Weg met de wachtlijst
Anouk Corèl-Platform31
Sanne van der Lelij-Gemeente Amsterdam André Ouwehand-OTB
Weg met de wachtlijst
Woonruimteverdeling: context en opgave
André Ouwehand-OTB
Naar een nieuw woonruimteverdeelsysteem
Sanne van der Lelij-Gemeente Amsterdam Pieter Schipper-Ymere
Discussie aan de hand van dilemma’s
Woonruimteverdeling:
context en opgave
Context en opgave
• Oplopende wachttijden in gespannen woningmarkt
• Discussie, deels gepolitiseerd, over:
– statushouders ↔ gewone zoekers – urgenten ↔ gewone zoekers
– insiders ↔ outsiders / wenszoekers ↔ spoedzoekers
• Invoering passendheidstoets en instroom van kwetsbare groepen:
hoe concentratie tegengaan?
Context en opgave vervolg
• Nog steeds heel veel weigeringen
• Systeem beloont wachten, remt doorstroming
• Belemmeringen voor huurders door grenzen tussen gemeenten wegnemen, …
• …maar ook behoefte aan lokaal maatwerk
• Verordeningen 4 jaar geldig:
in veel gemeenten in 2019 herzien
Woonruimteverdeling
• Koppeling van vraag en aanbod, i.h.b. in de sociale huursector:
– op basis van urgentie en rechtvaardigheid – niet op basis van vrije prijsvorming
• Verhuurder is vrij welke criteria hij gebruikt, binnen raamwerk van het Burgerlijk Wetboek
• Als de overheid (gemeenten) zich daarmee bemoeit geldt de Huisvestingswet
• Vrijheid van vestiging, alleen sturing als het
“noodzakelijk en geschikt is om onevenwichtige én onrechtvaardige effecten van schaarste aan goedkope woonruimte te bestrijden” (art.2)
• Verdringing door schaarste in de vorm van:
tijd (wachtrijen) en in ruimte (segregatie)
• Geen sturing op leefbaarheid, dan naar WBMGP
• Instrument: de huisvestingsverordening
De Huisvestingswet
Toelating als woningzoekende
Passendheidscriteria en labels
Volgordecriteria
Sleutel van het huis
Regels: sleutels naar de sleutel
afgrenzing:
minimumleeftijd, max. inkomen
effectiviteit / efficiëntie:
huur-inkomen, 55+, huish-woninggrootte rechtvaardigheid:
loten, woonduur, inschrijfduur, wie het eerst komt…
huur - inkomen betaalbaarheid bewoner - huurtoeslag
Doelen woonruimte-
verdeling
huish. woninggrootte efficientie/beschikbaarheid
passendheid
ongestoord woongenot rechtvaardigheid
keuzevrijheid consumenten-
soevereiniteit
vrije vestiging non-discriminatie
integratie emancipatie
urgentie leefbaarheid
mantelzorg
lokaal maatwerk
leefstijlen R’damwet /screenen transparantie
Wet Bijzondere Maatregelen Grootstedelijke Problematiek
• Veel discussie over systemen, maar:
eerst de doelen bepalen, dan systemen kiezen
• Veelheid aan doelen:
– verschillende doelgroepen – verschillend aanbod – compartimenteren en labelen
– verschillende middelen/modellen en combi’s
• De woningzoekende zoekt wat bij hem past
Evolutie woonruimteverdeling
Geen gezamenlijk systeem Aanbod
Aanbod loting Aanbod optie Aanbod optie loting Optie
Geen gezamenlijk systeem Inschrijfduur Inschrijfduur loting Inschrijfduur woonduur Inschrijfduur woonduur loting Woonduur leeftijd
Modellen (links) en rangordecriteria (rechts) per systeem (2016)
Vier modellen Woonnet Rijnmond
• Inschrijfduur-model
• WoningLoting-model
• DirectKans-model
• Wens&Wacht-model
• Vergt politieke discussie:
– welke groepen willen we in welke mate bedienen?
– welke criteria achten we rechtvaardig?
• Vergt slim systeem:
– optimaliseren binnen gekozen randvoorwaarden – voorkomen van (perverse) prikkels in het systeem
• Woonruimteverdeling kan doorstroming
bevorderen, maar vergroot de voorraad niet
Inrichting woonruimteverdeling
NAAR EEN NIEUW
WOONRUIMTEVERDEELSYSTEEM
Sanne van der LelijWAAR GAAT HET OVER?
Dilemma’s bij een nieuwe woonruimteverdeling in de WoningNet-regio Amsterdam.
Gaat over verdeling van sociale huurwoningen van corporaties
Het betreft het verdelen van schaarste, geen oplossing voor die schaarste 15 gemeenten en 12 corporaties betrokken
Daarnaast stakeholders als inwoners, woningzoekenden, huurderskoepels en verenigingen, zorginstellingen
We staan aan de start van het proces, nog geen richting gekozen maar open ophalen
Feiten en cijfers 250.000
Amsterdam: 170.000 Noord: 45.000 Zuid: 35.000
Verhuringen : 10.000 Urgenten: 34%
Inschrijvingen: 390.000 Actief wz: 90.000
Gemiddelde inschrijftijd: 11 jaar Gemiddeld aantal reacties:
WAAROM HERZIEN?
De schaarste aan sociale huurwoningen neemt toe. Niet iedereen met een dringende woonvraag komt in aanmerking
Het aantal doelgroepen dat afhankelijk is van sociale huur neemt toe Veel woningen worden toegewezen op basis van urgentie ipv inschrijfduur, uitlegbaarheid neemt af
1/3 via directe bemiddeling
2/3 van aanbod via advertenties (helft gelabeld)
Aantal te verdelen woningen neemt niet toe, op lange termijn behoefte aan andere verdelingssystematiek, meer flexibiliteit en meer doorstroming.
Voor wie de woning het hardste nodig
heeft
Meer doorstroming
Sturen op passende bewoning/
tijdelijkheid?
Betere kwalitatieve
match
De woning als voorziening Toegang voor alle
woningzoekenden Een regionaal
systeem
UITGANGSPUNTEN
WAT ZIJN DE KNOPPEN?
Voorrang: welke groepen krijgen er voorrang op gewone woningzoekenden?
Volgordecriteria: wie komt bovenaan de lijst/ hoe bouwen we meer ruimte in om te sturen op omstandigheden?
Doorstroming: voor meer beschikbaarheid en meer passendheid
Dilemma 1
Wanneer er meer ruimte wordt geboden voor spoedzoekers (wie de woning het hardste nodig heeft), gaat dat ten koste van de slaagkans van gewone woningzoekenden.
Welke groep woningzoekenden moet voorrang krijgen op een sociale huurwoning?
Dilemma 2
We kunnen ‘het hardste nodig hebben’ digitaal in drieën delen: urgent, spoedzoeker, gewoon. Maar we kunnen ook een glijdende schaal gebruiken o.b.v. diverse kenmerken: van heel hard nodig naar helemaal niet hard nodig.
Wat is een betere benadering?
Driedeling of glijdende schaal?
En is inschrijfduur dan een goed criterium of zoekduur?
Dilemma 3
Een aanbodmodel betekent dat woningzoekenden keuzevrijheid hebben.
Mag die keuzevrijheid ingeperkt worden voor huishoudens die spoed hebben?
Dilemma 4
Een mogelijkheid om spoedzoekers sneller aan een huis te helpen is door het inzetten van tijdelijke of onzelfstandige woningen voor deze groep.
Is het rechtvaardig om spoedzoekers slechts voor bepaalde tijd of alleen aan een onzelfstandige woning te helpen?
Dilemma 5
Het is mogelijk om na verhuring te blijven toetsen op de passendheid van de woning bij de bewoner door flexibele huurprijzen of -contracten. Dat betekent wel dat bewoners zekerheden inleveren. Ook kan de samenhang in een buurt afnemen bij meer doorstroming (tijdelijke bewoning).
Dient zekerheid voor de zittende bewoner en de buurt
zwaarder te wegen dan beschikbaarheid voor de mensen die het meest dringend zo’n woning nodig hebben?
