MEDISCH CONT T. De Centrale Raad voor de Volksgezondheid INHOUD

(1)

MEDISCH CONT T

OFFICIEEL ORGAAN VAN DE KONINKLIJKE NEDERLANDSCHE MAATSCHAPPIJ TOT BEVORDERING DER GENEESKUHST Hoofdredacteur: W. J. Royaards - Redactiesecretaris: J. J. van Mechelen - Besfuur: K. Vaandrager, voo,rzitter; Prof. Dr. A. Kummer, vice-voorzitter; Dr. C. de Groof, secretaris (Vijverlaan 8, Rotterdam); Dr. M. van der Stoel, penningmeesler; A. J. M. van Susante

De Centrale Raad voor de Volksgezondheid

DE gezondheidszorg in Nedefland is in handen van verschillende autoriteiten, lichamen en personen. Ho- gere en lagere overheidsorganen (rijk, provincie, ge- meente, semi-overheidsinstellingen) houden zich daarmee bezig, evenals talrijke particuliere organisaties en instellingen. Bovendien is de gezondheidszorg voor een groot deel in handen van beoefenaren van vrije beroepen. Ieder, die geen allesomvattende staats- gezondheidsdienst wenst, kan zich slechts verheugen over de kansen, die in ons land aan bet particulier initiatief worden gegeven. Niemand zal echter willen ontkennen, dat deze v~rgaande differentiatie ook een gevaar van versnippering en daardoor ontstane te- kortkomingen in zich draagt. Om die reden was men na de bevrijding, toen in 1945 de gezondheidstoe- stand van ons volk zo sterk was achteruitgegaan en veel opnieuw moest worden opgebouwd, overtuigd van de noodzaak een Commissie van advies in te stellen, waarin de deskundigen op het gebied van de

INHOUD

13e Jaargang - 9 mei 19.58 - No. 19

De Centrale Raad voor de Volksgezondheid . 305 Centrale Spuitensterilisatie voor huisartsen . 306 Kanttekeningen bij de van Ziekenfondswezen gegeven toelichting op de ,,Regeling en Klapper" 308

Verklaring doodsoorzaak . . . 310

Jaarverslag L.S.V . . . 311

Rust in Deventer teruggekeerd . . . 314

Wet Geneesmiddelenvoorziening . . . 314

Uitreiking Dicke-medaille . . . 315

Landelijk ziekenhuiscongres . . . 316

Fellowship W.G.O . . . 316

Nationaal Wit-Gele Ilruiscongres . . . 316

Ingezonden stukken . . . 317

Redactie en abonnementen-administratie:

Keizersgracht 327, Amsterdam, Tel. 33300

volksgezondheid tezamen konden komen om zich te beraden over de vraag, welke maatregelen moesten worden genomen. Deze Commissie (die echter in de tot voor kort vigerende Gezondheidswet niet voor- kwam) werd genoemd de Centrale Commissie voor de Volksgezondheid. Daarin hadden, naast ambtelij- ke leden, vertegenwoordigers van particuliere organisaties en andere deskundigen zitting.

In de nieuwe Gezondheidswet van 18 januari 1956 in werking getreden op 1 december 1957 - - is aan dit na de oorlog opgerichte advieslichaam een wet- telijke status verleend onder de naam Centrale Raad voor de Volksgezondheid. Op maandag 28 april jl.

heeft de Minister van Sociale Zaken en Volksgezond- heid deze Raad geinstalleerd. In de plechtige, grote vergaderzaal van de Sociaal Economische Raad te 's-Gravenhage (die bijna de indruk maakt van een vergaderplaats van een wetgevende vergadering!) zag men bijeen de vertegenwoordigers van verschillende overheidslichamen en die van het particulier initiatief in de zorgvuldig afgewogen getalsverhouding van 17 op 17. Zoals men zich zal herinneren is over deze pariteit in onze volksvertegenwoordiging een zware strijd gestreden. De vertegenwoordigers van het particulier initiatief zijn representanten van de artsen, apothekers, tandartsen, Kruisverenigingen, ziekenhuizen, ziekenfondsen en de Nationale Federatie voor de Geestelijke Volksgezondheid. Aan de andere kant van de tafel zag men de vertegenwoordigers van de Gezondheidsraad, Hoofdinspectie Volksgezondheid, Rijksinstituut voor de Volksgezondheid, Ziekenfonds- raad, Voedingsraad, Arbeidsinspectie, Sociale Verze- kerings Bank en de besturen van provinci~n en ge- meenten.

Ieder die, zoals wij, van de ietwat verhoogde tri- bune af mocht neerzien op dit uitgezochte en hetero- gene gezelschap, kon de sterk gedifferentieerde en heterogeen samengestelde opbouw van onze volksge- zondheidszorg voor zijn ogen zien opgesteld. Het ver- manende woord, waarmede Zijne Excellentie de Raad installeerde, oproepende tot eenheid en samenwer- 305

(2)

king, klonk als een klok; ook in die zin, dat het de aandacht vroeg voor het niet laten verlopen van de tijd zonder werk te verzetten! Doelende op de lange periode, welke nodig is geweest voor her vinden van een passende samenstelling der respectievelijke ver- tegenwoordigingen, zeide de Minister, dat de tijd van passen en meten thans voorbij was en dat het werk nu moest gaan beginnen.

Het werk van deze Centrale Raad voor de Volks- gezondheid zal dienen te bestaan in het overleg tussen de samenstellende delen bij het volvoeren van een ieders taak. Daarnaast - - zoals de voorzitter zeide in zijn slotwoord: een nieuw element in vergelijking met vroeger - - zaI de taak van de Raad zijn het geven van gevraagde en ongevraagde adviezen aan de Minister over zaken, die voor de Volksgezondheid van belang zijn. Tenslotte zal de Raad ook bet overleg tussen de Minister en particuliere instellingen moeten bevorderen. Dit laatste is voor de Centrale raad een opdracht, waarvan de mogelijkheden nog moeten worden ,,verkend".

Onze Koninklijke Nederlandsche Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst heeft in de Centrale Raad voor de Volksgezondheid een belangrijke ver- tegenwoordiging. Zij behoort met haar vijf leden tot de sterkst gerepresenteerde groepen. Bij het werk, dat deze Raad zal gaan verrichten, en de wijze, waarop dat zal geschieden, heeft onze Maatschappij dus een belangrijk aandeel en daaraan inhaerente verant- woordelijkheid. Volledigheidshalve mogen de namen van onze vertegenwoordigers worden genoemd. Het zijn: Dr. P. J. van den Burg (specialist), H. Frese (huisarts), Prof. Dr. A. Th. L. M. Mertens (hoog-

leraar in de Sociale Geneeskunde), S. Spijer (directeur G.G.D.) en G. Dekker (secretaris-penningrnees- ter der Maatschappij).

Het blijkt, dat de Centrale Raad voor de Volks- gezondheid, die aldus 28 april werd ge'fnstalleerd, nogal eens wordt verward met de Gezondheidsraad.

Dit laatste college wordt ook in de nieuwe Gezond- heidswet genoemd, doch bestond reeds eerder. Het is, in tegenstelling tot de Centrale Raad, een weten- schappelijk college, dat tot taak heeft de Minister van voorlichting te dienen met betrekking tot de stand der wetenschap ten aanzien van de vraagstukken op her gebied van de volksgezondheid, en waarvan de leden rechtstreeks worden aangewezen door de Kroon op grond van hun wetenschappelijke des- kundigheid. De leden zijn dus gd~n vertegenwoordigers van organisaties en insteUingen. De Gezond- heidsraad kan zijn werkzaamheden in door zijn voorzitter samengestelde commissies uitoefenen.

Het is niet onmogelijk dat tot de verwarring van Gezondheidsraad met de Centrale Raad voor de Volksgezondheid heeft bijgedragen bet feit, dat de Kroon het voorzitterschap van beide Raden heeft ge- legd in handen van 66n persoon, te weten Dr. J. Wes- ter. Met voortvarendheid heeft collega Wester (die juist dezer dagen werd benoemd tot Ridder in de Orde van de Nederlandsche Leeuw) de hem toever- trouwde werkzaamheden ter hand genomen, nadat een lange periode van voorbereiding was vooraf gegaan. Moge de nieuwe Centrale Raad voor de Volks- gezondheid blijken een nuttige instelling te zijn en moge zijn werk vruchten opleveren, welke de gezondheid van bet Nederlandse yolk ten goede komen. R.

Centrale Spuitensterilisatie **voor Huisartsen *)**

Door Dr. 1. Th. H. Grond, chirurg St Jozef Ziekenhuis, Deventer, en W. A. Moeys, apotheker der Deventer Ziekenhuizen.

VERMEERDERING v~n konnis brengt als onoaatkoombare consequentie mee een aangepas0e, geperfectioneerde techniek. Zo heeft een laeter iazicht in steriliteitsproble- men en een beter begrip van het resistentievraagstuk er- toe geleid, dat men thaaas de volgende eisen meet stellen .aan de sterili~eit van iaajectiemateriaal:

1) Sterilisatie wordt niet bereikt door uitkoken bij 100%

betrouwbare steriliteit wordt eerst verkregen door ver- hitting op 121 ~ gedurende 20 mi, nuten.

2) Fen spuit en/of naald, die eenmaal gebruikt is, is niet meer steriel en mag niet worden gebruikt voor een tweede injectie, ook niet bij de~elfde patient.

3) De spuit dient steriel gereed te zij,n voor onmiddel- 306

lijk gebruik; het monteren wn gesteriliseerde onderdelen tot een spuit betekent een ersastige bron van fouten tegen de steriliteit.

4) Steriel en niet steriel materiaal moet in 6~n oogopsl~g als zodanig herkenbaar zijn.

5) Vervoer en opslag van het gesteriliseerde materiaal meet makkelijk en zonder gevaar voor de sleriliteit kurmen geschieden.

Daarnaast moet ui~eraard ook voldaan word.on ann de eisen:

6) Het lekken van spuiten, bet verstopt of stomp zijn van naalden moet niet eerst blijken op her moment van d.e injectie.

7) De gehele voorziening meet op economisch verant- woorde wijze ktmnen geschiedem waa~bij o.a. slijtage en breuk mede in de berekening moeten worden opgenomen.

*) Voor het motief tot plaatsing van dit artikel zie men in dit nummer ,,Rust in Deventer teruggekeerd" onder de rubriek ,,Uit de Afdelingen", blz. 314.

(3)

Door het inrichten van een Centrale Spuitensterilisa- tie (C.S.S.) heeft men deze problemen in het moderne ziekenhuis bevredigend opgetost. Met recht kan men zich echter afvragon, hoe de huisarts deze peffectione- ring beziet. Zij,n omstandigheden en outillage makea het hem oamogelijk aan de gestelde eisen te voldoen, terwijl hij zieh toch realiseert dat steriliteitsnormen voor huisarts en ziekenhuisarts gelijk zijn.

Naar orme mening is het derhalve noodzakelijk, dat het ziekenhuis hier de huisarts te hulp komt en hem de steriliteitsvoorziening biedt, die hOzel[ onmogelOk kan verzorgen. Nu de C.S.S. van het St. Jo~efziekeadauis sin& zes ma ~anden deze service aan huisartsen geeft en de voorziening tot wederzijdse tevredenheid ftmctio~eert, willen wij gaarne ingaaJa op een verzoek van de Redactie van Medisch Contact, om de w~kwijze van deze C.S.S.

nader te bcschrijven.

Sterilisatie van het rnateriaal Daar vele van de voorz~eningeaa worden bepaald door de keuze van de sterilisatietechniek, beginnen wij met de bespreking hiervan. De algemene voorkeur voor hete- lueht-sterilisatie, delen wij niet. Zonder op de gehele pro- blemat~ek in te gaan, geven wij hier de axgumenten die voor ons doorslaggevemd zijn ~eweest:

a) Steriliseren in eeza hetelucht-sterilisator betekent steriliseren in een isolator, waaxbij de warmte voor een helangrijk deel door ge~eiding moet worden overge- bracht; de eerste consequentie hiervan is, dat de ver-

Poedervouwmachine, die het papier op maat gesneden aflevert.

eiste temperatuur in de spuiten eerst na lange tijd wordt bereikt. De tijd, voor afkoeling vereist, is even- redig lang.

b) Om voldoende warmtedoorstrali~ng te krijgeaa moet de hetelucht-sterilisator met zorg worden ingepakt, zo- dat tussen de spuiten 'door warmtecireulatie mogelijk is; dit iaapakken vereist veel tijd. Irapakken in gesloten blokken betekent: geen zekerheid over de steriliteit van de centraal ~eplaatste spuiten.

c) Hetelucht-sterilisatie vereist verpakking van de spuiten in metaal. Behalve de enorme investering, die dit vraagt, betekent de gesloten metalen doos een tweede

Ledenvergadering L.S.V.

De Landel~ike Specialisten Vereniging zal haar eerste gewone ledenvergadering in 1958 houden op zaterdag 7 juni, des middags te 2 uur in ,,Espla- nade" te Utrecht.

Voor de volledige agenda, met vermelding van het voorstel tot reglementsherziening en de toelichting daarop, zie men Medisch Contact no 17 van 25 april, bladz. 282.

be[emmering voor het sterilisatieproces, met als gevolg een veel langere sterilisatietijd.

A1 deze bezwaren vallen weg bij gebruik van stoom door het enorme doordringende vermogen van stoom bij hoge druk. Daar verder het steriliseren en drogen in de autoclaaf een bewerking is, die [n de operatie-afdeling meerdere malen per dag plaats vindt, hebben wij voor deze werkwij~ gekozen.

Verpakking van het materiaal De keuze ,,sterilisatie met stoom" m.aakt bet mogelijk als verpakkingsmateriaal papier te gebruiken. In navol- ging van de heer Jak, apotheker van het O.L. Vrouwe- Gasthuis te Amsterdam, hebben wij verpakking in poe- derpapier gekozen. ,De voordeleaa zij.n:

a) De steriliteit van de inhoud is, blijkens herhaalde bae- teriologische contr61es, ook na maanden aaog betrouw- baar.

b) De inhoud van het pakje is door de vexpakking heen te voelen en te zien.

c) Het niet meer steriel zijn van de inhoud blijkt uit het feit, dat de verpakking gescheurd is; fouten zijaa uit- gesloten; verzegeling zoals bij verpakking in metaal nodig is, is overbodig.

d) Vervoer en opslag van gesteriliseerd mater[aal is een- voudig.

e) Door gebruik van een poedervouwmachine, die het papier gevouwen en op maat gesneden aflevert, is het inpakken een simpele bewerking geworden; dubbel omslaan en dichtnieten van de einden voltooit de verpakking.

f) De verpakking is goedkoop en vereist nauwelijks in- vesterix~g.

Reiniging De k, euze van her reinig~ngsmateriaal is moeilijk, daar in een zi~kemhuis vele .afdelingen en diensten hun eisen stellen. Zo blijken bijvoorbeeld alle quaternaire amrno- niumbasen ongeschikt, in verband met on~auwkeurig- heden die daardoor kunnen ontstaan bij laboratorium- bepalingen. Na ampele overwegingen en proeven hebben wij besloten tot 1% lysoform in aqua dest. (liq. formal- dehydi saponatus)als primair reinigingsmiddel. (0ok bruikbaar is 1% lysoh liq. cresoli saportatns).

De procedure van reinigi~g en controle verloopt als volgt:

A. op de afdelingen: 1) di,rect na gebruik wordt de spuit via de naald ge-Culd met 1% lysoform, leeg gespo- ten, weer via de ~aald gevuld en met de naald gewapend 307

(4)

neergelegd in een bak met 1% lysoform. Spuiten en naalden blijven daar liggen tot her moment van haleve- ring, dan teeggespoten en naar de C.S.S. gebracht; 2) spuitea en naalden, die met pus ha aanraking zijn geweest, ondergaaJn dezelfde bewerki~g, r~adat zij eerst zijn uitgekookt (in water bij 100 ~ op de afdeli~ng waar zij zijn gebruikt. Deze hewerking is eigenlijk overbodig maar is va~ betarig als algemene hygi~nische maatregel enter voorkoming van eontactinfecties.

B. Op de C.S.S.: 1) de spuiten worden uit elkaar genomen en de spuitdeten en naalden worden i~n roest- vrijstalen bakken gespoeld en doorgespoten met soda- water (ter verwijderi~g van de lysol); bet ma~eriaal wordt tijd~ns deze bewerkhag gecantroteerd, naalden die stomp zijn of haakjes vertonen worden geslepen; 2) het materiaal wordt uitgewassen en doorgespoten met kraanwater,-(uitwassen v~n de soda-oplossing); 3) het materiaal gekookt in aqua dest. (uitw,asse~t van de zouten van het kraanwater); 4) de spuiten wordem weer in elkaar gezet; uiteraard zijn alle zuigers onderling uitwis- selbaar en is het materiaal zo gekozen dat de spuiten gemoateerd s~eriliseerbaar zijn; 5) spuiten en naalden worden apart verpakt i,n de papieren hulzen.

C.S.S. voor Huisartsen Uiteraazd is her v.a~ her grootste belang dat de huisartsen zich strikt houden ann de rehaig~ngsvoorschriften, zoals die zijn vastges~eld voor de afdelhagem. Om de zekerheid te hebben, dat reiniging niet met andere middelen wordt na~estreefd, 1,evert de C.S.S. zelf de 1%

lysoform ann de huisartsen.

Om de administratie tot een minimum te beperken is de volgende regeling getroffen. De huisarts abonaeert zieh voor een bepaald kwantum spuiten per week. Hij betaalt de aanschaf van deze spuiten eenmaal ha de vijf jaar. Naalden worden gratis verstrekt. Elke week ont- vangt de arts zoveel spuiten en naalden terug als hij in- levert; gebroken spuiten worden mee ingeleverd en ver- goed. De arts betaalt per jaar per spuit een bedrag voor de service. Er wordt geen administratie gehouden van her werkelijk gebruikte aantal; het besteld,e kwantum wordt als basis aangehouden. Daar ieder dit kw.antum heeft kunnen vaststellen na een proefl~eriode va,n twee maanden, lijkt een redelijke basis voor deze ~aststelli~g aanvcezig. Bij aeuut ~ekort helpt de C.S.S. de huisarts onmiddellijk zonder enige kosten; bij chronisch tekort dient de ,arts zijn kwantum te verhogen.

Literatuur: The Plaa'mmg and Organization of Central Syringe Services. 1957. The Nuffield Provincial Hos- pitals Trust, London.

Kanttekeningen

bij de van her Ziekenfondswezen gegeven toelichting op de',,Regeling en Klapper"

DE toelichthag, va~wege het Ziekenfondswezen gegeven op de komende ,Regeling en Klapper 1958" (Medisch Contact 25 a~il 1958) verdient wel enige aandacht, juist w, at de grondslage~ der regeli,ng betreft. De toelich~i~g in extenso, zoals deze ons is aangeboden ha

,,Do-

308

cumentatle" van het Gemeenschappelijk Overleg Zie- kenfondsen van 15 april 1958, kan daarbij beter als uit- g~ngsptmt dienen, omdat enige zeer relevante uitspraken in de samenvatting van ,,Medisch Cantact" achterwege zij~n geblevem.

Waxmeer wij afzien vara ,,verboden middelen" als des- iadectaJntia, g~notmiddelen, cosmetica en ta~dpasta -- middelen die nauwelijks tot priacipiSle beschouwingen aanleidhag zullen gevext -- is in die toelichting het volgende prhacipe vastgelegd: een ver7,ekerde behoeft een medicament nooit zelf te betalen. Acht de behandelend arts ee~ niet-toegestaan geneesmiddel toch aangewezen, dan vraagt hij dit ann bij de controlerende instantie va~

het ziekenfonds; komt hij hiermee niet tot overeenstem- miaag, d~n wordt de vraag voorgelegd a~n de Centrale Medisch-Pharmaceutische Commissie; komt hij hog niet tot o~ereemstemming, dan 1.evert de apotheek af zonder machtighag doch voor fondsrekemiaag en de zaak komt achteraf voor de Commissie va~a Toezicht.

in de toelicht~ng van het G.O.Z., doch niet opgenomen in de samenvatting van ,,Medisch Coaatact", staat nog het volgende: ,,Er ktmanen zich gevallen voordoen, waarin eon arts bij herhalhag afwijkt va~ de tussen zijn org~nisatie en de fandsen overeemgekomen regelen en daarmee blijk geeft deze regelen niet te willen naleven.

(Dit betekemt in de eoxitekst toch o.a.: dat de arts bij herhalhag, ondanks blijvende afwijzing, reeepten afgeeft).

Boeken de bemoeihagen van de Commissie van Toezicht ge~n resultaat, dan zal het fonds, zonodig v~a zijaa orga- nisatie en ha over~g met de artsenorga~isatie, maatre- gelen moeten berameaa om de arts aansprakelijk te stel- len voor de door z(in houding veroorzaakte schade (eursiveringen va~ ondergetekende)."

Dit geheel schij~t mij te leiden tot de volgende eon- clusies:

1. Een fondsverzekerde mag niet weten dater -- buiten de ,,verbodeaa middelea" ~ medicamenten bestaan, welke eeri arts zou willen voarschrijveLn, doch die het fonds niet toestaat. Is deze conclusie oaajuist? Wat be- teke~nt dan, dat ,,e~n verzekerde niet kan wete~n, wat wel en wat niet voor fondsrelcen~ng wordt verstrekt" 0aoofd- stuk Lijst van middelen waarop verzekerden geeaa reeht hebben, al. 1)? Merkwaardig woord: kan! Een verzeker- d,e kaaa toch weten war de voorwaardcn en regels va~

zij.a v erzekerhag zij,n, b.v. door dit te vrage~ area zij~a ziekenfonds of ann zijaa raadsman: de arts. Ja, hij be- hoort als verzekerde de omvalag en grenzen van zijn

9

r te wetenI Of: mag hij het eigenlijk niet weten?

Ibn de toelichting vain de G.O.Z.-z~ekenfondsen komen i,n het hoofdstuk ,,grondslagon ~zaxt regeSng en klapper"

hog de volgende uitsprakeaa voor: ,,Wij hebben reeds ge- constateerd, dat nan de R, egeli,ng en Klapper de bedoe- li.ng ten grondslag ligt, een zo doelmatig mogelijke ge- r~eesmiddelenvoorzienhag te bevordereaa, in begiaasel staa,n voor het bereikem van dit doel twee wegea open.

De eers~e weg richt zich tot de verzekerde en beperkt diens recht op genees- en verb~ndmiddelen. Bij de tweede weg neemt de arts vrijwillig op zich in zijn voorschrijven de met de ziekenfondsen overeengekomen regelen i~n ach~ te nemen. Het volgen va~ de eerste weg zou er- toe [eid~-a, dat de verzekerde (de leek) zelf uit voor hem

(5)

ACCOUNTANTSKANTO01~

A. H. BUITENKAMP

Lid Ned. Orde van Accountants Lid Ned. Insfituut van

Belastingconsulenten E P E - QUICKBORNLAAN 6 Telefoon K 6780-552

Verzorging van alie Assuranti~n Hypotheken en Financieringen

door

Assurantiekantoor

BERGMAN,

Voorsferweg 15 - ZWOLLERKERSPEL Telefoon K 5200-6193

LANI]

Foto-cine

goede voorlichting

op foto-wetenschappelijk gebied LEIDSESTRAAT 104

(t.o. Het K.L.M. gebouw) Amsterdam - Telefoon 66630

ASSU?,ANTIE- EN

FINANCIERINGSKANTOOP,

NIKKELS

Praktijkfinancieringen Hypotfleken

Credieten Alle assuranti~n

SPANJAARDSDIJK 12 SCHALKHAAR TELEFOON 06700-6300

(6)

(7)

moeilijk te begrijpen wettelijke voorschriften zou moeten lezen op welke g, en, eesmiddelen hij wel, en op welke geneesmiddelen hij gee0a recht heeft. Dit zou de verzekerde voor vele onoplosbare problemen plaatsen. Daarbij komt nog, dat de verzekerde, ook al zou hij kum-ten uitmaken op welke geneesmiddelen hij al dan niet recht heeft, toch nimmer in staat zou zijn te bepalen, ha welke gevaUen deze geneesmiddelen medisch noodzakelijk zijn."

Wat betekont dit? Zijn 6n ziekenfonds ~n arts er niet om de verzekerde voorlichti,ng te geven? F~n hoe zonder- ling is de uitspraak, dat de verzekerde niet ha staat is te bepalen, ha wellce gevallen geneesmiddelen medisch noodzakelijk zi}n. Dat zal een patii~nt wel nooil kunnen!

Maar daarom komt hij ook bij zijn arts, niet als bij een whakelier om wat te bestellen, doch bij een vertrouwde raadsman, om con advies te krijgen.

2. Een fondslid mag met een niet-toegestaan medicament pas worden behandeld warmeer bet overleg van de arts met de controlerende ziekenfondsinsCantie en met de Centrale Medisch Pharmaceutische Commissie is afge- lopen. Zeker: bij een vitale indicatie zal men hiervan zeker mogen afwijken. Maar van het hoofdstuk ,,medewerkers, ziekenfonds~n en klapper" maken al. 5 en 6 (Medisch Comact: is al. 11 en 12 van toelichting G.O.Z.) wel duidelijk, dat dit grote uitzonderiaag moet blijven. Wanneer g66n vitale hadicatie bestaat moet de patient wachten tot dit overleg is afgesloten, ook al is hij bereid of zelfs gaarne bereid dit medicament zelf te kopen. Om een triviaal voorbeeld te noemen: een fondspatignt heeft veel last van fissurae ~ni en de gebruike- lijke en toegest~ne medicamenlen wilden niet baten. De arts zag in zijn particuliere praktijk 6clatant effect van een ni.et toegestaan medicament; de verzekerde zou niets liever willen dan z_elf een tube kopen en zo trachten snel van zijn klach~en bevrijd te worden. Maar neen: hij moet rondlopen met zijn fissura ani tot de voorgeschreven weg van het overleg ten ei,nde toe is afgev~andeld.

3. Wij kurmen ervan overtuigd zijn, dat de lijst van toegestane geneesmiddelen (en daarmee het waststellen v~n hetgeen niet van fondswege wordt toegestaan) oor- deelkundig en royaal is geschied. Ik zeg dit aaiet ironisch:

mijn ervaring van hetgeen wij toegestaan krijgen is, op enkele uitzonderhagen na, gunstig geweest en ik heb grote vcaarderi, ng voor de controlerenc~e ziek, nfo~adsin- stanties en voor de C.M.P.C. Dot een ziekenfonds, wil het de premies i,n de h~nd houden, niet alles toe kan staan wat een behandelend arts, ook te goeder trouw en na weloverwogen beoordeling, in zijn therapie zou willen aaaawenden, is duidelijk. Mijn ervari~g is, dat een ziekenfondspatiiSnt de redelijkheid hiervan ook heel goed

~.nziet, w~rmeer hem dit rustig en objectief wordt uitge- legd. Hij begrijpt best wat het begrip verzekering bete- kent. Maar nu mag hij niet rta,eer zelf zo'n niet-toegestaan medicament betalen, en de arts mag her, bij in overleg blijvende afwijzing, niet voorschrijven. Altbans: als hij het bij herhalmg doet kan hij door het fonds voor de schade aansprakelijk worden gesteld. ~ uit de tekst van de gepubliceerde toelichting blijkt, dat hij volgens deze toelichtkng eigenlijk daarbij een laakbare handeling ver, rieht,

Van Dr. J. C. I. Burkens, arts voor inwendige ziekten te Delft, ontving de redactie van M.C. een schrijven naar aanleiding van de toelichting van zieken[ondswege op de nieuwe Regeling en Klap- per (zie M.C. 25 april 1958, blz. 283). Met in- stemming van de schr(iver drukken wij z(in brie[

hierb(i a[.

4. Nu heb ik een bijzondere aNeer van redenerin- gen, waarbij men uit het bestaan van regels en bepalingen vanwege de ziekenfondsen rechtlijnig redenerend af goat leiden, dat de arts op ontoelaatbare wijze beperkt wordt ha de vrijheid van zijn beroepsuitoefening. Ik geloof daar ook heel weinig van in ons Nederlands fonds bestel. Wanneer men maar nuchter erkent en zakelijk uitspreekt, dat geen enkele verzekering alles kan verze- keren, ook niet alle medicamenten; dot regels gesteld moeten worden; en dot een beha~ndeling, buiten hetgeen het fonds verzekert en toestaat, ook mogelijk en toelaat- baar is mits: de verzekerde dit zelf wenst en getracht wordt op reglementaire wijze bimaen het raam der fonds- verstrekkingen te blijven. Doch warmeer ik door de foaad- sen, 6f zelfs door mij,n eigen artsenorganisatie, genoopt zou worden te arbeiden binnen een roam dat mij ha feite (mogelijk financieel, doch eerder moreel) belet een fondspatignt te behandelen volgens eigen weloverwogen inzicht, ook wanneer geen overeenstemming met het fonds vcerd verkreg~n -- zelfs niet w.anneer de patient de kosten zelf wil dragen --, dan zou ik inderdaad het gevoel krijgen op onaanvaardbare wijze te worden be- lemmerd in mijn vrije beroepsuitoefenhag.

5. Bedenkelijker hog lijkt mij de positie, welke in deze .nieuwe opzet is toegedacht aan de verzekerde. Nu is het prettig om door een verzekeraar, vcelke deze ook zijn moge, royaal te worden behandeld; en bet is van- zelfsprekend dat men voor een redelijke premie niet alles krijgen k~n, zeker niet alle niet-strikt-nodige doch wel wenselijke dingen. Maar het lijkt mij bepaald onple- zierig, en daarbij ook onwaardig, om als verzekerde te worden behandeld als een onmondig kind, dat zijaa eigen rechten en ook de grenzen wm die rechten niet mag weten en dat door zi}n verzekering de mogelijkheid ver- speeld heeft op eigen kosten een stuk begeerde doch niet-verzekerde therapie te krijgen.

Om weer een triviaal voorbeeld te nemen: als ik mijn auto all-risk heb verzekerd ben ik blij wanneer, na een ongeval, de verzekeraar op onbekrompen wijze de schade herstelt; ik vind het niet moeilijk om te begrijpen dat de verzekeraar geen onverzekerde verbeteringen aan de herstelde auto laat aa.nbrengen; maar wa .rmeer de verzekeraar mij verbiedt op eigen kosten daarbij een paar ,extra mooie banden te monteren voel ik mij gegrepen en een verzekerhag, die dit a priori verbood, zou ik niet begeren.

la, 't is waar ook: de fondsverzekerde karl zich uit de situatie redden door voor het medicament, dot zijn arts hem aanraadt maar waarvoor geen vitale indicatie bestaat en dat het fonds hem krachtens zijn regelen niet koa toestaan, naar het particulierc spreekuur van zijn 309

(8)

arts ,toe te gaan -- maar als zij~n arts hem dan een spreekuurhonarium berekent wordt het toch con on.nodig dure zaak; en als zij~a arts dit niet doer wordt her toch een we~nig elegante ontduiking ,can een weinig fraaie regeliaag.

War is toch de reden, dat niet ronduit en nuchter- weg tot de verzekerde gezegd l~an worden: ge zijt goed en royaal verzekerd, maar er zijaa uiteraard beperki~agen;

wij, fondsen en artsen, zullen proberem dat ge van die beperkingen heel zelden lets zult merken en als ge op een vitale of zeer dringende indicatie een niet-toegestaan medicament blijkt te behoeven zal 't fonds u dat toch toestaan; maar als ge op advies van uw arts toch buiten de beperkiaagen gaat, betaalt ge de kosten zelf, daar 'tm uw premie niet is gec[ekt? De reden is toch niet, dat de fondsen en onze orga~isaties de artsen niet vertrouwen en bmag zijn, dat de arts op illoyale wijze de verzekerde tegen her fonds zou ophitsen als het woord ,,beperking" zou worden ge~uikt?

t3n tenslotte wil ik in de toelichting een spraakge- bruik signaleren, dat mij onjuist lijkt, dat mij zelfs zeer orineipiSel onjuist lijkt en waarover wij toch tot klaarheid moeten komen. Herhaaldelijk wordt gesproken over ,,regelen", die tussen orgaaaisatie (bedoeld wordt: artsenorganisatie) en fondsen zij.n overeengekomen en waarama de arts zich heeft te houden. Deze regelen zullen moeten betekecr, en: omschrijving van rechten en plichten, procedure-regelen, en stilzwi~end ver(mderstellen zij daarbij:

een loyale houding van de arts. Maar ,,regel.en" mogen nooit betek~nen: een raam, waarbi,maen de beha~deling van de arts moet blijven (hoeveel en hoe soepel inter- collegiaal owerleg er in ook moge zij~n verdisconteerd), zonder de mogelijkheid dat de ,arts zijn patignt eem an- der geeft, dat deze dan kan opvolgen zander kosten voor her fonds en zonder dat de arts zich bloot stelt aan een procedure voor de Commissie van Toezicht, een schade- vergoedingsacti.e of her stigma van een illoyale of too- reel laakbare handeling.

J. C. J. Burkens

Verklaring doodsoorzaak

NAAR aa~nleiding van het artikel over de verklaring van doodsoorzaak in Medisch Contact (no. 11, 1958, bladz.

173) en het ingezonden stuk van M.P.A.D. de Grood (,~o. 13, 1958, bladz. 218), heeft een lid van de staande magistratuur zich tot ons gewend met enkele opmerkha- gen, die zijns inziens mogelijk van dienst zouden kurmen zijn bij bet zoeken naar een oplossing van het i~a deze artikelen gestelde probleem.

In het arrondissement, w.aaxin bedoeld lid van de staande magistratuur zijxi ambt bekleed, bestaat dit probleem .niet meet. In tegenstelling tot de meni~ng van de stelfer van bet ~ngezonden stuk is -- om hier verder de uiteenzetting van deze magistraat te volgen -- de reden, waarom van justitie-zijde zo weinig secties worden verricht, niet gelegen in her gebrek aan patholoog-anato- men, maar in de omstandigheid, dat de justitie bij een gewelddadige dood alleen dan opda'acht tot sectie geeft, indien tewns een ernstig vermoeden bestaat, dat de dood door een misdrijf is veroorzaakt.

310

Een tweede punt is het optreden van de justitie bij elke gewelddadige dood. Het is immers wettelijk voor- schrift, dat in geval van een gewelddadige dood door de ambtonaar van de Burgerlijke Stand geen toestemming tot begraven van het lijk m~g worden gegeven zonder een verklar~ng van geen bezwaar, afgegeven door de Officier vail Justitie: Op dit punt rijzen volgens de schrijv.er van het ingezonden stuk moeilijkheden. De praktijk, welke in het arrondissement van het lid van de staande magistratuur, dat bier aan het woord is, wordt toegepast, is de volgende:

Zodra zich ,een geval van gewelddadige dood voor- doet en de gemeentelijke lijkschouwer wordt ingescha- keld, wordt ook aanstonds de politic ingelicht. Deze laatste neemt direct telefonisch contact op met de betrokken Officier van Justitie. Deze beoordeelt onmiddellijk, of zo spoedig mogelijk, of een opdracht tot sectie zal worden gegeven. Is dit niet het geval, dan wordt ge- meenlijk de dag aaa het overlijden op grond van de verklaring v~tn de lijkschouwer en een eventueel politie- prooes-verbaal een verklar~ng van geen bezwaar gegeven.

Officieel dient het lijk in beslag te worden genomen, doch dit beslag kan, zod~a de Officie~r van Justitie zij,n beslissing over het al dan ~niet verrichten van sect~e heeft genomen, onmiddellijk worden opgeheveaa.

Het is wel voorgekomen dat van medische zijde aan ons kenbaar werd gemaakt -- zo gaat de uiteenzetting verder -- dat men bet op prijs zou steUen, dat de mogelijkheid tot het verrichten van sectie werd opengesteld en her gelegde beslag zou worden opgeheven. Op deze verzoeken zijn wij steeds onmiddellijk ingegaan, daar immers een vorder i.n beslag houden voor de justitie van geen bela.ng was en een sectie van medisch standptmt uit bezien wel van belang kan zijn. Uiteraard namen wij aan, dat v.a~ medische zijde werd voldaan aan de voor- waarden, welke voor het verrichten van sectie zijn gesteld.

Mogelijk dat op die plaatsen, waar thans op dit punt moeilijkheden zijaa, van medische zijde contact zou kunnen worden opgenomen met de Officier van Justitie, teneinde "m ondefling overleg te geraken tot een oplossing, zoals men die reeds heeft bereikt in het ar~:oxldisse- merit, waari,n de zegsman van her bovenst.aande zijaa functie bekleedt. Deze zegsma~ heeft de redactie van Medisch Contact ook nog kenbaar gemaakt, dat zijn ambtelijk gevoelen enigszins i,n opstand is gekomen daarvoor, zegt hij, is het ook een ambtelijk gevoelen toen hij uit het artikel van de inzender moest begrijpen, dat ook in gevallen van een gewelddadige dood soms een verklaring van natuurlijke dood wordt afgegeven om een sectie mogelijk te maken. Het zal voldoende bekend zijn, dat ook dit feit strafhaar is en ik geloof, aldus de zegsman, dat als de justitie in een dergelijk geval hou- vast l~rijgt, en dat zal heus wel eens gebeuren, bet voor de betrokken medicus geen prettige ervari~ag karl zijn.

Dit laatste wilde geen dreiging zij~a van de zijde van onze zegsman. Zijaa vooropgezette bedoeling was s~echts suggesties te doen -- waarvoor men hem erkentelijk kan zijn -- voor het vinden v.an een oplossing in bestaande moeilijkheden en het voorkomen van moeilijkheden in de toekomst.

(9)

Jaarverslag Landelijke Specialisten Vereniging

IN het versta,gjaar werden 264 .nieuwe 1eden iaagesehre- ven, terwijl 57 specialisten werden afgevoerd. In het verslagjaar steeg het aantal leden derhalve van 2097 bij de aanva, ng vaxt 1957 tot 2304 per 31 december 1957. De verwachting, uitgesproken in mijn vorig Verslag dat in her eerste kwar~aal van 1957 praktisch alle specialisten in Nederland weer in de L.S.V. zouden zij~a vereafigd, wordt met deze cijfers bevestigd.

Een terugblik op her af~elopen jaar doer zien, dat in dit jaar de L.S.V. haar werkzaamheden in rustige sfeer heeft kurmen voortzetten, zonder da`t er acute problemen aa~ de orde zij~n geweest die de gemoederen m het bij- zonder i,n beroedng hebben gebr.acht. F, en uitzonderi,ng hierop vormde het op 20 december 1956 aaxt de Ka- mer aangeboden antwerp tot verhoging der loongrens tot /6900,--, waaman zowel intern in de Maatschappij als in overleg met de groepen van a~adere medewerkers, veel aa,ndacht moest warden besteed. J,n de L.S.V. was dit punt a`anleidi,ng tot het bijeem'oepen van een buitengewone Ledenvergaderi:ng door een volgems het Huis- houdelijk Reglem~mt vereist, aantal leden. Op deze vergadering kwam dit antwerp uitvoerig i~ bespreking, doch kon een voorstel vaxl de i.nitiatiefnemers tot deze vergaderi~ng, am als consequentie van deze loongrens- verhoging de medewerking aa~ de ziekenfondsen op te zeggen, geen meerderheid vecwerven. Wel werd door de vergadering het onvoldoende overleg met de medewer- kersgroepen roar de indiening va,n dit wetsontwerp be- treurd en vastgesteld, dat een eventuele toekomstige loon- grensverhoging en haar gevolgen op de contr.aeten niet z~ou kunnen warden armvaard, i, ndien da~ niet area vooraf zou zijn gegaan een redelijk overleg met de mede- werkersorgariisaties.

Voorts werd nogmaals aangedrongen op de ontkoppe- ling van het Ziekenfandsenbesluit en de Ziektewet, wel- keals gevolg heeft dat thans een verhogi.ng vma de grens van de Ziektewet eveneems dezelfde consequenties heeft als roar de loongrens vain het ZiekCnfondsenbesluit. Een antwerp Ziekenfandswet, waar~n mogelijk ee~ oplossing roar dit probleem zal warden vervat, bleef oak in 1957 achterwege.

Voorzover wij uit jaarverslagen van plaatselijke Ver- enigingem kuanen opmaken, heeft het Ver~nigiaagslevem oak plaatselijk i.n het algeme~m eem rustig verloop gehad.

Helaa,s moet ik-oak thans weer constaterean, dat te weinig ptaatselijke Ver~nigingeaa zich houden area de reglementaire verplichting am hun jaarv~slag v66r 1 april bi~ het Centraal Bestuur i 0 te dienen. Het is te betreu- ren, dat hierdoor het Centraal Bestuur de mogelijkheid wordt onthouden op de hoogte te blijvon van de bijzondere problemen, die in de verschillende onderafdeli~gen der L.S.V. in behandeling zijn geweest.

Een goede samenwerking bimaen de Maatschappij met de zust~verenigingen en het Hoofdbestuur bleef oak in

het vers~agjaar gehandhaafd. Zulks kon oak wordeaa ge- canstateerd ten aanzien van de verhouding met de organisaties van a_qdere ziekenfondsmedewerkers i,n de ge- meenschappelijke Contact Commissie.

Naast de reeds gemoemde buitengewone Ledenverga- tiering werden in het Versla,gjaar twee Ledenvergaderin- gen gehouden, vcaarin de mogelijkheid bestond verschillende algememe problemen te bespreken, mede aan de hand van uitvoerige inleidingen van de Voorzitter over het gevoerde en te voeren beleid.

Centraal Bestuur.

Het Centraal Bestuur bleef, wat de gewone leden betreft, ongewijzigd. Van de adviserende leden werd collega H. Frese, vert~genwoordiger der LH.V. opgevolgd door J. F. Dtmgelmaam. Aa,n het einde van het Ver- slagj.aar was de samenstelling van het Bestuur als volgt:

Dr. C. L. C. van Nieuwenhuizeaa, Utrecht, voorzitter;

Dr. B. J. Rethmeier, Almelo, o~der-voorzitter; W./-Ioek- stra, Schiedam, secretaris; Dr. C. A. H. Waar, Den Haag, penni ngmeester; Dr. R. L. Baart de la Faille, Utrecht, H. G. van Balen, Rotterdam, Dr. J. de Bloeme, Leeu- warden, A. J. C. M. Brandenburg, Tilburg, Dr. H.

J-tamminga, Zuidlaren, J. W. J. de Laive, Utrecht, Dr.

L. P. H. J. de Vink, Amsterdam en S. B. Walton v. d.

Molen, Alkmaar, leden; G. Dekker, Amsterdam, adviserend lid, vertegenwoordiger der Maatsehappij; J. F.

Dungelmann, Rotterdam, adviserend lid, vertegemwoor- diger der L.H.V.; P. D. van Leeuwen, de Bilt, adviserend lid, vertegenwoordiger tier L.A.D.

Naast de adviserend, e 1.eden, die reglemeataiz in het Bestuur zitting hebben, werden de Bestuursvergaderin- gen regelmatig bezocht door de Ziekenfondsraadsleden Dr. W. E. Furstner te Nijmegen en Dr. A. W. Verhoef te Utrecht, welk regelmatig contact door het Cen~raal Bestuur uitermate nuttig wordt geacht en zeer op prijs wordt gesteld. Dat her eonta,et met collega Verhoef in 1958 niet gecontiaueerd zou warden doordat deze a,a~

bet einde van het verslagjaar besloot als lid roar de Zie- kenfondsraad te bedanken, werd doar her Centraal Be- stuur als een verlies gevoeld. Het cantact met de Spe- cialisten Registratie Commissie werd onderhouden doordat nan de Bestuursvergaderingen regelmatig werd deelgenomen door de secretaris der Specialisten Registratie Commissie, W. H. Struben te Amsterdam.

Het Centraal Bestuur kwam vijftienmaal in vergadering bijeen, ~erwijl voor een orifinterende b espreking over en- l~ele algemene vraagstukken tweemaal een vergaderi,ng werd gehouden met de voorzitters der Districten.

Oak in bet Verslagjaar behandelde het Bestuur veel kwesties die, hetzij door individuele speeialisten, hetzij door pl.aatselijke- of Wetenschappelijke Vere,nigingen aan het Bestuur werden voorgetegd.

Besprekingen, gevoerd met vertegenwoordigers van bet Nederla,nds Oogh,eelkundig Gezelschap en van de Nederta,ndse Vereaaiging roar Psychiatfie en Neurologie, hadden tot resultaat dat aan het eind van bet Vecslagjaar een antwerp roar de regeling voor de hcmorering van or- thoptic training kon warden uitgewerkt, alsmede een voorstel roar de hanorering van la`ngdurige vormen van psycho-therapie kon warden geformuleerd.

Besprekingen, gevoerd met de Vere~aigtng v.a~a Artsen 311

(10)

voor Revalldatle en P/ayslsche Therapie omtre~nt eem honoreringsregeling, welk voor de beoefenaars van dit nieuwe specialisme zou komen te gelden, hadden in het versIagjaar ,nog niet tot resultant dat een ontwerp hier- voor aan de ziekenfondsen koaa worden voorgelegd.

Overleg met de L.A.D. had plaats over de honorering van specialisten die, naast htm praktijk, een part-time functie bekleden.

Als enkele algemane problemen die ~n 1957 de aan- daeht van het (2entraal Bestuur hadden, noern ik: de overdracht van spectalistenpraktijken en de positie van de ziekenhuizen in dit verband, als de betrokken prak- tijken in ziekenhuizen worden uitgeoefend; het uitoefenen van ziekenfondspraktijk door specialisten, die in enigerlei functie aan U,niversiteiten zijaa verbmaden; de honorering vaan specialisten die als vaste deskundigen bij do Raden van Beroep zijn aangesteld. Omtrent de me- dewerkkng vala de artsen ann de verplichte bloedproef bij verkeersongevallen werd advies ann bet Hoofdbestuur uitgebracht.

Naast hun Bestuursfunetie hadden verschillende Be- stuursLeden zitti~ng in diverse Commissies, waarvan de voornaamste hieronder in het kort worden gereleveerd.

Her Bureau.

I,n de samenstelling van het Bureau-personeel kwam in her verslagjaar geen wijziging. ~n vele gevallen kon ann individuete specialisten door de Directeur vma het Bureau advies ten aanzien van cantracten tot praktijk- overdracht, assoeiatie-co~ntracten en contraeten met ziekenhuizen worden gegeven. De administratie der Spe- cialisten Regis~ratie Commissie werd ook in het verslagjaar op het Bureau der L.S.V. gevoerd, voor welk werk door de M,aatschappij een steno-typis~e ann het Bureau der L.S.V. werd toegevoegd.

Honoreringsregeling voor de hulp aan ZiekenJondsverzekerden.

De ei, nd 1956 lopende onderhandelingen met de Zie- kenf~ndsorga~isaties werden in het begin van bet verslagjaar i,ntensief voortgezet en hadden tot resultaat, dat een overeenkomst tot verhoging der in 1956 geldende tarieven (met uitzondering met die voor de R6ntgenolo- gie) met 6% werd gesloten, met welke verhogi, ng de Le- denvergaderi,ng zich accoord verklaarde. Na een toelich- ti.ng wn de bereikte overeenkomst ten overstaan van een uit de Ziekenfondsraad gevormde Commissie ter beoor- del~ng van de overeenkomsten met medewerkers, werd deze voor 1957 door de Ziekenfondsraad goedgekeurd.

Aan het eind van het verslagjaar werd in de ()nder- h~ndelingscommissie een voorstel voor de regeling in 1958 voorbereid, welk voorstel, na goedkeuring in het Centraal Bestuur, aan her eind van her jaar aan de zie- kenfondsan werd aangeboden. Dit voorsteI bevat, naast enkete technische wijzigi, ngen op c~nderdelen, een voorstel tot regeling v~n de honorering van langdurige vormen van psycho-therapie en van de orthoptie traini.ng.

Rapporten inzake de kosten-enquFte.

I~n her versl~gj.aar werden met betrekking ~ot een vijf- tal speeiatismen rapporten uitgebracht, ats resultant van de desbetreffende gehouden enqu&e. Omtrent de alge- 312

merle opzet v.~n deze rapporten had uitvoerig overleg met de opstellers plaats ann de hand van een kn co~lcept uitgebracht e~rste rapport over de chirurgen. Ann het einde van het verstagjaar kon de verwachting worden uitgesproken, dat in de eerste maanden vazt 1958 de n.og uit te brengen rapporten bij bet Centraal Bestuur zouden kunnen worden hagediend.

Commissie Bingen.

I,n de loop van her jaar waren de werkzaamheden vaaa de Commissie Bingen zo vet gevorde,rd, dat ann her Cen- traal Bestuur een voorlopig rapport ko~n worden uitgebracht waarin, wat het systeem der specialistenhonore- ringsregel~ng betreft, de Commissie zich uitsprak voor een landelijke regeli,ng, mits deze de mogelijkheid open laat voor regionale divergenties.

Commissie ex artikel 5.

De Commissie ex artikel 5 behandelde in een zestal vergaderingen een aantal algemene ptmten betreffende de ~nterpretatie van de tariefregeling, terwijl voorts -- na behandeling in de uit de Commissie ex artikel 5 gevormde Ri3ntgencommissie -- richtlijnen werden goedgekeurd, waaraa,n verzoeken tot her r6ntgenen voor zie- kenfondsrek~n~ng door internisten, chirurgen en gynae- cologen kurmen worden getoetst. De aanvaarding v.a~n deze richtlijnen door cIe Commissie maakte het mogelijk een aantat nog ~niet afgeda, ne verzoeken, alsmede e~n aantal nieuwe verzoeken af te ha~delem.

De meer typisch medische vragen door specialisten of control.erend geneesheren der Algemene Ziekenfondsen a~.n de Commissie ex artikel 5 voorgelegd, werden ter afdoening overgedragem a~n de Medisehe Commissie uit de Commissie ex artikel 5, welke i,n een zevental vergaderingen e~n groot aantal der gestelde vragen ko~ behandelen en afdoen. Namens her Bestuur werd area het werk v.an deze Medische Commissie ook deelgenomen door collega /. H. Lichtenbelt, chirurg te Utrecht en Dr. G. A. v.an Leeuwen te Maam, die zich na zijaa af- treden als Voorzitter der L.S.V. voor dit werk en even- eens voor de Commissie ex artikel 5 beschikbaar heeft willen blijven stellen. Ik wil hun hier gaarne dank zeggen voor het werk dat zij in deze Commissies hebben verricht.

Permanente Tarieven Commissie.

In de P ermanente Tarieven Commissie, (samealgesteld uit vertegenwoordigers der L.S.V. en de medische adviseurs v~n de Ziekenfondsorganisaties, onder voorzitterschap va~n de medisch adviseur van de Ziekenfondsraad) werd in een ze~ental vergaderingen de wenselijkheid van teehnische wijzigingen op onderdelen der tarievem be- sproken. Op sommige van deze vergaderingen werden ats adviseurs vertegenwoordigers van Beroepscommis- sies uit enkele Wetenschappelijke Verenigingen gehoord.

In tegenwoordigheid v.en enkele vertegenwoordigers der NecLerl~ndse Anaestbesisten Vereniging werd otnder ogen gezien of het huidige anaesthesistenAarief, dat destijds als een proefregeliaag is ingevoerd, gewijzigd diende te worden. Naar aanl,eiding van deze besprekiaagen werd aan de Nederlandse Ar~aesthesisten V ereaigi, ng in over- weging gegeven con voorstel tot een herziening van het bestaande tarief ann her Centraal Bestuur voor te leg-

(11)

gen, welk voorstel aan het chad van het verslagjaar het Centraal Bestuur hog niet had bereikt.

Laboratorium Comrnissie.

In de Laboratorium Commissie, waarin n, aast vertegenwoordigers tier L.S.V. en vain de Ziekenfondsen, ook de ziekenhuis-vertegenwoordigers zitting hebben, werden -- na advies van een daartoe hagestclde Teclmisehe Commissie -- enkele a~nvullhag~n van het Laboratorium- tarief vastgesteld. Voorts werd ee~n aantal bijzondere re- gelhagen van onderscheiden ziekenhuizen aaxt de Com- missie voorgdegd. Voortgezette besprekingen over de ha- voerhag van een nieuwe laboratoriumregelhag, welke meer algemeem dan de thans geldende toepasshag zou vinden, leverden ira her V,erslagjaar nog ge~n resultaat op.

Contact Commissie

Zieken[ondsen/ Ziekenhuizen/ Specialisten.

Ook deze perm~nente Commissie zette haar werkzaamheden voort ter behandeling vaaa ondervcerpem, waarbij de bela~gen ,can de drie partijen zijn betrokken.

Onder m,e~r kw, amen in deze Commissie aan de orde de moeilijkheden bij de bepalhag van de aaaa de specialisten d~e in ziekenhuizen polikli~iek houden ~n rekeaing te brengen polikliniek-onkosten, een omlerw,~'p dat ha toenemende mate moeilijkheden opleverde en waarmede het Centraal Bestuur, ook buiten deze Commissie, enkele malen werd gecanfronteerd.

Rapport van de Commissie Open en Gesloten Zieken- huizen van de Commissie Ziekenhuisvraagstukken.

In verband met het belang dat de specialistem bij dit vraagstuk hebben, wil ik in dit versl, ag niet onvermeld laten de publikatie van het Rapport van de Commissie Open en Gesloten Ziekenhuizen, dat in de loop van het verslagjaar werd gepubliceerd en owrgenomen m Me- disch Contact "can 5 december 1957 blz. 823 e.v.

Enqu~te inzake de voor specialisten beschikbare bedden voor ziekenhuisopneming.

In het begha van het verslagjaar werd door bet Cen- traal Bestuur besloten oander haar leidhag eeaa onderzoek te do6n instellen betreffende het an,ntal ziekenhuisbed- den, waarover specialisten konden beschikken voor op- name van hun patiSnten. De daarvoor ingestelde Com- missie, onder voorzitterschap van de O~der-voorzi~ter der L.S.V., collega Rethmeier, zoaad ruim 2000 enqu&e- formuliereaa uit, waarvan 70% na havullhag werd terug- ontvangeaa. Her uitvoerig materiaal, dat met deze en- quSte werd verkregem, leverd,e belangrijke gegevens ore- trent de feitelijke verhoudiagen tussen specialisten en ziekenhuizem en van de moeilijkheden, die ten aaaazien van de opaemi,ng van pati~n~en in de verschiUende cen- tra worden ontmoet. De bestuderhag van her materiaal was aan het ei.nd vart het vecslagjaar nog niet be~hadigd.

Onderzoek vervangingsbehoe[te specialisten.

De toenemende moeilijkheden welke door afgestudeer- de specialisten worden ondervonden om zich te vestigen en toegang te krijgen tot de ziekenhuizen, waren voor het Centraal B~stuur aanleiding de problemen, die hir

bij een rol spelen, in studie te nemen. In dit verband werd aaaa het I.nstituut voor Sociale G~neesktmde te Utrecht, onder leid~ng van Prof. Hornstra, de opdracht verstrekt om een onderzoek ha te stellen naar de toekomstige behoefte aan specialisten en hieromtre~at ver- trouwelijk aan her Centraal B,estuur rapport uit te brengen. Ook ha verb~md met de normen betreffende bedden- aantallen zoals deze ha het hiervoren genoemde Rapport Open en Gesloten Z~ekenhuizen worden g~noemd, acht het Centraal ]~estuur een nadere studie van her hier genoemde vraagstuk van groot belang.

Polikliniekcommissie.

De ha mijn vori~ j aarverslag reeds genoemde Polikli- niekcommissie (onder voorzitterschap van de Voorzitter der L.S.V.) hracht in mei 1957 uitvoerig rapport uit aan het Hoofdbestuur (gepubliceerd in Mediseh Contact dd.

13 juni 1957, blz. 441 e.v.)

Hoewel de moeilijkh.eden welke in Amsterdam waren gerezen in verb and met de bouw van een polikliniek door een particuliere andernemhag aldaar, aanleiding waren tot de opdracht aan de Commissie, heeft de Com- missie haar taak niet tot deze moeilijkheden beperkt, doeh reverts besehouwhagen gewijd ,ann de onderseheiden poliklhaiekverhoudhagen die hi~r te laade worden a~n- getroffen. De beschouwingen over de betrokken Amster- damse p oliklin[ek en de cantractuele verhoudi,ng met de daar werkende specialisten maakte de conclusie mogelijk, welke voor de Amsterdamsche Spee~alisten Vereni- ghag aanl, eiding is g, eweest her verzet tegen deze polikli- nick niet langer voort te zetten. Iaa dit verband wordt tenslotte vermeld, dat de Poliklmiek-Commiss~e heeft besloten haaa- taak ~aog niet als be~hadigd te beschouwen en rmder het gehele vraagstuk van de speeialist~npoliklhaie- ken ha studie te aaemen ann de hand van de pIaats, die de specialistenpoliklhaiek in de organisatie van de gezondheidszorg moet i~nemen. Op de laatste Ledenverga- deri~ng werd hiervan mededelhag gedaan en werd hieraan toegevoegd, dat de Commissie zich voorstelde her pro- bteem van her houden v~n buitenspreekuren door spe- c[alisten, dat op deze Ledenvergadering ha behandeling werd gemomen, tevens ha hair nadere studie te be- trekken.

Arbitrage tot oplossing van honoreringsgeschillen.

De in mijn vorig Jaarverslag onder dit hoofd ver- melde Juristen Commissie bracht in 1957 een rapport uit waari,n, naast beschouwhagen over de juridische opzet v~n de Commissies van Toezicht, beschouwi~agen w~rden gewijd aan de mogelijkheid zo veel mogelijk de oplossing van honoreri.ngsgeschillen (ter voorkomi,ng van contractloze perioden) te verkrijgen door deze ter bm- dende beslisshag voor te leggen aan derden (arbitrage).

Verschillende min of meer bindende vormen van een dergelijke ~rbitrage werden door de Commissie naast elkaar gesteld, zonder dat hierbij in de beleidsvraag werd getreden of en zo ja, welke vorm van arbitrage voor medewerkers en ziekenfondsen aanvaardbaar zou zijrL. Be- sprekhagen over dit onderwerp met her Centraal Bestuur der L.H.V. en in de Contact Commissie met andere me- dewerkersorganisaties, hebben er ha het Verslagjaar nog niet toe geleid dat in dezen een g emeenschappelijk stand.

ptmx

werd geformuleerd.

313

(12)

Aaa het eind gekomen van dit verslag rust op mij nog de taak om het Bureau der L.S.V. hartelijk te danken voor de ijver en toewijdhag, welke het ook weer in dit jaar ten voile heeft gegex~eaa. Speciaal de directeur van het Bureau is voor alle B,estuursleden een daadwerkelijke stetm geweest bij bestuurs- en vaak moeilijke commissie- werken. De L.S.V. is h.em daarvoor reel dank v,er- schuldigd.

Namens bet Centraal Bestuur der Landelijke Specialisteaa Vereniging

De Secretaris W. Hoekstra

Rusf in Devenfer feruggekeerd

DE rust in de afd.eling Deventer en Omstreken is teruggekeerd na de vele beslommeringen, die de organisatie van bet Ledencongres 1957 medebracht en met die rust een gevoel van tevvedenheid over de afloop van dat Congres. Als herinnerhag aan alle drukte en voorbereiding liet het Bestuur bij de Kristalunie te Maastricht een asbak vervaardigen, met in goud het embleem v'a~ het Deventer Congres ,,de Wildema.n", die aaa alle mede- werkenden aan de or ganisat~e en aan de sprekers op de vcetenschappelijke bijeenkomsten werd aangeboden.

Door de wele reacdes, die wij daarop mochten ontvan- gen, werden wij nog eens met genoegen teruggebracht in de sf'eer van de ,,bezette", maar gezellige, dagen van oktoher 1957.

De f~nanci~le uitkomsten van het Co.ngres waren van dien aard, dot geon enkele afdeling zich behoeft te laten afschrikl~en om in de toekomst de organisatie op zich te nemen. Gedurende drie jaar werd de afc~elingscontri- butte met [ 5.-- per lid verhoogd. Hieruit zijn alle extra ankosten voor de afdeling bestreden. Bewust hebben wij afgezien van een re~eptie tijdens de congresdagen. In het zwaar beladen programma werd dit ,niet gemist en juist recipieSren brengt grote kosten mede!

Onze afdeling bestaat uit ongev,eer 100 ~eden; er wordt eenmaal per maand, op de laatste wo~nsdag vergaderd v,an september t/m mei, waarbij steeds een wetenschappelijke voordracht wordt gehouden, vaak door sprekers ,can buiten de afdefing, maar ook meerdere malen door eigen 1,eden. Enkel,e maanden gel,eden werd door vijf leden der afdelhag een symposion gehouden over de complicaties in de recente A-griep periode, waarvoor uit de z~ekenhuizen van Apeldoorn, Deventer, Zutphen en Zwolle de gege~cens werden verzameld. Sprekers waren: de Inspecteur v,oor de Volksgezondheid voor Over- ijssel, twee inter,nisten, een bacterioloog en een patholoog-~natoom. Met de discussie duurde dit symposion ruim drie uren! Een zeer geslaagde avond. Het Bestuur streeft er naar eenmaal per jaar een dergelijk symposion over een actueel ondewerp te organiseren.

Onze kringavonden worden meestal door 55 tot 70 leden bezocht. Het bezoek is zeer duidelijk toegonomen sinds, nu tien jaar geleden, onze dames in hetzelfde ge- 314

bouw een bijeenkomst hebben, ex~en, eens met een voordracht. Hierdoor stimul,eren de eehtparen elkaar tot het bezoekem d, er bijeenkomsten, ~erwijl, wat heel belangrijk is, in iecLer geval door de echtelieden geen bindende af- sprak, en voor de anc[er word, en gemaakt voor die avon- den! IFn een steeds groter wordende afdeling is dit ,,bind- middel" zel~er in alle opzichten aanbevelenswaardig.

Aan het e~nc[e van 1957 werd in samenwerki~g met collega Grand, chirurg van het St. Jozef Zi, ekenhuis, en de beer Moeys, apotbeker v,an de Centrale Apotheek der Ziekenhuizen, een ,,steriele spuitendienst" georga- niseerd via de centrale sterilisatie van bovengenoemd ziekenhuis. Hieraan wordt door vele huisartsen en alle wijkverpleegsters van Groene en Wit-t~ele Kruis deelgenomen. Deze dienst voorziet in een grote behoefte.

Over bet ~ut er van karl ik kort zij.n, dat spreekt duidelijk voor zichzelf. Beide genoemde organisatoren hebben een artikel over de g~ng v,aaa zaken opgesteld, dat men elders in dit aaummer van M.C. kan aantreffen. Wij hebben gemeend hieraan bekendheid te moeten geven, omdat wij er van overtuigd zijn, dat de Volksgezondbeid door deze dienst zeer positief wordt bevorderd.

Elke doncLerdagmiddag van 5--6 uur wordt afwisse- lend in een der beide ziekenhuiz~n een klinische demon- stratie gehouden, die zich, si,nds collega P.annekoek hier tien jaar geleden mee began, bij voortduring in een grote belangstelling mag verbeugen. Op elke bijeenkomst vindt men een verslag van de vorige in stencil op zij,n stoel.

De wens van de org.a, nisatoren om sprekers uit de kring der huisartsen te krijgen, gaat jammer genoeg sleehts zeer sporadisch in v, ervulling. Mogelijk gaan de leden van het Nederl~nds Huisartsen Genootschap hierin v,er- ancler~ng brengen?

Tot zover bet aaieuws uit onze afdel~ng, waarvan ik kan mededelen, dat de col~egiale verhoudingen uitste- kend zij,n. Natuurlijk zijn er prob~emen -- wij zijal geen engelen! --, maar waar bij iedereen de goede wil voor zit om tot ee~t oplossing te komen wanneer er enige wrijving dreigt te ontstaan, blijft onze afdeling een krhag van zeer prettig samenwerkende medici, zonder de minste groepsvorming. Van harte hopen wij, dat dit i,n de toekomst zo mag blijven!

K. Vaandrager.

Wet Geneesmiddelenvoorziening

Minister Suurho]] geeft verduidelijking en recti]icatie van een interpretatie

Uaa" het verslag van de behandeling van de Wet op de G.eneesmidde[~nvoorziening in de Tweede Kamer zijn i,n M,ediseh Contact van 4 april 1958, blz. 237, enkele frag- menten weergegeven uit bet betoog van minister Suur- hoff, minister van Sociale Zaken en Volksgezandbeid.

In aansluiting daarop en ha onmiddellijk verband met het to~n geciteerde moge thans nog een passage volgen uit een latere beschouwiaag van minister Suurhoff tij-

(13)

dens de behandeling in de Tweede Kamer van genoemd wet.sontx~erp. De minister zeide in de zitthag van woens- dag 16 april:

,,Mijnheer de president, voordat ik kom tot de ver- dere behandeling van het amendement van de geachte afgevaardigde de h~er Bachg, dat de aanleiding is geworden om de vorige I~eer de heraads[aging over artikel 2 vma het wetsantwerp te schorsen, wil ik met uw verlof hog even terugkomen op hetgeen over ditzelfde artikel bi] de algemene beschouwingen door mij is opgemerkt.

,,Door de geachte afgevaardigde de beer Van Rijclce- vorsel was in de tweede termijn een nieuw punt in de discussi~ ~ebracht. Het ging om de fabricage en aflevering van onverpakte geneesmiddelen door groothandel en indus~ie, die een vergtmniag krachtens art. 2, sub d, van de Ge~eesmiddelenwet zouden hebben verkregen.

,,Het is mij bij nadere bestuder}ng gebleken, dat het antwoord, dat ik, min of meer geimproviseerd, aan de geachte afgevaardigde toen heb gegeven, niet geheel duidelijk en in een bepaald opzicht niet gel~eel juist is geweest, in elk geval aanleid~ng tot misverstand kaa-a geven.

Bij de industrie is, naar ik gemerkt heb, dit misverstand al gerezen. Daarom zou ik alsnog het volgende willen stellen. De vergtmning, waarvan in art. 2, lste lid, onder d, sprake is, strekt tot het afleveren en bereiden in het groot. Ik ben er daarom -- maar dit was ten onrechte -- bij mijn antwoord van uitgegaan, dat ook de aflevering van onverpakte geaeesmiddelen slechts in het groot zou kurmen geschieden. Dientengevolge zou een apotheker of apotheekhoudende arts niet in de gelegenheid zi}n, ortverpak.te geneesmiddelen, die hij laiet zelf in zijn apotheek kan samenstellen, aa~ de iaadustrie ter vervaardi- ging op te geveaa. Deze vra,~g is daarom van belaaag, omdat dit in de praktijk hog ad eens voorkomt.

,,Onverpakte ger~eesmiddelen, zo is bij nadere bestu- dering wn het vraagstuk geblekeaa, echter worden door het wetsontwerp (zi, e artikel 1) niet ads geneesmiddelen aangemerkt, zolang zij niet in een apotheek aanwezig zijn of daaruit worden afgeleverd of zo la~g zij niet op een recept worden afgeleverd. Derhalve kunnen farma- eeutische fabriekem en groothandelsondernemingon vrije- lijk aan apothekers en apotheeldaoudende artsen in gro- tere of klei.nere hoeveelheden onverpakte tabletten, pil- len, ampuUen, klaargevouwext poeders en dergelijke aflev, eren, ook i.n speciaal door apothekesr of arts be- stelde samenstellmg. War zij ~aiet mog~n is: 1. over de too~tb .ank verkopen of open winkel houden. Deze hepa- li, ng geldt zowel verpakte ads onverpakte geneesmiddelen, omdat het niet de bedoeling is, dat deze ondernemin- gen geneesmiddelen aan het publiek afleveren. Aflevering aan v~ederverkopers is uit de aard der zaak nooit verkoop en detail. Wat zij ook niet mogen is: 2. op reoept van een arts of apotheker rechtstreeks aan de patient afleveren.

Als een apotheker of arts een oaverpakt gerteesmiddel

-- bij voorbeeld vanwege zij,n moeilijkr samenstellmg of hewerking -- voor een speciale p atii~nt bij de farmaceu- tische groothandel bes~elt, dan moet dit onverpakte geneesmiddel ann de apotheker of arts worden afgeleverd.

Deze laatst is dan verantwoordelijk voor de naleving van de Geneesmiddelenwet en vooa" de af[evering aan de patient. Dat is ook juist, want alleen de apotheker of arts kent de patient en kan zich cry, an ~ewissen of deze

patiiSnt ten tijde van de aflevering het geneesmiddel nog nodig heeft en kan werdragen.

,,Ik hoop hiermee de opmerkingen, welke wermeld zijn op blz. 3751 va~ de Handelingen te bebben verdui- delijkt en, voor zover nodig, gerectifieeerd. Ik bied u, mijnheer de voorzitter, gaarr~e mijn verontschuldigingen aan voor het feit, dat ik inderhaast een onduidelijke en ten dele ~elfs onjuiste interpretatie h, eb gegeven."

Uifreiking Dicke-medaille

AAN de vele uitgereikte onderscheidingen voor fu'nda- mentele wetenschappelijl~e arb, eid is er tijdens eon plech- tigbeid i~ Leiden eon toegevaegd, die i.n vele opzichten opmerkenswaardig kan worden genoemd. Het was de gouden Dicl~e-medaille, meer dan tien jaar geleden in- gesteld door de Vereniging van Nederlandse Maag"

Darmartsen voor origineel werk van fundamentele betekenis op het geb~ed van de gastro-enterologir die ten deel viel aan Prof. Dr. W. K. Dicke, hoogleraar in de kindergeneesknnde te Utrecht, voormalig geneesbeer- directeur van het Juliana Ki,nderz~ekenhuis te Den Haag en oud-curator van de Leidse Universiteit.

De bijzondere asp:ecten van de verleni~g dezer onder- scbeiding waren van uiteenlopende aard. In de eerste plaats moet in dit verbartd worden vermeld, dater vete jaren zij,n verstrel~en tussen de instelling van de indertijd hog niet vernoemde eremedaill~ en de eerste uitreiking.

In de tweede plaats was opmerkenswaardig, dat deze eerste uitreiking geschiedde a~n een medicus, die niet hehoort tot de engere kr[ng der specialisten, die zich da- gelijks bezig houden met het gespecialiseerde terrein van medisch o~nderzoek waarvoor de onderscheiding kan worden toegekend, doch aan een algemeen-klinicus, aan wie men hoogstens ema aztder speciadisme zou ku~nen ,,verwijten". In de derde plaats moet ads merkwaardig- held worden geboekstaafd, dat de onderscheidi,ng lang na haar geboorte vernoemd is naar de eerste aaa-a wie zij werd uitgereikt. Het is voor hen, die Prof. Dicke per- soonlijk kennen, begrijpelijk, dat die naamgevi, ng tier medaille met grote moeilijkbedea gepaard is gegaan!

De originele wetenschappelijke arbeid van fu, ndamen- tele betekenis van Prof. Dicke, waarvoor de onderscheiding der maag-darmartsen werd ver[eend, betreft het aantonen van tarwe ads causade p,athogenetische factor van de coeliakie of het z~ektebeeld van Gee-Herter. Deze door waarneming en op ~eoretische gronden gebaseer- de visie kon eerst door langdurige klinische observaties ads juist worden gekenmerkt. Wanneer de medicus zich eenmaal vertrouwd maakt met de gedachte, dat in onze normale voedingsstoffen z~ekte-veroorzakende agentia kunnen voorkomen, zal deze fundamenteel-wetenschappelijke en thans bekroonde arbeid van Prof. Dicke een stimulans kurmen zi}n tot een onderzoek op veel breder schaal, namelijk naar de mogelijke pathogex~ese in de voeding ook voor a~adere ziekten.

Prof. Dicke beeft zij~n onderzoek op ,,eigon" terrein 315