Werkstuk Biologie Water
Werkstuk door een scholier 5e klas aso
2328 woorden 18 jaar geleden
5,6
97 keer beoordeeld
Vak Biologie
1. Inleiding
Ik heb mijn actualiteitswerk gemaakt over water naar aanleiding van het projectjaar water op onze school.
De aarde noemt niet voor niks de blauwe planeet. Toch is van die totale hoeveelheid water op aarde (1,4 miljard km3) maar 2,5 % zoet water en daarvan is dan nog maar 1/3 waar we over kunnen beschikken als drinkwater doordat de overige 2/3 zoet water zit opgeslagen onder de vorm van ijs.
Water is dominant in ons leven. Er is zoveel, en toch is het zo schaars. Water is een vaak onbegrepen fenomeen in de natuur. Mensen blijven gebiologeerd staan kijken naar de golven van de zee, kleuren veroorzaakt door het samenspel van licht en water. Het vormt een uitdaging voor een krachtmeting.
Water is zo sterk dat de grootste rots door voortdurende slijtage zal bezwijken. Zo sterk dat geen enkele dijk zijn golven eeuwig kan weerstaan. Toch kan het ook zo zwak zijn dat het tussen je vingers doorloopt.
Een ongekend fenomeen, onmisbaar in ons leven en de natuur waarvan wij deel uit maken.
Water is een speciale stof. Het bestaat uit twee moleculen waterstof en één molecuul zuurstof die samen H2O vormen. Het komt in drie verschillende vormen op aarde voor: ijs, water en damp.
Als we geen water hebben sterven we op den duur.
2. Wateroorlog in de 21 ste eeuw?
Water is macht. Zeker in gebieden waar droogte heerst, is degene die de waterbron bezit de baas. Water is al eeuwen lang een economische macht van betekenis. In de oudheid vestigde de mens zich steevast op plaatsen waar voldaan werd aan drie voorwaarden: veiligheid, voedsel én water.
Waarom werd de Nijldelta het hoogtepunt van de hele Egyptische cultuur? Waarom werd het Tweestromenland dat lag tussen de Tigris en de Eufraat steeds machtiger?
Wel, drinkwater voor mens en dier was bepalend. Aan rivieren, meren en langs kusten waar rivieren in zee uitmonden (delta’s) vormden zich de eerste nederzettingen. Zolang de aanwezigheid van de mens geen aanleiding voor verstoring van het wankele evenwicht, is er niets aan de hand. Helaas is dat evenwicht niet overal in stand gebleven: de mens heeft de natuur op vele plaatsten naar zijn hand gezet. Door zijn aanwezigheid en door zijn gedrag; de geschiedenis toont zich hiervan talrijke voorbeelden.
In de tijd van het Romeinse Rijk nam de beschaving toe. De vraag naar water ging daarmee gelijk op, enerzijds omdat water als luxe werd aanzien en anderzijds door de toename van het aantal mensen. Door omvangrijke, lange aquaducten werd het water van grote afstand – soms tientallen kilometers –
aangevoerd naar de steden en tussen de steden onderling verdeeld. Deze open systemen zorgden in die tijd voor een uitstekende drinkwatervoorziening. Een hoge ‘waterbeschaving’ die ook elders in Europa werd doorgevoerd. Deze waterbeschaving heeft er mede mee te maken gehad dat het Romeinse Rijk zolang heeft standgehouden. Na de ineenstorting van het rijk verviel de watervoorziening snel door slecht onderhoud en daalde het bevolkingsaantal in ongeveer 100 na christus van 1 miljoen tot circa 20.000 in de zesde eeuw.
Tot 18 de – 19 de eeuw was water nergens een probleem. Men ging gewoon wonen op plaatsen die
voldeden aan de drie voorwaarden, en als die er niet waren, dan vertrok men weer naar elders. Ook België kende in die tijd nauwelijks problemen: relatief weinig inwoners en genoeg oppervlaktewater van goede kwaliteit om uit te putten. Talrijke kleine steden kwamen in de periode tot de 18 de eeuw tot grote bloei.
Maar de groei van de wereldbevolking nam gestaag toe en de industrialisatie deed zijn intrede. Geleidelijk werd de balans verstoord. Niets was immers meer veilig en de claim op de natuur nam – tot op de dag van vandaag – toe. Nog steeds is die balans niet hervonden en de grote vraag is of we datgene uit het
verleden nog ooit kunnen tenietdoen.
Een van de meest ingrijpende veranderingen in de natuur is het kunstmatig voorwaarden scheppen die het mogelijk maken om grote groepen mensen bij elkaar te laten leven. De eerder genoemde voorwaarden veiligheid, water en voedsel probeert men nu kunstmatig naar de mensen toe te brengen. Hier ligt samen met de overbevolking , de kiem van nationale, en vooral internationale conflicten(het ongelofelijke waterproject in Libië, het Aralmeer waar in het jaar 2000 al 50% van verdwenen is, de opdroging van de Dode zee, de Nijl die opdroogt). Ook is er op vele plaatsen nog een extra economische factor in het spel:
rendement voor de grote ondernemingen en niet voor maatschappij en milieu.
In droge gebieden wordt veel water gebruikt voor energieopwekking en de landbouw. Het is voor die landen weliswaar een bron van inkomen, maar op termijn zal blijken dat de milieuschade vele groter is. De bijdrage aan energie uit waterkracht ligt wereldwijd rond de 1 à 2%, een toename in de opwekking is de laatste tijd nauwelijks te bespeuren.
Het lost het energievraagstuk niet op, en de schade aan de natuur is wederom immens en als we niet oppassen onomkeerbaar.
3. De algemene waterproblematiek A)NATUURLIJK
Golven
Water kent de eigenschap dat het door de aantrekkingskracht van de moleculen onderling, kan optreden als een groot geheel. Door de aantrekkingskracht van zon en maan ontstaat er op aarde hoog- en
laagwater, eb en vloed. De watermassa wordt als het ware telkens in twee richtingen op getrokken, en komt dan hoger of lager te staan. Samen met het feit dat water onsamendrukbaar’ is en altijd zal proberen van hoog naar laag te stromen, ontstaan er binnen zeeën waterstromen. Hoe meer wind, hoe hoger de golven. Er zit veel energie in bewegend water. Als een dergelijke horizontale golf vanuit diep
water in ondieper water komt, zal de energie uit een dikke laag bewegende waterdeeltjes zich een uitweg moeten zoeken in een steeds dunner wordende waterlaag. Nu moeten er ook waterdeeltjes zich
horizontaal gaan verplaatsen, anders kan de energie geen weg vinden. De golven worden hoger en hoger en zullen bij het bereiken van de kust zelfs vloedgolven kunnen veroorzaken die alles vernietigen wat op hun weg komt.
Water in het menselijk lichaam
Het menselijk lichaam heeft per dag minstens 2 liter water nodig om te overleven. We hebben het o.a nodig voor het transport van voedingsstoffen, afvoeren van afvalstoffen, voor het bloed, alle chemische reacties in ons lichaam vinden plaats in een waterig milieu. Ons lichaam bestaat voor 64% uit water.
Zonder water zouden we uitdrogen, zouden uiteindelijk de organen (in eerste instantie de nieren) het opgeven, het bloed gaan enorm indikken en zouden we sterven.
Water: bron van ziekte
Water is onmisbaar maar tegelijkertijd ook een grote bedreiging voor de mens. Doordat alles in de natuur afhankelijk is van water, zullen er ook stoffen en bijvoorbeeld bacteriën meekomen die ons leven
bedreigen. Een mens is uitermate gevoelig voor ziekten die via water worden overgebracht. Dat komt in de meeste gevalle doordat het water in onze omgeving te vaak wordt gebruikt. In deze kringloop hoopt de vervuiling zich op. In de meeste gevallen is de oorzaak dat het aantal mensen sterk toeneemt. Daardoor ontstaat meer afval dan de natuurlijke processen kunnen verwerken. Als dat telkens in hetzelfde water terechtkomt, raakt de bron steeds meer en meer verontreinigd. Het wordt troebel en het aantal bacteriën neemt toe.
Het water in een natuurlijke omgeving, met een levenscyclus reinigt zichzelf. Maar in een omgeving waar de natuur niet in balans is, wordt het vuil. Als het dan opnieuw wordt gebruikt, bijvoorbeeld om te drinken, zitten er nog allerlei schadelijke bacteriën in. Dit gebeurde zo een 150 jaar geleden bij ons, maar op de dag van vandaag zijn er nog miljoenen mensen in de wereld die dagelijks sterven door vervuild water. Nog straffer: wereldwijd zijn ziekten die via water worden verspreid, doodsoorzaak nummer één.
We hebben 4 groepen: passief door water overgedragen ziekten(tyfus, cholera, diarree), ziekten veroorzaakt door water in de buurt(malaria, gele koorts), ziekten die ontstaan door een gebrek aan persoonlijke hygiëne(ooginfecties, trachoom) en ten slotte ziekten vanuit water via een
gastheer(bilharzia). Feit: Elke 4 seconden sterft een kind aan de gevolgen van het drinken van slecht water.
Stormvloed
Stormvloed is een buitengewoon hoge zeewaterstand ten gevolge van opwaaiing naar de kust toe tijdens een langdurige storm. Deze vloeden kunnen bij elke stand van de maan optreden, maar nemen de
grootste afmetingen aan als een stormvloed met een springvloed samenvalt. Tropische orkanen kunnen kolossale stormvloeden doen ontstaan, waarvan die in de Golf van Bengalen het beruchtst zijn.
De ergste stormvloed voor België was die van 1 februari 1953, toen ten gevolge van zeer langdurige
noordwesterorkaan, die de volle lengte van de Noordzee bestreek, het waterpeil in het zuidelijk deel van de Noordzee zodanig steeg.
Overstroming
Een overstroming is het onderwater maken van een gebied, meestal door een zee of rivier. Sommige overstromingen komen periodiek voor, zoals bijvoorbeeld vroeger de periodieke overstromingen van de Nijl, die de landbouwgronden van Egypte van een rijke sliblaag voorzagen. Meestal echter zijn
overstromingen slechts kort van tevoren, of helemaal niet te voorspellen. De overstroming van 1931 in China, toen de Huang He de dood veroorzaakte van ca. 3 700 000 mensen.
De oorzaken kunnen zijn een krachtige storm, vaak in combinatie met springvloed, in rivieren: zware regenval. In het gebied van de Grote Oceaan zijn tsoenamis berucht; deze overstromingen ontstaan door een aardbeving.
Het heeft tegenwoordig vaak ook te maken met het broeikaseffect waardoor de poolkappen gaan smelten en er eigenlijk nog eens een extra hoeveelheid water in de oceanen terechtkomt.
B) DOOR MENSELIJKE ACTIVITEITEN
Waterverontreiniging
Waterverontreiniging wordt meestal in verband gebracht met een onaangename geur of met water dat er vuil uitziet. Water dat er schoon uitziet, kan echter even goed verontreinigd zijn. In VLAREM II wordt
verontreiniging van oppervlaktewater gedefinieerd als "het direct of indirect door de mens lozen van stoffen of energie in het aquatische milieu, ten gevolge waarvan de gezondheid van de mens in gevaar kan worden gebracht, het leven en de ecosystemen in het water kunnen worden geschaad, of enig rechtmlatig gebruik van het water kan worden gehinderd."
Waterverontreiniging beïnvloedt de fysisch-chemische en biologische kwaliteit van water nadelig. Dit kan negatieve gevolgen hebben voor de gezondheid van de mens (bv. via drinkwater, vis- of
schelpdierconsumptie, zwemmen) of voor het gebruik dat hij van het water wenst te maken (bv. voor recreatie of drinkwaterbereiding, als industrieel proces- of koelwater). De gevolgen voor het
waterecosysteem zelf echter zijn meestal veel ingrijpender en uiten zich in een verarmde biotoop en andere vaak onomkeerbare effecten.
Veel verschillende verontreinigende elementen kunnen verantwoordelijk zijn voor deze verminderde kwaliteit: zuurstofbindende stoffen, nutriënten, zware metalen, organische micropolluenten, zuren, zouten, zwevende stoffen, radioactiviteit, koelwater, ziekteverwekkende organismen. Deze elementen zijn afkomstig van verschillende menselijke activiteiten zoals wonen, werken, produceren, consumeren, zich verplaatsen of recreëren. Door lozingen, lekken of ongevallen bereiken ze het water via de atmosfeer, door afspoeling en uitspoeling van de bodem.
Waterverontreiniging heeft verschillende dimensies: lokaal, regionaal, fluviaal, continentaal en zelfs mondiaal. Problemen blijven niet plaatselijk. Ze hebben vaak invloed op een volledig rivierbekken, overschrijden (gewest)grenzen en/of beïnvloeden de kwaliteit van de Noordzee tot ver buiten de
kustwateren. Voor een aantal persistente organische polluenten (de zgn. POP's) kan zelfs een wereldwijde verspreiding en aantasting worden aangetoond.
Zure neerslag
De verzuring van het milieu wordt veroorzaakt door zwaveloxiden, stikstofoxiden en ammoniak. Deze sijpelen in de bodem en worden daar omgezet tot sterke zuren die zo in de waterlopen en het grondwater
terechtkomen. Zure neerslag gaat de gewassen aantasten, bossen aantasten, (historische) gebouwen aantasten, het waterleven in de waterlopen zelf aantasten® afsterving van planten en dood van vissen, en zo opnieuw de bodem aantasten. Door de industrie van vooral het Rijn-Rhurgebied is er een grotere afgifte van schadelijke stoffen die dan onder vorm van neerslag vooral de bossen in het Noorden van Europa gaan aantasten (Zweden, Noorwegen,…)
Eutrofiëring
Bij een sterke toename van stikstof en fosfor in het oppervlaktewater, zal de groei van bepaalde planten, vooral algen, gestimuleerd worden. We spreken dan van eutrofiëring. Dit leidt tot de dominantie van snelgroeiende plantensoorten die het water troebel maken. ’s Nachts verbruiken deze planten alle zuurstof zodat er geen zuurstof meer overblijft voor anderen waterorganismen. Door de troebelheid van het water komt er niet voldoende licht meer door, zodat de waterplanten op de bodem afsterven. Het biologisch evenwicht in het oppervlaktewater is verstoord. Door het zuurstofgebrek duiken anaërobe bacteriën in het water op die slechts gedeeltelijk in staat zijn om organische stoffen af te breken en ze gaan giftige en/of stinkende gassen produceren. Het afsterven van waterplanten heeft ook tot gevolg dat er bepaalde diersoorten gaan afsterven: de biodiversiteit gaat dalen
4. Vlaanderen en water
Het milieubeleid wordt in Vlaanderen uitgevoerd door de inspanning van verschillende instanties. Iedere instelling is gespecialiseerd in specifieke domeinen: bv. oppervlaktewater, lucht, afval, grondwater, drinkwater, dierlijke mest…
De Vlaamse Milieumaatschappij is een van de Vlaamse Openbare Instellingen die via onderzoek en
metingen het leefmilieubeleid mee helpt bijsturen en voorbereiden. Zij rapporteert over de kwaliteit van het leefmilieu in het algemeen en lucht en water in het bijzonder. De VMM beheert de kwaliteit van het
oppervlaktewater. Op die manier staat zij ten dienste van de overheid en de bevolking.
Ze controleren op watergebied de kwaliteit van zwemwater, kustgebied, rioolwaterzuiveringinstallaties, oppervlaktewater,…
De Vlaamse Maatschappij voor Watervoorziening (VMW) zorgt ervoor dat er elke dag zuiver, drinkbaar water uit onze kranen stroomt en wil ook aan de hand van campagnes duidelijk maken dat water wel degelijk kostbaar is.
Men probeert de inwoners van Vlaanderen heel bewust te maken op gebied van milieu en in dit geval van water. Op de scholen is de waterproblematiek vaak al ingelast in het lessenpakket en probeert men al van jongs af aan milieubewuste burgers voort te brengen.
Want: Elke druppel telt!!
5. Water: een probleem van de hele wereld
Waterproblematiek is een zaak van de hele wereld. Er zijn ondertussen al vele verengingen die nationaal of internationaal bezig zijn met de waterproblematiek.
Op 22 maart 2002 ging de jaarlijkse wereld waterdag door. Er werden in vele landen verschillende activiteiten, enquêtes, initiatieven … gelanceerd. Vele scholen hielden hun milieudag eveneens op deze dag.
Ook worden er tussen verschillende landen verdragen afgesloten om overbevissing en lozingen in onze zeeën en oceanen te voorkomen.
6. Bronvermelding
· De Verrekijker: Nummer 3/2002: Themanummer Water
· Mensen maken drinkwater (uitgave van de VMW)
· Natuur en Techniek
· Encarta
· Smaakmakend Water door Karst-Jan Hoogsteen
· www.vmm.be (Vlaamse Milieu Maatschappij)
· www.wnf.be (wereld natuur fonds)
