluna vulgaris en Dopheide Erica tetralix bevestigen dat het er om behoorlijk zure bodem gaat.Toch komen als huisjesslakken de Gewone Tuinslak Cepaea nemoralisen de Barnsteenslak Succinea putris regelmatig voor, maar die zijn te klein voor de aangetroffen sporen. Wel werd de veel grotere
Segrijnslak Helix aspersaal eens vastgesteld.
Naaktslakken zijn algemener; vooral van de Tijgerslak Limax maximusworden regelmatig kanjers aangetroffen. Voor de precieze toe- dracht was camerabewaking nodig geweest, maar Segrijnslak en Tijgerslak komen het meest in aanmerking als daders. Of enkel de kalk uit de eischalen het hoofdmotief was, of misschien ook de inhoud van de eieren is onduidelijk.
M
ARCH
ERREMANSMarc Herremans, Lobbensestraat 299, B-3271 Zichem, marc.herremans@natuurpunt.be
A
Abbssttrraacctt -- RRééssuum méé
PPrreeddaattiioonn bbyy sslluugg oorr ssnnaaiill oonn eeggggss ooff BBllaacckkbbiirrdd TTuurrdduuss mmeerruullaa??
In the Spring of 2006 at Zichem a deserted nest of a Blackbird Turdus merula was found covered with slug or snail slime. The eggs were empty and showed traces of scraping. Possible culprits are Brown Garden Snail Helix aspersa and Leopard Slug Limax maximus. In addition to the eggshell the egg contents may have been consu- med by the slug or snail.
U
Unnee lliimmaaccee qquuii rraaffllee llaa ccoouuvvééee dd''uunn MMeerrllee nnooiirr TTuurrdduuss mmeerruullaa??
Au printemps 2006, on a trouvé à Zichem (Brabant flamand) un nid abandonné de Merle noir Turdus merula, plein de bave de limaces. Les œufs avaient été vidés et présentaient des traces de raclage. Les auteurs présumés de ces faits pourraient être le Petit-gris Helix asper- saet la Limace cendrée Limax maximus. Outre la coquille calcaire, le contenu des œufs a également pu être mangé par la limace.
[MS Ontvangen 6 dec 2006; aangepaste versie aanvaard 12 dec 2006]
Referenties
Graveland J.,Van der Wal R.,Van Balen J.H. & A.J.Van Noordwijk. 1994. Poor reproduction in forest passerines from decline of snail abundance on acidified soils.Nature 368: 446-448.
Graveland J. & R. Van der Wal. 1996. Decline in snail abundance due to soil acidification causes eggshell defects in forest passerines.Oecologia 105: 351-360.
Jubb M.R., T.A. Wilkin & A.G. Gosler 2006. Eggshell pigmentation, soil calcium and the local abundance, distribution and diversity of woodland snails (Mollusca). Ardea 94 (1) 59-70.
Pinxten R. & M. Eens. 1997. Invloed van verzuring en kalkgebrek op het broedsucces van de Koolmees Parus major op de Kalmthoutse Heide in 1995.Oriolus 63: 93-96.
November 2006, restanten van afgeschraapt ei van een Merel Turdus merula (Foto: Marc Herremans)
