Ik heb dit onderzoek opgedeeld in vier deelvragen, waarin ik jullie mee wil nemen in mijn bevindingen:

(1)

(2)

Voorwoord

In semester 6 van Leerjaar 3 van mijn opleiding Journalistiek, ben ik als onderdeel van dit onderzoek dat je nu voor je neus hebt liggen, een podcast gestart: Oorwerkers. Oorwerkers ontstond met een missie. Als jonge journalist in opleiding, audio-storyteller en podcastmaker kon ik merken dat ik mijn weg zocht in podcastland. Zou ik de mogelijkheid kunnen creëren om de gevestigde makers de makers van de toekomst handvatten te geven? Hoe kunnen we de makers van de toekomst inspireren, informeren en motiveren om zélf podcasts te gaan maken?

En om daar nog een schepje bovenop te doen en hetgeen waar ik jullie in dit onderzoek in mee wil nemen: liggen er voor deze jonge makers mogelijkheden en kansen om geld te verdienen met dit podcast werk? Hoe verdienen gevestigde makers uit het Nederlandse podcast landschap hun geld en wat kunnen ze hierover vertellen? Met daarom mijn hoofdvraag: Hoe kun je als podcastmaker geld verdienen met het maken van een podcast? Waarbij mijn focus niet ligt op wát een maker precies aan geld verdient, maar op de weg die je als maker kunt bewandelen.

Ik licht een aantal mogelijkheden om geld te verdienen toe door middel van gesprekken die ik met vier podcastmakers heb gevoerd voor zowel dit onderzoek als de opnames van Oorwerkers. Ik zeg daarmee niet dat dit in Nederland alle mogelijkheden zijn om geld te verdienen met je podcast, maar deze bevindingen kwamen boven tafel tijdens mijn onderzoek en gesprekken.

Ik heb dit onderzoek opgedeeld in vier deelvragen, waarin ik jullie mee wil nemen in mijn bevindingen:

- Hoe verdien je geld als podcastmaker met de hulp van adverteerders?

- Hoe verdien je geld als podcastmaker met de hulp van donateurs?

- Hoe verdien je geld als podcastmaker met de hulp van de overheid?

- Hoe verdien je geld als podcastmaker met de hulp van opdrachtgevers?

In dit kwalitatieve onderzoek staat dus de beleving van de makers centraal. Voor de opnames van Oorwerkers + voor het stellen van vragen die specifiek zijn bedoeld voor dit onderzoek sprak ik in totaal vier Nederlandse podcastmakers uit het werkveld.

- Op woensdag 17 maart 2021 , sprak ik Chris Bajema voor de 1e aflevering van Oorwerkers.

- Op woensdag 24 maart 2021, sprak ik Michiel van de Weerthof voor de 2e aflevering van Oorwerkers.

- Op dinsdag 18 mei 2021, sprak ik Botte Jellema voor de 3e aflevering van Oorwerkers.

- Op woensdag 26 mei 2021, sprak ik Babette Rijkhoff voor de 4e aflevering van Oorwerkers.

Deze gesprekken zijn getranscribeerd en terug te vinden in de bibliografie / bronnenlijst.

(3)

Inhoudsopgave

Voorwoord………..2

Inleiding………...4

Hoe verdien je geld als podcastmaker met de hulp van adverteerders?...6

Hoe verdien je geld als podcastmaker met de hulp van donateurs?...9

Hoe verdien je geld als podcastmaker met de hulp van overheid?...13

Hoe verdien je geld als podcastmaker met de hulp van opdrachtgevers?...16

Conclusie………...18

Bibliografie / Bronnen………...20

Transcriptie van het volledige gesprek met Chris Bajema………..22

Transcriptie van het volledige gesprek met Michiel van de Weerthof………37

Transcriptie van het volledige gesprek met Botte Jellema………..56

Transcriptie van het volledige gesprek met Babette Rijkhoff ……….80

(4)

Inleiding

Misschien is het interessant om mijn hoofdvraag nog even wat beter te bekijken voor ik de deelvragen ga behandelen:

Hoe kun je als podcastmaker geld verdienen met het maken van een podcast?

De maker is in dit geval een persoon die podcasts maakt. Of dit nou een maker is die ZZP’er is, in dienst is van een bedrijf, of elders. Ze hebben de overeenkomst dat ze ‘maken met audio’ en in dit geval een podcast. Maar wat is dan een podcast?

Hoe kun je als podcastmaker geld verdienen met het maken van een podcast?

“Eigenlijk is een podcast audio on-demand. En daarmee bedoel ik audio die je altijd kan luisteren. Het kan alles zijn. Een audiodocumentaire, een koffietafelgesprek tot een hoorspel” vertelde Chris Bajema mij.¹

Podcasting begon in 2000 toen Dave Winer een nieuwe versie van Rich SiteSummary (RSS) publiceerde waarmee digitale audiobestanden in RSS-feeds konden worden gedistribueerd. Gebruikers abonneren zich op een podcast of zoeken en selecteren deze om te downloaden, en het audiobestand wordt vervolgens elektronisch afgeleverd op hun computer of mobiele apparaat. Een podcast is daarmee een digitaal

audiobestand, meestal een reeks bestanden, die via internet kan worden gedownload.

Gebruikers kiezen ervoor om het bestand af te spelen met een app of webservice.²

“..Uiteindelijk was daar een recensent van The Guardian³ die daar een stukje over schreef, een journalist, en die noemde het toen vervolgens een ‘podcast’. Een samentrekking van

‘ipod’ en ‘broadcast’” legt Botte Jellema mij uit.⁴

Wat Jellema hier zegt kan ik ook terugvinden. In 2004 sprak Guardian journalist Ben

Hammersley in zijn artikel ‘Audible revolution’ voor het eerst over het fenomeen de ‘Podcast’

Het Reuters Institute for the Study of Journalism is toegewijd aan het verkennen van de toekomst van de journalistiek wereldwijd door middel van debat, betrokkenheid en

onderzoek die gebonden zijn aan de Universiteit van Oxford in Engeland. Zij definiëren de term ‘podcast’ als volgt: Een podcast is een episodische reeks van digitale audiobestanden

1 Gesprek met Chris Bajema voor Oorwerkers - Femke Veltenaar - woensdag 17 maart 2021

2Boling, K., & Hull , K. (2018). Undisclosed information – serial is my favorite murder: examining motivations in the true crime podcast audience 2018.

3 Hammersley, B. (2004, 2 12). Audible revolution. Opgehaald van The Guardian:

https://www.theguardian.com/media/2004/feb/12/broadcasting.digitalmedia

4 Gesprek met Botte Jellema voor Oorwerkers - Femke Veltenaar - dinsdag 18 mei 2021

(5)

die je kunt downloaden, waarop je je kunt abonneren en waar je naar kunt luisteren via een reeks technologieën (RSS-feed, podcasting-apps)⁵

Hoe kun je als podcastmaker geld verdienen met het maken van een podcast?

Met geld verdienen bedoel ik een X bedrag in euro’s, dollars of een andere valuta wat de opbrengst is voor de podcast die je maakt. Dit is geld voor de maker. Het loon.

Hoe kun je als podcastmaker geld verdienen met het maken van een podcast?

En de ‘hoe’ in deze vraag, probeer ik in dit onderzoeksverslag boven water te krijgen.

5 Newman, & Gallo. (2019). News Podcasts and the Opportunities for Publishers.

(6)

Hoe verdien je geld als podcastmaker met de hulp van adverteerders?

“Toen ik een keer een avond of een middag in Hilversum was die ging over nieuwe vormen van audio, kon ik merken dat er veel mensen kritisch waren over het feit dat ik voor mezelf begonnen was en misschien zelfs wel reclame zou gaan maken! En dan ben je wel

onafhankelijk als journalist, maar toch bedacht ik toen wel: oké hier moet ik heel erg mee gaan oppassen. Daarom heb ik in het begin ook echt een sponsor gezocht die bij mij zou passen. In het eerste jaar kon ik nog geen sponsor vinden maar in het tweede jaar, toen ik eenmaal al wat afleveringen kon laten horen, wilde de CoffeeCompany mij sponsoren. Zo hoorde je iedere maand een verhaaltje in de aflevering over de CoffeeCompany.” Aldus Chris Bajema in mijn gesprek met hem. ⁶

Bajema, ook wel ‘de Man met de Microfoon’, kan zich de eerste Nederlandse podcastmaker noemen die een sponsor kreeg. In het boek ‘De Nieuwe Journalist’⁷ vertelt hij: ‘CoffeeCompany doet eigenlijk helemaal niet aan dit soort sponsoring. Ze hebben geld verzameld.’ Hij kreeg een vaste bijdrage per aflevering. Chris vertelde ze:

‘We moeten op zoek naar een vorm van reclame die bij mij past en bij jullie past; en moet natuurlijk de standaard gaan zetten in Nederland.’ ⁸

Chris is een pionier als het gaat om het werken met adverteerders echter blijft het soms een uitdaging. “Na dat ene jaar heeft de CoffeeCompany onze samenwerking nog met één jaar verlengd. En toen dacht ik dat ik wel weer een nieuwe sponsor kon vinden, maar die vond ik helemaal niet! Want ik ben daar A: niet goed in. En B: ik had verwacht dat na twee a drie jaar maken, de bedrijven wel geïnteresseerd zouden zijn in podcasts, maar dat was nog helemaal niet zo! Dit is eigenlijk pas sinds vorig jaar écht aan de hand. Dus toen had ik opeens een tijdje geen sponsor.” ⁹

Chris zegt daarom dat het, ook zeker voor jonge makers met een goed podcast plan, verstandig is om je plan neer te leggen bij een bedrijf dat advertenties voor je aankoopt.

Een van de grootste bedrijven op het gebied van advertentieruimte in podcasts

uitverkopen is Dag en Nacht Media. En zowel Chris Bajema als Botte Jellema zitten bij dit bedrijf aangesloten.

“Wij zijn op een gegeven moment, toen het wat beter ging, overgestapt naar uitgeverij Dag en Nacht media.” Vertelt Botte mij.¹⁰

7 Boek ‘De Nieuwe Journalist - van traditioneel naar modern freelancen’ - Sjoerd Arends & Erwin van

‘t Hof - Hoofdstuk 6. Heft in eigen handen – Hoe journalisten zelf verhalen uitgeven.

‘t Hof - Hoofdstuk 6. Heft in eigen handen - Hoe journalisten zelf verhalen uitgeven, bladzijden 105 &

106

(7)

In april 2017 hebben twee oud-journalisten van Vrij Nederland het bedrijf ‘Dag en Nacht Media’ opgezet met als doel het bundelen van het podcastaanbod in Nederland en het genereren van inkomsten voor de makers. Het tarief voor een commercial in een podcast is rond de €50 per duizend luisteraars. Het grootste gedeelte van die (theoretische) inkomsten is bestemd voor de makers van de podcast. ¹¹

“Er is een bedrijf (Dag en Nacht media) dat advertenties voor mij verkoopt. Dus dan komen er losse advertenties vóór iedere aflevering. Ze kiezen dan bijvoorbeeld voor 50.000 downloads en na die downloads verdwijnt de advertentie weer. Dag en Nacht krijgt dan een gedeelte en ik krijg een gedeelte van het geld. Ik maak daar ook soms ook wel persoonlijkere dingetjes voor. En ik keur de advertenties altijd eerst zelf goed voor ze voor mijn podcast geplaatst worden.” ¹² Benoemt Chris in ons gesprek.

En daarbij bieden Dag en Nacht dan vervolgens drie soorten advertenties aan:

Preroll: een advertentie voordat de podcast begint van ongeveer dertig seconden Midroll: een advertentie tijdens de podcast van ongeveer een minuut, eventueel kan dit een documentary ad zijn.

Postroll: dit is een extra advertentie die heel kort de preroll of de midroll herhaalt.¹³ In mijn gesprek met Chris vroeg ik hem ook naar zijn luistercijfers. Zowel aan mij als aan een journalist van de Trouw¹⁴ vertelde Chris dat hij gemiddeld zo’n 100.000 downloads per maand heeft en dat tijdens de lockdown periode het ineens 500.000 downloads in een maand waren. Dus als ik dan ga rekenen met het tarief dat in het boek van Peter de Ruiter wordt genoemd, kom ik uit op een schatting van:

500 X €50 = €25000 100 X €50 = €5000

Waarvan er dus nog een gedeelte van de opbrengsten naar Dag en Nacht Media gaat.

Of Chris deze eventuele opbrengsten vanuit advertenties in zijn podcast per maand, per kwartaal of per jaar uitbetaald krijgt, daar heb ik geen inzicht in gekregen. Ik kan geen

11 Het boek ‘De Podcastprofessor - leert je podcasts luisteren en maken’ - Peter de Ruiter - Hoofdstuk 31. Dag en Nacht media: Hengelen naar luisteraars en adverteerders.

12.Gesprek met Chris Bajema voor Oorwerkers - Femke Veltenaar - 17 maart 2021

13 Dag en Nacht media op de website over adverteren: https://www.dagennacht.nl/adverteren-in- podcasts/informatie/

14 10 februari 2021 – Ally Smid – Trouw - Podcastmaker Chris Bajema duikt in de gele Kanarieboekjes: ‘Je drijft weg naar een wereld die er ooit was’ - https://www.trouw.nl/cultuur-

media/podcastmaker-chris-bajema-duikt-in-de-gele-kanarieboekjes-je-drijft-weg-naar-een-wereld-die- er-ooit-was~b99ed186/

(8)

concrete antwoorden geven, wel kan ik met de gegevens die ik heb tot deze schatting komen.

In een artikel van de Quote¹⁵ vertelt Anne Janssens van Dag en Nacht Media dat een samenwerking met een advertentie in een podcast echt loont vanaf 10.000 luisteraars per maand. ‘Alleen de absolute top van de makers kan er van leven’ zegt Janssens. Het artikel van de Quote gaat verder met: Officiële cijfers ontbreken, maar de populairste podcasts van Nederland trekken honderdduizenden luisteraars per maand. De podcastuitgever denkt dat makers er zo’n €5.000 tot €10.000 per maand aan kunnen overhouden. In het gunstigste geval verdienen polderpodcasters een tonnetje per jaar.

Al moeten de inkomsten vaak gedeeld worden. Neerlands succesvolste podcasts tellen doorgaans twee of drie presentatoren en ook zijn er soms nog mensen achter de schermen, zoals een producer.¹⁶

15 ‘Poen pakken in de podcastpolder: alleen nog weggelegd voor de absolute top - Quotenet.nl - https://www.quotenet.nl/entertainment/media/a32659852/poen-pakken-in-de-podcastpolder-alleen- nog-weggelegd-voor-de-absolute-top/

16 ‘Poen pakken in de podcastpolder: alleen nog weggelegd voor de absolute top - Quotenet.nl - https://www.quotenet.nl/entertainment/media/a32659852/poen-pakken-in-de-podcastpolder-alleen- nog-weggelegd-voor-de-absolute-top/

(9)

Hoe verdien je geld als podcastmaker met de hulp van donateurs?

“We hebben nu zo’n 400 mensen die zo’n abonnement hebben afgesloten bij Vriend van de Show, en die noemen we dan ook een ‘Vriend van de show’. Die hebben dan €2,50 betaald per maand en dan per jaar afgerekend €30. En dat is dan om Vriend van de Show te zijn omdat ze ons willen steunen. Dat waarderen we zeer en daar willen we dan ook wel iets tegenover stellen. Bij podcast is absoluut een beetje iets misgegaan de afgelopen periode namelijk dat wij als makers in precies dezelfde val zijn getrapt als waarin de kranten zijn getrapt toen het internet begon. Namelijk ‘biedt alles maar gratis aan.’ Wij verkopen wel eens een advertentie en we hebben weleens een sponsor, maar dat is niet aanhoudend. En dat is ook niet per se waar we onszelf het meest comfortabel bij voelen. Dus wij willen wel zo’n soort abonnementsvorm hebben, maar daar moet je dan wel iets tegenover stellen. Als je dat niet doet, dan is er niet zoveel reden om abonnee te worden, dan kun je net zo goed alleen de gewone Eeuw van de Amateur blijven luisteren. En daar willen we een beetje van af. We willen echt een beetje dat je dingen gaat missen als je geen ‘vriend van de show’

bent.”¹⁷ Vertelde Botte mij tijdens ons gesprek samen.

Steeds meer podcastmakers gaan inzien dat de luisteraar steeds vaker bereid is om hun favoriete podcast te steunen. En daar zijn verschillende manieren voor. In mijn gesprek met Botte vertelde hij dat ze met de Eeuw van de Amateur aangesloten zijn bij ‘Vriend van de Show’.

Vriend van Show is onderdeel van eerder genoemde uitgever Dag en Nacht. Op hun website vertellen ze zelf het volgende over Vriend van de Show: “De podcasts van Dag en Nacht worden vooral gefinancierd door advertentie-inkomsten. Dat gaat heel

voorspoedig. Niettemin leek het ons goed om de luisteraars ook aan te bieden om podcasters direct te kunnen steunen met een donatie. Daarmee heeft het verdienmodel van podcasters straks twee pijlers: advertenties en donaties. Wij kregen steun om dit te kunnen bouwen van Google News Initiative (GNI) en web-agency Digital Natives.

Crowdfunding en donaties zijn natuurlijk een beproefd model. Wij vinden dat we daar iets aan toe moeten voegen. Vriend van de Show is daarom een uitgebreider

interactieplatform, gebaseerd op het idee dat enthousiaste luisteraars meer willen doen met hun favoriete shows dan alleen luisteren. Bijvoorbeeld met andere luisteraars napraten, extra informatie vinden in de rijke shownotes, zelf audioberichten insturen, of direct tegen de podcasters praten. Doneren zal voor sommige luisteraars de enige vorm van interactie zijn, maar voor een ander deel van het publiek een van de vele vormen van interactie.” ¹⁸

18 Dag en Nacht Media over Vriend van de Show - https://www.dagennacht.nl/vriend-van-de-show/

(10)

Dag en Nacht denkt zelf dat een maandelijke donatie van €2,50 ‘een duurzame donatie is’: “Dat is de prijs van een kopje koffie: beduidend goedkoper dan een Netflix abonnement of een krant, maar toch een substantiële bijdrage. De podcaster mag er zelf ook voor kiezen om een hoger bedrag te vragen, bijvoorbeeld voor shows die duurder zijn om te produceren.

En we vragen de luisteraars om die maandelijkse donatie per jaar vooruit te betalen, om te besparen op de kosten die horen bij elke transactie. Een eenmalige bijdrage behoort natuurlijk ook tot de mogelijkheden.” ¹⁹

Botte vertelde mij dat ze een beetje aan het spelen zijn met mogelijkheden van het platform: “En we hebben nu één keer gedaan, een paar weken geleden, dat we één volledige aflevering alleen voor de vrienden hebben gemaakt. En dat heeft ons veel nieuwe vrienden opgeleverd.” ²⁰

Hoeveel dat er waren rond de tijd dat Botte en ik elkaar spraken waren, kon ik uitrekenen doordat hij in de afleveringen van de Eeuw, erg transparant was over de hoeveelheid ‘vrienden’ die ze er inderdaad bij hadden gekregen. In aflevering 186 van de Eeuw van de Amateur vertelt Botte de luisteraars dan er 269 mensen vriend van de show zijn geworden. Ook benoemt hij in de aflevering de namen van de ‘nieuwe

vrienden’. En vervolgens kun je zien en horen dat aflevering 187, enkel te beluisteren is door de Vrienden van de Show. Het gevoel dat ‘je dingen gaat missen als je geen vriend bent’ zoals Botte mij al eerder vertelde heeft z’n vruchten afgeworpen. Want in aflevering 188 spreekt Botte er over dat de actie met de aflevering die ze voor de vrienden van de show ‘achter de betaalmuur’ hebben geplaatst, flink had uitgepakt. Ze hadden nu, na de actie, 371 vrienden in totaal. Een aanzienlijke groei van 102 mensen.²¹ We kunnen hierdoor denk ik schatten dat in mei 2021, mits alle Vrienden maandelijks €2,50 doneren , De Eeuw van de Amateur in totaal al minimaal 371 X €2,50 bedrag van = €927.5 kon ontvangen. Alleen uit de donaties van de Vrienden van de Show.

Botte vertelt mij vervolgens wel dat deze aflevering ‘voor de vrienden’ de slechtst beluisterde aflevering van de Eeuw van de Amateur ooit is. “Want natuurlijk hadden alleen de vrienden toegang, en dat zijn er dan maar 400. Maar dat vinden we niet erg. Daar houden we wel rekening mee. En we gaan er zelf vanuit dat dit nog wel kan groeien. Als je bijvoorbeeld kijkt naar populaire podcasts als ‘Man, man, man de podcast’, maar vooral ook de ‘Zelfspodcast’

van Sander Schimmelpenninck en Jaap Reesema. Die halen heel veel geld binnen met

‘Petje af achtige constructies’.En dat zouden wij ook erg fijn vinden want we worden niet slecht beluistert in Nederland. Niet zo goed als de Zelfspodcast maar wel redelijk goed. En het zou ook heel fijn als die luisteraars, om het heel simpel te zeggen, betalen voor wat ze afnemen.” ²²

En de constructie met ‘Petje af’ waar Jellema het met mij over heeft, werkt inderdaad er goed voor de heren van de Zelfspodcast. Jaap en Sander werken op hun beurt weer

19 Dag en Nacht Media over Vriend van de Show - https://www.dagennacht.nl/vriend-van-de-show/

21 Informatie uit 3 podcastafleveringen van de Eeuw van de Amateur van Botte Jellema - Aflevering 186 ‘Upperclass tompouce en banaan van de straat - met Paulien’ / Aflevering 187 ‘kan je beluisteren als je Vriend van de Show bent!’ / Aflevering 188 ‘Dolly grip, boventonen en de egelboot’

(11)

met het Petje.af dat weer heel erg lijkt op het Amerikaanse Patreon. Zoals Petje.af zelf zegt: ‘Bied je grootste fans een gemakkelijke manier om jouw content te supporten met een lidmaatschap of donatie. Compleet onafhankelijk van een baas of adverteerder.

Minder concessies, meer kickass content!’²³

Zo kun je bij de heren van de Zelfspodcast van Tonny Media ‘Luisterkind’ worden.²⁴ Zoals ze zelf benoemen: “Onze trouwe Luisterkinders kunnen via petje.af onderdeel worden van de Zelfspodcast-familie. Zoals alle ouders, trekken ook wij onze eigen kinderen voor. Tot de familie behoren betekent dat er elke maandag een extra

exclusieve aflevering op je wacht en je je mening kunt laten gelden in onze Telegram groepschat, als Luisterkinder ben je daarnaast verzekerd van de eerste updates, extra's en pre-sales voor aankomende live-shows, daar waar onze buitenechtelijke

bastaardluisteraars, ook wel Gieren genoemd, nog even moeten wachten.”

Voor €4 per maand ben je ‘luisterkind’ waarmee je een exclusieve aflevering krijgt en voor

€8 per maand ben je een ‘Tonny van Driel Superfan’. En daarmee krijg je zoals ze zelf zeggen: ‘Net als Tonny, krijg jij vanaf nu ook alles wat je hartje begeert: denk aan de extra afleveringen en chatgroepen, maar ook voorrang bij updates, extra's en kaartjes voor evenementen. Daar bovenop niet te vergeten: de mogelijkheid om vragen in de show te stellen of snoepgoed aan te dragen.’

Titus van Dijk, is producer van de Zelfspodcast en vertelde in het vakblad Villa Media dat ze in 2020 inderdaad een flinke omzet hebben gedraaid. Hij zegt: “Ik heb het vaak gehoord: zo Titus, je doet die Zelfspodcast, daar heb je een ton mee verdiend toch? De omzet was inderdaad meer dan drie ton, maar dat gaat weer terug het bedrijf in.” ²⁵ En dat door het geld bij zowel de adverteerders, als bij de luisteraars te halen door donatiefuncties en merchandise die je kan aanschaffen.

En die merchandise of het verkopen van producten die te maken hebben met je podcast, daar ligt ook weer een kans om geld te verdienen. Zo vertelde ook Babette Rijkhoff mij in ons gesprek: “Er is ook geen vast recept voor. Je kunt eigenlijk op

verschillende manieren weer je geld verdienen. Je kan bijvoorbeeld ook ansichtkaarten verkopen die je van je podcast maakt. En dat je op die manier weer een geldstroompje creëert. En pin je er ook niet aan vast dat er maar één weg is.” ²⁶

En daar zijn een aantal goede voorbeelden van te vinden. Neem bijvoorbeeld de ‘Kaas’

podcast van Lieven Heeremans en Joppe Gelderloos die op hun website zijn begonnen met het verkopen van ‘Kaaskaarten’. Ze schrijven zelf: “Kaas maken kost geld en vooral tijd. Lieven rekende de kosten en resultaten van seizoen 1 uit en plaatste dat met

grafiekjes en plaatjes op zijn site om voor iedereen te lezen.

(https://heeremans.eu/#watkostkaas) De makkelijkste manier om ons te helpen is door de Kaaskaarten te kopen die Dianne Rijnbende voor ons heeft ontworpen. Iedere

23 Petje.af - Informatie onderaan de homepagina - https://petje.af/home

24 Informatie Zelfspodcast - Luisterkind worden - https://zelfspodcast.nl/luisterkind-worden/

25 Villa Media - magazine over journalistiek - uitgave van april 2021 - Bladzijden 58 t/m 61 - How to:

verdienen met je podcast

26 Gesprek met Babette Rijkhoff voor Oorwerkers - Femke Veltenaar - woensdag 26 mei 2021

(12)

aflevering van het eerste seizoen heeft een eigen ontwerp! De kaarten koop je per pakketje van 5 voor €10 inclusief BTW en verzendkosten. Je schaft de kaarten aan door eenmalig €10 te doneren op onze Petje.af pagina” ²⁷

En ook Chris Bajema die ik zelf sprak, heeft besloten om merchandise te verkopen.

Naast een t-shirt dat je voor €29.95 kunt aanschaffen via zijn website²⁸, kun je ook sinds juni 2021 bij een donatie van €35 euro of meer via de website van de Man met de microfoon, de ‘Man met de microfoon gids 2021’ ontvangen.²⁹ Zelf schrijft hij op zijn Instagrampagina: “Misschien ten overvloede nog een korte uitleg: Man met de microfoon is niet verbonden aan een omroep en ik ben voor inkomsten dus afhankelijk van

reclames en donateurs”³⁰

En dat Chris afhankelijk is van reclames en donateur legt hij ook nog eens uit in het boek ‘De Nieuwe Journalist’³¹. Hierin wordt beschreven hoe hij de zijn podcast opstart door een crowdfundingactie op te zetten via voordekunst.nl. ‘De crowdfunding was heel succesvol. Maar dat kun je maar één keer doen. Mensen funden je geen tweede keer.’

Ze beschrijven dat Chris in totaal van 62 mensen een bedrag €6930 ontving én doordat voordekunst.nl een jubileum vierde werden alle donaties tijdelijk verdubbeld.

Het crowdfunden van journalistieke initiatieven laat via internationaal onderzoek van het Pew Research Centre³² een significante groei zien. Via het internationale crowdfund- platform Kickstarter.com ontvingen eind 2009, 17 journalistieke projecten financiering via deze website. Slecht één jaar later is dit aantal meer dan verdrievoudigd, tot 64

journalistieke projecten in 2010. Deze groei zette door tot 173 geslaagde projecten in het jaar 2015³³

27 Kaaskaarten kopen van Kaas de podcast - Bestel Kaaskaarten - https://kaaspodcast.nl/#kaaskaarten

28 Merchandise Man de de Microfoon - https://manmetdemicrofoon.nl/merchandise/

29 Ja, ik wil doneren - Man de de Microfoon - https://manmetdemicrofoon.nl/ja-ik-wil-doneren/

30 @man_met_de_microfoon Instagram post 22 juni 2021 - https://www.instagram.com/p/CQamRAVF5La/

‘t Hof - Hoofdstuk 6. Heft in eigen handen - Hoe journalisten zelf verhalen uitgeven, bladzijde 101

32 Pew Research Center (2016) - Crowdfunded Journalism: A Small but Growing Addition to Publicly Driven Journalism

33 Pew Research Center (2016) - Crowdfunded Journalism: A Small but Growing Addition to Publicly Driven Journalism

(13)

Hoe verdien je geld als podcastmaker met de hulp van de overheid?

“Ik denk dat als je een diepgravende reeks journalistieke podcasts wilt maken, je daar fondsen of een omroep voor moet regelen. Anders is dat financieel gezien niet te doen.” - Vertelde Chris Bajema mij.³⁴

‘Op een paar uitzonderingen na worden alle succesvolle verhalende podcasts in Nederland gemaakt door grote mediapartijen, met de NPO als grootste speler.

Succesnummers als Bob (audiocollectief Schik), De Brand in het Landhuis (Simon Heijmans) en De Plantage van onze Voorouders (Maartje Duin en Peggy Bouva) zijn allemaal (grotendeels) met publiek geld bekostigd.’³⁵ wordt er benoemd in de Villa Media in een artikel over ‘verdienen met je podcast’.

Om grotere journalistieke podcasts en podcast-documentaires te maken stapt men

inderdaad vaak naar een fonds of een omroep. Het meest bekende fonds is het NPO Fonds.

‘Het NPO-fonds is onderdeel van de NPO en stimuleert hoogwaardige dramaproducties, documentaires en talentontwikkeling bij de publieke omroep, uitgezonden en geplaatst via radio, televisie en online. De NPO reserveert hiervoor per jaar 16 miljoen euro.

Alleen landelijke publieke omroepen kunnen aanvragen indienen bij het fonds.’³⁶ Daarbij wordt de Nederlandse Publieke Omroep dan weer gefinancierd door het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.

In de begroting van 2020 staat ‘De Budgetaanvraag voor 2020 bedraagt 798 miljoen euro met een aanvulling uit de AMr (Algemene Mediareserve) voor de bekostiging van de superevenementen in 2020 van 19,8 miljoen.’

‘Bij subsidie heeft de geldgever geen commercieel belang bij de inhoud van de podcast. Er kan wel een inhoudelijke link zijn.’ Zoals Peter de Ruiter toelicht in zijn boek ‘De Podcast Professor’

Om inzicht te krijgen in de projecten die geld hebben gekregen van het NPO Fonds, keek ik naar de toekenningen die het Fonds afgelopen jaren heeft gedaan. Een aantal grote

projecten hebben voor het produceren van een podcast (documentaire) een geldbedrag van de NPO gekregen. De afgelopen twee jaren ontvingen onder andere de onderstaande podcasts geld van het fonds:

35 Villa Media - magazine over journalistiek - uitgave van april 2021 - Bladzijden 58 t/m 61 - How to:

verdienen met je podcast

36 Informatie volgens de website van het NPO Fonds

(14)

De Deventer Mediazaak - VPRO - Annegriet Wietsma - Audio - Podcast documentaire - Productie - €65.000 - Besluitdatum: 14-07-2020

Buiten de Muren - NTR - Marjolein Knol - Audio - Podcast documentaire - Productie -

€62.120 - Besluitdatum: 03-03-2020

De plantage van onze voorouders - VPRO - Prospektor - Maartje Duin - Audio - Podcast - €75.000 - Besluitdatum: 16-07-2019

Een zo op het eerste oog, fors bedrag. Maar je moet je voorstellen dat, neem de podcast van Marjolein Knol, Buiten de Muren, niet enkel en alleen door Marjolein zelf wordt gemaakt. Alleen al in de informatie onder de afleveringen is het volgende te lezen: ‘Een productie van NTR, Autres Directions en Aldus’ producties voor DOCS en NPO Radio 1.

Mede mogelijk gemaakt door het NPO-fonds.’

Niet enkel en alleen Marjolein moet kunnen maken en leven van deze ruim zestigduizend euro, maar het gehele team dat achter haar staat. Een project dat maanden werk met zich meebrengt.

Ik sprak zelf met Babette Rijkhoff. Babette heeft onder andere voor VPRO Dorst de zesdelige serie ‘Sterk Water’ mogen maken waarin ze verhalen van het eiland Terschellingen laat horen.

Dorst noemt zichzelf het jonge ontwikkellab van de VPRO. ‘Getalenteerde jonge makers tussen de 18 en 34 ontwikkelen hier hun programma-ideeën en zichzelf. Bij Dorst krijgen makers de vrijheid om op hun manier verhalen te vertellen en nieuwe programma vormen te proberen. Dorst is de plek binnen de VPRO die haar deuren altijd open heeft voor de nieuwe generatie makers. Wij bieden deze makers de ruimte om te experimenteren, redactionele en productionele begeleiding en waar nodig ondersteuning van ervaren VPRO coaches.’

Aangezien de VPRO onderdeel is van de Nederlandse Publieke Omroep vond ik het erg waardevol om met Babette te kunnen praten over haar ervaringen bij Dorst.

In het jaarplan en de begroting van de VPRO van het jaar 2020 stond dat de VPRO

€225.000 van de ‘eigen bijdrage’ in Dorst zou stoppen.³⁷

“Wat zo leuk is, je dient zo’n plan in bij VPRO Dorst en zij geven je vervolgens eigenlijk allerlei workshops om bekend te worden met het maken van audio…Ze hadden ons natuurlijk geselecteerd omdat de plannen van ons aan zouden sluiten bij de VPRO. We spraken samen over topics als: wie is je luisteraar? Wat voor achtergrond heeft die persoon?

Wat is de kennis in het onderwerp? En vervolgens gingen we heel vaak met elkaar zitten om die plannen en bevindingen te bespreken. En na elke meeting scherpte je je plannen steeds meer aan en daardoor erg leerzaam en waardevol voor mij om mee te maken.” Aldus Babette.³⁸

37 VPRO jaarplan en begroting 2020 , Pagina 38

(15)

Echter is het pitchen van een plan of een aanvraag indienen ook al een klus die je niet zomaar onder stoelen of banken kunt schuiven.

‘Houd je aan alle voorwaarden van het fonds, wees concreet, schrijf een logisch betoog, kopieer niet één tekst voor alle fondsen maar individualiseer ze…’ Schrijft Peter de Ruiter in de Podcast Professor.

Voor jonge makers die willen experimenteren raadt Babette het pitchen bij Dorst erg aan. Ook is ze zelf ‘Studio Bezemkast’ aan het opstarten waar ze jonge makers onder andere tools wilt meegeven om een project te pitchen.

“...ik vind het ook erg belangrijk dat makers geld verdienen met hun werk. Dus daar neem ik je dan ook in mee. Hoe je dat dan aanpakt. Hoe je een portfolio opbouwt. Hoe je een pitch schrijft. Over hoe je naar een redacteur, naar een museum, of een andere plek toe stapt waar je je podcast voor zou willen maken. Dan zie je hoeveel

verschillende manieren je wel niet kunt aanvliegen!” ³⁹

(16)

Hoe verdien je geld als podcastmaker met de hulp van opdrachtgevers?

Tijdens de tweede opnames voor Oorwerkers, sprak ik met Michiel van de Weerthof. Michiel maakt een podcast genaamd ‘GEEL’ en werkt daarnaast voor verschillende opdrachtgevers.

Hij heeft onder andere gemaakt voor of samengewerkt met: het Van Abbe museum, het Jeroen Bosch ziekenhuis en het Stedelijk museum Breda.⁴⁰

Hij zegt zelf: “Met GEEL verdien ik niks, maar door GEEL verdien ik goed. GEEL is mijn eigen kindje. Dus als ik voor opdrachtgevers werk, dan ja tuurlijk denk ik na over de

doelgroep en over voor wie ik iets maak. Maar in GEEL mag ik doen wat ik zelf wil. Want ik ben compleet zelfstandig, krijg er geen knaken voor, het is puur in mijn eigen tijd, wat natuurlijk ergens wel ontzettend dom is. Maar in dat geval is GEEL wel een tip, want ga gewoon iets doen! Laat zien wat je kan en wat je wil! Get out there!” ⁴¹

Michiel heeft ervaren dat wanneer je geld wilt gaan verdienen met je podcast, dat het dan van belang is om te laten zien wat je kunt. Een soort visitekaartje voor de

opdrachtgevers. Ook Chris Bajema vertelt in ons gesprek over zijn ervaring met het contact leggen met bedrijven. Voor zijn eigen podcast ‘Man met de microfoon’, was hij aan het begin van zijn podcastcarrière op zoek naar sponsoren: “Kijk, toen ik begon, heb ik de KLM aangeschreven, de NS, grote bedrijven waarvan ik dacht: dat is interessant.

Het gaat over Nederland. Deze bedrijven waren niet geïnteresseerd en ik was ook heel benieuwd of die later niet gewoon met hun eigen podcast zouden gaan komen. En jawel hoor! Die kwamen een paar jaren later met hun eigen podcast. Maar dat is dan een branded-podcast.” ⁴²

Deze grote (maar ook kleine bedrijven) werden jaren later opdrachtgevers voor audio- makers en begonnen inderdaad hun eigen branded podcast. De Nederlandse

Spoorwegen, waar Chris Bajema onder andere contact mee zocht, werd later de opdrachtgever van Babette Rijkhoff.

“Ik heb voor de NS meegewerkt aan de podcast ‘Luisterruit’. Ik was betrokken als één van de vele makers en ik had niet direct contact met de opdrachtgever. Dat deden twee anderen mensen voor mij, die de boel aansturen. Zij gingen dan vervolgens makers verzamelen van ‘wie kan er allemaal meewerken door het jaar heen?’

Ik heb zoveel plezier gehad tijdens het maken van deze podcast. Dat deden we ook met een groep makers en dan maakte we rondom één thema een aflevering. En dat was

40 Michiel van de Weerthof - Gewerkt met /voor o.a.: https://michielvandeweerthof.nl/#over

41 Gesprek met Michiel van de Weerthof voor Oorwerkers - Femke Veltenaar - woensdag 24 maart 2021

(17)

super leuk omdat iedereen ook weer z’n eigen point of view meebracht. Eigen creatieve hersenspinsels.”⁴³ vertelt ze mij.

Babette is in de basis opgeleid tot journalist en is via VPRO Dorst in het maken van audio gerold. Als ik haar vraag of je nog autonoom kan blijven tijdens het maken van een branded-podcast vertelt ze het volgende: ‘Ja dat kan. Zeker als je heel erg gaat werken vanuit ‘het verhaal’. En dat je niet een ‘wij van Wc-Eend, adviseren Wc-Eend’

reclame maakt, maar dat je écht gaat vertellen. Eigenlijk hoe we dat ook deden met Luisterruit. Dat je allerlei verhalen in en rondom de trein gaat maken. Want het ging echt helemaal niet over ‘koop nu je voordeel-uren-abonnement’ maar het ging om het

verhaal.” ⁴⁴

Naast Chris, Michiel en Babette, sprak ik ook met Botte die werk doet voor opdrachtgevers. Hij maakt onder andere een podcast voor het Nederlands Philharmonisch Orkest en Rijkswaterstaat. Op de dag dat ik hem sprak was hij ‘s ochtends op pad geweest voor de BBC. “Toevallig was ik vanmorgen op pad voor BBC World service, wat echt zo’n gig is die echt maar eens in de zoveel tijd voorbij komt. Ja ik weet niet precies, I don’t know hoe dat loopt in die wereld, maar ineens bellen ze dan met de vraag of je langs wilt gaan bij een kunstenaar om vragen te stellen en om wat reportage werk te verrichten. Ik kick daar enorm op. En ik vind het ontzettend gaaf om voor dat medium te mogen werken maar ik vind het ook gewoon intrinsiek leuk om audio op te nemen…” ⁴⁵

(18)

Conclusie

Kun je als podcastmaker geld verdienen met het maken van podcasts? Ik denk dat we kunnen concluderen dat dat het geval is. De aanvliegroutes zijn divers en voor iedereen verschillend.

Volgens Chris Bajema ligt de weg bij het durven en ligt de basis bij het bedenken van een ‘goed format’. Eentje waarin je vrij kunt bewegen om te maken waarvan jij denk dat het gemaakt moet worden. “je moet eigenlijk meteen met een goed format komen. En ik heb zelf ook wel best wel lang nagedacht, want ik dacht: ik moet écht met een heel sterk format komen, waarin ik ook echt zoveel mogelijk ruimte heb om zelf ook écht te doen wat ik leuk vind. Dus het moet persoonlijker, je moet opzoek gaan naar een soort

regelmaat die je de mensen kan bieden en mensen moeten elke keer wél weten: oké dit kan ik verwachten. Dus je moet echt meteen, vanaf het begin af aan, een heel goed idee maken nu...En dat is wel het fijne van podcast, dat het zó breed is, je kan alles vinden.

Dat je misschien ook bevestiging kunt vinden in het feit dat jij iets anders wilt doen dan wat iedereen al doet. Of zou moeten doen.” ⁴⁶

Dat daar vervolgens geen ‘vast recept’ voor bestaat benadrukt Babette Rijkhoff

nogmaals in ons gesprek: …”Pin je er ook niet aan vast dat er maar één weg is. Je kan én werk maken voor opdrachtgevers én je kan autonoom werk maken.” ⁴⁷

“Begin vooral met maken! Ga het gewoon doen. Want je kan, en dat weet ik uit ervaring, je kan uren, maanden, dagen spenderen aan het maken van plannen, maar er is niets zo leerzaam als het maar gewoon proberen. En die probeersels hoef je niet te

publiceren. De nul aflevering van de Eeuw is ook nooit gepubliceerd.” ⁴⁸ - Botte Jellema Maar de allerbelangrijkste factor om ook daadwerkelijk geld te gaan verdienen met je podcast is ‘het daadwerkelijk online plaatsen van je audio-werk’.

“Ik denk dat het als eerste heel slim is om je werk online te zetten. Dus wat je gemaakt hebt. Zodat opdrachtgevers ook kunnen zien wat jij in je mars hebt. Wat een beetje je stijl is en of dat misschien een beetje bij de opdrachtgever past. Zo heb ik gewoon nog steeds dat mensen mij vanwege Sterk Water kennen en mij daarom vragen of ik voor hen ook iets wil maken. Dus hoe klein ook, zet je werk in de etalage. Gooi het op je Instagram. Maak een website voor jezelf waarin je wat vertelt over jezelf. Zo dat opdrachtgevers je kunnen leren kennen. Meters maken.” ⁴⁹ - Babette Rijkhoff En het dan vervolgens niet loslaten en ritme blijven houden in het publiceren:

“Bij het maken van podcasts krijg je vaak geen instant resultaat terug, je moet het gewoon volhouden. En dat lijkt mij best lastig als je er niet meteen een beloning voor krijgt. Je moet

(19)

het allemaal zelf doen. En als na jaren blijkt dat je maar niet lijkt weg te gaan en er nog steeds bent, dan zal je blijkbaar wel een goeie zijn. Maar dan heb je wel allemaal boomers die je in de weg zitten en geen plaats maken voor de nieuwe generatie. Het is eigenlijk een hele rare symbiose hoe de ouwe lui en jonge lui interacteren met elkaar. Want de jongelui hebben de oudelui nodig en de oudelui hebben de jongelui ook nodig.” ⁵⁰ - Michiel van de Weerthof

“Probeer je kansen te pakken en probeer op verschillende paarden te wedden. Ontdek jezelf telkens opnieuw. En probeer dingen uit.” ⁵¹ - Babette Rijkhoff

50 Gesprek met Michiel van de Weerthof voor Oorwerkers - Femke Veltenaar - woensdag 24 maart 2021

(20)

Bibliografie / Bronnen

Boling, K., & Hull , K. (2018). Undisclosed information – serial is my favorite murder:

examining motivations in the true crime podcast audience 2018.

Hammersley, B. (2004, 2 12). Audible revolution. Opgehaald van The Guardian:

https://www.theguardian.com/media/2004/feb/12/broadcasting.digitalmedia Newman, & Gallo. (2019). News Podcasts and the Opportunities for Publishers.

Pew Research Center (2016) - Crowdfunded Journalism: A Small but Growing Addition to Publicly Driven Journalism

Sjoerd Arends & Erwin van ‘t Hof - De Nieuwe Journalist, van traditioneel naar modern freelancen - Uitgeverij AUP

Peter de Ruiter - De Podcast Professor, leert je podcasts luisteren en maken - Van Duuren Media

Villa Media - magazine over journalistiek - uitgave van april 2021 - Bladzijden 58 t/m 61 - How to: verdienen met je podcast

Podcastaflevering – de Eeuw van de Amateur - Botte Jellema - Aflevering 186 ‘Upperclass tompouce en banaan van de straat - met Paulien’

Podcastaflevering – de Eeuw van de Amateur - Botte Jellema - Aflevering 187 ‘kan je beluisteren als je Vriend van de Show bent!’

Podcastaflevering – de Eeuw van de Amateur - Botte Jellema - Aflevering 188 ‘Dolly grip, boventonen en de egelboot’

Trouw - 10 februari 2021 – Ally Smid – Podcastmaker Chris Bajema duikt in de gele

Kanarieboekjes: ‘Je drijft weg naar een wereld die er ooit was’ - https://www.trouw.nl/cultuur- media/podcastmaker-chris-bajema-duikt-in-de-gele-kanarieboekjes-je-drijft-weg-naar-een- wereld-die-er-ooit-was~b99ed186/

Petje.af - Informatie onderaan de homepagina - https://petje.af/home Kaaskaarten kopen van Kaas de podcast - Bestel Kaaskaarten - https://kaaspodcast.nl/#kaaskaarten

Merchandise Man de de Microfoon - https://manmetdemicrofoon.nl/merchandise/

Donatiepagina Chris Bajema - Ja, ik wil doneren - Man de de Microfoon - https://manmetdemicrofoon.nl/ja-ik-wil-doneren/

@man_met_de_microfoon - Instagram post 22 juni 2021 - https://www.instagram.com/p/CQamRAVF5La/

Informatie Zelfspodcast - Luisterkind worden - https://zelfspodcast.nl/luisterkind-worden/

(21)

Interview met podcastuitgever Anne Janssens. - ‘Poen pakken in de podcastpolder: alleen nog weggelegd voor de absolute top - Quotenet.nl -

https://www.quotenet.nl/entertainment/media/a32659852/poen-pakken-in-de-podcastpolder- alleen-nog-weggelegd-voor-de-absolute-top/

Toekenningen van het NPO Fonds - Audio segment - https://npo- fonds.nl/toekenningen/toekenningen?platform=7&page=4

Verantwoordingsdagstukken 2020 - Financieel Jaarverslag van het Rijk 2020 -

https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/verantwoordingsdag/verantwoordingsdagstukken- 2020

Begrotingen NPO - Begroting voor het jaar 2020 - https://over.npo.nl/organisatie/openbare- documenten/begroting-1

Rijksoverheid- Welke fondsen zijn er voor de ondersteuning van mediaproducties? - https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/media-en-publieke-omroep/vraag-en- antwoord/fondsen-ondersteuning-mediaproducties

Over VPRO Dorst - https://www.vpro.nl/dorst/over/meer-over-vpro-dorst.html Adverteren - Dag en Nacht Media - https://www.dagennacht.nl/adverteren-in- podcasts/informatie/

Trouw - Ally Smid - ‘Podcastmaker Chris Bajema duikt in de Gele Kanarieboekjes: ‘Je drijft weg naar een wereld die er ooit was’ https://www.trouw.nl/cultuur-media/podcastmaker- chris-bajema-duikt-in-de-gele-kanarieboekjes-je-drijft-weg-naar-een-wereld-die-er-ooit- was~b99ed186/

Dag en Nacht Media over Vriend van de Show - https://www.dagennacht.nl/vriend-van-de- show/

Kaas kaarten van Kaas de podcast. - Lieven Heeremans en Joppe Gelderloos - https://kaaspodcast.nl/#kaaskaarten

Michiel van de Weerthof - Gewerkt met /voor o.a.: https://michielvandeweerthof.nl/#over VPRO jaarplan en begroting 2020 , Pagina 38 -

https://www.vpro.nl/evenementen/2020/vpro-algemene-ledenvergadering-2020.html

(22)

Transcriptie van het volledige gesprek met Chris Bajema Woensdag 17 maart 2021

C: Gelukkig is Paulien technischer dan ik. Ik laat de opname nu al lopen!

F: Mag ik Chris zeggen?

C: Ja tuurlijk! Ik schrok al dat je u zei.

*Femke moet lachen*

F: Nou super leuk. Ik ga voor de zekerheid kijken of ik alles goed aan heb staan! Zo. Het is ook wat op deze manier! Ik had ook nog nooit met Zoom gewerkt…

C: Ja ikke wel een paar keer, maar niet op deze computer blijkt dus. Ik heb natuurlijk allerlei microfoon ingangen en uitgangen en dat heeft ‘ie net de verkeerde gekozen. Maar het is goed gegaan.

F: Gelukkig maar! Zullen we allebei een keer klappen? Ik weet niet of je eerst nog iets van mij wilt weten trouwens?

C: Ja zo! Laten we eerst alvast klappen!

F: Oké!

*Klappen allebei*

C: Ik was eerst met klappen. Dat we dat allebei dan alvast weten. Maar ik vraag me af, of dat met die klap allemaal goed gaat. Want er zit natuurlijk altijd een soort vertraging in denk ik dan.

F: Ja of we tellen een keer af, is dat iets?

C: Ja nee maar, die klap is wel goed, maar ik weet niet of je het onder elkaar kan leggen.

F: Nee, ja ik moet daar denk ik mee gaan puzzelen maar nee ja, daar kom ik vast wel uit!

C: Nee maakt ook niet uit.

F: Ik heb voor zo dadelijk een aantal vragen op papier staan. Ik heb een soort introductie. En het worden losse podcast afleveringen voor jonge makers en ik heb ook vragen ingestuurd gekregen. Dus ik zou zo dadelijk willen beginnen met een kleine introductie en daarna heb ik dus vragen.

C: Ja.

F: Ik weet niet of je nog iets over mij zou willen weten?

C: Ja! Want het is van Fontys in Tilburg toch?

F: Ja klopt. Ik studeer journalistiek in Tilburg en ik kom zelf uit Eindhoven. En ik studeer daar een Condor-richting en dat is dan weer een aparte tak. Als de vogel.

C: Ja, ja!?

F: En dat houdt in dat je leert vanuit je intrinsieke motivatie. Ze zeggen dan eigenlijk van ‘hé jij zit in dit leerjaar en aan het einde van het schooljaar moet jij dit en dit hebben behaald..’

C: En hoe je dat gaat doen mag je zelf weten?

F: Exact.

C: Oké!

F: Ik heb bij WPG uitgevers rondgelopen in Amsterdam voor een half jaar en ik ben nu sinds vorig schooljaar begonnen met een podcast over een ansichtkaart die ik ooit op een

rommelmarkt heb gekocht.

C: Oh! Oh ja, leuk!

F: En ik wist niet wat het verhaal achter de ansichtkaart was en nu blijkt dat er een heel verhaal achter zit met generalen en..

C: Oh te gek!

F: Dus ja voor mij ook, ik ben ook nog aan het leren, maar het is leuk om te leren door het zelf te gaan doen.

(23)

C: Ja!

F: Dus ja, dat is een beetje wat ik aan het doen ben! En natuurlijk heel veel luisteren! En daarmee ook leren van de mensen in het werkveld, dus dit is alleen maar top. Dus dit kan ik hopelijk ook aan mijn andere studiegenoten laten horen en hopelijk hebben die er ook wat aan!

C: Ja wat leuk! Wat goed. En wat ga je met die ansichtkaart doen? Maak je daar ook een radioprogramma van of schrijf je daar over?

F: Nou ik ben daar een podcast over aan het maken. Ik ben denk ik toen de eerste lockdown begon, zat ik echt met mijn handen in het haar want ja, de verhalen zijn vaak buiten, dat zul je mogelijk wel herkennen, maar hoe ga je dan toch achter die verhalen komen in een audiovorm? En toen dacht ik: hé die kaart heb ik liggen en heb ik ooit gekocht omdat ik hem gewoon mooi vond op de rommelmarkt, maar iemand heeft hem ooit verzonden.’

C: Ja, ja, ja!

F: Wie heeft hem verzonden? En wat is het verhaal er achter? En toen ben ik gewoon ansichtkaarten experts gaan mailen

C: Oh wat goed.

F: En toen dat de kaart ansich niet zo bijzonder was, maar degene die hem had geschreven blijkbaar wel. Dus nu ben ik in Amerika uitgekomen en ga ik over een paar weken met een meneer uit Amerika bellen.

C: Oh wat goed!

F: Dus ja, dat doe ik een beetje. *moet lachen*

C: Nou klinkt heel leuk. En ben jij daar een beetje de enige in? Of zijn er nog meer mensen die dat doen?

F: Ik merk, in mijn klas ben ik eigenlijk de enige die met audio bezig is. Er wordt heel vaak met beeld gewerkt en schrijven natuurlijk.

C: Ik heb één keer les gegeven en toen wilde iedereen sportjournalist worden in Tilburg.

F: Echt!?

C: Is dat nog steeds zo of dat niet?

F: Nou die vraag werd gister toevallig nog gesteld, we hadden namelijk een stuk in de krant gelezen, maar wij kennen verder eigenlijk niemand die echt sportjournalist wilt worden.

C: Oh nou dat was toen een soort van trend dan misschien!

F: Echt! Grappig!

C: Ja dat denk ik dan ja. Dat verbaasde mij ook ja.

F: Nee ja, heel veel geschreven, heel veel met beeld, dus ja. Maar ik ben in mijn klas een beetje het audiomeisje.

C: Nou wat goed. Leuk!

F: Nou, zullen we beginnen!?

C: Begin maar!

F: Oké nou ik heb even een introductie, want ja, het wordt dus een programma , dus ik ga gewoon beginnen.

C: Ja. Begin maar.

F: Het is een absolute eer dat hij vandaag mijn aller eerste gast wilt zijn. Volgens Het Parool is hij de eerste Nederlandse radiomaker die de stap heeft genomen om zijn eigen

zelfstandige podcast te beginnen. In 2014 schreef hij dat zijn lievelings radioprogramma

‘Wiretap’ van Jonathan Goldstein was. En op dit moment duikt hij in zijn podcast in de naoorlogse Gele Kanarieboekjes. Mijn naam is Femke Veltenaar en je luistert naar de aller, aller eerste aflevering van Oorwerkers. Een podcast voor de podcastmakers van de

(24)

toekomst. Met vandaag, een van mijn grote voorbeelden in de aller eerste uitzending , lieve allemaal, de Man met de Microfoon, Chris Bajema!

C: Jeej! Nou wat goed, dankjewel.

F: Hier komt nog een klapbandje onder.

C: Nou wat goed, dank je wel. Wat een eer allemaal.

F: Nou ja. Goedemorgen Chris. Fijn dat je er bent.

C: Ja heel goed.

F: En we hadden al wat technische problemen want we spreken elkaar op afstand, maar het lukt.

C: Ja het is gelukt! Het lag aan mij.

F: Nou,,, ja dat…

C: Mijn computer was niet goed afgesteld. Zo iets.

F: Dat maakt niet uit. Sowieso gek op afstand op deze manier.

C: Ja!

F: Ten eerste, hoe gaat het met je in deze tijd?!

C: Ja heel goed! Euh, ik ben eigenlijk heel lekker aan het maken nu!

F: Ja!

C: Vroeger was ik een podcast die elke maand uitkwam en vorig jaar bij de eerste lockdown ging ik opeens elke dag een programmatje maken. En dat de gehele eerste lockdown lang eigenlijk. Ik wist niet hoe lang die zou duren dus dat was uiteindelijk 81 dagen. En toen bedacht ik me, en dat is wel handig, en dat kan ik denk ik wel om elke week uit te komen.

F: Ja want in de eerste lockdown was het nog zoeken, je was volgens mij de eerste die daar echt mee begon, die echt dacht: oké hier moeten we wat mee gaan doen.

C: Ja.

F: Toen vroeg je ook van, hoe is het voor jullie (de luisteraars)? Hebben jullie een verhaal over opgesloten zitten? Maar je was nog zoekende naar…

C: *neemt het over* naar de vorm.

F: Ja! Ja, hoe was dat?

C: Ja dan ben ik op m’n best! Dat vind ik heel erg leuk!

*Femke moet lachen*

C: Toen de lockdown begon op 12 maart, toen voelde ik de week daarvoor al iets aankomen, en toen dacht ik: ik ga gewoon elke dag iets fictiefs schrijven en dan dat uitzenden. Dus ik had twee dagen geschreven en scenes opgenomen met acteurs en de derde dag dacht ik: ‘Nee! Volgens mij is dit niet wat ik nu moet maken.’ Toen bedacht ik me dat ik niet iets fictiefs moet maken maar dat ik het erg gewoon over moest gaan hebben wat er bij ons thuis gebeurt en vragen of mensen met verhaal in willen bellen. En dat is

geëvalueerd. Want ik had eerst een hele vrolijke eind-tune waarbij ik op een soort musical achtige wijze ‘corona’ zong

F: *lacht* Oh ja!

C: Maar toen vielen de eerste echte doden en toen dacht ik: ja dit kan niet meer! Dus toen is de eind-tunes weer wat minder vrolijk geworden. En mijn zoontje Wiek kreeg een rubriek, mijn moeder kreeg een eigen rubriek. Dus ja, zo langzamerhand ontstond er een vorm. En dat vind ik heel leuk. Ook om dat nu achteraf nog een keer te beluisteren hoe dat dan zich ontwikkeld heeft.

F: Ja, ja zeker. En ook las ik dat je gemiddeld zo’n 100.000 downloads per maand hebt. Dat las ik in een artikel van De Trouw, maar dat dat in de lockdown ineens ontzettend omhoog ging.

(25)

C: Ja! Maar je hebt natuurlijk afleveringen, want als je elke dag een aflevering hebt dan schiet dat enorm omhoog. Dus toen waren het er ineens 500.000 downloads in een maand.

Maar dat komt natuurlijk ook doordat die mensen dan in één keer al die afleveringen achter elkaar willen luisteren.

F: Ja

C: Nee maar dat ging heel goed. En ik merkte ook dat mensen zich veel meer betrokken voelde en veel meer verhalen gingen inbellen en dat wist ik van te voren ook wel, want dat is nu weer veel minder. Want mensen zijn weer gewoon met hun eigen werk bezig en hun eigen beslommeringen en toen zaten we écht met z’n allen binnen en wisten we even niet wat we moesten doen.

F: Nee. Alsof het ergens normaal aan het worden is.

C: Ja, nou een beetje wel denk ik!

F: Ja want een podcast maken in de lockdown, was dat een grotere uitdaging?

C: Euhm, nou ik vind het het leukste om de straat op te gaan en om mensen dingen te vragen, dus om gewoon op wild vreemde mensen af te stappen en dat kon niet meer. Dus dat was op zich wel een uitdaging. Maar aan de andere kant vond ik het eigenlijk ook super leuk dat mensen inbelde met verhalen. En het verschil daarbij is dat als je een wild vreemde aanspreek op straat, ten eerste weet je niet of A: zo iemand met je wil praten, of B: of ‘ie een verhaal heeft. En bij luisteraars die inbellen met verhalen, die gebruik ik niet allemaal, maar ik spreek de meeste wel, maar dat weet je in ieder geval dat ze een verhaal hebben.

F: Ja. En welke is je het meeste bijgebleven?

C: Oef nou dat weet ik niet zo goed. Ik weet wel in de eerste week van de lockdown vertelde iemand een verhaal over dat ze was ingesneewd. Op skivakantie, ze was dan een chalet- meisje. En ze moest dan familie verzorgen ergens in Oostenrijk geloof ik. Maar dat huis was ingesneeuwd. Maar zij vertelde heel goed én zij kon ook, en dat hoopte ik ook, zij kon ook de link leggen met de coronaperiode waar we op dat moment inzaten.

F: oh ja.

C: Want toen kwamen net alle vele patiënten op de ic’s terecht en ze kon echt ontzettend goed vertellen. Want ze had een soort ramp meegemaakt, met een lawine…

F: Ja ik weet dat nog!

C: …er waren heel veel slachtoffers gevallen. En toen zei ze: ‘ik reed terug in de trein vanuit het skigebied naar Nederland en hoe verder ik van dat gebied af kwam, hoe minder mensen van de ramp gehoord hadden. In Nederland bestond de ramp gewoon niet.’ Zei ze tegen mij.

En dat is eigenlijk hetzelfde als corona, want hoe verder weg je bent denk je ‘het zal wel’, maar ineens kwam het heel dichtbij. En dat vond ik heel mooi. Dat zij die link, en dat probeer ik natuurlijk stiekem er onbewust in te leggen. Je vertelt een verhalen over opgesloten zitten van vroeger, maar mijn verhaal gaat ook over nu.

F: Ja! Ja. Maar dus het is anders.

C: Ja heel anders!

F: Want je staat natuurlijk bekend om het rijden met de bus.

C: Ja!

F: In 2018 schreef Het Parool over een dat eraan zat te komen toen. En dat heb ik

teruggevonden en daar schreven ze dus dat je de eerste Nederlandse radiomaker was, die de stap nam om podcasts te gaan maken. Met de bus. Hoe ben je gekomen waar je nu bent?

C: Ja, nou ik was gewoon documentairemaker en hoorspelmaker in Hilversum, maar daar is niet zoveel plek voor op de zender.

F: Hmm

(26)

C: En toen wilde ik heel graag een programma maken en niet een losse documentaire of een los hoorspel en toen zei ik: kan ik niet gewoon een podcast gaan maken? Dat werd net heel erg populair in Amerika. En toen zeiden ze ‘nee dat mag niet’. ‘Want een podcast is geen ‘uitzenden’ en wij moeten uitzenden’. En toen bedacht ik me dat het allemaal wel heel erg lang kon gaan duren. Want alles in omroepland duurt erg lang.

F: ja.

C: Als een soort diesel. Dus ik bedacht: als ik nu gewoon zelf begin, dan kan ik alvast aan de slag. Want zij zullen uiteindelijk vast ook wel podcasts maken, maar nu gewoon nog niet.

Dus toen ben ik gewoon begonnen in 2015.

F: Maar dat waren dus de radiozenders toen?

C: Ja. Een podcast was gewoon iets heel raars en dat mocht niet. Toen besloot ik zelf te beginnen. En bedacht ik me ook: als ik als een van de eerste ben, dan kan ik misschien wel wat aandacht genereren. Dus toen heb ik wat kranten aangeschreven, zo van: Hé hier begin ik mee. En dat vonden ze wel interessant en toen kreeg ik al vrij snel een vrij groot aantal luisteraars. Omdat daar aandacht voor was. En zo is dat langzamerhand gegroeid.

F: Ja want hoe ben je dan precies begonnen? Want je zei geld. Heb je gecrowdfund?

C: Oh ja! Ik heb een crowdfund-actie gedaan in het begin. En ik heb subsidie gekregen. En ik dacht: ik zoek er een sponsor bij. Dat lukte me het eerste jaar niet. Maar het tweede jaar wel omdat ik al wat afleveringen kon laten horen. En toen heeft de Coffee Company mij gesponsord en toen maakte ik ook iedere maand een verhaaltje over de Coffee Company.

F: Ja haha.

C: En dat was ook heel leuk. Want ik dacht ook al, en dat merkte ik wel in Hilversum, dat was een keer op een avond of op een middag, die ging over nieuwe vormen van audio en toen waren ze heel kritisch over het feit dat ik voor mezelf begon en dan zou er misschien zelfs reclame gemaakt kunnen worden.

F: Ja

C: Oeh ben je dan wel onafhankelijk als journalist. En toen dacht ik: oh ja hier moet ik heel erg mee oppassen. Dus ik heb echt expres in het begin een sponsor gezocht die bij mij paste. Want ik zat zelf altijd bij de Coffee Company. En toen bedacht ik me: dan moet ik het ook helemaal zelf gaan vormgeven. Dus toen heb ik gewoon hele mooie, leuke verhaaltjes voor ze gemaakt en ze hebben mij daar ook alle vrijheid in gegeven. En dat was heel leuk, maar viel ook heel goed bij de luisteraars. Ik hoorde bijvoorbeeld dat Justin Bieber een keer een koffie had gedronken bij de Coffee Company…

F: *Femke moet lachen*

C: …en toen heb ik een hele grappige reconstructie gemaakt van: nou waar kwam ‘ie dan binnen. Wat bestelde hij. Wat deed ‘ie toen? Dus dat was heel grappig. Dus op die manier op een hele andere manier, heb ik er ook commercials in verwerkt.

F: Want ik denk ook dat, dat is denk ik ook waar wij als jonge makers tegenaanlopen van, waar begin je nu eigenlijk? Want zo’n crowfundingactie daar ben je mee begonnen, maar hoe ben je dat, ben je daar een soort reclame voor gaan maken? Hoe ben je dat gaan doen? En denk je dat het werk wat je hiervoor hebt gedaan, dat dat hielp bij het crowdfunden?

C: Ja dat denk ik wel, want ik was wel bij een groep documentairemakers betrokken bij het programma PLOTS bijvoorbeeld. Dat was een documentaire programma van de VPRO en dat had ik ook een tijd mede gepresenteerd voordat ik voor mezelf begon.

F: Oh!

(27)

C: Dus dat hielp wel. Ja dat denk ik wel. En het hielp daarbij dus ook wel, dat ik er als eerste mee begon, ook wel. Dus dat het nu weer een stuk moeilijker is om op te vallen aan die grote zee aan podcasts die er nu zijn.

F: Ja zeker! Ja! Als paddenstoelen komen ze uit de grond!

C: Ja!

F: Ja zeker. Dat denk ik ook. En de Coffee Company kwam, maar het eerste jaar dus nog geen sponsor. Heb je het gevoel dat dat heeft geholpen om te bewijzen van ‘Hé jongens, dit ben ik, hoor wat ik heb gemaakt en sponsor mij?’

C: Nou nee, want die sponsoren dat was niet zo. Want de Coffee Company die hebben het bijvoorbeeld na dat ene jaar nog een keer verlengd.

F: Ja?

C: En toen dacht ik dat ik wel een nieuwe sponsor kon vinden, maar die vond ik helemaal niet! Want ik ben daar A; niet goed in. En B: wat ik had verwacht dat na twee a drie jaar de bedrijven wel geïnteresseerd zouden zijn in podcasts , was nog helemaal niet zo. Dus eigenlijk pas sinds vorig jaar écht aan de hand. Dus toen kon ik opeens weer geen sponsor vinden en had ik weer geen sponsor. En nu op dit moment sponsort Theater de Kleine Komedie mij.

F: Ja?

C: Wat natuurlijk heel raar is, want er is helemaal geen theater nu in corona-tijd. Maar ze zeiden ‘nou we doen het toch!’

F: Oké! Ja en ik hoorde FBTO voorbij komen?

C: Nou ja en dat is dus iets anders. Er is een bedrijf dat voor mij nu advertenties verkoopt.

Dus dan komen er losse advertenties vóór iedere aflevering. Ze kiezen dan bijvoorbeeld voor 50.000 downloads en na die downloads verdwijnt de advertentie weer.

F: Ohh!

C: Dat bedrijf krijgt dan een gedeelte en ik krijg een gedeelte van dat geld. En dat zijn, en daar maak ik dan soms ook wel weer een persoonlijk dingetje voor, maar die verdwijnen erin en eruit en die verhaaltjes van die sponsoren die blijven er altijd in staan.

F: Ja oké. Maar weet jij dan van te voren al wie wij als luisteraar gaan horen in zo’n advertentie? Of dat niet?

C: Ja ja ja! Want ik keur ze altijd goed.

F: Oké!

C: Dan zeggen ze bijvoorbeeld van nou: dit bedrijf wil 30.000 downloads voor dat bedrag en dat zeg ik van ‘nou dat is goed’.

F: Ja oké. Ja want toen ik jou een mailtje stuurde vertelde ik dat had gelezen in het boek ‘De Nieuwe journalist. Waar je ook vertelde over het zelf uitgeven van verhalen. Dat je die stap ook maar moet proberen te zetten, maar ook lees ik wel dat dat nog best een moeilijke zet kan zijn. Voor nieuwe makers is dat nog best wel spannend, zeker als er al zoveel podcasts zijn.

Nu pak ik heel even mijn pot erbij. Ik heb een soort van grabbelton gemaakt, want volgens mij zit er een vraag tussen. Vroeger mocht ik van mijn moeder nog wel eens grabbelen in de speelgoedwinkel, maar als je dat 22 bent dan is dat niet meer zo vanzelfsprekend. Dus ik dacht ik pak er gewoon zelf een. Dus ik ga er even een vraag bij pakken.

Eens even kijken. Deze eerste vraag is van Albert. Hij is derdejaars journalistiek student en hij zegt: Chris, even een vraag. Het lijkt mij heel lastig om een sponsor te zoeken, te

benaderen en een financieel voorstel te doen als je nog niet een aantoonbaar groot publiek hebt. Hoe vlieg jij zo’n gesprek aan, want het gaat immers om heel veel geld!?

(28)

C: Ja dat is dus heel moeilijk want dat lukte mij ook niet. Pas toen ik kon laten zien dat ik heel veel luisteraars had, kon ik iemand overtuigen van ja, waarschijnlijk gaat dat groeien. Ja is het voor jullie interessant om mee te doen? Dat is natuurlijk best wel raar om te zeggen van volgens mij *maakt zijn zin niet af* Want bij de Coffee Company deden ze echt helemaal überhaupt niet aan marketing. Wat ik ook helemaal niet wist. Ze zeiden ook van ja: we hebben helemaal nergens reclames. Toen dacht ik ‘oh ja, dat is me eigenlijk nooit

opgevallen.’ Maar toen was er dus heel toevallig iemand bij de Coffee Company en die zei van ‘Hé maar die podcast die luister ik en die is heel leuk, dus we moeten dat gewoon doen!’

Dus je moet eigenlijk ook maar gewoon geluk hebben. Ook. Maar je moet met hagel schieten eigenlijk. En soms schiet je raak en soms niet. Kijk, toen ik begon, heb ik de KLM aangeschreven, de NS, grote bedrijven waarvan ik dacht: dat is interessant. Het gaat over Nederland. Nou die waren niet geïnteresseerd *moet lachen* en ik wist ook, ik was heel benieuwd of die later niet gewoon met hun eigen podcast zouden gaan komen. En jawel hoor, die kwamen een paar jaren later met hun eigen podcast. Maar dat is dan een branded- podcast. Terwijl ik probeer de hele tijd duidelijk te maken aan bedrijven: luisteraars willen liever niet luisteren naar branded-content, maar die willen wel naar mij luisteren. En dan smeer ik jullie merk mooi in een programma wat helemaal los staat van alles. Maar bedrijven vinden het voor hun eigen ego heel fijn om te kunnen zeggen; wij hebben ook een podcast.

F: Ja

C: En dan is het ego, dat wordt meer gestreeld met ‘we hebben een eigen podcast’ dan ‘we zitten met een klein verhaaltje in de podcast van Chris’.

F: Terwijl het ga jou en mij voornamelijk ook het verhaal.

C: Ja ik denk dus uiteindelijk dat het meer effect heeft gehad voor de Coffee Company, wat heel slim van ze is, dat ze in mijn programma zitten dan dat ze zelf zouden zijn begonnen met een eigen podcast.

F: Maar euh, wat is jouw mening over de podcasts van de bedrijven? Ja dat is een gevaarlijke vraag misschien.

C: Ja ik luister zelf, ja dat vind ik wel ingewikkeld.

F: Ja want ik vraag me dan gelijk af, welke podcasts van een bedrijf klik je zelf ook daadwerkelijk aan?

C: Ja nou niet.

F: Als ik zelf zo nadenk vind ik dat best wel lastig omdat zelf echt geïnteresseerd ben in die onderzoekende en journalistiekere verhalen.

C: Ja kijk. Ik ben geïnteresseerd in makers en in verhalen en niet in merken.

F: Ja maar dat lijkt mij dan inderdaad lastig. Want je bent dan een maker en je moet ook opeens bezig zijn met ‘Hé hoe ga ik mezelf op de kaart zetten?’ Een soort marketing stukje, en diep van binnen ben je dan die maker en geen ‘geldpersoon’ om het maar even zo plat te zeggen.

C: Nee maar dan is ook eigenlijk de tip voor Albert, dat is om een goed podcast idee te hebben wat je dan aanbiedt aan een podcastbedrijf dat advertenties inkoopt. Nee hoe heet dat nou, waarbij advertenties worden geplaatst. Iemand die advertenties voor je regelt. Dat is het! Ik denk dat dat de betere stap is nu. En die schieten ook als paddenstoelen uit de grond. Dus je moet dan gewoon een goed plan hebben. Want dat was ook, toen ik net begon, want als ik aan een podcast begin moet dat denk ik aan een paar voorwaarden voldoen. Want als ik radio maakte, de mooiste radiodocumentaires, dat vonden wij althans zelf, was wanneer je jezelf er volledig uitknipte en dat je dan alleen het verhaal vertelde van degene die ging interviewen. En ik dacht: nee, als ik naar die Amerikaanse voorbeelden luister, dan is een podcast, volgens mij win je daar meer luisteraars mee als je ook gewoon