• En wat deden wij?

~ ..

. ^. -

VIIJRIID IN DEMOCIATIE

Zaterdag 10 november 1956 - No. ⁴²¹

Men schrijft· ons

<Zie pag. 5)

WEEKBLÄD .VÄN Dl VOLKJPÄRTIJ VOOR VRIJHEID EN DEMOCRATI!

Een volk vocht voor zijn vrijheid

• En wat deden wij?

H

We hebben juist de radio ingeschakeld. Er klinkt opvallend ernstige muziek, maar het dringt nog niet tot ons door, dat hierin iets bijzonder moet zijn gelegen.

Dan wordt het stil en na enkele ogenblikken klinkt er een stem: ,,hier komt een extra uit- zending van de 'nieuwsberichten".

Het is, of ons een ijzige hand· naar het hart grijpt.

Hongarije... vóór we nog iets hebben ge- hoord, weten we het, met onfeilbare zekerheid:

het arme, dappere Hongaarse volk, die prach- tige strijders voor de vrijheid, zij hebben - . voor het ogenblik - tevergeefs gestreden; zif

zijn verraden· en in de val gelokt.

En dan komen de berichten. Zij vormen de dramatische bevestiging van wat we enkele ógenblikken tevoren, plotseling, als een benau- wende zekerheid, reeds aanvoelden.

De Russen zijn, terwijl met een Hongaarse ministeriële delegatie nog werd "onderhan- deld". e!l zij in d~ verg,aderin,g der Verenigde N atie8 tîqg geruflts~llende verklaringen afleg- qen,·Boedapest met grote overmaèht van tanks en andere zware wapens binnengetrokken, na- dat de stad eerst met fosforbommen was be- werkt.

· Hongaarse vrijheidsstrijders worden, als

"krijgsgevangenen", naar de stations gedre- ven. Nagyen zijn mede-regeerders zijn gevan- gen genomen. Door r-adio Boedapest heeft de laatste hartstochtelijke oproep aan de vrije we- reld geklonken, om het Hongaarse volk niet in de steek te laten ...

* * *

E

·Er dringt iets van een wanhopige opstan- digheid in ons.. We kunnen niet meer rustig blijven zitten bij ons radiotoestel en lopen doel- loos heen en weer.

. Dat hartstochtelijk beroep op ons, die het kostelijkste genieten, dat er bestaat: in vrij- heid te mogen leven, laat ons niet los. Dat was een beroep van in doodsgevaar verkerende ~vrij­

heidsstrijders op ons - op ieder van ons en onze Regeringen - en wat doen wij?

We horen het, we raken er diep door ont- roerd, maar we doen niets! Ons verstand zegt het: we k u n n e n niets doen, omdat "iets doen" zou betekenen: een derde wereldoorlog.

· We doen niets, op verstandelijk-redelijke grond, maar een pijnigend gevoel van onmacht en schaamte knijpt ons de keel toe.

We hebben bolsjewistisch Rusland zich steeds meer en krachtiger zien bewapenen en nu zijn we onmachtig. Nu moeten we het aan-

. Het hoofdartiliel

In verband niet de internationale situatie, zo- al$ deze zich in het begin van deze week liet aanzien, hebben wij het aa.n de binnenlandse politiek gewijde hoofdartikel laten verva.Uen en door bovenstaa.nde beschouwing vervangen.

Voor de replieken in de Tweede Kamer over de Regeringsverklaring en de algemene politieke beschouwingen over de Rijksbegroting 1957 ver- wijzen Wij thans uitsluitend naar de in dit num.

· mer van ons blad opgenomen "Flitsen van het

B~nhof''.

zien, dat een volk, een Europees volk als wij, dat vocht voor zijn bevrijding en deze in het verschiet meende te zien, ten onder gaat in een poel van modder en bloed.

* * *.

l\,t"aar wij (dat is: de vrije wereld) hebben

ll.l. nog meer gedaan in het negatieve. We hebben het lijdelijk aarrgezien, hoe een oud volk, dat zich een nieuw nationaal tehuis bouw- de daar, waar eeuwen geleden zijn voorouders woonden - het Israëlische - door vijandige buren dag aan dag werd bedreigd, geprovo- ceerd en gekweld.

We hebben een Egyptische dictator laten op- staan en zijn spellaten spelen, een internatio- naal verdrag als een vodje papier laten behan-

Verklaring der

~po,(iJ~iek:e p,qrtijen

Namens alle democratische politieke pattijen in N-ederland, dus ook-namernt·1kl V.V.D.; is nog

• op zondagavond 4 november de volgende verkla-

ring uitgegeven: .

"Iri. een sterk gevoel van verbondenheid lieeft de gehele mensheid meegeleefd met het volk van Hongarije in zijn strijd voor vrijheid en zelf.

standigheid.

"Het Russische verraad in Hongarije dreigt de zo zwaar bevochten vrijheid te vernietigen.

"In felle verontwaardiging en gekwetst in háar heiligste gevoelens protesteert de mensheid te- gen de moordaanslag op het dappere Hongaarse volk, dat welhaast weerloos en machteloos staat tegenover de nietsontziende overweldiger.

"In dit tragische uur willen de Nederlandse politieke partijen, staande op de grondslag van geestelijke vrijheid, gem_eenschappelijk het Ne- derlandse volk oproepen, eensgezind te gètuigen van hun afschuw voor het communistische ge- weld.''

Voordien hadden, des middags om 5 uur, voor de radio achtereenvolgens het woord gevoerd:

minister-president dr. W, Drees, de leden van de Tweede Kamer Th. D. J. M. Koersen, prof. mr.

P. J. Oud en E. Yenneer en de Hongaarse pre- dikant in Nederland, ds. Tuscky.

delen en de levensbelangen der Westerse vol- ken, verbonden aan gewaarborgde vnje door- vaart door een kanaal en aah onmisbare olie- velden, laten vertrappen. En dezelfde vrije we- reld heeft tenslotte een Indonesische dictator, die zijn ware aard nog juist heeft bloot gege- ven door zijn oproep tot opheffing der politieke partijen in zijn land, eveneens gesloten verdra- gen laten verscheuren en onschuldigen laten kerkeren en in de dood drijven.

Maar de Israeliërs hebben thans toegeslagen, om aan die dagelijkse kwellingen een einde te maken en niet te wachten tot hun vijanden (mede door Russische steun) zo sterk zijn ge- worden, dat ze ook Israël onder de voet zouden kunnen lopen.

En de Engelsen en Fransen hebben tegelijk de Egyptische dictator in het hart getroffen, door militaire acties in de omgeving van het Suez-kanaal.

* * *

A

Sommigen hebben die woorden aan het adres van Israël, Engeland en Frankrijk inder- daad in de mond genomen. ·

Maar wat wil men? Moet het zo blijven door- gaan, dat de vrije volken, tevergeefs hun pro- testen in de internationale organen latende ho- ren, zich stap voor stap laten terugdringen en zich de ene klap na de andere laten toebren-

·gen?

Nog altijd geldt, dat macht zonder recht is onrecht, maar - en dit is niet minder waar - dat ook recht zonder macht is onmacht.

Die onmacht hebben de organen dér inter- nationale samenwerking, bij alle goede werk, dat zij overigens hebben verricht en nóg ver- richten è n ten aanzien van de onderdrukte . volken in Midden- en Oost-Europa, è n ten aan-

zien van Egypte è n ten aanzien van de Indo- nesische rechtsschendingen, voor heel de we..:

reld getoond.

Vredesvrienden (wie is dat 'eigenlijk niet?), derde-weg-aanhangers en zij, die zich verkij- ken op de stand der in-ternationale rechtsorga- nisatie, spreken afkeurend van "eigen recht zoeken".

Sommigen van hen, voor zover niet door communistische sympathieën aangetast, bedoe- len .het·goed,. me,arzij: zijn; 'l.'laar onze·'eVél'tui- ging, met hun gedachten verder dan de werke- lijkheid van vandaag.

* * *.

D

Hun en ons ideaal is hetzelfde: het is de in- ternationale rechtsorde, waarin geen volken meer door andere volken worden bedreigd of onderdrukt, geen verdragen meer als vodjes papier worden behandeld en geen rechtsver- krachtende processen meer kunnen worden gevoerd - zonder dat in al die gevallen het internationale m a c h t s a p p a r a a t, steu- nend op werkelijke r e c h t s u i t s p r a k e n, onmiddellijk in actie treedt. ·

Naar dat ideaal zullen we moeten blijven streven met al de kracht, die in ons is. Vooral Nederland heeft op dat punt een grote traditie.

In organisaties als de Verenigde Naties en die der West-Europese samenwerking zal er altijd opnieuw op moeten worden gewezen, dat eenmaal de betrekkingen tussen de staten vol- ledig zullen mo~ten worden beheerst door de- zelfde beginselen als we b i n n e n de staten in de onderlinge betrekkingen tussen de bur- gers kennen en welker naleving zo nodig op dezelfde wijze zal moeten worden afgedwongen.

* * •

O

heid van vorming van een internationaal mili- tair of politioneel machtsapparaat, dat in het Midden-Oosten orde op zaken zal gaan stellen en dan de Engels-Franse troepen wellich~ zal kunnen vervangen.

Het was de Britse gedelegeerde Sir Pearson Dixon die in de Algemene Vergadering der Verenlgde Naties heeft verklaard, dat, indien

·de V.N. bereid zouden zijn, de fysieke taak tot handhaving van de vrede in het bedreigde ge- bied over te nemen van de Engelse en Franse troepen, niemand verheugder zal zijn dan hij.

(Vervolg op pag. 4}

. VRIJHEID :EN DEMOCRATIE

van Het Binnenhof (I) handeld dan de liberalen, geZien de vrij- wel gelijke sterkte van de fracties in de Kamer en gezien de zear zware verlie- zen van lle anti-revolutionairen bij de verkiezingen.

De replieken in de Tweede Kamer bii het algemeen politiek debat • Prof. Oud over de informatiefase-Burger • · Het contact

·met de heren Oud en Korthals • De Y.Y.D •• fractievergadering • De telefoongesprekken Burger-Korthals • Het .. neen .. van de heel' Korthals • Veridaring van mr. Burger.

Ondanks deze duidelijke taal van de heer Oud werd de anti-revolutionairen toch een tweede· zetel aangeboden. Aan niet minder dan drie personen udt hun kring vond het aanbod (van Overzeese Rijksdelen) plaats, maar de heer Bur- ger vond het blijkbaar niet nodig met de betrokken V.V.D.-er te spreken, on- danks het feit, dat de heer OUd had gezegd: voor zover er nog gesprekken zijn te voeren, voert u die dan met de heer Korthals en niet met mij.

De vorige week gaven wij de volle- dige tekst va.n de rede welke on- ze fractievoorzitter in de Tweede Ka- . mer, prof. mr. P. J. Oud, in eerste aanleg

heeft gehouden naar aanleiding van de door minister-president Drees afgelegde Regeringsverklaring.

Het zal de lezers zijn opgevallen, dat de heer Oud bij zijn nabeschouwing over de Kabinetsformatie niet meer was te- ruggekomen op hetgeen zich had afge- speeld in de informatiefase van mr.

Burger, in het bijzonder dan met be- trekking tot de V.V.D.

De heer Oud achtte dat enigszins no- deloos nakaarten en kennelijk_ wilde hij eerst maar eens afwachten, of de heer Burger daar zelf nog op zou terug- komen.

· Dat Iaaiste is inderdaad gebeurd. De heer Burger . is op het overleg met de heren OUd en Korthals nog vrij diep in- gegaan. De feiten, zoals hij die gaf, bachten op zichzelf weinig nieuws. Zij klopten eigenlijk wel geheel met het- geen de pers in die dagen reeds had weten te melden en ook de lezingen van de heren Burger en Oud, zoals ze die thans nog eens gaven, w~ken op die fei- ten wei~g van elkander af. De-tegen- stelldng, voor zover die zich vertoonde,

·lag meer in de w a a r d e r i n g dier

feiten. ·

• • •

Volgen wij thans de repliek van de heer Oud, dan kunnen die feiten zeer in het kort aldus worden samen- gevat, dat de heer Burger streefde naar

~en in zijn gedachten "extra-parlemen- tair" Kabinet, samengesteld uit aan- hangers van de vijf constructieve groe- pen in de Kamer.

Dacht de ~nformateur (die in wezen eigenlijk het werk van een formateur verrichtte) aanvankelijk aan de bezet-•

ting van Justitie door een liberaal, reeds vrij spoedig kwam het zo te liggen~ dat in diens opzet niet Justitie, maar Ver- keer en Wat.erstaat voor iemand udt liberale kring beschikbaar zou zijn.

Prof. Oud erkende eerlijk (en in een telefoongesprek op donderdagavond 27 .september heeft hij dat ook aan de heer ,Burger medegedeeld), dat .hij na het eerste contact, dat de heer Burger met hem had gezocht, eigenlijk niet veellust meer had zich met de zaak te bemoeien, omdat de wijze van formeren een kant uitging, die hem niet lag.

Hij had de indruk, dat het de kant uitging van een overleg. Zij het dan niet rechtstreeks overleg met de fractievoor- zitters, maar dan toch via bemiddelende figuren, in die zin, dat als het met de K.V.P. voor elkaar zou zijn, de zaak wel in orde zou zijn en de anderen dan zouden komen in de positie van wat hij in eerste aanleg had genoemd: "rand- versiering - een uitdrukking waarmee de minister-president het niet eens bleek te zijn,

De heer OUd had dus gezegd: Ik houd mij er liever bUJiten; ga uw gang maar, zoals U het 't beste vindt.

De volgende dag had de heer Burger hem echter opnieuw opgebeld en tn dat gesprek was de heer Oud enigszins on- der druk gezet; in die zin, dat de heer Burger hem mededeelde: U moet goed weten wat u doet, maar als er van libe- rale zijde medewerking wordt gewei- gerd, leg ik mijn opdracht neer.

· Uiteraard had de heer Oud zijn ver- antwoordelijkheid toen wel zeer sterk gevoeld, omdat hij wist, dat, dn dit sta- dium, na drie en e en h a 1 v e m aan d Kabinetscrisis, door zijn antwoord de vorming van een Kabinet dus weer kon .mislukken. Dat woog hem onder die omstandigheden natuurlijk nogal zwaar.

Daarom heeft prof. Oud toen de be- kende spoedvergadering van ztjn fractie 'lllitgeschreven, welke op zaterdag 29 september werd gehouden. De avond te voren werd de heer Oud opnieuw door de informateur opgebeld, waarbij deze hem mededeelde, dat men graag de heer Korthals zou willen zien als minister van Verkeer en Waterstaat. Toen is dus voor de eerste maal in deze formatie- fase de naam van ons Kamerlid Kort- :hals genoemd.

•••

·Na de zater.dagse fractievergadering is toen het bekende communiqué uitgegeven, dat destijds ook in ons blad is afgedrukt. In overeenstemming met de ihhoud van dat communiqué deelde de heer Oud mr. Burger mede dat ook

zijn fractie de vraag, welke medewer- kers de formateur zou willen kiezen, een zaak van de formateur zelf achtte en dat, wanneer deze een beroep op iemand uit liberale k·ring zou doen, degene, die zou worden uitgenoddgd, daarover .zelf zou moeten beslissen.

De heer Oud kon daaraan toevoegen, dat er een paar punten waren, die in onoo kring nogal van betekenis waren en dat de heer Korthals, als hij ge- vraagd werd, die punten waarschijnlijk wel zou laten wegen.

Die punten waren, dat van onze zijde werd gesteld, dat een zodanige regeling van de zendtijd zou moeten worden getroffen, dat aan het in dit opzicht bestaande onrecht ten aanzien van de kleine partijen spoedig een einde zou worden gemaakt en dat van onze zijde als schema der zetelverdeling werd aanvaard (althans. in onZe kring werd gesteld, want tenslotte moest de- gene, die werd uitgenodigd, zelf be- slissen) de verhouding: 5 : 5 en 1-1-1.

De heer Oud had er in rut verband aan toegevoegd, dat het in onze kring zeer zwaar zou wegen, indien het zo zou gaan, dat de anti-revolutionairen op een andere wijze zouden worden be"

DRS. KORTHALS . ... geen pion ...

Pas myndagmiddag 8 oktober kreeg deze een uitnodiging van de dnformateur voor een onmiddellijk onderhoud te diens huize, waarbij bleek, dat de heer Burger geen mogelijkheden meer zag en zijn pogingen als mislukt beschouwde.

Dat was toen, zoals men weet, de anti's principieel weie-erden, Overzeese Rijksdelen als tweede zetel te aanvaar- den.

Enige uren later echter beld·e mr.

Burger de heer Korthals op met de mededeling, dat hij binnen enkele mi- nuten een ond·erhoud zou hebben met een zeer vooraanstaand anti•.revolutio- nair, dat hij de kans niet U:itgesloten achtte met deze toch we 1 tot overeen- stemming te zullen komen over de post op Overzeese Rijksdelen en dat hij meende, dat hij de anti-revolutionairen dan welldcht mee zou krijgen.

De informateur verzocht de heer Kort- hals nu, onmiddellijk te zeggen wat hij zou doen. Deze antwoordde evenwel, daaraan niet te kunnen voldoen. Het gesprek kon op dat moment niet verder worden voortgezet, want de bedoelde anti-revolutionaire kandidaat (het was, naar men weet, de Leidse hoogleraar Scholten) stapte juist bij de informa- teur binnen.

Weer enige uren later belde de in- formateur opnieuw, waarop deze van de heer Korthals te horen kreeg, dat deze meer tijd wenste om raadplegin- gen te kunnen verrichten en dat hij voorts meer inlichtingen wenste, o.a.

over de persoon van de anti-revolutio- nair, met wie de informateur in ge- sprek was.

De naam van d~e anti-revolutionair wilde de informateur ,op dat ogenblik niet noemen en toen de heer Burger niettemin een onmiddellijke beslissing wilde hebben, zei de heer Korthals, dat onder' deze omstandigheden zijn ant- woord natuurlijk niet anàers dan "neen"

kon Zijn.

Blijkbaar, zo ~ de heer Oud, is het de informateur nog steeds ontgaan, dat zijn handelwijze erop neer kwam, dat hij de gevraagde liberaal blindelings in een Kabinet wilde laten stappen, maar dat dit van niemand kan worden verwacht.

DEZE BURGER

vindt dit een moeilijlee tijd om lichtvoetige dansjes te maleen op het groene grasveldje der luchthartigheid, dat zijn domein is op de tweede bladzij van dit blad.

Het is nu eenma~l zijn, nogal blijmoedige, taak om de kantjes eraf te Jopen en een beetje te glimlachen om de gewichtige en grote dingen, die op het wijde terrein der landspolitiek geschieden. Maar voor dansjes zijn vandaag zijn voeten niet licht genoeg en vandaag is de taak niet blijmoe- dig en het wijde terrein der landspolitiek is, inééns, zo wijd niet meer; het is niet anders dan een polletje gras, een benauwend bleekveldje midden in de wereld, nu in lichter laaie.

Ik kan helemaal niets ontwaren waar ilc om glimlachen kan en niets om·

mij vrolijk over te maken. Er wordt nu wereldgeschiedenis gemaakt en wij staan daar met ons allen midden in met een zeer angstig hart en met wijd- open ogen, die niet kunnen lachen.

Het is nu, of alles wat hier gebeurt en dat los staat van de actuele wereldgeschiedenis, plotseling gekrompen is tot volstrekte onbeduidenheid;

dat meneer Höppener Staatssecretaris is geworden is voor meneer Höppener wel van .belang, maar voor niemand anders. En dat de benzine en de borrel duurder gaan worden, dat is nog geen pluisje op de storm over de wereld · en wat de heren denken over de kabinetsformatie en over de regering .. .'.

Wanneer ik het avondblad lees, sla ik dàt maar over, met alle respect voor de heren en hun meningen, maar op het ogenblik staat mijn hoofd daar niet naar; de wereld iS z6 klein geworden, dat, wáár de vlammen uitslaan, J'.ij e>ok ons bedreigen; al wonen wij op een vèr-af plekje, z6 ver ligt het nooit dat het vuur ook ons niet zengt.

Ik benijd de dames en de heren, alle 225 dames en heren, die aan de begrotingen beginnen, allerminst. Zij zullen hun plicht moeten doen. Zij zullen niet met de handen in de schoot mogen zitten; hun taak is hun taak en die moet worden verricht. Ik wens hun de geestdrift en de geestkracht toe, die daarvoor, riu meer dan ooit, nodig is. Nu méér dan ooit omdat hun stemmen en hun oordeelvellingen verwaaien zu'llen op de stormen die over de wereld gaan.

Dat is alles - een heel klein beetje - wat ik vandaag te zeggen heb.

,,,HEDEN WEGENS ORKAAN GESLOTEN", staat op het winkeltje van

10 NOVEMBER 191S6 PAG. Z

Copy, die bleet

over• taan

In verband met een overvloed aan copy, moeten vele bijdragen, waaronder verslagen van verga- deringen van diverse afdelingen, worden aangehouden tot de eerst- volgende nummers.

MR. BURGER ... telefoongesprekken ...

Evenmin is hem blijkbaar duidelijk geworden, dat het bij de heer Korthals wel enige verwondering moest wekken, dat na de zeer sterk afwijzende houding van de anti-revolutionairen nu plotse- ling wel iemand uit hun kring bereid zou ztjn, de post van 0. R. op zich te nemen.

Vandaar, dat de heer Korthals zich afvroeg of hier iets zou worden onder- nomen, dat leek op een tactisch spel ten aanzien van de anti-revolutionairen. Van de heer Korthals kon echter niet wor- den verwacht dat hij zich beschikbaar zou stellen voor de functie van pion in een voor hem onbekend spel. ·

• • •

Ziedaar dus 'de gang van zaken, die . in grote lijnen inderdaad niet af- wijkt van hetgeen in die dagen • wel reeds bekend is geworden. Het is echter goed dat d·eze aldus nog eens is vast- gelegd en wij kunnen dus ook volledig blijven bij de mening welke wij destijds reeds in· een hoofdartikel hebben gege- ven, dat de houding van de heer Kort- hals ons aller respekt en waardering verdient.

Ondertussen kan men ook oog heb- ben voor de mocilijkheden, waarin de informateur op dat ogenblik verkeerd~

De heer Oud erkende dat ook met zo- veel woofden. I:Jt wil - zo zei hij - het optreden van de heer Burger niet kwa- lificeren.

Ik begrijp zijn moeilijkheden wei en ik zal dus helemaai niet zeggen, dat ik het gevoel heb, dat er onoprechtheid is ge- weest bij de heer Burger. De heer Oud wilde aannemen, dat de loop van de om-

standigh~en de informateur boven het hoofd was gegroeid.

De druk, van verschillende kanten op hem uitgeoefend, met name door de K.V.P., die zich nu eenmaai op dit punt .solidair had verklaard met de anti-revo- lutionairen, i.s de heer Burger tenslotte te machtig geworden en daarom had de heer Oud deze hele episode met de heer Burger "met de mantel der liefde willeD bedekken".

,,Ik doe dat niet zo dikwijls, Mijnheer . de Voorzitter, maar hijzelf heeft mijn mond open gemaakt en mij gedwongen, daarover iets te zeggen", aldus de heer Oud.

We moeten hieraan nog iets toevoe- gen uit de repmek van mr. Burger. I:Q.

de eerste plaats ontkende mr. Burger, dat hem op het laatst als informateur de zaken min of meer over het hoofd waren gegroeid - een waarderingsfeit, waarover men uiteraard van mening kan verschillen.

In de tweede plaats wilde hij nog- maals vaststellen, dat het er hem beslist niet om te doen was geweest, "de VVD op onbehoorlijke wijze ter zijde te schui- ven", zoals hler en daar wel eens is verondersteld.

Tenslotte wilde J;IU'. Burger nog vast- gelegd zien, dat hij zich niet op }let standpunt had gesteld, dat hij de op- dracht tot informatie zou neerleggen, als de V.V.D. niet zou meedoen.

Wat hij werkelijk gezegd had, was, dat hij de opdracht tot . informatie zou neerleggen, als men de V.V.D. uit de formatie zou willen drin-·

gen. Dat was z.d. ook niet geschied.

A;

*

^{WEEK to.t WEEK *}

Bundeling der krachten van de democratie

D

Op deze demonstraties stonden P.v.d.A.-aan- hangers, K.V.P.-ers, aanhangers van de pro- testants-christelijke groepen en V.V.D.-ers . schouder aan schouder in hun vlammende pro-

testen tegen het onmenselijke optreden van de Russische machthebbers.

Het is alsof de tijd van onze eigen vernede- rende bezetting is weergekeerd toen ons volk alle politieke tegenstellingen op zij had gescho- ven en één was in zijn heilige wil de vrijheid te herwinnen.

Het is wel bijzonder tragisch dit te moeten constateren, doch het dappere Hongaarse volk, dat aan zulk een ongelooflijk lijden is blootgesteld, heeft de eenheid der Nederlandse democraten versterkt.

Wij herhalen met nadruk: dit is tragisch en het is eigenlijk ook beschamend.

De ruzietjes met betrekking tot de kabinets- formatie zijn opgehouden. Zij zijn ook belache- lijk en kinde~achtig als men ze ziet tegen de achtergrond van de grote gevaren, die de wes- terse democratie bedreigen. ·

Het Nederlandse volk heeft weer eens erva- ren, dat er waarlijk ernstiger en belangrijker zaken zijn dan politieke futiliteiten, die door sommige politici in overdreven mate werden opgeblazen.

Mogen we allen zonder uitzondering deze bittere les hebben begrepen en verstaan.

• • •

De weg terug: neen !

D

Zij sproot voort uit een eerlijke en spon- tane, ja, welhaast niet te verwerken veront- waardiging en leed.

Aan deze gevoelens moest een georganiseer- de uiting worden gegeven. Er moest afgerea- geerd kunnen worden en dit ·is op doorgaans voorbeeldige en evenwichtige wijze geschied.

Wij bevinden ons nog steeds in de ban van de invloed, die het vreselijke gebeuren in Hon- garije op ons gemoed heeft. Daarom zijn we weer naar elkaar toegegroeid, gelijk in de ja- ren van onze bezetting.

Maar zal deze eenheid bestendigd blijven.

Ziedaar een klemmende vraag, waarop het verloop van de nationale geschiedenis tenslot- te het antwoord zal geven.

Hoe dit alj:woord zalluiden hebben alle Ne- derlandse democraten in eigen hand.

Laat de Nederlandse democratie er zich voor hoeden, niet weldra, als het kanongebul- der in Hongarije is verstomd, de weg terug te aanvaarden. De weg terug naar het onderlinge politieke gekrakeel in pers en radio, waarvan een behoorlijk niveau zo vaak ver is te zoeken.

Helaas hebben wij in deze rubriek . meer- malen aanvallèn van een dergelijk laag niveau op onze partij moeten signaleren.

Laat hieraan eens een einde komen. Er is waarlijk nog plaats genoeg voor een gedach- tenwisseling, die getuigt van een gefundeerde geestelijke achtergrond en die kan worden ge- voerd op een peil, die het wèzen der demo- cratie allerminst verloochent.

Wellicht kunnen de afgrijselijke gebeurte- - nissen in Hongarije, degenen die in het debat

de verleiding niet konden weerstaan minder faire wapenen te gebruiken, tot inkeer bren- gen.

• • •

Maar •••••• geen verstarring

H

dat wij die strijd hebben te voeren op een hoog democratisch niveau, waarbij . alle wegen die naar de demagogie leiden dienen te worden ge- meden.

. Geen verstarring dus, maar . een strijd op hoog niveau, die het wezen der democratie slechts kan sieren en versterken.

Geen verstarring ·in die zin, dat vele poli- tieke partijen het recht hebben hun visie voor de radiozenders dag in dag uit te spuien, ter- wijl aan een politieke beweging, die welhaast een tiende deel van het volk achter zich heeft staan, vrijwel stelselmatig het vrije woord in de ether wordt ontnomen.

Dit is geen ware en zuivere democratie. Dit is de democratie met voeten treden.

·. Het-is waarlijk niet de eerste maal, dat wij hierop in deze rubriek de aandacht vestigen.

Helaas niet. Maar wij zullen het volhouden deze grote misstand in democratisch Neder- land te blijven signaleren, totdat ook ons recht zal zijn gedaan.

* * *

Zó niet

G

Wij herhalen het: een waardigheid, die vaak diep ontroerde. Overigens mogen wij in dit ver- band een woord van grote waardering niet onthouden aan de Neqerlandse radio, die zo voortreffelijk van voorlichting diende en - ongeacht de politieke kleur van de omroep- verenigingen- in de programma's zo waardig reageerde op de vreselijke gebeurtenissen, die velen in ons volk, mannen en vrouwen, soms tot tranen toe bewogen.

Een uitzondering vormt helaas het optreden van sommigen, die hun woede en machteloos- heid koelden door het werpen van stenen etc.

op gebouwen der communisten.

Met het wet-pen vàn stenen en het moleste- . ren van communisten komen wij geen stap ver- der. De houding ván hen, die zich hieraan schuldig maakten is begrijpelijk, doch aller- minst verdedigbaar.

Wij zullen het in een andere richting moeten zoeken. De middelen daartoe zijn vele. Een ernstige bezinning hierop moge niet te lang achterwege blijven.

• • •

Nogmaals: nationale feestdag

D

Deze verdeeldheid doet met de tragische ge- beurtenissen in Hongarije op de achtergrond deerniswekkend aan.

Hebben allen in ons land wel voldoende be- seft, wat het betekent de vrijheid tegen de bezetter te hebben herwonnen? En zo niet, heeft het onmenselijke leed der Hongaren dan nog niet de ogen geopend?

Is het niet zo, dat wij vroeger snakten naar het ogenblik, dat wij deze ene ¹ ondeelbare en lang verwachte dag van de bevrijding mochten beleven en later telkens zouden mogen vieren?

Wij zijn op een ongelooflijke wijze bevoor- recht boven de Hongaren. Laten wij dit allen zonder uitzondering beseffen en laten wij dit besef ondergaan, opdat de leuze: 5 mei Na- tionale Feestdag, spoedig tot werkelijkheid moge worden.

* * •

Soekarno's ware gezicht

V

V oor een grote menigte heeft hij n.l. ver- klaard "dat het thans de tijd is, dat alle poli-

ti~k~ leiders in Indonesië bijeenkomen en de politieke partijen begraven".

Soekarno noemde het voorstel van de rege- ring in 1945 om politieke partijen te vormen

"een grote fout".

10 NOVEMBM liiJI ..;.. P.&e. ·I Deze fout, zo voegde hij hier aan toe, heeft tot gevolg gehad, dat er te veel politieke par- tijen in Indonesië zijn ontstaan en "dat het land thans lijdt aan een politieke ziekte".

~~t Soekarn<;> wil, is wel meer dan duidelijk.

ZIJn enthousiasme voor de dictatuur be- toond tijdens zijn bezoek aan Rusland en Zuid- Slavië gaat een bepaalde, gevaarlijke vorm

aannemen. -

In parlementaire kringen in Indonesië werd de vérklaring van Soekarno "een bom" ge- noemd. Inmiddels zal de wereld hebben af te wachten in hoeverre Soekarno er in zal slagen zijn wensen in daden om te zetten.

Deze laatste ontwikkeling onderstreept nog eens op zeer duidelijke wijze de grote· blunder van de Amerikaanse minister van Buitenland- se Zaken toen hij Soekarno complimenteerde met de "rechtsstaat" in Indonesië .

* • *

Hofstra's. plannen

T

wikkeling in de internationale politiek, raken de politieke gebeurtenissen in het eigen land sterk op de achtergrond. Het is alsof deze gebeurtenissen de waarde verliezen, die men er tot voor kort aan hechtte.

Men zou bijna geneigd zijn te vragen, of het nog belangrijk is, dat de prijzen van suiker, de borrel en de benzine worden verhoogd;

Vanzelfsprekend blijven de politieke gebeur·

tenissen in het eigen land van groot belang, ook al worden zij op het ogenblik door grotere gebeurtenissen in het internationale politieke vlak in sterke mate overschaduwd.

Het is inmiddels wel merkwaardig, dat irt de Nederlandse pers maar zeer lauw op de aangekondigde maatregelen van minister Hof- stra· is gereageerd.

Ook wij beschikken over te weinig gegevens om ons een volledig oordeel van de voorgestel- de maatregelen te vormen.

Wel valt het op, dat de politiek, die minister Hofstra wenst te volgen, wel geheel afwijkt van die van zijn ambtgenoot op Economische Zaken, minister Zijlstra, die nog steeds zijn stokpaardje van prijsstabilisatie berijdt.

Hier komt een tegenstelling ~aar voren, die op het eerste gezicht niet begrijpelijk voor- komt.

Of overigens de voorgestelde maatregelen van minister Hofstra zo doelmatig zullen zijn als hij zelf gelooft, dient inmiddels te worden afgewacht.

Eenvoudig liggen de problemen hier aller·

minst.

Zo wordt in bepaalde vakkringen ernstig be- twijfeld of de duurdere borrel de schatkist veel zal helpen, omdat deskundigen vrezen, dat het verbruik in zeer sterke mate achteruit zal gaan.

Ook het duurder worden van de benzine, lijkt een twijfelachtig geval, omdat o.m. daa-r- door het vervoer zwaarder zal worden belast, met het gevolg van een kostprijsverhogende

werking. ·

Nogmaals, zeer overtuigend en doelmatig komen de genoemde voorgestelde maatregelen ons nu nièt bepaald voor.

• * •

Weer eens te laat

W

Het ·zijn ook waarschuwende woorden, die door onze partij reeds veel eerder werden uit·

gesproken. Als de minister op de overheids- uitgaven wil gaan bezuinigen dan wil het ons voorkomen, dat de regering in dit verband wel . zeer laat tot deze ontdekking komt.

Nu zal men kunnen tegenwerpen, dat het hier een nieuwe regering betreft.

Formeel is dat juist, doch een ieder weet, · dat de nieuwe regering een verlengstuk is van het vorige kabinet Drees, dat destijds niet naar de waarschuwende woorden van onze Kamer- leden heeft willen luisteren.

Thans ziet de regering, dat de nood aan de man komt en stelt zij met de neus op de feiten geduwd, eisen, die .reedS veel eerder hebben ge- klonken en die reeds veel eerder hadden moeten worden ingewilligd.

Men loopt weer eens achter de feiten aan en dat is voor een regeringspolitiek uitermat.

bedenkelï.ik.

. /

..

Flitsen van Het Binnenhof (11)

Zetelverkleefdheid van ministers • De vriendeliike heer nlanus

• Over .. uitkleden en afkammen"" • Belangstelling voor het parle·

mentaire debat • Constructieve oppositie • De methode van Kabinetsformatie - Parlementaire contróle • Wisseling nood·

zakeliik.

Behalve over het geval B~rger-Kort.­

hals, sprak· onze fractievoorzitter in de Tweede Kamer bij · de replieken.

ook nog over enkele andere punten.

' Dr. Bruins Slot, de nieuwe <waarne- mende?) voorzitter van de A.R.-fractie . had zich gestoten aan de kwalificatie van de heer Oud, toen deze sprak over de grote "verkleefdheid" van de beide anti·revolutlonalrèn aan hun zetels.

Dé heer Oud moeSt die kwalificatie handhaven, omdat in de term "ver- kleefdheid" ·niets persoonlij:ks was gele- gen. Die verkleefdheid kan een volko- men honoràbele zaak zijn, bijvoorbeeld gebaseerd zijn op de overtuiging, dat zijn eigen aanblijven een landsbelang is.

Dat komt b\1 staatslieden meer voor.

Colijit tw\ifelde er in 1939 ook geen ogen- blik aan, dat het een landsbelang was, dat h\1 bleef zitten. Zo zag de heer Bruins Slot het thans trouwens ook, want hij zei, dat hij het in 's lands belang achtte, dat er twee anti-rev. ministers zouden zijn,

Oolk met de C.H.-voorzitter, de heer TiÎanus, kreeg de heer Oud een appeltje te schillen. De heer Tilanus had er zich over beklaagd, dat de heer Oud wiens rede "wat voordracht en geestige zetten

· betreft aangenaam was om aan te ho- ren", de ministers, zoals de heer Tila·

nus hèt met een wat vreemde beeld- spraak uitdrukte, "hoofd voor hoofd had -uitgekleed en afgekamd".

Terecht ontkende de heer Oud, dat z\]n kritiek voor a 1 ie ministers minder gunstig was uitgevallen, maar even te- recht merkte hij op: wij hebben wel de- gelijk de . plicht ons de vraag voor te leggen; of het bewind in handen ·is van lieden, ''die wij het meest daarvoor ge- schikt achten. Die vraag moeten wij ons stellen en dan kan het antwoord niet al- tijd vriendelijlk zijn.

Politiek is nu eenmaal wel eens een hard métièl'.· ·dat men niet uitSluitend met vriendel\ikheid kan bedtijven. Dat is echter niet het standpunt van de heer 'I;ilanus. Deze meent, dat men alles met v:riendeltikheid kan doen, De heer Oud had zic_h dan ook wel eens afgevraagd, Of de· heer Tilanus èigenlijk niet "te goed voor de politiek" is.

De heer Tilanus meent, dat we onze plicht doen, wanneer wij het allemaal

• zo vriendel\jk mogelijk doen en alleen spreken over samenwerldng.

· De heer Oud zei naar aanleiding hier, van: Ik weet de betelkenis te waarderen van samenwerking op zijn tijd. Ik heb dat genoeg getoond in de vier jaren, die ik achter de Regeringstafel gezeten heb.

Ik heb dat ook getoond tijdens mijn bur- gemeesterschap van Rotterdam. Niette- nûn is het goed - en dat Is zeker no- dig, als wU aan het begin van. een nieu- we periode staan en wij na een Kab;~

netsformatie d~n een. laat ik màar zeg- gen·. nieuw Kabinet voor ons hehben - , dat wij beginnen met de puntjes op de i's te zetten.

Wel zeer ontactisch was het van de heer Tilanus, tegenover de heer Oud e\!n artikel van prof. Gerrètson aan te ha- lell, over de betekenis van oppositie. Hij kreeg van prof. Oud dan ook onmiddel-

l~jk te horen: De heer Tilanus heeft de heer G_erretson als mijn leermeester àan- bevolen. llk zou de heer Tilanus willen vragen of hij mli zou willen aanbevelen tegen de ;Regering ·OP ~-treden op de wijze, als waarop de- heer. Gerretson dat in de Eerste Kamer heeft gedaan.

\ Ook nog om een andere reden was I, prof. Oud van mening, dat we de kant

· van de heer Tilanus ·niet op moeten. Er bestaat V'oor ons democratische bestel geen groter gevaar, dan dat het volk de belangstelling in de debatten in de Ka- mer gaat verliezen. Wij weten van vroeger, toen er grote debatten werden gehouden, hoezeer de belangst_elling van ons volk op de Kamer was gericht.

Maar op de manier van de heer Tila- nus blUft er van de toch al te geringe belangstelling niets over. "Als een ied~

in de Kamer zou praten zoals de heer Tilanus, zou er niemand zijn, die nog enige belan-gstelling voor de discussies zou hebben. Daarom geloof ik, dat het goed is, dat men probeert zo nu en dan wat leven in de bro\lwerij te brengen."

En als wli nu eens achterom zien:

heeft !let vorige Kabinet dan werkelijk zo te klagen gehad over de wijze, waar- op van de züde der V.V.D. de oppositie is gevoerd? De heer Romme heeft die houding eens aangeduid ^als: construc- tieve oppositie. Welnu, de heer Oud kon verklaren: dezelfde constructieve oppo- sitie kan het Kabinet van ons verwach- ten gedurende de periode, waarvoor wij nu staan.

TILANUS

_ ... zo vriendelijk mogelijk ...

PROF. ROMME ... . constructieve oppositie ...

Ook over de met h o d e van forma- tie heeft prof. Oud nog een en- kele opmerking gemaa!kt. Met de minis- ter-president <dat was trouwens reeds bekend) bestond daarover een belang- rijke mate van overeenstemming. Anders was het echter met betrekking tot de heer Romme.

Deze nam het standpunt in, dat het nodig is, dat wij juist aulk een uitvoe·

rig Regeringsprogram hebben, want an•

ders raakt, naar hij meent, de controle van het parlement in het gedrang.

Prof. Oud geloofde _niet, dat de .heer Romme dat goed ziet. De controle van het parlement is, in deze tijd van ontzag- lijk toegenomen overheidsbemoeiingen, moeilijk genoeg, maar er is geen sprake van, dat die controle doeltreffender zou kunnen plaats vinden als men met ellen- lange programma's begint en als men met alles en nog wat het Kabinet aan banden zou leggen.

Dan zou men aan iedere minister elke zelfstandigheid ontnemen en zou men in strijd IImmen met het systeem van ons constitutionele recht. al kan dat zich in de loop der jaren natuurlijk wijzigen.

Bovendien echter heeft dit het hoogst ernsHge bezwaar, dat de zaken te veel binnenskamers worden behandeld. We hebben dat het vorige jaar ook bij de be·

handeling van de belastingontwerpen gezien, waarbij het grootste deèl van de

Liberaal Gesprekcentrum

Afdellngsafgevaardigcle.n merdera zich aan :

Uit verschillende Partij-afdelingen kwamen bij het Algemeen Se- cretariaat reeds aanmeldingen voor deelname aan het eerste weekend van het Libe.raal Gesprekcentrum op zaterdag 24 en zondag 25 no- vember a.s. binnen.

Laten vooral ook de jongere leden de.r Partij acte de présence geven en zorgen dit zee:r· interessante en belangwekkende weekend mede te maken.

De Partijleden uit de omgeving van Lunteren zijn vanzelfsprekend ha),'telijk welkom. Het zal echter niet mogelijk zijn in verband met de deelnemers die van verre komen, dat diegenen die in de omgeving van Lunteren wonen, in Hotel de Boeckhorst kunnen blijven logeren.

Zàterdag 24 november, 8 uur, opening door drs. H. A. Korthals

Drs. H. A. Korthals, vice-voor,zïtter van de Tweede Kamerfractie onzer Partij, heeft zich bereid verklaard, na een kort openingswoord, zijn visie te geven op de kabinetsformatie wa,arbij hij zo nauw . be- trokken is geweest.

Is doorbraak iets nieuws 7

Zondag 25 november a.s. 's middags om 2 uur spreekt ds. Joh. P. van Mullem, voorganger van de Ver. v. Vrijz. Herv. te Rotterdam, over het onderwerp: "Is doorbraak iets nieuws". Ds. Van Mullem zal in zijn inleiding de volgende punten belichten:

1. Omschrijving van "wat is doorbraak"?

2. Wat zegt een liberaal van deze doorbraak?

3. Onderscheid tussen formele en materiële liberaliteit.

4. Meer-waarde van de materiële liberaliteit.

5 .. "'n Geval uit de praktijk: mr. Burger's onjuiste verwijt van confes.

sionele vrijzinnigheid" (Kamerdebat 'donderdag 25 oktober 1956).

Hoe Lunteren te bereiken:

Lunteren, gelegen aan de spoorlijn Amersfoort-Ede, heeft een uit- stekende treinverbinding p1et alle delen des lands.

Om op tijd in Lunteren· te zijn, vertrekt men uit:

Amsterdam 14.3L uur Rotterdam 14.16 Den Haag 14.11 "

Groningen Leeuwarden 13.34 " 13.28 "

I

al deze treinen geven te Amersfoort rechtstreeks aansluiting met de trein· die om 15.41 uur uit Amersfoort naar Lunteren vertrekt en aldaar o.m 16.05 uur aankomt.

~~~~~~--~~~~~~~~~~~~-~~~~~~~~~~~~~~~~~~~1

10 WOVEMBER 191S6 - PAG;: <I

Kamer zich gebonden bleek te voelen aan een binnenskamers bereikt compro- mis. Amendementen werden niet aan- genomen, met een beroep op dat com- promis.

Daardoor, zo zei de heer Oud met grote nadruk. maakt men datgene, wat hier gebeurt, kapot. Daar wilde hij met de meeste nadruk tegen waarschuwen.

Wel was de heer Oud het met de heer Romme eens op een ander punt, dat wij onlangs ook in ons blad al eens naar vo- ren hebben gebracht. Dat is, dat het veel beter is, wanneer er meer wisseling is;

het moet niet zo zijn, dat alle ministers maar bUiven zitten. Zoals het nu is, wor-' den de ministers de lasthebbers van het parlement.

Het parlement gaat dan zeggen: -·ze · hebben het in het verleden goed gedaan, · ze voeren onze orders goed uit, laat ze maar zitten. En dan gaat men een mi• · nister evenmin ontslaan als een kan•

toorbediende, die ·zijn. werk op het kan• · toor goed doet.

Terecht verklaarde de heer Oud: dat is <wanneer het om de verhouding tot de ministers gaat> een verhouding, die ik niet wens. Ik ben van oordeel, dàt · wisseling niet alleen goed is voor wat de personen van de ministers betreft, maar ik geloof dat het ook goed is in deze zin, dat. een Departement niet jaren en jaren in handen van, laat ik zeggen, iemand van dezelfde politieke richting is.

De heer Oud geloofde, dat het uiter- mate nuttig is, als wij een wisseling krij-·

gen van politieke richting op een De- part-ement. Er moet niet altijd een socia- list, een rooms-katholiek of een anti- revolutionair op hetzelfde Departement ' zitten. Dit moet wisselen, dan blijft er

een frisse geest in het bestuur. · Bovendien: als er voortdurend iemand van dezelfde richting aan het hoofd van het Departement staat, heeft dit oolk zijn . invloed op de benoemingen in die rich- ting. Ook daarom is het- veel beter, da.t dit wisselt.

A.

Protestver~aderin,zen

der 5 Democratische Partijen

In de Nederlandse Dagbladpers is jl.

maandag een verklaring gepubliceerd van de 5 Democratische ^P~ijen inzake de misdadige overval van het Sovjet- leger op het weerloze Hongarije.

De politieke partijen wekten tevens het Nederlandse volk op, de grote pro- test-vergaderingen die in het gehele land jl. maandag werden gehouden, te

bezoeken. '

Verschillende sprekers van onZe Par- tij voerden op deze bijeenkomsten het woord, o.a.:

Prof. mr. P. J. Oud, in de Ahoy-hal, te Rotterdam,

Mr. H .. van Riel, in de openlucht-bij- eenkomst op de Dam te Amsterdam,

Mevr. A. Portanier-De Wit, in Musis Sacrum, te Arnhem,

Mevr. mr. J. M. Stoffels-Van Haaf- ten in de Beatrix-hal van het Jaar- beu'rsgebouw te Utrecht,

Mr. E. H. Toxopeus, in de Jubileum- hal van Philips te Eindlloven.

Voorts sprak mr. B. P. v. d. Veen ^~n de bijeenkomst te Leeuwarden,

Mr. W. J. Geertsema, in de vergade- ring t:e Sneek, terwijl de heer 'R. • Zege- ring Hadders te Enschede het woord voerde.

STALEN

KANTOORMEUBELEN

GISOLAMPBN (Vervolg van pag. 1)

In aansluiting hieraan kwam toen de Cana- dese minister van Buitenlandse Zaken, Lester Pearson, met het voorstel tot de vorming van zulk ,een internationaal machtsapparaat aldaar.

rechtsorde waarschijnlijk meer hebben bete- kend dan alle onmachtig gepraat zonder dat er daden op volgen.

zullen zijn, di.e ons het uitzicht geven, dat het.

bloed, dat weer in stromen heeft gevloeid, toch niet geheel tevergeefs is gest~rt.

Mocht het daarvan komen, dat zal het toe- slaan van Israël, Engeland en Frankrijk daar- toe de stoot hebben gegeven. Dan zal, hoe para- doxaal het ook moge klinken, dat toeslaan in dit geval voor de werkelijke internationale

-* * *

D

Maar hoe de situatie dan ook moge zijn, wij hopen vurig, dat er althans enkele lichtpunten

. Eenmaal zal ook het Hongaarse volk weer vrij zijn en zullen de dictators en zij, .die hen imiteren, zijn weggevaagd.

Altijd immers wint de vrijheid het te~slo~!e

van de dictatûur, want, om prof. Oud uit ZIJn radiorede van zondagmiddag te citeren:

Vrijheid is de adem Gods en het leven der

mensheid. A.