DE PSYCHOLOGIE

(1)

]iet regent complimentjes over onze INDISCHE RIJSTTAFEL

LIDO

AMSTERDAM

REsTAURANT CAFÉ, BAR

·3e Jaargang No. 4 ^April1951

MAANDORGAAN

J.O.V.D.-

weekend

te

Rotterdam

zte pas ma 4-5

VAN DE JONGEREN ORGANISATIE VRIJHEID EN DEMOCRATIE

(

I

DE PSYCHOLOGIE

\~---~---' - - - ---~--

Wij lazen in het dagblad "De Telegraaf" dezer da.gen de navolgende redactionele beschouwing:

,,Na afloop van de befaamde voetbalwedstrijd Nederland-België zijn een aantal van onze land- genoten tot een eigenaardige uitbarsting van vreugde gekomen. De Belgen, die van het Stadion uit de route naar het Zuiden insloegen, moeten wel gedacht hebben, dat het adjectief "laconiek", dat de Nederlanders meedragen, op een fa.bel berust.

Mien zag dat talloze lieden, toen zij een Belgische auto waarnamen, de duim naar beneden hielden;

een antiek teken van afkeuring. Anderen weer staken een groot bord de lucht in waarop de cijfers 5 en 4 stonden vermeld, welk bord zij met kennelijk plezier onze Belgische gasten toonden.

Zonder zielkundige raadselen te willen oplossen, komt het ons voor, dat onze hooggewaardeerde Benelux-partners van ons moeten aannemen, dat het hier een reactie betrof op , de .slechte tijden, welke ons land meemaakt. Hoewel wij de oorlog gewonnen hebben, kunnen wij ons gerust tot de verliezers rekenen. Internationaal incasseerden wij de ene klap na de andere. Grote delen van ons grondgebied hebben wij verspeeld. De belastingen drukken zwaar; de nieuwe plannen van de regering wekken bekommernis, kortom, alles is duiste;o.

En ziet daar opeens is het 5--4. Van 7-2 is he!

in een jaar 5--4 geworden. En dat heeft de Neder- laDders dol gemaakt. Het kan dus toch! Wij zijn nog wat mans - en inderdaad, dat zijn wij. Zelfs li.eden, die zich aan de voetbalsport niet veel .ge-

l~en laten liggen, waren met vreugde vervuld, toen wij eindelijk eens een overwinning boekten.

En naar een overwinning, naar een succes, snakt het moede Nederland."

* *

*

Wij vonden het de moeite waard, deze - naar onze smaak wel zeer vreemdsoortige beschouwing - in zijn .geheel woordelijk op te nemen.

Wi:llen wij de schrij'VIer van het geciteerde gelovel)., dan moet er een oorzakelijk verband worden ge- zocht tussen het enthousiasme over het winnen van een voetrbalwedstrijd van ·Wat druk-doende jongetjes (want dat waren het in hoofdzaak) en het ver!ies van grondgebied, nieuwe plannen van de regering, het verhogen der belastingen, etc. Dit is eenvoudig belachelijk. Nog vreemder wordt het als de schrijver bij voorbaat vooropstelt, geen

"zielkundige raadselen te willen oplossen". Doch indien het verband dat hij zoekt niet op psycholo- gi.seh gebied ligt waar :moet men het dan wel

zoeken? Het li:gt overigens geenszizns in onze bedoeling op deze plaats met de, schrijver van de aangehaalde. beschouwing uitvoerig te gaan pole- miseren.

Ons doel is slechts te laten zien wat het gevolg is, indien men zich door bepaalde tegenslagen op

·nationaal politiek en economisch terrein dermate laat beïnvloeden, dat men tot het schrijven van wartaal vervalt. Het is des te erger als dit ge- beurt door hen, die geroepen zijn het volk voor te lichten. Ziellier, in ihet bijzonder voor de jongeren van Nederland, een vool'lbeeld van een "zich laten gaan", zoals het niet moet.

Om alle misverstand te voorkomen, wijzen wij er op, dat wij een enthousiast liefhebber .van de ~oet

balsport zijn en dat ook wij ons hebben verheugd over de overwilul..ing.... die "onze jongens" deze maand in het Olympisch Stadion te Amsterdam hebben weten te beha,len. Dit alles wil echter nog geenszins zeggen, dat wij deze overwinning als een compensatie hebben gevoeld voor het verlies van Nederlands-Indië en het feit, dat ook wij die- -per in onze beurs moeten tasten, teneinde de

fiscus tevreden te stellen.

Wij zijn er van overtuigd, dat de massa van het Nederlandse volk evenmin een dergelijk causaal verband heeft gelegd.

* * *

Zeker, het zij toegegeven, dat wij vooral na de bevrijding, zowel nationaal als internationaal, ge- voelige klappen te incasseren hebben gekregen.

Het heeft weinig zin daarover nu nog na te kaar- ten. Het gaat er slechts om deze feiten, waaraan toch niets meer is te veranderen, rustig en moedig onder de ogen te zien en er alles op te zeztten ons volk een nieuwe stimulans te geven. Dit is een taak, die vooral voor de jongeren is weggelegd.

Het gaat er <>m, dat wfj een frisse geest ademen, de mouwen opstropen en bewijzen, dat ook de moeilijke <lag van heden, enorme mogelijkheden biedt.

Een voetba.l<wedstrijd kan daa.nbij een zeer wel- kome afwisseling zijn, doch allerminst een uitlaat om onze teleurstellingen op politiek en economisch terrein af te reageren.

Tenslotte ·kan men ook alles afbreken en aan het kankeren blijven, doch daarmee verbeteren wij mens en maatscbappij niet. Zeker, ons volk staat zo langzamerhand met de rug tegen de muur, doch juist op zo'n moment :getuigt het wel van zeerweinigtact te spreken van "het moede Neder- land". Wij weigeren per sé aan .te nemen. dat Nederland "moe" zou zijn. Immers, indien wij dit

VAN

5-4

deden, dan zouden wij daarbij tevens de jongeren van Nederland ibetrekken. De jeugd is nimmer moe. Integendeel. Ofschoon zij de vele moeilijk.- beden ziet, wordt haar energie en idealisme niet getemperd. Het is de taak van de jongeren te vechten tegen een mentaliteit, waarvan de au~

van het lbovenaangehaaJde stuk getuigt. Zijn leidsmannen waren verbittering en niet te ver- kroppen teleurstelling.

* _**

T egen een del'lgelij·ke geestesgesteldheid nemen wij actief stelling, vandaar dat wij er ook goed aan menen te doen een dergelijke koekebakkers- journalistiek aan de ,kaak te stellen. Dit heeft overigens niets te ms,ken met onze gevoelens Vlil.n

appreciatie met betrekking tot het dagblad, dat de ·besproken beschouwing opnam. Wij slaan echter alarm als wij krachten waarnemen, die er kennelijk op uit zijn, de ,geestelijke weerstand van ons volk te breken en ons volk dingen in de sahoe- nen te schuiven, die absoluut onwaar zijn.

Gelukkig bezit ons volk nog andere eigenschap- pen. Wij denken ,aan onze dapperen in Korea, aan onze moedige lucht- en zeevaarders, aan onze mijnwerkers, aan onze ministers die in het buiten- land tegenover de "groten" onze nationale ,belan- gen met succes weten te verdedig~n en aan: zoveel andere voorbeelden.

Laten wij ons niet laten neerdrukken door defaitisme en onverschilligheid. Er zijn waarlijk - vooral in deze tijd - grote dingen te verrichten.

Mogen wij aldus niet blind zijn voor de lichtplek- ken, die ook in deze donkere tijd duidelijk waar- neembaar zijn. Mogen wij voortgaan, degenen die in slaap dreigen te vallen wakker te maJten en hen aan te sporen mee te werken om de zorgen te boven te komen.

De psychologie van 15--4 is niet de onze. Wij hebben hogere idealen, waarvoor wij met alles dat in ons is op de bres zzu1len blijven staall.

G.St.

Apollo-Paviljoen

APOLLOLAAN 2 AMSTER:DAM-Z.

Voortreffelijke keuken *

Voortreffelijke bediening V oortreffelijke muziek

(2)

BEWAPENING EN KOREA

De bewapeningswedloop en haar gevolgen Enkele reacties

Van een mij onbekend stadsgenoot ontving ik "De Driemaster" van Fe- bruari 1951, waarin op blz. 2 een stukje van K, van /Dijk over "Be- wapeningswedloop en haar .gevolgen, met bijschrift van de redactie: Hoe is uwe mening?" elJ! dEfmededeling, dat de redactie "in zeer veel opzichten bepaald (er mee) oneens" is.

A! jarenlang verbonden aan het N.J.V. (Nationaal Jongeren Verbond) zal ik mijn mening geven.

Ik neem de vrijheid enkele punten uit bovengenoemd stukje te releveren en er een korte beschouwing aan te ver- binden. De aanhalingen uit het stukje ' zijn duidelijkheidshalve vet gedrukt.

"Het betekent, dat wij, om bij Neder- land te blijve~ straks klaar staan met drie of misschien zelfs vijf hele parate divisies tot de tanden toe gewapend en dan gaan wij maar wachten, wachten totdat de "grote" dag komt."

De schrijver zegt verder: "Wij zijn voorstanders van een gezond defensie- apparaat."

Nu vraag ik mij af, wat hij voor on- gezonds vindt in de bovengenoemde divisies, in de bovengenoemde onder- zeebootjagers en in het bovengenoemde wachten.

Hij spreekt verder van: "Ons maat- schappijbeeld niet scheef trekken voor een onevenredig grote weermacht".

Om te bepalen of onze weermacht

"onevenredig groot is" moeten wij - al is het maar heel onvolledig - aangeven, waarvoor die weermacht op het ogenblik o.a. dient.

Deze weermacht dient o.a. om te voorkomen, dat het Russische communisme zich over ons land uitstrekt. Nu zal ik mij onthouden van een beschrij- ving van dit Russisch communisme, alleen wil ik zeggen, dat de duizen- . den vluchtelingen van achter het

IJzeren Gordijn toch al duidelijk ge- noeg aangeven hoe "prettig" zij het daar hebben.

Ik zie heel duidelijk de grote ellende, die een oorlog zal brengen en ik ben bereid grote offers te brengen om een oorlog te voorkomen. Tot die grote offers behoort ook een goede bewapening.

De oorlogen van 1914-1918 en 1939- 1945 waren niet uitgebroken als de geallieerden behoorlijk bewapend waren geweest en duidelijk hadden aan- gegeven dadelijk eendrachtig samen te werken. Men begint geen oorlog als men zeker weet deze te verliezen.

Ook Nederlands-Indië zouden wij gehouden ihebben·als dat land behoorlijk bewapend .was geweest.

Waarom onevenredig ?

Ik zal mij niet de moeite getroosten de juiste sterkte van onze vloot, ons leger en onze luchtmacht aan te geven, maar ik zie niet in, waar· die

"onevenredigheid'' in de zin ván de schrijver uit :bestaat. "Onevenredig"

ten opzichte van onze bondgenoten?

M.i. niet. "Onevenredig'' ten opzichte van onze vermoedelijke tegenstan- ders? RusJand doet veel meer voor zijn leger dan wij.

Onevenredig t<:cl opzichte van onze economisc}le. mogelijkheid? Ook dat niet. Vergeet niet, dat ·bij het sluiten van de vrede zo goed als onze gehele bewapening verdwenen was. Dat zo goed als alles van de grond af moest worden opgebouwd en dat niettegen- staande dat, de Marshall-hulp - m.i.

terecht.- de eerste jaren voor onze economische opbouw is gebruikt.

En _dan schrijft de schrijver: "Wach- ten, wachten". Wat wil hij anders?

Hij zegt: JtDe Westelijke mogendheden prakkizeren er geen moment aan om

Rusland aan te vallen". Hiertoe Z1jn zij op het moment ook niet in staat.

En wat blijft er dan anders over dan wachten? Niet wachten in een zalig niets doen. Maar wachten, terwijl in het leger ernstig gewerkt wordt aan de opvoedende taak.

Denk er aan, het leger is een eerste iklas opvoedingsinstituut.

"In de eerste plaats onze democrati-

• sche beginselen paraat houden" staat in het stukje. Accoord, maar dan moeten wij in de alLereerste plaats leren voor het paraat houden van die demo- cratische beginselen offers te willen brengen. Ik kan niet zeggen, dat wij i.n dit opzicht volleerd zijn.

"Wij hebben op school altijd geleerd, dat het beschaafdste volk het ⁱⁿeen oorlog uiteindelijk altijd won''.

Ik zou wel eens willen· weten op wat voor een vreemd soort school schrijver is geweest. Heeft hij nooit gehoord van het verval van het Romeinse Rij·k? Heeft lhij nooit gehoord over de beschaving van de Inca's in Zuid- Amerika? Heeft hij nooit gehoord van de verhouding van de Baltische J.an- den tegenover Rusland? Heeft hij nooit iets gehoord van de geschiedenis van de Israëlieten?

Korea

"En dat de Nederlanders in Korea zich blijkbaar zo uitmuntend gedta- gen, zegt in dit verband ool< niets, omdat deze vrijwilligers zeker door avonturiersgeest eer dan door idealisme worden gedreven."

Ik h,eb mij in zeer grote mate hieraan geërgerd. Heeft de schrijver wel enig begrip van de opofferingen, die een tegenwoordige strijd en vooral in dit jaargetijde kost?

Ik heb op straat een van mijn kennis•

sen ontmoet, waarvan de zoon zich eerst ook voor Korea had opgegeven.

De zoon had gezegd: "Ben ik officier of ben ik het niet? Als officier moet ik ,mijn plicht doen." Dat hij later door bijzondere 'omstandigheden niet gegaan is, doet aan het bovenstaande niets af ..

"En al die parate troepen, tot de tanden toe gewapend, missen hun nodige houvast, missen hun concrete ideaal."

Hoe weet de schrijver dat? Waarom vechten de Nedevlandse soldaten in Korea dan zo goed? 'Zuiver uit avon-

turiersgeest? '

Waarom heeft ons leger in Indonesië zich - ook in zeer moeilijke omstandigheden - zo goed gehouden, zodat wij trots kunnen zijn op hun prestaties?

"Wij zouden enkele Inillioenen van wat Wij nu in kanounen tanks en oor- logsschepen omzetten, moeten gebrui- ken voor de volksopvoeding."

Ik iheb niets tegen een goede voor- lichting van ons volk en ik geloof, dat dit een van de eerste taken is van ...

de Volkspartij voor Vrijheid en Demo- cratie. Ik weet niet of ik d~e voor- lichting met een :gerust hart over kan laten aan een regering, waarin de P.v.d.A. een .grote invloed heeft.

"Wij moeten gaan inzien, dat een topzwaar OGrlogsapparaat catastrophaal is". Ik ben werkelijk overtuigd, dat een topzwaar oorlogsappparaat ca- ta.strophaal is, maar ik ben er even- zeer van overtuigd, dat Nederland nooit een topzwaar oorlogsapparaat gehad heeft en er ook geen zal hebben.

Een van de Nederlandse ,geschied- schrijvers heeft eens geschreven:

"Elke bladzijde van de Nederlandse

OFFERS VOOR DE HERBEWAPENING

't Laatste nummer van de Drie- master was bijzonder interessant, ik ben dan ook onmiddellijk in m'n pen geklommen en heb het volgende geschreven over de "Herbewapening".

In de Driemaster van Februari las ik met bijzondere interesse het artikel van K. van Dijk over de bewapeningswedloop. Ik ben tot de con- clusie gekomen, dat het weinig over- zichtelijk is. Met hartstocht bereik je niet veel. In deze tijd is het zaak zo reëel mogelijk te zijn, zonder nu alle idealen aan de kapstok te hangen.

De heer Van Dijk wil eigenlijk wel bewapening, tenminste een gezond defensie-apparaat. Zo beweert hij, terwijl hij toch, zoals tussen de regels te lezen is, bijzonder weinig met dat militaire gedoe opheeft. Er zit dus een scherpe tegenstelling in zijn betoog. Laat hij liever beweren, dat hij helemaal tegen elke vorming van een leger is, dan ons telkens te vertellen, dat toch wel ,,een zekere paraatheid in militaire zin" noodzakelijk is.

Maar iets half doen, is niets!

We doen 't dus niet, of we doen 't wel! Me dunkt, dat we toch wel iets geleerd hebben van de laatste wereld- oorlog. Toen waren er ook aan de ene kant wel moderne legers en aan de andere kant niet en we kennen de gevolgen. Nu proberen we dat te voorkomen. Het helpt niets, of je allemaal anti-fascistisch of anti-com- munistisch bent; daar houd je een leger helemaal niet mee tegen, en dat leger is er, een· dreigende reali- teit en daar hebben we rekening mee te houden. zeer veel rekening. Ieder- een weet, dat wij, hier in Nederland niet militaristisch zijn aangelegd.

Niemand! We verafschuwen het.

Maar we zijn en blijven (gelukkig) nuchter en bezien de toestand reëel.

Daarom helpen we mee een oorlog

te voorkomen, in de eerste plaats door het militair evenwicht te her- stellen, zodat in ieder geval een toestand als in 1940 zich niet meer kan herhalen.

Zeker is het waar, dat het een offer is, dat we moeten brengen, maar het kost nog altijd heel wat mihder (wat de financiële kant alleen nog maar aangaat) dan een oorlog en diens gevolgen. Staan we eenmaal militair sterk, dan staan we moreel ook veel sterker. We zullen dus helemaal niet

"allemaal wachtende jongens in uniform" zijn, die op "de g·rote dag"

staan te wachten. Die "grote dag"

komt juist niet door bewapening, wel door de huidige toestand te laten voortduren. Dat is het juist! Als de heer Van Dijk zegt, dat deze toestand, waarbij we tot de tanden gewapend zijn, wel vijftig jaar kan voortduren, dan is dat in de eerste plaats niet reëel - we kijken nu, op dit moment, naar de momentele drei- ging die wel de moeite waard is er enige aandacht aan te besteden - en ten tweede, is het wel heel onwaar- 'schijnlijk, dat er niets zou veranderen in die tijd. Eenzelfde dictatuur duurt nooit zo lang.

Het is zeker'Diet eenvoudig om het juiste evenwicht tussen defensie-uit- gaven en staatsfinanciën te vinden- we merken dat aan de moeilijkheden bij de kabinetsform~;~tie - maar wanneer je tussen twee slechte dingen te kiezen hebt (bewapening of een her- haling van 1940), dan kies ik het minst kwade van de twee, dat is bewapening. Offers zal het in beide ge- vallen van ons vergen. En we kunnen het dus erg vervelend vinden, dat we binnenkort misschien weer onze bananen en slaolie zullen moeten missen, vanwege die ellendige grote defensiepost, het kan nu een-

geschiedenis is met defaitisme be- schreven".

Een bestudering van de N ederlo.ndse geschiedenis wordt de schrijver van het stukje met nadruk aanbevolen.

Veelal werd - wat de defensie betreft - met het halve minimum vol-

staan. G. DOORMAN,

J. v. d. Heydenstr. 13, Amersfoort.

(N.B. Door de red. enigermate be- kort.)

Verantwoording

Het spijt mij, dat de redactie door haar onderschrift onder mijn artikel haar lezers heeft gesuggereerd, dat ik mij "denigrerend' zou hebben uitge- laten over onze (en andere) Korea- vrijwilligers. Ik kan dit namelijk niet inzien. Wanneer ik schrijf, dat deze vrijwilligers door avonturier~

geest gedreven worden, ligt hier m.i.

niets denigrerends in; ik heb het grootste respect voor mensen met avonturiersgeest en zou het vertrek van een tweede contingent me.t in- stemming begroeten.

Verder meen ik slechts de gebrui- kelijke formules, zo vaak uitgespro- ken, en zo weinig in practijk gebracht, te hebben aangevallen. Was dat ook denigrerend, voor de Korea- strijders?

Het moet mij verder van het hart, dat, hoezeer ik het artikel van de heer Hooftman op zichzelf ook kan waarderen, dit stellig niet geschikt acht om het tegenover het mijne te plaatsen. Het bevat toch werkelijk

~een enkele zinsnede, die een mijner beweringen ontkent. Ook ik heb "lijn in de ontwikkeling van ons defensie- apparaat" bepleit, ook al is di,t misschien een andere dan de heer Hooft- man. . . . , bedoelt, . . . . aangeeft, ....

suggereert, hoe zullen we 't zeggen?- Hij zègt het niet!

VAN DI.JK.

Een , stem uit ezgen kring

maal niet anders en daarom niet er over klagen en treuren, maar mee- helpen dit probleem '[.erstandig aan te pakken, in overleg met anderen!

Dat onze jongens het "concrete ideaal" missen (waarschijnlijk bedoelt de heer Van Dijk hier een werkelijk levend idee om onze Westerse Christelijke democratie te helpen verdedigen) en dus niet goed begrijpen, waarom ze eigenlijk in uniform rondlopen, zal hen, als ze het betoog van de heer Van Dijk gelezen hebben, bepaald niet duidelijker zijn geworden. Dat zal wel gebeuren, als ze het verhaal van Hugo Hooftman lezen en als hun dan verteld wordt, dat ze hier zijn, om die ellende in Europa te voorkomen.

Ten slotte enige korte opmerkin- gen. Toen ik "op school" leerde, dat a maal b ab was, heb ik ingezien na een streng bewijs, dat de2!e regel altijd opging. Als ze mij verteld zouden hebben, dat een barbaarse invaller altijd zwichtte voor de diepere beschaving van een ov-erwonnene, zou ik het nu niet zo onmiddellijk geloofd hebben, vooral niet, als mijn leraar hiermee probeerde een betoog tegen herbewapening te· verduidelijken.

Ik hoop, dat de heer Van Dijk ook niet alles, wat zijn leraren hem vertelden, zo maar zal hebben geloofd ..

Waarom dat ·Europees federalisme.

er hier met de haren bijgesleept wordt, is me volkomen duister. bat Europees federalisme een middel zou zijn om de bewapeningswedloop te., verminderen is bepaald onjuist. Ook hierin speelt juist het militaire een_

grote rol. Denk maar aan het plan.;,- Pleven en de Duitse bijdrage aan het Europese leger, een van de grootste problemen om tot Europese integratie te komen.

Delft. FRITS WAGENMAKER.

(3)

Sociale

Gerechtigheid

Er zijn Welmg begrippen, waaraan zulk een verschUlende inhoud. wordt gegeven, als aan het begrip "sociale gerechtigheid". Om dit te begrijpen, moeten we bedenken dat "gerechtig- heid" al reeds een begrip is van ho- ger orde, waaraan door een-ieder een andere inhoud wordt gegeven, afhan- kelljk van zijn levensbeschouwing.

Sociale gerechtigheid is in de maat- schappij geconcretiseerde gerechtig- heid en derhalve een toepassing van ei g en beginselen in de maatschap- pelijke orde. Het is dus evident, dat de concretisering van het abstracte begTip "sociale gerechtigheid" in iedere politieke partij een andere zal zijn, welke men kan leren uit haar beginselen.

In de kringen van de J.O.V.D. meent men dat sociale gerechtigheid. niet aZ- leen verkregen kan worden door de beginselen van vrijheid en verdraag- zaamheid hoog te houden, maar wijst men ook op het beginsel der verant- woordelijkheid. Hiermede toont men grote waard-e te hechten aan het ze- delijk bewustzijn als stuwende kracht voor de gemeenschap.

Er bestaat helaas tegenwoordig een tendens om de waarde van de per- soonlijke verantwoordelijkheid te on- derschatten. "Mijn recht" bezigt men veel vaker dan "mijn plicht".

De sociale gerechtigheid welke men in de J.O.V.D. voorstaat, krijgt dus haar inhoud door de beginselen vrij- heid, verantwoordelijkheid en ver- draagzaamheid, terwijl b.v. bij de socialisten de sociale gerechtigheid gestalte krijgt via het gelijkheidsbe- ginsel. Deze groep heeft zo'n grote adoratie voor de gelijkheid, dat zij de verschilZen te veel veronachtzaamt:

zo' worden de arbeiders nog maar on- derkend in een grove onderscheiding naar beroep en scholing.

Hiervan uitgaande, onderscheidt men niet dat arbeiders ₁met hetzelfde be- roep en dezelfde scholing tot verschil- Iende prestaties kunnen komen. Men doet in een drang naar gelijkheid onrecht aan de werkelijkheid.. Wan- neer men dus kunstmatig deze ge- lijkheid wil creëren en handhaven, zal er als resultaat een niveZZering·op- treden, (de individu verliest zich· in de groep) terwijl daarnaast onrecht zal geschieden, want de individu die zich poogt te verheffen, wordt terug- gedrukt in de groep. Het beginsel der vrijheid wordt dan geknecht ter wille van dat der gelijkheid.

Hoewel het beginsel der gelijkheid ongetwijfeld een factor van d.e ge- rechtigheid uitmaakt, mag men niet met verwaarlozing van de werkelijk- heid tot gelijkheid concluderen dáár waar geen volkomen gelijkheid is.

Uitgaande van het beginsel van de vrijheid worden de verschillen. ge- respecteerd en daardoor zullen juist deze. verschilZen medewerken aan de vooruitgang van onze cultuur, welke met een nivellering statisch wordt'en daardoor gecf9emd tot ondergang.

Immers iedere prestatie welke boven de middelmaat uitgaat is een uitda- ging aan hen die middelmatige pres- taties leveren, waaronder er zullen zijn, die de uitda,ging door een nog- betere prestatie beantwoorden.

De vorige maal heb ik. reeds te ken- nen gegeven, dat het beginsel van,de verdraagzaamheid uitgaat van een erkenning van bestaande verschillen, welke door de vrijheid worden toe- gelaten. Vrijheid zonder verdraag- zaamheid is uiteraard onmoi7elijk.

Resumerende kan dus worden ge- steld, dat naar onze opvatting sociale gerechtigheid in onze maatschappij bestaat, wanneer in iedere concrete

DE DRIEMASTER 3

situatie wordt gestreefd naar een op- lossing, waarbij de vrijheid wordt ge- eerbiedigd, de verdraagzaamheid ge- hanteerd. en van de verantwoorde- lijkheid van de mens wordt uitge- gaan. Mr. J. DE WILDE.

Brieven aan de Redactie

WAARSCHUWING

aan Eva's dochters

In "De Driemaster", die wij op de Partijvergadering te Utrecht op onze plaatsen vonden, werd onze aandacht o.a. getrokken door ihet artikel van mej. De Muynck: Eva's dochter, ook jij ...•.. !

Hierin wordt in korte, rake trekken geschetst ihoe de vrouw zich in de laatste eeuw ontwikkeld heeft tot een zelfstandig denkend en handelend individu. Wij lezen ook, dat de weg, die de moderne jonge vrouw heeft af te leggen, door haar zelf gevonden moet worden. In dit verband wordt gewezen op de prijsvraag, uitgeschre- ven door het Internationaal Archief voor de Vrouwenbeweging. Deze prijsvraag is getiteld: Drie vrouwen levenswegen.

De vrouwengroep van de afdeling Amsterdam V.V.D. !heeft deze vragen aan een ernstige bespreking onder- worpen" welke tot een zeer ongun- stige beoordeling leidde. Unaniem besloot men het !.A.V. te laten weten, dat de beantwoording van deze vragen serieuze vrouwen onwaardig is.

Wij menen goed te doen onze jonge zusters, die aan het !begin van haar levensweg staan en wellicht over- rompeld worden door de 1grote proble;men van het leven, te zeggen, dat bet _ongewenst en ook niet mogelijk is deze diep ingrijpende vraagstukken per prijsvraag te beantwoorden.

Allereerst ks.p vrijwel niemand zichzelf objectief ibescihouwen. Ten tweede: men kan zijn levensweg zelden kiezen. Meent men de hoofdrichting te zien, dan ,is het toch mogelijk, dat, door omstandigheden, die sterk hun invloed laten gelden, in verschillende levensperioden van de vrouy.r, m.en zich op zijpaden moet begeven. Dit wil niet zeggen, dat men daarom moet treuren; integendeel, de taak, die vervuld moet worden op de plaats waarop men gesteld is, kan leiden tot een volle ontplooiing van de persoonlijkheid.

Eva's dochters zullen ervaren, dat er geen drie afgebakende levenswegen bestaan, maar dat in !het leven van

Hoofdbestuursvergadering

Onze V oorzitter afgetreden

Op ZOndag 8 April kwam het Hoofd- bestuur in Den Haag weer in vergadering bijeen om een belangrijke agenda af te werken.

In zijn openingswoord heette de voorzitter het nieuwe Drentse H.B.-lid, J. Nysingh, hartelijk welkom, daarbij de hoop uitsprekende, dat deze Drentse vertegenwoordiging in het Hoofdbestuur een stÏIInulans mag zijn voor het oprichten van vele nieuwe afdelingen in het Noorden van ons land.

Na het goedkeuren van de no\ulen en afhandeling van de ingekomen stuk- ken vroeg de voorzitter, Jacques Linssen, de aandacht voor een ernstige mededeling. Wegens drukke werkzaamheden heeft hij tot zijn spijt het moeilijke besluit moeten nemen om af te treden als landelijk voorzitter der J.O.V.D., hoewel zijn ambts- termijn nog niet was verstreken. De heer Van Gelder, vice-voorzitter zal tot de in het najaar te houden Alge- mene Vergadering het voorzitterschap waarnemen, _daarbij geassisteerd door Mej. Hardeman als waarn. vice-voor- zitster. De heer Linssen zal als vijfde lid in het Dagelijks Bestuur blijven.

Frits van Gelder nam direct de lei- ding van de vergadering ov.er en be- dankte in een korte speech namens het H.B. en namens de gehele J.O.

V.D. Jacques Linssen voor de vele werkzaamheden welke hij voor de J.O.V.D. heeft willen verrichten en hoopte, dat men van zijn adviezen, mogelijk door zijn aanblijven in het D.B., nog veelvuldig gebruik zou kunnen maken.

Door de secretaris was een schema gemaakt voor de oprichting van nieuwe afdelingen en voor een werkverdeling te dien aanzien binnen het Hoofdbestuur. Deze werkverdeling zal het mogelijk maken om met ver- dUbbelde kracht het aantal afdelingen op te voeren.

Het Hoofdbestuur besloot om het a.s.

Zomerkamp te houden van 28 ,Juli t/m 5 Augustus, te Holten, in dezelfde

de vrouw het grote aantal facetten tot een harmonieus .geheel kan sa- menvloeien, tot heil van Eva's klein- kinderen, tot heil dus van de maatschappij.

HET DAGELIJKS BESTUUR DER VROUWiENGROEP,

AFD. AMSTERDAM.

kampeerboerderij als verleden jaar.

Als spreker in het kamp zal men ook een Belgische geestveiWant uitnodi- gen. Het ligt in de bedoeling in ons kamp enkele kleine buitenlandse de- legaties te ontvangen (Belgen en Engelsen) ..

Op het a.s. internationale congres van de World Federation of Liberal and Radical Yout:Jh, dat, waarschijnlijk in Juli, in Brussel zal plaats vinden, dient ook een Nederlandse delegatie aanwezig te zijn. Deze kwestie zal door het D.B. nader worden bekeken.

De Jaarlijkse Algemene Vergadering zal dit jaar een enigszins andere vorm krijgen ·en wel de vorm van een twee- daags congres, met commissieverga- deringen, plenaire zitting, gezellige avond en gezamenlijke maaltijd. Dit congres zal plaats vinden op 17 en 18 November a.s. te Zwolle. V oordien hoopt men in Zwolle tot oprichting van een afdeling te k<>men. ,4an de Hoofdbestuursleden Van Dijk en Nysingh werd verzocht, in samen- werking met de afdelinK Meppel, de eerste contacten te le.ggen voor de organisatie van dit congres. Zwolle leent zich uitstekend (door a.coomo- datie b.v.) voor dit J.O.V.D.-congres en is voldoende centraal gelegen voor alle afdelingen.

In het Februari-nummer van "De Driemaster" werd door de secretaris onder de titel "Rode Bril" een cri- tiekje ,geschreven op de radio-uitzen- dingen "Op de Korrel" van de heer E. Vermeer. Laatstgenoemde heeft daarop voor de microfoon deze critiek aangefa.nen en de J.O.V.D. uit- genodigd een onderzoek in te stellen

in zijn archief. Besloten werd de heer Vermeer een brief te zenden met de mededeling, dat de J.O.V.D. gaarne met hem van gedachten zal wisselen over het feit of de heer Vermeer al of niet een verkeerde volksvoorlich- ting geeft en dat één onzer H.E.- leden gaarne hierover voor de microfoon met he;m in debat zal treden.

Het Najaars-week-end van de J.O.V.

D. werd vastgesteld op 22-28 Sep- tember a.s., zo mogelijk weer in het conferentie-oord "De Paasheuvel" te Vierhouten. Helaas zal de deelnemenr prijs iets moeten worden verhoogd;·

deze zal op f 5,-worden gebracht.

De volgende H.B.-ver,gadering werd vastgesteld op 3 Juru a.s. te Utrecht.

SECR.

... ... .

J.O.V.D.

- ZOMERKAMP -

¹⁹⁵¹

Holten weer uitverkoren Aanmelding reeds nu gewenst

Eindelijk is dan onze kampplaats voor bet J.O.V.D.-zomerkamp 1951 bekend.

Eerst hadden wij verscheidene andere adressen, o.a. in Drente en de Gel- derse Achterhoek. Doch na een 00..

zoek aan verscheidene kampplaatsen, bleek ons toch, dat de boerderij van verleden jaar, speciaal wat de ligging betreft, verre de voorkeur geniet. En zo zal ons J.O.V.D.-kamp deze zomer weer in Holten (0.) worden gehouden.

Allen die vorig jaar het kamp be- zochten kwamen enthousiast terug.

Maar dit tweedelikamp zal nog beter worden!

Om te beginnen kunnen wij nu reeds melding maken van enkele '·erbete- ringen in de accomodatle, door enige komende verbouwingen van de boerderij. De damesslaapplaats a.o. zal worden veranderd en·· verbreed, ~n · geklauter meer over elkaars benen!

De zoldering wordt verhoogd, en, last but not least, gróte ramen!

Zoals bij velen bekend is, biedt de omgeving van Holten prachtig natuur- schoon.

De kampeerboerderij, waar wij deze zomer ons bivak weer zullen opslaan, ligt dan ook aan de rand van het bos en aan de voet van de Holterberg.

U zult nog. veel over ons a.s. Zomer- kamp in "De Driemaster'' kunnen lezen, o.a.: betreffende het algemeen

prog~ de sprekers en de grote en kleine tochten.

Het kamp zal worden geleid door ons Hoofdbestuurslid KI a a s v a n Dij k

(Groningen:), die zal worden geassisteerd door enkele bekwame krachten op administratief, topografisch en huisboudelijk gebied.

··De kampweek duUI't van Zaterdag 28 Juli ttm Zondag 5 Aug. 1951.

Aanvang: des Zaterdags pl.m.

6 uur.

Sluiting: des Zondags pl.m. Suur.

De deelnemersprijs zal zeer waarschijnlijk weer f 27,50 (waarvan 1 2,50 inschrijfgeld) bedragen. (De recente prijsstijgingen moeten nog even worden bekeken!)

Laat U zich reeds nu inschrijven voor ons kamp hU het Algemeen Secret;a...

riaat, v. Tuyll v. Serooskerkenpl. 29-I.

Amsterdam-Z.

Weest er vlug bij! Het aantal plaat;..

sen is tenslotte beperkt en de eerste aamneldingen uit Dordrecht. Gronin- gen, Rotterdam en Amsterdam ZUn

reeds binnengekómen.

Een briefkaartje aan bet secretariaat is voldoende om op een deelnemers- plaats beslag te leggen. WU verwach- ten en vertrouwen, .dat het secretariaat vele van deze . briefkaarten zal ontvangen van onze J.O.V.D.-leden.

(4)

GeWapend meb tandenborstel en pyama. arriveerde ik op Zaterdag 17 Maart aan Rotterdam D.P. Dank zij de heldere uiteenzetting in het mij tloegezonden conv&aat over de te vol- .gen route, behoe:Me ik maar één poli- tlie-agent aan te klampen.

Bij het binnenkomen in de jeugdher- berg werd ik opgevangen door een jonge man, die mij laconiek mede- deelde, dat ik een trap op moest; het lawaai ·zou de verdere weg wel wijzen.

Het klopte; in een oud schoollokaal, waar de jeugdherbevgvader met bloe- men wat gezelligheid had gebracht, trachtben onmiddellijk een vijf dozijn lieden van beiderlei kunne mijn armen uit het lid te schudden.

Half verdoofd bereikte ik tenslotte een hoekje, waar Bram Delf os. met zijn beminnelij•ke glimlach naar de inhoud van mijn portemonnaie infor- meerde. Na zuchtend mijn tribuut te hebben betaald, was het tijd voor het nuttigen der meegebrachte boter- hammen. In de rust der kauwende menigte kwam ik totJ de ontdekking, dat het aantal nieuwe gezichten legio was.

Verbaasd bemerkte ik, dat niemand minder dan dr. W. Drees zich onder de J.O.V.D.-ers •bevond. Vermoedend, dat hier bedrog in het spel was, on- dernam de nieuwbakken voorzitter van Delft, Frits Wagenmakers, onmiddellijk stappen om de pseudo- minister-president te ontmaskeren.

Dit dreigde te mislukken, want deze Drees hield onmiddellijk een heel referaat over de ouderdomsvoorziening.

Temidden van het hierop ontstane tumult liet weekend-president, Frits van Ge1der, met een enorme klap een asbak op tafel vallen, waarop ieder zich .gehoorzaam in postuur stelde om te luisteren. De sprekar, Jacques Linssen, demonstreerde onder doodse stilte, hoe je met primitieve middelen een katheder :moest fokken, leunde vervolgens onverstoorbaar op dit wrakke bouwsel en stelde ieder teleur, die, belust op wat sensatie, het .moment afwachtte, dat het geheel in elkaar mu storten.

Sociaal .referaat Spreker oefende critiek uit op de wijze, waarop andersdenkenden over het algemeen de termen: liberalis:(lle en kapitalisme, menen te moeben uit- leggen. Ook de bewering, dat de libe- vaal a-sociaal of anti-sociaal is, wees

· hij af. De moderne liberaal is niet meer de Manchester-school liberaal uit het bègin der vorige eeuw. Dit te blijven •beweren, is al even onjuist, als de bewering, dat ds. Buskes een or- tlhodoxe Marxist zou ·zijn, die met revolutionaire gedachten rondloopt en een verklaard tegenstander is van elke sociale maatregel, omdat hier- door de revolutie wovdt tegengegaan.

Spreker wees vervolgens op de con- sequentie, dat de mens deel uitmaakt van een gemeenschap, waarboven het gezag is .gesteld. Daardoor is een on- gebonden VriJ1leid onaannemelijk, dit kan slechts leiden tot een chaos. De gemeenschap heeft dus behoefte aan levensregels, welke echter niet zo mogen worden gestJeld, dat het laatste greintje vrijheid verdwijnt.

Waarop berust eigenlijk ons vrijheida- beginsel? Op de "natuurlijke" rech- ten van de mens, waaronder het recht op het volle bezit van de vruchten van de eigen arbeid van groot belang is.

Spreker belichtbe vervolgens de enorme waarde van de factor "arbeid"

voor het productieproces en de af- hankelijkheid van de volkswelvaart hiervan, benevens de invloed van schoksgewijze veranderingen in het maatschappelijk bestel, waarbij de verhouding hoeveelheid kapitaal- hoeveelheid arbeid relatief van grote invloed is op· het welvaartspeil. ~ier-

Ons

landelijk J.O.V.D. -weekend

te Rotterda11

Grote deelname en voortreffelijke sfeer

uit is veel van de sociale ellende in de vorige eeuw logisch te verklaren. Het is onjuist om dit het liberalisme in de schoenen te schuiven, het zou beter zijn, wanneer men thans de nodige lessen trok Ûit datgene, wat de 19e eeuw ons leerde. Die lessen zijn:

1e. dat er een zeke·r nationaal kapitaal aanwezig moet zijn orm een zekere nationale welvaart te kunnen handhaven. Dit in relatieve zin .ge- normen;

2e. dat het parbiculiere initiatief en het nationaal kapitaal in particuliere handen een enol"'ll!! verhoging van de levensstandaard tot stand hebben gebracht;

3e. dat door ,grote arbeidsinspanning Slechts in ruime mate nieuw kapitaal kan worden gevormd nodig voor de verhoging van het welvaartspeil. Dit nieuwe kapitaal behoeft niet in handen te komen van de z.g. "kapitalis- t:Jen" alleen, de aanwezigheid van goede werknemersorganisaties kan bewerken, zoals in de Ver. Staten, dat de arbeider mede- "kapitalist"

wovdt.

Tot hiertoe is voornamelijk de mate- ruële zijde van de sociale problemen belicht, van nog .groter belang achtte spreker de geestelijke zijde van deze problemen. Aan de hand van de stellingen der inleiders van Zondag werd de geestelijke zijde nader toegelicht.

Tenslotte werden nog andere punten uit de verschillende stellingen eens nader onder de loupe genomen. Hier- op volgde een geanimeerd debat.

Intermezzo Dank zij de voortreffelijke zorgen van Wim Rijnholt en Philip Goldsmid kon ik mijn keel, droog geworden door het vele spreken van anderen, met choco- mel de vereiste zachtheid wedergeven.

De klanken van een 'gram.ofoon deden sommigen in de mening verkeren, dat er gedanst mocht worden, maar de

herbergvader joeg de zaak naar bed.

In de mannenafdeling zetten velen de .,ernstige debatten" voort, waarbij Albert Branolte bijpassende melodieën u.it de "Notenkrakersuite" produceer- de. Kees van Lirnlborgh en Klaas van Dijk vertelden elkaar alles, wat ze rowijt wilden, onder monotoon ge- dreun, Ger van Schagen lag met z'n gedachten alleen en Willy van Span- keren hapte alsmaar stof. Om drie uur sliep eindelijk alles. •

In de dames-afdeling was het vroeger stJil, na. uitvoering van he1; Groningse giechel-koor o.l.v. mej. Els Roelfsema.

De volgende morgen verliep het ontbijt .gladjes, begeleid door enige ernstige woorden van Lukas Oosterveid en enkele strubbelingen over een paar plakjes kaas. Na het ontbijt en de corvée hield het Hoofdbestuur een samenspraak met afdelingsbestuurs- leden, waarbij Frits van Gelder een preek hield, welke velen tot inkeer deed komen. Vervolgens tramde de hele ploeg naar de binnenstad, om in het Beursrestaurant de koffie te be- proeven. Tim de Vries liet hier zijn electro-technisch kunnen bewonderen door het toilet te verlossen van een kapotte lamp. De Zondagmiddag bracht ons een debat tussen jongeren van uiteenlopende richting.

De Arena De heer H. Berends (Nieuwe Koers) gaf een toelichting op zijn stellingen, waarbij hij zich baseerde op de pro- testants-christelijke wereldbeschou- wing. De arbeid, een absolute voor- waarde voor mens en gemeenschap, is 'geen doel op zichzelve, maar is on- derworpen aan het geestelijk zedelijk

"behoren". Hieruit ·volgt, dat ieder mens moet kunnen werken en dat de economische motieven ondergeschikt moeten zijn aan de sociÎÏle doeleinden, welke we nastreven. Dit betekent ook de wenselijkheid van een stimulerende

Conferentie-gangers in het zoeklicht

Frits van Gelder: Mijn taak was zwaar, maar schoon.

H. Berends (Nieuwe Koers): "VerWijt mij mijn liberale gedachten niet!"

Ad. Knaapen (J.O.K.V.P.): "Ook in de K.V.P. mag men wel eens zijn eigen mening zeg;gen."

Chr. de Jong (C.H. jongeren): ,.Ook ik ben een rebel."

Jacques Linssen (Amsterdam): In het huisgezin bepaalt immers de vader, in welke richting de kinderen worden opgevoed.

De getrouwde vrouwen: Protest!

Ger van Schagen (Amsterdam) : Van het optreden van Frits Wagenma- ker op Zondagavond heb ik niets gemerkt.

Ankie Kruys (Leeuwarden): Ik ook niet.

Albert Branolte (Den Haag) : Ik had zware noten te kraken midden in de nacht.

Ma.rius Prins Visser (Amsterdam) : Dat lij·kt wel de "Notenkrakersuite"

van von Beethoven.

Flippie Goldsmid (Rotterdam) : De muzikale ontwikkeling in de J.O.V.D. is beneden peil.

Tim de Vries (Groningen): De gloei- lampjes · n het Beursrestaurant fas- cineerdtd mij.

Lady van 't Hoogerhuys (Vlaardin- gen) : Er waren. vele aardige mannen.

Frits Wagenmaker (Delft): Zelfbe- wustheid is het kenmerk der eerste- jaarsstudenten.

Bram Delfos (Hoeksewaard): Nu voel ik mij minister Lieftinck.

Willy van Spankeren (Amsterdam):

Onder een kinderlijk uiterlijk schuilt een ernstige ziel.

Els Roelfsema (Groningen): Onder een ernstig uiterlijk schuilt een kin- derlijke ziel.

Kees van Limborgh (Amsterdam):

Still smiling strong!

nona Praetorius (Alkmaar): Wat een wonder bij zoveel charme!

Bas Blijker (Haarlem) : Hoe denkt U over de relatie: christelijke naas- tenliefde en herbewapening?

Ida Bengmans (Bussum) : Heel alleen .in een college van mannen.

Lili Noordenbos (Deventer): Oooh! ...

Wat aaaardig!

Klaas van Dijk (Groningen): Hoe brengt men eigenlijk radio-problemen onder bij de sociale politiek?

Fiet Bos (Dordrecht): Eenvoudig, maar be:minlijk.

De jeugdhevbergvader: En toclh hebben de heren hun slaapzalen netter achtergelaten dan de vrouwen.

De heren: Een kwestie van groter ver- antwoordelijkheidsgevoel.

Lukas Oosterveld (Aimsterdam): Hoe maakt men van een grap een serieuze zaak? e

Wim Rijnholt (Rotterdam) : 3er- geant-fourier ( ... .in dekens).

Het koor der aanwezigen: Tot weer- ziens!

Het koor der afwezigen: Mea culpa, mea maxima culpa!

Vier in

(dus geen volledige) medezeggenschap voor de werknemer in de on- dernemingen. De verantwoordelijkheid van de ondernemer moet blijven.

De sociale politiek is in de eerste plaats een kwestie voor de bedrijfs- .genoten (P.B.O.) en in de tweede plaats van de overheid.

Mr. Chr. de Jong (Nat. Federat-Ie v ..

Chr. Hist. Jongerengroepen) bracht naar voren, dat voor de chr.-hist. den- kende mens de bijbel de .grondslag en de richtlijn is voor zijn normbesef. Er

·bestaat geen directe lijn van ·bijbel naar de sociaal-economische orde- ningsgedachte, men moet hierbij te- rugvallen op het gebod der naasten- liefde, welke ligt verankerd in de rentlm.eestersgedachte. In de P.B.O.

ligt z.i. de mogelijkheid te komen tot een juiste ordening op grond der soli- dariteitsgedachte, zonder dat de staat het economische leven overheerst, terwijl de mens, die niet is, zoals hij behoort te zijn, kan worden gecorrl- · geerd. Medewerking aan de P.B.O.

moet geschieden met kennis van de achtergrond en niet om het organi- seren zelf.

Volgens drs. A. L. M. Knaapen (J.O.K.V.P.) kan er geen spralte zijn van een aparte sociale en een afzon- derlijke economische politiek. Er moet sprake zijn van een synthese van beide. De Paus .gaf tijdens het Congres van Sociale Wetenschappen in 1950 te kennen, dat het probleem der werk- gelegenheid en het komen tot produc- tieverhoging belangrijker zijn dan de kwestie der medezeggenschap.

De verhouding enkeling-gemeenschap ziet de Room.s-Katholiek neer- gelegd in het subsidtiariteitsbeginsel.

Vandaar dat men voorstander is van de P.B.O., welke werkzaamheden van de overheid overneemt, welke door dit lagere orgaan even goed kan worden gedaan. Tenslotte merkte spreker nog op, dat de Rooms-Katholieken niet spreken van klassen.

Drs. J. G. Th. Linssen (J.O.V.D.) wees erop, dat de liberalen geen voorstanders zijn van een absolute vrijheid, welke zou leiden tot anarchie. Er zijn zeer reële .gebondenheden, waaronder de wederzijdse eerbiedigdng van de vrijheid der :menselijke persoonlijkheid. De hoogste waarde in het sociale leven is de mogelijkheid voor ieder zijn persoonlijkheid ten volle te ont- plooien zonder een ander in ditzelfde streven te hinderen. Hieruit vloeit de verantwoordelijkheid voort van de ene mens t.a.v. zijn medemensen. Verder zijn de mensen noch materieel, noch geestelijk gelijk (wel gelijkwaardig als mens op zichzelve). De vrijheid dèr menselijke persoonlijkheid en de ongelijkheid der individuën moeten

f))e f))riemaster

Maandorgaan van de Jongeren Organisatie Vrijheid en Democra- tie (J.O.V.D.)

Hoofdredacteur: G. Stempher.

Leden van de redactie:

Ammy de Muynck, E. Nordlohne en

Ger van Schagen (secretaris).

Adres Administratie:

Prinsengracht nr. 1077, Amster- dam. Telefoon 35343

Abonnementsprijs minimum f 2,- per jaar. (Voor leden gratis)

Abonnement&. en advertentie- gelden uitsluitend aan G. Stempher Amsterdam, Postgiro 24:4397 of op bankrekening, Hollandache B&nk·

Unie, Herengracht 4:34-4:38•