Uitstroom en budgetresultaat Uitstroom en budgetresultaat Positieve prikkels
Positieve prikkels
Waar zit de frictie en hoe moet het wel?
Waar zit de frictie en hoe moet het wel?
Brainstorm voor slimme oplossingen Brainstorm voor slimme oplossingen
Surplus: omdenken voor inkomensstabiliteit Surplus: omdenken voor inkomensstabiliteit Conclusie: ook de oplossingen zijn parttime Conclusie: ook de oplossingen zijn parttime Colofon
Colofon
De lat ligt hoog De lat ligt hoog
Deeltijd en de bijstand: dat kan makkelijker
Wie deeltijd wisselende uren werkt in de bijstand, moet erop kunnen
vertrouwen dat zijn loon altijd wordt aangevuld tot bijstandsniveau. Maar de inkomstenverrekening is een crime: veel werk, ingewikkeld en foutgevoelig. De bijstandsgerechtigde die moet wachten op zijn geld raakt ontmoedigd en de gemeente heeft last van de rompslomp. Kan dat niet slimmer? Op vrijdag 13 oktober organiseerden de NVSI en Divosa een innovatielab om tot oplossingen te komen.
Ruim veertig deelnemers zijn naar het Beatrixtheater gekomen om mee te denken. Marcel van Druenen (NVSI én Divosa) heet hen welkom en vertelt ter inleiding dat de NVSI juist is opgericht om
vernieuwende oplossingen te bedenken voor problemen waar veel gemeenten tegenaan lopen. En om ervoor te zorgen dat die oplossingen benut worden. Parttime werken in de bijstand is zo’n complex thema waarbij het hard nodig is om de denkkracht van gemeenten bijeen te brengen. Meer dan de helft van de gemeenten heeft ermee te maken en de trend is dat dit flexibele werk alleen maar zal toenemen.
Sociaal ondernemer Martine van Ommeren legt als dagvoorzitter de lat meteen hoog: de middag is voor haar geslaagd als er na afloop een werkagenda ligt. De aanwezigen zullen samen knelpunten inventariseren, bedenken wat ideaal zou zijn en met welke oplossingen ze dat kunnen bereiken. Maar eerst geven twee sprekers meer informatie over parttime werken in de bijstand.
Draagvlak bij gemeenten Draagvlak bij gemeenten
Download Download
Uitstroom en budgetresultaat
Marije van Dodeweerd (Divosa) presenteert cijfers van de Divosa Benchmark die het belang van parttime werken in de bijstand aantonen.
'Er is een relatie tussen de inzet van deeltijdwerk en het uitstroompercentage, al is niet precies duidelijk hoe dat verband ligt. Bij gemeenten met deeltijders in de bijstand was het percentage uitstroom in 2013-2014 19,2%; in gemeenten zonder deeltijders maar 7,4%.'
Maar ook als parttime werk niet direct leidt tot uitstroom, spinnen gemeenten er garen bij. 'Hoe meer parttime werkende bijstandsgerechtigden een gemeente heeft, hoe lager de bijstandsuitgaven.' De meeste gemeenten zijn daarom al doordrongen van het belang van deeltijdwerk in de bijstand.
Presentatie Deeltijd en de bijstand: laten we kansen liggen?
(https://www.divosa.nl/sites/default/files/deeltijd-en-de-bijstand-marije-van-dodeweerd-20171013.pdf) (pdf, 988 kB)
Stimuleringspremie Stimuleringspremie
Creatieve juridische constructies Creatieve juridische constructies
Positieve prikkels
Van de cijfers gaat het naar de letters. Van de wet in dit geval. Universitair docent sociaal recht Anja Eleveld laat zien dat parttime werk in de bijstand vanuit arbeidsrechtelijk perspectief veel voordelen heeft: voor een baan is nu eenmaal meer geregeld, zoals een contract, minimumloon en vakantiedagen.
Bij het alternatief, een stage of werkervaringsplaats, is onduidelijkheid over iemands rechten.
‘De onzekerheid over hun positie leidt bij bijstandsgerechtigden tot passiviteit en sociaal wenselijk gedrag, maar niet tot actief zoeken naar werk. Ook werkcoaches hebben last van de onduidelijkheden.’
Eleveld noemt nog een nadeel: in werkervaringsplaatsen blijven sommige mensen hangen. ‘Vanwege de rust en structuur of omdat ze het zinvoller werk vinden dan ze op de reguliere arbeidsmarkt kunnen vinden.’
Volgens Eleveld is het de kunst om met positieve prikkels deeltijd- én voltijdswerk te bevorderen. Bij mensen bij wie parttime werken het hoogst haalbare is (vanwege medische, sociale of psychische redenen) stimuleer je dat met inkomstenvrijlating, de volledige stimuleringspremie en door ze verder met rust te laten. Bij mensen die wel fulltime kunnen werken, gebruik je die premie en het gemeentelijk beleid rond de armoedeval om ze te prikkelen op zoek te gaan naar een volledige baan.
""Het is de kunst om met positieve prikkels deeltijd- én voltijdwerk te bevorderen.Het is de kunst om met positieve prikkels deeltijd- én voltijdwerk te bevorderen.
t) t)
Eleveld pleit voor creativiteit met juridische constructies. Ze vraagt zich hardop af of een Nederlandse poldervariant op de Belgische dienstencheques een optie zijn: dat zijn cheques waarmee particulieren goedkoop hulp in het huishouden kunnen kopen waar de overheid op bijlegt. Uit de zaal komt een reactie dat de gemeente Breda juist moest stoppen met een soortgelijk systeem. Een tweede idee is dat de centrale overheid, gemeenten en sociale partners samen een soort no-riskpolis financieren
waardoor bijstandsgerechtigden een (deeltijd)contract voor onbepaalde tijd krijgen. Dat zorgt voor een gedeeld belang en voorkomt onderlinge afwenteling van het probleem.
Elke maand weer kunstjes doen Elke maand weer kunstjes doen
Waar zit de frictie en hoe moet het wel?
De aanwezigen gaan in groepjes aan het werk. Voor hen is het waarom van deeltijdwerk in de bijstand allang duidelijk. De problemen zitten eerder in het hoe.
Bij de eerste ronde van de brainstorm sommen de deelnemers de knelpunten op. Ze steken de hand in eigen boezem: ‘Zetten we niet te veel in op voltijds werken? Beseffen we wel dat van nul naar veertig uur te veel gevraagd is van iemand?’, ‘Zorgt werkgeversdienstverlening wel voor voldoende
parttimebanen?’ Vaak loont deeltijdwerken niet: je gaat er financieel niet op vooruit en je bent nóg niet van de sociale dienst af. Maar ook in de relatie met UWV zitten soms belemmeringen: als iemand bij een carrièreswitch naar minder belastend werk een vast contract inruilt voor een driemaandencontract, geeft UWV een boete als dat niet verlengd wordt. Terwijl de switch op den duur meer perspectief biedt.
''Zetten we niet te veel in op voltijds werken? Beseffen we wel dat van nul naar veertig uur te veelZetten we niet te veel in op voltijds werken? Beseffen we wel dat van nul naar veertig uur te veel gevraagd is van iemand?
gevraagd is van iemand?
Verreweg het meest genoemde knelpunt is de inkomstenverrekening: ‘We zitten elke maand weer kunstjes te doen.’, ‘Het is onhandig dat mensen te maken hebben met twee regimes die niet goed aansluiten: werk en de uitkering.’ Sommige gemeenten weten dat mensen uit angst voor problemen niet (meer) zoeken naar deeltijdmogelijkheden. Over hoe het wel zou moeten, is brede
overeenstemming: parttimers zouden geen last moeten hebben van de verrekening, zeker moeten zijn van hun inkomen en voordeel moeten hebben van hun inspanningen. En gemeenten zouden er minder werk aan moeten hebben.
Nieuwe ideeën Nieuwe ideeën
Brainstorm voor slimme oplossingen
Het is dus niet verwonderlijk dat veel gemeenten al zoeken naar oplossingen.
Soms hangen die af van de grootte van de gemeente: Hattem belt maandelijks alle parttimers in de bijstand op, want dat is maar een handvol. De G4 onderzoeken samen een systeem met een
tegenrekening als buffer waardoor ze grover kunnen verrekenen. Andere dingen die gemeenten al doen:
een app van een uitzendbureau gebruiken om makkelijk contact te kunnen opnemen met vragen over het loon, actueel verrekenen, bruteren of in het midden van de volgende maand uitbetalen.
''Als we nou eens meer vertrouwen geven en grover berekenen?Als we nou eens meer vertrouwen geven en grover berekenen?
Bij de brainstorm komen ook nieuwe suggesties naar voren: ‘Wat als we de werkgever vragen hoeveel iemand tekortkomt? Kunnen we dat voor werkgevers makkelijk en aantrekkelijk maken, en zou de parttimer zelf dat wel willen?’, ‘Of als we nou eens de bijstandsgerechtigde vragen alleen de uren door te geven. Meer vertrouwen geven en grover berekenen?’
Omgekeerde loonkostensubsidie Omgekeerde loonkostensubsidie
Surplus: omdenken voor inkomensstabiliteit
Als intermezzo komt een oplossing aan de orde die al verder uitgewerkt is. Ronald Revenberg
(Werkbedrijf Lelystad) vertelt hoe in Lelystad sinds 2015 weliswaar veel uitstroom uit de bijstand was, maar er tegelijkertijd aan de onderkant evenveel instroomden. Het bestand bleef even groot, maar bestaat nu uit mensen met een grotere afstand tot de arbeidsmarkt. Voor een steeds groter aandeel is voltijdswerken niet weggelegd, bijvoorbeeld vanwege een beperking, verslaving of weinig opleiding.
Revenberg: ‘Juist voor die groep zijn wij op aard. We willen het arbeidspotentieel van die kwetsbare doelgroep verzilveren.’ Dat kan met parttime werk in de bijstand, maar daarmee hebben klanten en professionals negatieve ervaringen. Zo ontstond het idee voor Surplus.
''We willen het arbeidspotentieel van die kwetsbare doelgroep verzilveren.We willen het arbeidspotentieel van die kwetsbare doelgroep verzilveren.
Martine van Ommeren legt uit wat Surplus inhoudt: ‘Het haalt de werknemer uit het middelpunt van het betalingsproces.’ De werkgever stort het loon op een derdenrekening; de werknemer krijgt de uitkering en eventuele vrijlating en heeft geen last van late uitbetaling of vorderingen. Het is een
vrijwillige regeling; de werknemer moet er toestemming voor geven (cederen). Voor de uitvoering denkt Van Ommeren aan een uitvoeringsorganisatie in een stichting, aangestuurd door deelnemende
gemeenten vanuit de NVSI. De aanwezigen zijn positief over Surplus, maar wijzen wel op
aandachtspunten: hoe zit het met privacy en externe factoren zoals loonbeslag? Is het acceptabel voor werkgevers en de politiek? Wat zijn de kosten? Iemand stelt voor om het met verwijzing naar een systeem dat werkgevers al kennen omgekeerde loonsubsidie te noemen.
Conclusie: ook de oplossingen zijn parttime
Aan het eind van de middag blikt Martine van Ommeren terug op de knelpunten en oplossingen die genoemd zijn.
Van Ommeren concludeert dat er nog geen oplossing is gevonden die de top 3 aan knelpunten
(deeltijdwerk loont niet, administratieve rompslomp en inkomensinstabiliteit) ineens aanpakt. Er zullen dus meer slimme oplossingen ingezet moeten worden. Wel gunstig: de belangrijkste knelpunten zijn allemaal zaken die in de invloedsfeer van de gemeente liggen. We kunnen er zelf iets aan doen. Werk aan de winkel dus. Van Ommeren roept gemeenten op om op hun badge te schrijven over welk onderwerp ze willen meedenken. Aan het eind van het innovatielab ligt er een hele stapel. De werkagenda is een feit.
Divosa Divosa
Tekstredactie Tekstredactie
Versie Versie
Colofon
Aidadreef 8 | 3561 GE Utrecht Postbus 9563 | 3506 GN Utrecht 030 233 23 37
info@divosa.nl (mailto:info@divosa.nl) divosa.nl (https://www.divosa.nl)
Anneke Nunn (https://www.annekenunn.nl/index.php)
oktober 2017
