VS10052 09.03.2012
Gedragscode inzake reclame en informatieverstrekking over individuele levensverzekeringen:
Toelichting bij de toepassing van de gedragscode
In deze nota wordt nadere toelichting gegeven bij de praktische toepassing van de gedragscode en bij de invulling van bepaalde rubrieken uit de “financiële infofiche levensverzekering”. De nota vervangt de toelichtingsnota’s die in 2007/2008 waren opgesteld.
1. Praktische toepassing van de gedragscode Toepassingsgebied van de gedragscode
Hoewel de gedragscode gericht is op individuele levensverzekeringen voor particulieren, is het aangewezen om de principes van de gedragscode eveneens toe te passen op individuele levensverzekeringen voor rechtspersonen. Dit geldt bijv. voor individuele verzekeringen in tak 26, onderschreven door rechtspersonen met het oog op beroepsmatige doeleinden. Zo is het aangewezen om steeds de nodige voorzichtigheid aan de dag te leggen bij het publiceren van rendementen van producten en om ook voor deze producten een infofiche op te stellen.
Algemene brochures en nieuwsbrieven, waarin zijdelings verwezen wordt naar één of meerdere levensverzekeringsproducten, worden niet als “productreclame” beschouwd en vallen bijgevolg niet onder het toepassingsgebied van de gedragscode. Productbrochures vallen daarentegen wel onder het toepassingsgebied. 1
Briefwisseling die naar bestaande cliënten wordt gestuurd om hen uit te nodigen om een bijstorting te doen, wordt niet als reclame beschouwd en valt bijgevolg niet onder het toepassingsgebied van de gedragscode.
Commerciële boodschappen op vervaldagberichten kunnen worden beschouwd als reclame, als zij verwijzen naar een specifiek levensverzekeringsproduct.
Verplichtingen uit het KB Leven
Het KB Leven legt een aantal verplichtingen op aan “below-the-line reclame”. Om te evalueren of een “below-the-line reclame” aan het KB Leven voldoet, wordt er inderdaad verondersteld dat de infofiche integraal deel uitmaakt van deze reclame (zelfs als de infofiche niet integraal werd opgenomen in het reclamestuk). Dit impliceert bijv. dat er ook aan art. 8, §5, 3de lid KB Leven2 is voldaan ingeval het rendement waarnaar dit artikel verwijst, op de infofiche is vermeld, maar niet op het “below-the-line reclamestuk” zelf.
1 Nieuwsbrieven die geen algemene informatie verstrekken, maar zich richten op specifieke producten kunnen ook onder het toepassingsgebied van de gedragscode vallen. Aanbevolen is hierbij oog te hebben voor de precieze opzet van de nieuwsbrief en deze te toetsen aan de geest van de gedragscode.
2 Artikel 8, §5, 3de lid KB Leven legt de verplichting op om in elke reclame voor de in artikel 24, §2, 2de lid en §4 bedoelde verrichtingen hetzij de interne rendementsvoet te vermelden, hetzij het brutorendement, met gedetailleerde opgave van de verschillende kosten.
Controle van de naleving van de gedragscode
De gedragscode kan, omwille van de algemene toepassing ervan, door de rechtspraak worden beschouwd als een eerlijke marktpraktijk. Op deze manier wordt de gedragscode toepasbaar op alle verzekeringsondernemingen en tussenpersonen die op de Belgische markt actief zijn, inclusief de buitenlandse verzekeringsondernemingen en tussenpersonen die in vrije dienstverlening of via een bijkantoor levensverzekeringen aanbieden in België.
Ingeval een buitenlandse onderneming of tussenpersoon een inbreuk op de gedragscode pleegt, die tegelijkertijd een inbreuk op het KB Leven uitmaakt, dan kan de bevoegde controle- autoriteit –al dan niet via de buitenlandse controle-autoriteit om- hiertegen reageren.
Ingeval een buitenlandse onderneming of tussenpersoon een inbreuk op de gedragscode pleegt, die evenwel geen inbreuk op het KB Leven uitmaakt, dan kan FOD Economie hiertegen reageren. FOD Economie is immers bevoegd voor alle aspecten die verband houden met de wet van 6 april 2010 betreffende marktpraktijken en consumentenbescherming. De bevoegde controle-autoriteit kan de onderneming of tussenpersoon in kwestie hooguit eraan herinneren dat de gedragscode als een eerlijke marktpraktijk wordt beschouwd.
Above en below-the-line reclame
Bij “below-the-line reclame” kan de consument onmiddellijk intekenen op het product. Dit betekent dat de reclame hetzij materieel in de mogelijkheid voorziet om een verzekering te sluiten, hetzij materieel in de mogelijkheid voorziet om een verzekeringsvoorstel aan te vragen. Bij “above-the-line reclame” kan de consument dit niet.
De verduidelijking in de gedragscode betreffende de notie “onmiddellijk kunnen intekenen op het product” is in overeenstemming met de verduidelijking die de Raad van State hieromtrent gaf in haar advies van 8 februari 2007 op het ontwerp van koninklijk besluit “tot wijziging van het koninklijk besluit van 14 november 2003 betreffende de levensverzekeringsactiviteit”:
“Het gegeven dat in het ontwerp als uitgangspunt wordt genomen dat de reclame de kandidaat-verzekeringnemer de mogelijkheid moet bieden om onmiddellijk de overeenkomst te sluiten, impliceert (…) dat de reclame op zich een aanbod dient te formuleren dat voldoende specifiek en volledig is om de overeenkomst tot stand te brengen bij het aanvaarden ervan door de kandidaat-verzekeringnemer. Wat in de gedragscode evenwel wordt verstaan onder
“below the line”-reclame doelt op de reclame die de consument de mogelijkheid biedt om onmiddellijk op het product in te tekenen, hetgeen eveneens kan slaan op de situatie waarin de kandidaat-verzekeringnemer op grond van de reclame de mogelijkheid wordt geboden om een aanvraag voor een verzekeringsvoorstel in te dienen, zonder dat de overeenkomst onmiddellijk wordt gesloten.”
Vanuit deze optiek worden de volgende reclamevormen als “below-the-line reclame”
beschouwd:
- Reclame waaraan een verzekeringsvoorstel is toegevoegd;
- Reclame die de consument uitdrukkelijk de mogelijkheid geeft om een verzekeringsvoorstel aan te vragen, bijvoorbeeld via een antwoordstrookje.
Vermelding van een rendement uit het verleden
Het is raadzaam om altijd het “gestandaardiseerd” rendement te vermelden, ongeacht de ruimte en mogelijkheden van de reclamevorm (vb. radiospot). Ingeval de reclame handelt over een tak 21-verzekering, dan moeten volgende elementen worden vermeld:
- het globale brutorendement (met vermelding dat dit een brutorendement is dat geen rekening houdt met de kosten);
- het jaar waarop het rendement betrekking heeft (bijv. 2006);
- het feit dat dit rendement geen garantie inhoudt voor de toekomst;
- in voorkomend geval, het feit dat dit rendement onder voorbehoud van goedkeuring door de Algemene Vergadering wordt gegeven;
- ingeval het gaat om een product met een gegarandeerde intrestvoet van 0%, het feit dat het rendement volledig is opgebouwd uit winstdeelname;
- ingeval het gaat om een product met een gegarandeerde intrestvoet van meer dan 0%, hetzij de gegarandeerde intrestvoet die in het verleden is gegeven voor nieuwe stortingen in dat jaar, hetzij de gegarandeerde intrestvoet die voor de toekomst wordt gewaarborgd;
- het feit dat men, voor verdere informatie over de van toepassing zijnde kosten, de infofiche dient te raadplegen.
Indien in een reclame voor een tak 23-verzekering wordt verwezen naar een rendement uit het verleden (bijv. “open-ended” tak 23-verzekeringen), dan moet ook steeds het rendement over 1 jaar, 3 jaar, 5 jaar, 10 jaar en de volledige bestaansduur van het fonds worden vermeld.
Voor dit type verzekeringen is het in de praktijk onmogelijk geworden om bijvoorbeeld in een radiospot nog te verwijzen naar rendementen uit het verleden.
Minimaal te verstrekken informatie over kosten
Een verzekeraar is, in geval van “above-the-line reclame”, niet verplicht om op het reclamestuk te vermelden welke kosten aangerekend worden. Echter, van zodra hij toch één of ander aspect rond kosten (of de afwezigheid ervan) in de verf wenst te zetten op het reclamestuk zelf, dan dient hij volledig te zijn in zijn communicatie en dus ook informatie te verstrekken over alle overige kosten. Uiteraard zal de consument, zelfs in geval van “above- the-line reclame” zonder preciseringen rond kosten, steeds informatie over de kosten kunnen inwinnen aan de hand van de infofiche.
Dit betekent ook dat zodra de reclame vermeldt dat bepaalde kosten niet worden aangerekend, deze reclame ook informatie dient te geven over alle andere (wel aangerekende) kosten.
2. Algemene informatie over de “financiële infofiche levensverzekering”
Het is niet noodzakelijk om de “financiële infofiche levensverzekering” integraal op te nemen op het reclamestuk zelf. De infofiche mag op een apart document worden weergegeven, maar moet één geheel uitmaken met het reclamestuk (bijvoorbeeld door, in geval van direct marketing, het reclamestuk en de infofiche samen te versturen).
Verwijzing
Indien de infofiche niet geïntegreerd is in het reclamestuk zelf, maar als bijlage wordt meegegeven aan de consument is het raadzaam om in het “below-the-line reclamestuk”
(letterlijk) te verwijzen naar de “financiële infofiche levensverzekering” 3, opgenomen in bijlage.
3 De kortere benaming “infofiche” mag uitsluitend gebruikt worden in geval van “above-the-line reclame”. In geval van “below-the-line reclame” moet steeds de volledige benaming van de infofiche gebruikt worden (“financiële infofiche levensverzekering”).
Lengte
Op de infofiche wordt momenteel alle productinformatie vermeld waarin de consument zou geïnteresseerd kunnen zijn. Bij de opmaak van de infofiche dient een specifiek model gevolgd te worden, in functie van het type verzekering. Er worden geen beperkingen opgelegd wat de lengte van de infofiche betreft. Er wordt daarentegen aanbevolen om erover te waken dat de infofiche voor de consument leesbaar blijft.
Uit een onderzoek door de vroegere CBFA in 2007 kwam naar voren dat vooral de rubrieken
“Fiscaliteit” (voor producten die onder verschillende fiscale regimes kunnen vallen), “Fondsen”
en “Rendement uit verleden” (voor tak 23-producten die kunnen worden verbonden aan een groot aantal beleggingsfondsen) ertoe leiden dat de infofiches te lang worden. Teneinde de lengte van de infofiches aanvaardbaar te houden, werden, specifiek m.b.t. deze rubrieken, een aantal concrete aanbevelingen uitgewerkt (zie verder).
Logo
Het logo van de infofiche werd door Assuralia gedeponeerd. Dit logo mag enkel worden gebruikt op de wijze en voor de toepassing zoals beschreven in de gedragscode.
Ingeval het logo van de infofiche onrechtmatig wordt gebruikt (bijv. het logo wordt vermeld op een document dat niet beantwoordt aan de in de gedragscode opgenomen modellen), dan kan Assuralia hiertegen reageren.
De naam van de infofiche (financiële infofiche levensverzekering), kan daarentegen niet gedeponeerd worden.
Het logo moet steeds op de eerste pagina van de infofiche worden weergegeven. Het vergroten of verkleinen van het logo is aanvaardbaar voor zover dit binnen redelijke grenzen gebeurt.
Het logo moet evenwel minimaal de volgende afmetingen hebben: hoogte: 2,34 cm, breedte:
2,34 cm (de oorspronkelijke afmetingen van het logo zijn: hoogte: 3,12 cm, breedte: 3,12 cm).
De achtergrondkleur van het logo (standaard zwart) mag vrij ingevuld worden door elke verzekeringsonderneming. De letters van het logo moeten altijd in het wit blijven.
Elke onderneming is vrij om te kiezen óf en waar zij het bedrijfslogo op de infofiche plaatst.
Titel
Op de modellen van de infofiche is een titel vermeld, bijv. “1. Financiële infofiche levensverzekering voor tak 21”. Deze titel hoort niet bij het model van de infofiche. Het betreft enkel de titel in de gedragscode en moet bijgevolg niet op de infofiche worden vermeld.
Commerciële acties
Het is mogelijk om in het reclamestuk melding te maken van de tijdelijke verlaging van de instapkosten, daar waar op de infofiche de normale instapkosten worden vermeld. Het is evenwel raadzaam om duidelijk in de infofiche aan te geven dat deze de productmodaliteiten beschrijft, van toepassing op <datum>. Bovendien zou er overwogen kunnen worden om in de infofiche te preciseren dat de vermelde kosten de “normale” of “maximale” kosten betreffen, waarvan afgeweken kan worden in het kader van een commerciële actie.
Gebruik van technische fiches
Men mag voor de rubrieken “Fondsen” en “Rendement uit het verleden” van de financiële infofiche voor tak 23-verzekeringen gebruik maken van technische fiches om de financiële infofiche overzichtelijk te houden. Deze technische fiches vormen een bijlage bij de infofiche en moeten bijgevolg samen met de eigenlijke infofiche aan de consument worden overgemaakt.
Men kan ervoor opteren om één technische fiche op te stellen voor alle onderliggende beleggingsfondsen samen, maar men kan er ook voor opteren om een aparte technische fiche op te stellen voor elk onderliggende beleggingsfonds.
Echter, ingeval er per beleggingsfonds een afzonderlijke technische fiche werd opgesteld, moeten enkel deze technische fiches aan de cliënt worden bezorgd, die betrekking hebben op de beleggingsfondsen waarin hij geïnteresseerd is.
3. Toelichting bij de inhoud van bepaalde rubrieken van de “financiële infofiche levensverzekering”
Rubriek “Rendement” – Winstdeelname (tak 21 en tak 26) Het volstaat om op de infofiche te vermelden:
- Of de cliënt kan genieten van een eventuele winstdeelname of niet;
- Zo ja, de eventuele voorwaarden waarop de consument acht moet slaan om te kunnen genieten van een eventuele winstdeelname (bijv. Minimale reserve of storting, het contract is in voege op <datum>, ...).
Ingeval er verwezen wordt naar het winstdeelnameplan, dan is het raadzaam om op de infofiche te vermelden dat dit plan bij de verzekeraar kan worden ingezien. Op de infofiche mag er eveneens vermeld worden dat het winstdeelnameplan werd neergelegd bij de bevoegde controle-autoriteit, voor zover niet de indruk wordt gewekt dat men het winstdeelnameplan bij de bevoegde controle-autoriteit kan raadplegen.
Rubriek “Kosten” – Afkoopvergoeding/opnamevergoeding
In de subrubriek “Afkoopvergoeding/opnamevergoeding” moeten alle afkoopvergoedingen opgesomd worden die ten laste van de cliënt gelegd (kunnen) worden. Het is niet nodig om in deze subrubriek de (normale) uitstapkosten te herhalen. Deze kosten moeten exhaustief vermeld worden in de subrubriek “Uitstapkosten”.
Wat de financiële of conjuncturele afkoopvergoeding betreft, volstaat het om uitsluitend het principe van de financiële of conjuncturele afkoopvergoeding in de infofiche te vermelden.
Er hoeft niet ingegaan te worden op de omvang of berekening van de financiële of conjuncturele afkoopvergoeding. Er zou overwogen kunnen worden om hiervoor te verwijzen naar de algemene voorwaarden.
Rubriek “Premie”
Voor levensverzekeringen waarop geen premietaks van toepassing is, hoeft niet te worden verduidelijkt of de taks van 1,1% is begrepen in de eventuele minimale/maximale storting (vb.
tak 21-verzekeringen die uitsluitend als pensioenspaarproduct aangeboden worden, tak 26- verzekeringen).
Rubriek “Fiscaliteit”
Om te vermijden dat de rubriek “Fiscaliteit” te ingewikkeld en te uitgebreid wordt, is het raadzaam om zich, bij de beschrijving van de fiscaliteit van het product, te beperken tot de algemene fiscale regels die op dit product van toepassing (kunnen) zijn.
Meer specifieke, gedetailleerde informatie4 hoeft niet in de infofiche opgenomen te worden.
Verzekeringsondernemingen die dit wensen, kunnen deze informatie ter beschikking stellen via hun website. Op de infofiche zou dan verwezen kunnen worden naar de website voor verdere informatie.
De modelfiche voorziet dat in de rubriek “Fiscaliteit” de volgende informatie wordt vermeld: het fiscale regime bij premiebetaling, de taksen waaraan de premies onderworpen zijn, het fiscale regime bij afkoop of opname, het fiscale regime bij uitkering. Elke verzekeringsonderneming mag zelf beslissen in welke graad van detail deze informatie beschreven wordt.
Hieronder worden, bij wijze van voorbeeld, enkele mogelijke invullingen gegeven voor elk luik uit de rubriek “Fiscaliteit”. De verzekeringsondernemingen kunnen zich hierop inspireren bij de redactie van hun infofiches.
- Fiscaal regime bij premiebetaling:
o “De gestorte premies zijn [niet fiscaal aftrekbaar] [fiscaal aftrekbaar in het kader van het langetermijnsparen, in het kader van het pensioensparen, …]”
o “Er is geen fiscaal voordeel op de gestorte premies”
- Taksen waaraan de premies onderworpen zijn:
o “De gestorte premies zijn [onderworpen aan een premietaks van 1,1%] [niet onderworpen aan premietaks]”
o “Er is [een premietaks van 1,1% verschuldigd] [geen premietaks verschuldigd]”
- Fiscaal regime bij afkoop of opname:
o “Bij een afkoop of opname in de eerste 8 jaar is er een roerende voorheffing van 15% op de interesten verschuldigd. De interesten worden berekend aan een forfaitaire interestvoet van 4,75%. Er is echter geen roerende voorheffing verschuldigd indien er geopteerd wordt voor een overlijdensdekking die minstens gelijk is aan 130% van de gestorte premies.”
o “Bij een (vroegtijdige) afkoop of opname is er een roerende voorheffing van 15% op de interesten (berekend aan een forfaitaire interestvoet van 4,75%) verschuldigd, tenzij in de volgende gevallen:
De afkoop vindt plaats na een periode van 8 jaar;
Er is een overlijdensdekking die minstens gelijk is aan 130% van de gestorte premies.”
o “Bij een (vroegtijdige) afkoop of opname is er geen roerende voorheffing verschuldigd”
o “Ingeval de premies fiscaal in mindering werden gebracht, dan wordt er, bij een (vroegtijdige) afkoop of opname, een belasting ingehouden die kan oplopen tot 33%”
- Fiscaal regime bij uitkering:
o “Bij een uitkering in de eerste 8 jaar is er een roerende voorheffing van 15% op de interesten verschuldigd. De interesten worden berekend aan een forfaitaire interestvoet van 4,75%. Er is echter geen roerende voorheffing verschuldigd indien er geopteerd wordt voor een overlijdensdekking die minstens gelijk is aan 130% van de gestorte premies.”
4 Bijv. fiscale regels die slechts geleden in specifieke, uitzonderlijke gevallen, informatie over de verschuldigde successierechten, …
o “Bij uitkering is er een roerende voorheffing van 15% op de interesten (berekend aan een forfaitaire interestvoet van 4,75%) verschuldigd, tenzij in de volgende gevallen:
De afkoop vindt plaats na een periode van 8 jaar;
Er is een overlijdensdekking die minstens gelijk is aan 130% van de gestorte premies.”
o “Bij uitkering is er geen roerende voorheffing verschuldigd”
o “Ingeval de premies fiscaal in mindering werden gebracht, dan wordt er, in principe op de leeftijd van 60 jaar, een “anticipatieve taks” van 10 à 16,5% aangerekend”
Rubriek “Afkoop/opname” – Gedeeltelijke afkoop/opname
De infofiche hoeft niet te vermelden op welke wijze een gedeeltelijke afkoop wordt verdeeld over de reserves met verschillende gewaarborgde interestvoet. Dit is geen bepalende informatie voor de consument bij het nemen van een beslissing over de “aankoop” van een levensverzekering of niet.
Er moet daarentegen op gelet worden dat deze informatie beschikbaar is in de algemene voorwaarden.
