Met alle respect
Werkvorm over het vijfde gebod van de Tien Geboden: eer je vader en moeder. Kort gesprek, Bijbelverhaal en rollenspel.
In dit item staat het vijfde gebod van de Tien Geboden centraal: Eert uw vader en uw moeder, opdat uw dagen verlengd worden in het land dat de Here, uw God, u geven zal. De eerste vier geboden gaan over de wijze waarop wij met God en Zijn schepping om behoren te gaan. Vanaf het vijfde gebod leren we hoe wij .ten opzichte van onze medemensen moeten staan. Het gaat hier om normen en waarden. In deze laatste zes geboden wordt ons een meetlat aangereikt waarlangs wij ons gedrag tegenover elkaar kunnen afmeten.
Voor wie 9-12 jaar Duur
40+ minuten
Onderdeel van programma
Exodus Koningen & Kronieken Lucas
Achtergrondinformatie
"Eert uw vader en uw moeder, opdat uw dagen verlengd worden in het land dat de Here, uw God, u geven zal."
Als we dit gebod bekijken, komen er een aantal vragen bij ons boven. Wat is eren nou eigenlijk precies? Wie zijn je vader en moeder nog meer, behalve je echte vader en moeder? En hoe moeten we het laatste gedeelte van dit gebod begrijpen? Laten we beginnen met de eerste vraag. Wat is eren? Het Hebreeuwse woord 'eren' betekent letterlijk: 'gewicht geven' Ook wij spreken wel van een gewichtig iemand, als we bedoelen dat die persoon belangrijk is. Als we in het woordenboek het woord 'eren' zoeken, dan vinden we dat eren met achting en erkenning te maken heeft.
Iemand eer geven is iemand een hoog aanzien geven.
'Eert uw vader en uw moeder' wil dus zeggen dat wij met respect naar hen moeten kijken en luisteren. Dat zij voor ons belangrijk moeten zijn en dat wij aan hen gewicht moeten toekennen.
Maar wie zijn dan je vader en moeder?
Natuurlijk zijn dit in de eerste plaats de mensen uit wie je geboren bent. Dit zijn meestal ook de mensen die je opvoeden. Vaders en moeders zijn in alle tijden en alle culturen erg belangrijk. Van hen leren kinderen hoe zij moeten leven. Hoe zij de akker moeten bewerken, hoe ze de kudde bijeen kunnen houden, hoe ze ruzies kunnen voorkomen, en hoe zij God kunnen vereren.
De vader en moeder hebben al de nodige levenservaring opgedaan en zijn -soms door schade en schande- wijs geworden.
Maar niet alleen de vader en moeder als ouders zijn belangrijk. Zo bestond in Israël (in die tijd in ieder geval) ook veel respect voor de oudsten. Als er bijvoorbeeld in een Israëlische gemeenschap problemen waren, dan ging men naar de oudsten van de stam, om raad te vragen. Door hun levenservaring was het inzicht van deze oudsten belangrijk voor de Israëlieten.
Dit verschijnsel komen we natuurlijk in veel meer culturen tegen. We kunnen concluderen dat niet alleen de bloedband belangrijk is voor het ouderschap. Ouderschap heeft ook met wijsheid te maken, met mensen die je belangeloos raadgeven. Je ouders zijn een voorbeeld voor je, in de breedste zin.
Zo was er een paar jaar geleden een SIREreclamecampagne, die vertelde dat je als kind wel duizend ouders hebt: je vader en moeder, de meneer op straat, je trainer, je onderwijzeres, je broer, je buurman, een tante en ga zo maar door met het opnoemen van mensen die -zonder verdere belangen- jou de weg wijzen om een goed mens te zijn. Het is daarom goed om deze mensen een belangrijke plaats in je leven te geven.
Maar wat als deze mensen nou niet het beste met je voor hebben en je misbruiken of kleineren?
Waar blijf je dan met je respect? Wij hebben een spreekwoord dat zegt: 'Ere wie ere toekomt'. Als mensen slechte raadgevers voor jou zijn, dan hoef je ze ook niet als raadgevers te respecteren. Dit betekent niet dat je ze respectloos moet behandelen ... Ook zij zijn geschapen door Gods hand. En
we hebben uit de eerdere geboden al geleerd dat we met respect met de schepping om moeten gaan. Maar het betekent wel dat je hun raad in de wind kunt slaan en hun voorbeeld niet op hoeft te volgen.
Tot slot het laatste gedeelte van het vijfde gebod: 'Opdat uw dagen verlengd worden in het land dat de Here, uw God, u geven zal.' Staat God hier met een koektrommeltje klaar? Zo van: wie zoet is krijgt lekkers? Ik denk het niet. Ik denk dat we het laatste zo moeten lezen: als wij respectvol met onze raadgevers omgaan, dan is de kwaliteit van ons leven goed.
Voorbeeldige verhalen
De volgende twee verhalen kunnen jullie gebruiken ter illustratie van het vijfde gebod. Het eerste verhaal is het verhaal van koning Achaz. Achaz is de vader van Hizkia en geeft zijn zoon zo'n slecht voorbeeld, dat Hizkia uiteindelijk alle daden en werken van zijn vader ongedaan maakt en daarna het voorbeeld volgt van koning David. Hizkia bewijst zijn vader dus geen eer, maar zoekt een ander voorbeeld om zo een goed en respectabel mens te worden.
Een andere illustratie van het vijfde gebod is de gelijkenis van de verloren zoon. Deze vader is juist een voorbeeld van respect en vergevingsgezindheid. Dit verhaal is in bijna iedere kinderbijbel te lezen.
Warming-up
Vraag de kinderen om om de beurt iemand te noemen die zij de beste vinden, en de reden waarom. Geef als voorbeeld: Mijn vader is de beste, want ... Laat de kinderen deze zin aanvullen.
Vertel vervolgens iets over het vijfde gebod. Maak daarbij gebruik van de achtergrondinformatie uit dit item.
Na deze inleiding gaan we naar het verhaal van Achaz en Hizkia. In 2 Koningen 16 e.v. vind je de letterlijke tekst. Hieronder een heldere bewerking.
Achaz en Hizkia
Je vader en moeder zorgen ervoor dat het thuis allemaal goed gaat. In een heel land is de koning eigenlijk een soort van vader, die ervoor moet zorgen dat het in zijn land goed gaat. Maar niet elke koning is goed. Zo was er in het land Juda ooit een slechte koning. Dat verhaal staat in de Bijbel.
Deze koning heette Achaz. Achaz deed alleen maar wat hij zelf leuk vond. Hij was beste maatjes met de koning uit zijn buurland en aapte die koning in alles na. Maar eigenlijk had Achaz de afspraak met God dat hij zich aan Gods regels zou houden. Die regels vind je in de Tien Geboden.
Maar Achaz kwam niet op het idee om naar God toe te stappen en te vragen hoe hij zijn land het best kon besturen. Nee, Achaz kijkt naar de koning van het buurland, die allemaal van die grappige
afgoden vereert. Achaz laat vlak bij de Tempel van God, in Jeruzalem, een altaar maken voor een afgod. En hij maakt offerplaatsen op elke heuvel in het land, in plaats van alleen in de Tempel.
En als de vijand de stad Jeruzalem aanvalt, dan vraagt Achaz niet aan God om hulp! Nee, Achaz rent naar zijn vriendje uit het buurland en vraagt of die hem kan helpen. Je begrijpt dat het zo niet goed gaat met het volk van Juda, en hoe de profeten ook waarschuwen, koning Achaz gaat
gewoon door. Tot op de dag dat hij sterft.
Dan wordt zijn zoon Hizkia koning. Hizkia heeft gezien wat zijn vader allemaal gedaan heeft en hij vindt zijn vader een heel slecht voorbeeld. Hij wil dat slechte voorbeeld zo snel mogelijk vergeten en hij zoekt zijn voorbeeld bij een goede koning: koning David!
Het eerste wat Hizkia doet, is al die altaren voor de afgoden weer afbreken. Zo blijft er nog maar heel weinig over wat het volk aan die slechte koning Achaz doet denken. Hizkia vertrouwde op God. Hij was trouw aan de Heer en hield zich aan alle geboden die God, via Mozes, aan het volk Israël gegeven had. En God stond naast hem en hielp hem. En alles wat Hizkia deed lukte hem.
Het tweede verhaal is de gelijkenis van de verloren zoon, te vinden in de Bijbel in het boek Lucas, hoofdstuk 15, vers 11 en volgende. Deze gelijkenis is prachtig beschreven in de Woord voor Woord kinderbijbel.
Verwerking door expressie
Na het voorlezen gaan we met het thema aan de slag in de praktijk. Het volgende verhaal kan door de kinderen uitgespeeld worden in de vorm van een toneelstukje. Aan het eind mogen ze zelf een vierde scène bedenken van Jan samen met zijn vader. Praat na over elke scène. Wat vinden de kinderen van de inhoud? Kennen zij erfstukken uit de familie? Dit kunnen ook wijze uitspraken zijn of leefregels die van vader op zoon of van moeder op dochter gaan: familietradities en
familiewijsheden bijvoorbeeld.
Wat zou jij doen en denken als je Jan was in scène 2 en in scène 3? Bedenk samen een andere scène 3, waarin Jan zijn vriend Patrick vraagt om mee te gaan naar de juwelier en daarna naar Six Flags.
Familiegeheimen
"Kijk jongen, dit horloge heb ik vanmiddag van je opa gekregen. En later, als jij groot bent, dan is het voor jou." Papa trekt voorzichtig aan de gouden ketting die uit zijn broekzak hangt en haalt het horloge tevoorschijn. Het is een prachtig horloge, verstopt in een gouden kastje met allerlei mooie versieringen erop. Als papa het kastje opendoet dan ziet jan in het deksel staan: Jan * Pieter * Jan . Jan trekt z'n wenkbrauwen vragend op, en z'n vader legt uit: "Kijk, die laatste Jan dat is mijn vader, en Pieter is mijn overgrootvader en die Jan is weer zijn vader. En ik ben weer een Pieter, en jij een Jan. Snap je?! Dit horloge gaat steeds van Jan naar Pieter en van Pieter weer naar Jan."
Jan knikt. Z'n vader loopt naar de keuken om het kostbare familiehorloge aan zijn moeder te laten
zien, en Jan kijkt weer naar de tv.
Er is een reclame van Six Flaqs. Daar zou hij wel heel graag naar toe willen, maar dat kan-ie op z'n buik schrijven. "Veel te duur", zegt papa altijd.
's Avonds ligt Jan in bed en denkt na. En dan, dan krijgt hij een superidee.
Hij zal aan z'n vader vragen of hij het horloge nu al mag. Het wordt later toch van hem ... En als hij het horloge dan nu krijgt, dan gaat-ie er gelijk mee naar een juwelier om het te verkopen. Want je ziet hem toch niet lopen met zo'n ouderwets geval! Een digitaal horloge met een chronometer is veel leuker. En van het geld dat hij van de juwelier krijgt, daar kan hij mooi van naar Six Flaqs, samen met z'n vriend Patrick. Tevreden draait Jan zich nog eens om: goed idee, Jan. Droom er maar vast van.
Daar staat Jan. Om hem heen drommen mensen. Het schemert al een beetje maar de stemming zit er nog goed in bij de bezoekers van Six Flaqs. Vanuit de ene attractie lopen de mensen lachend en duwend naar de volgende. Een eindje verderop staat alweer een lange rij. Iedereen lacht en
schreeuwt, maar Jan kan wel huilen. Hij ziet Patrick nergens meer. En wat misschien nog wel erger is: zijn rugzak, die hij af moest doen bij de Goliath, is weg. Nergens kan hij hem meer vinden. En daar zat zijn treinkaartje in, en zijn mobieltje, en het overgebleven geld van het horloge ... Wat moet hij nu doen?
Liedsuggestie: Een vader had twee zonen (uit: Alles wordt nieuw II,lied 20).
