Naar een federaal Indonesië
Bouma, T.
2020
document version
Publisher's PDF, also known as Version of record
Link to publication in VU Research Portal
citation for published version (APA)
Bouma, T. (2020). Naar een federaal Indonesië: De geschiedenis van de totstandkoming van de Republiek der
Verenigde Staten van Indonesië en de bijdrage van federale Indonesische nationalisten aan de Indonesische
onafhankelijkheid 1917-1949.
General rights
Copyright and moral rights for the publications made accessible in the public portal are retained by the authors and/or other copyright owners and it is a condition of accessing publications that users recognise and abide by the legal requirements associated with these rights. • Users may download and print one copy of any publication from the public portal for the purpose of private study or research. • You may not further distribute the material or use it for any profit-making activity or commercial gain
• You may freely distribute the URL identifying the publication in the public portal ?
Take down policy
If you believe that this document breaches copyright please contact us providing details, and we will remove access to the work immediately and investigate your claim.
E-mail address:
vuresearchportal.ub@vu.nl
Inhoud
Illustratieverantwoording ... 13 Kaarten ... 13 Afbeeldingen ... 13 Voorwoord ... 15 Inleiding ... 17 Vraagstelling en tijdafbakening ... 17 Status Quaestionis: hoe is de geschiedschrijving tot nu met de vraag van federatievorming omgegaan? ... 18 Een verklaring voor de vastgeroeste stereotypering ... 31 Bevrijding van het beeld ... 34 Methodiek ... 35 Hoofdstuk 1 Federalisme en imperialisme (1917‐1942) ... 39 Colijnse opdeling? ... 39 Federalisme als onderdeel van het Javaanse nationalisme ... 40 Meijroos’ plan voor een federatief Indonesië ... 43 Colijns brochure van 1918 ... 45 Idenburg ... 47 Ritsema van Eck ... 48 Staatsrechtelijke hervormingen in Brits‐Indië ... 49 Reacties op de federale plannen ... 49 Het verslag van de Herzieningscommissie ... 51 De Graaffs keuze: geen federaal systeem ... 53 Colijn, Hatta en de verdeel‐en‐heersgedachte ... 56 Ruimte voor federalisme binnen het Indonesische eenheidsstreven tot 1945 ... 59 De gevolgen van de afwijzing van de petitie Soetardjo... 62 Het Atlantisch Handvest ... 63 Federale ideeën in Indonesië volgens de commissie‐Visman ... 63 Indonesia Merdeka ... 66 De Nederlandse regering in ballingschap ... 67 Samenvatting ... 70 Hoofdstuk 2 Japanse verdeling van Indonesië: aanleiding voor de Indonesische eenheidsstaat (1942‐1945)... 72 Het verdwijnen van het Nederlands‐Indische bestuur ... 72 Koiso’s belofte ... 73 De instelling van de BPUPK en propagandareizen naar het marinegebied ... 75 De zittingen van de BPUPK ... 76 De keus voor de eenheidsstaat ... 78 De hereniging van Indonesië in de PPKI ... 82 Verdeeldheid als basis voor een eenheidsstaat ... 84 Samenvatting ... 85
Hoofdstuk 3 De federatie als compromis (september 1945 – september 1946) ... 86 Nederlands worsteling met de erkenning van de Republiek ... 87 Democratisering van de Republiek door Sjahrir ... 88 Een Indonesische federatie als compromis ... 89 Instemming van het kabinet Schermerhorn met Van Mooks federale plannen ... 91 Indonesisch verzet tegen terugkeer van het Nederlandse bestuur buiten Java en Sumatra ... 92 Het Vietnamese voorbeeld als sleutel ... 93 De eerste federale overeenkomst ... 95 Wilden de Indonesiërs wel een federatie? ... 96 Een Nederlandse stap terug: de Hoge Veluwe ... 98 Herinneringen aan Colijn ... 100 Indonesische stemmen buiten de Republiek? ... 102 Federatie om de Indonesische eenheid te herstellen ... 104 De Republiek buiten Java in het gedrang ... 106 Katholieken aan zet in de Nederlandse politiek ... 108 Het debat in het Nederlandse parlement ... 110 Impasse en continuïteit: op weg naar Malino ... 113 Malino ... 116 Kritische persstemmen ... 124 Politieke consensus in Nederland ... 127 Samenvatting ... 129 Hoofdstuk 4 Linggadjati en Denpasar (september 1946 – mei 1947) ... 131 Sjahrir en de Commissie‐Generaal ... 131 Pangkalpinang ... 132 Naar Linggadjati... 134 Het overleg met de Malino vertegenwoordigers ... 136 Jonkman versus Van Mook ... 140 De regeringsverklaring en de toelichting door de Commissie‐Generaal ... 141 Instemming van de Tweede Kamer met een federatief Linggadjati ... 142 De stemming over Linggadjati in de Republiek ... 145 De conferentie van Denpasar ... 147 Republikeinse journalisten weggestuurd ... 149 De missie Sonda ... 149 Tadjuddin Noor ... 150 De Oost‐Indonesische staatsregeling en Nieuw‐Guinea ... 152 Verdeeldheid vanaf het begin ... 154 Kritiek op Denpasar in de pers ... 155 De zwakke eerste indruk van het Oost‐Indonesische kabinet ... 157 Oost‐Indonesische propagandareizen ... 159 Klokkenluider Tadjuddin Noor ... 160 Het uitgebreide KNIP in Malang ... 162
De Republiek in New Delhi: een internationaal erkende deelstaat? ... 163 Fatmawati en Wilhelmina ... 164 De meubelaffaire ... 165 De opening van het Oost‐Indonesische parlement ... 166 Politieke chaos in het parlement in Makassar ... 167 Invloed van Palar in Oost‐Indonesië ... 169 Samenvatting ... 171 Hoofdstuk 5 De roep om erkenning (mei − november 1947) ... 173 Het ontstaan van de PRP ... 173 De proclamatie van Pasoendan ... 176 De PRP in Jakarta ... 178 De staatsgreep in Bogor ... 178 Borneo ... 179 Sumatra ... 183 De goede verhouding tussen het Nederlandse leger en de PRP ... 184 Het federale principe als stok om mee te slaan ... 185 Oost‐Indonesië en West‐Borneo in tweede instantie betrokken ... 187 Verzoeningspogingen ... 190 Oost‐Indonesië en West‐Borneo in laatste instantie niet betrokken ... 191 Het laatste Indonesische geluid in het Nederlandse parlement ... 192 Argumenten uit de oppositie tegen het federale beleid ... 194 Oorlog ... 194 Twee groepen Indonesiërs op reis ... 195 Erkenning en miskenning in de Veiligheidsraad ... 197 Sjahrirs pleidooi voor de Veiligheidsraad ... 199 Pogingen van de federale leiders om hun imago te verbeteren ... 201 Mislukte verzoeningspogingen in New York ... 203 Feestelijkheden en een onverwacht einde ... 203 Het einde van het eerste Oost‐Indonesische kabinet ... 205 Een politieke hadj: erkenning van ‘het andere Indonesië’ ... 207 De rekening ... 209 Samenvatting ... 210 Hoofdstuk 6 De federale revolutie (oktober 1947 – december 1948) ... 212 West‐Java ... 212 De plebiscietbeweging ... 214 Renville ... 214 Pasoendan ... 215 Oost‐Sumatra ... 216 Het Komite Indonesia Serikat ... 218 Een nieuwe federalistische Republikeinse stroming? ... 219 Nederland met het KIS in zee ... 220
Een federale eis: directe instelling van een interim‐regering ... 221 Het plebisciet als Republikeinse voorwaarde voor een federaal Renville ... 223 De vorming van een Voorlopige Federale Regering ... 224 Federale koers van het kabinet Hatta ... 225 Federaal bezoek aan Yogyakarta ... 228 Het Tugu‐incident en de ‘Federalisten’ ... 230 De Federale conferentie in Bandung ... 232 ‘We want a federation in the interest of Indonesia’ ... 233 Koude Oorlog ... 234 Het roer om? ... 235 De federale ‘revolutie’: oprichting van de BFO ... 236 De BFO‐resolutie ... 238 De ontvangst van de BFO: Jakarta ... 241 De ontvangst van de BFO: Den Haag ... 242 Het aandeel van de federalen in Van Mooks vertrek ... 245 De federalen opnieuw in Den Haag ... 246 De compromissen van Trêves ... 248 De BFO en de Republiek ... 250 Onderhandelen zonder federalen: de ‘oral note’ als basis ... 251 Parlementaire instemming in Oost‐Indonesië en Pasoendan ... 252 De federalen opnieuw buitengesloten ... 253 Geen federale steun voor militair ingrijpen ... 255 De Republiek: wel federalisering, geen omsingeling ... 257 De Nederlandse militaire aanval toch ingezet ... 258 De gestrande Republikeinse goodwillmissie naar Oost‐Indonesië ... 259 Samenvatting ... 260 Hoofdstuk 7 Invloedrijke federalen en zwakke deelstaten (december 1948 – december 1949) ... 263 De strategie van ontkenning... 263 Federalisme in het debat in de Veiligheidsraad in Parijs ... 264 Guerrillaoorlog en de macht van het Republikeinse leger ... 265 Twee republieken ... 266 De nieuwe koers van de BFO ... 267 Internationale consensus ... 270 Visies ten aanzien van de Republiek binnen de BFO ... 270 Het eerste contact tussen federalen en Republikeinen ... 272 Anak Agungs weigering om zich te laten manipuleren ... 274 Soekarno verwelkomd, de BFO niet ... 275 Groeiende tegenstellingen binnen de BFO ... 276 Een onaanvaardbare Nederlandse uitnodiging ... 277 Federale steun aan Republikeins gezagsherstel ... 278 Crisis in de BFO en de resolutie van 4 maart 1949 ... 280
Anak Agung door Beel als verrader bestempeld ... 281 Een ongevraagd advies van een oude bekende ... 283 Rapport uit Banaran ... 283 Terug naar de Veiligheidsraad ... 284 Samenwerking op Sumatra ... 285 De federalen naar de achtergrond ... 286 Verwarring en verdeeldheid in de BFO ... 288 Bung Karno, Bung Hamid ... 289 Sumatra en de preliminaire besprekingen ... 290 Naar de inter‐Indonesische conferentie ... 293 De eerste federaal‐Republikeinse overeenkomst ... 293 De Inter‐Indonesische Conferentie in Yogyakarta ... 295 De militaire besprekingen: Trasé Baru ... 298 De Inter‐Indonesische Conferentie in Jakarta ... 298 Aan de ronde tafel ... 301 ‘Waardevolle belangen’ ... 303 Een strijd voor de federalen: Nieuw‐Guinea ... 305 Een federale Indonesische regering ... 306 Een somber toekomstbeeld ... 307 Westerling ... 309 Overdracht en erkenning ... 310 Samenvatting ... 311 Conclusie ... 313 Nederlandse motieven ... 313 Indonesische motieven ... 314 De federale bijdrage aan de Indonesische onafhankelijkheid ... 316 Geen eenduidige ideologische basis ... 316 Overige factoren ... 317 Geen verdeel‐en‐heersplan en geen marionetten ... 319 Ten slotte: twee hoofdrolspelers kijken terug ... 320 Epiloog ... 323 Samenvatting ... 326 Summary ... 335 Geraadpleegde bronnen ... 343 Lijst met Afkortingen... 353
