Onze scholen duurzaam en gezond (en snel een beetje!)
Congres Duurzame & Gezonde Scholen, Auditorium TU/Eindhoven, 10-11-2021
Henk Diepenmaat
Directeur, Actors Procesmanagement, Zeist Partner _Platform31_
Wouter Kersten
Senior Projectleider, _Platform31_
Workshop:
Onze scholen duurzaam en gezond, en snel een beetje!
Meer info:
www.henkdiepenmaat.nl/ruggengraat
Onze scholen duurzaam en gezond, en snel een beetje!
Zo’n pracht van een maatschappelijke ambitie, daar kan toch niemand tegen zijn?
De eerste pareltjes verschijnen voorzichtig, hier en daar. Een feest om in zo’n gebouw te mogen leren en werken.
Maar ook worden de eerste zeperds geïncasseerd. De praktijk is dus weerbarstig, opschaling gaat niet vanzelf. Zelfs de processen achter de succesverhalen, de pareltjes, kosten bloed, zweet en tranen. Op deze wijze 8000 basisscholen aanpakken, dat kost klauwen met geld en tijd.
Hoe komt dat? En kan het slimmer? Deze vragen verkennen we voor
individuele scholen, maar juist ook voor de transitie-ambitie in zijn geheel.
1. Intro (al weer achter de rug) 2. Korte presentatie (nu)
3. Discussie adhv paar stellingen
4. Wrap up
Duurzaam en gezond?
É é n g e b o u w
A lle s c h o o l- g e b o u w e n
É é n s p e c if ie k e k w a lit e it
I n t e g r a le k w a lit e it s c h o o lg e b o u w
Z o n n e p a n e l e n o p s c h o o l d a k e n
I n t e g r a l e k w a l i t e i t ( k l i m a a t i n c l u s i e f )
E e n o n d e r w i j s - h u i s v e s t i n g v a n i n t e g r a l e t o p k w a l i t e i t
De
Maatschappelijke Ambitie
Bron: “Een aanpak met ruggengraat! Op weg naar een onderwijshuisvesting van integrale, klimaat-inclusieve topkwaliteit”, Henk Diepenmaat en Wouter Kersten, 2021
Doorstapelen van eisen leidt tot automatiekgedrag, doelerosie en collapse
Bron: Henk Diepenmaat (2018).The Path of Humanity: Societal innovation for the world of tomorrow.
Parthenon Publishing House, The Netherlands
Bron: “Een aanpak met ruggengraat! Op weg naar een onderwijshuisvesting van integrale, klimaat-inclusieve topkwaliteit”, Henk Diepenmaat en Wouter Kersten, 2021
11 pilot scholen (zie volgende workshop) Een pracht van een Maatschappelijke ambitie
De uitvoeringspraktijk blijft achter bij de beleidsambities (en zeker bij de maatschappelijke wens).
Deze situatie geldt voor vrijwel alle weerbarstige maatschappelijke dossiers.
Hoe dichten we die kloof?
Hoe krijgen we die vork weer aan de steel?
Hoe komen we verder? Hoe schalen we op?
Drie scenarios
Tijd
Opschaling (van enkele tot
alle scholen)
Scenario A: School voor school (voornamelijk werken op pilot niveau)
Tijd
Opschaling (van enkele tot
alle scholen)
Scenario B: Best Practices
(verzamelen en delen lessons learned)
Tijd
Opschaling (van enkele tot
alle scholen)
Scenario C: Ruggengraat
(arrangementen plus systeemregie) 100 %
100 % 100 %
Arrangementen plus systeemregie
Henk Diepenmaat, Wouter Kersten
Zie ook: “Een aanpak met ruggengraat! Op weg naar een onderwijshuisvesting van integrale, klimaat-inclusieve topkwaliteit”, Henk Diepenmaat en Wouter Kersten, 2021
Tijd
Opschaling (van enkele tot
alle scholen)
Scenario C: Ruggengraat
(arrangementen plus systeemregie) 100 %
Arrangementen plus systeemregie
Top-down: Governance veroorzaakt Regie managed Arrangementen veroorzaken Transacties.
Bottom-up: Transacties genereren Arrangementen vragen Regie veroorzaken Governance.
Middle-out: Arrangementen veroorzaken Transacties en Regie/Governance.
Achter een gezonde praktijk staat een Ruggengraat in conditie!
5:
Centrale zenuwstreng 1: Governance
2: Regie
3: Arrangementen
4: Transacties
5:
Centrale zenuwstreng 1: Governance
2: Regie
3: Arrangementen
4: Transacties
5:
Centrale zenuwstreng 1: Governance
2: Regie
3: Arrangementen
4: Transacties
5:
Centrale zenuwstreng 1: Governance
2: Regie
3: Arrangementen
4: Transacties
Expert Proficient performer Beginning performer
Beginner Advanced beginner Proficiency levels (niveaus van bekwaamheid, kwaliteit) Gebaseerd op "Het pad van de mensheid: maatschappelijke innovatie voor de samenleving van morgen"
(Henk Diepenmaat, 2018, Uitgeverij Parthenon Almere)
VAN NAAR
1: Governance
2: Regie
3: Arrangementen
4: Transacties
1: Governance
2: Regie / canvas
3: Arrangementen
4: Transacties
Focus op transacties en prestatiemonitoring.
Het blijft tobben.
Focus op integrale ruggengraat; transacties
als logisch gevolg
Henk Diepenmaat Prestatie-
monitoring
spotlight
spotlight
Beleidswens
Praktijk
Gezonde praktijk Maatschappelijke
wens
Zijn er nu al aantrekkelijke arrangementen voor
scholen?
(Het uitblijven van transacties suggereert …)
Welke arrangementen hebben we nodig?
Een cruciale regie-taak is een arrangementenmanagement op basis van een canvas.
Een canvas compartimenteert de totale opgave (ambitie) in hanteerbare brokken, die aansluitend aangepakt kunnen worden met aantrekkelijke, althans uitvoerbare
arrangementen.
V ra a g (la te n t) A a n b o d
P ro p o s itie
P ro p o s itie
P ro p o s itie K lo o f:
V ra a g e n a a n b o d ra k e n n ie t
P ro p o s itie
K e n n is W e n s e n B e h o e fte n E is e n M o g e lijk h e d e n
K e n n is W e n s e n B e h o e fte n E is e n M o g e lijk h e d e n
V r a a g A a n b o d
P r o p o s i t i e P r o p o s i t i e A r r a n g e m e n t
A r r a n g e m e n t
A r r a n g e m e n t e n v e r b i n d e n v r a a g e n a a n b o d e n o v e r b r u g g e n z o d e k l o o f K e n n i s
W e n s e n B e h o e f t e n E i s e n M o g e l i j k h e d e n
K e n n i s W e n s e n B e h o e f t e n E i s e n M o g e l i j k h e d e n
V ra a g A a n b o d
A a n tre kke lijke a rra n g e m e n te n
In e e n R u g g e n g ra a t in co n d itie vin d e n m a ssa 's tra n sa ctie s p la a ts via a a n tre kke lijke a rra n g e m e n te n
(e n is d e klo o f a fw e zig )
K e n n is W e n s e n B e h o e fte n E is e n M o g e lijk h e d e n
K e n n is W e n s e n B e h o e fte n E is e n M o g e lijk h e d e n
R e g ie G o ve rn a n c e
E e n m a rkt m e t m assa én vaart
Ca nv as
Bron: “Een aanpak met ruggengraat! Op weg naar een onderwijshuisvesting van integrale, klimaat-inclusieve topkwaliteit”, Henk Diepenmaat en Wouter Kersten, 2021
Wat betekent dat dan voor schoolbesturen en
gemeenten?
“De procesflow”
Procesflow
1. Behoefte neemt vorm aan
"Initiatief"
2. Canvas: Globale navigatie keuzeproces
MOP IHP
3. Arrangement: Configuratie en globale becijfering
4. Op naar transactionaliteit: de Businesscase
5. De handtekeningen eronder
6. De schop in de grond (Uitvoering)
7. Het plukken van de vruchten (inclusief exploitatie)
Canvas
Arrangement
“De procesflow”: een stappenplan (op dit moment 7 stappen) dat de meest betrokken actoren (schoolbestuur, gemeenten, marktpartners) evenwichtig grip op het proces geeft.
Procesflow
1. Behoefte neemt vorm aan
"Initiatief"
2. Canvas: Globale navigatie keuzeproces MOP IHP
3. Arrangement: Configuratie en globale becijfering
4. Op naar transactionaliteit: de Businesscase
5. De handtekeningen eronder
6. De schop in de grond (Uitvoering)
7. Het plukken van de vruchten (inclusief exploitatie)
Canvas
Arrangement
Cruciaal zijn de vraag-aanbod balans (zie de u-curve) en de wendbaarheid vanuit de gebruikerskant.
Vraag
Aanbod
Procesflow
1. Behoefte neemt vorm aan
"Initiatief"
2. Canvas: Globale navigatie keuzeproces
IHP MOP
3. Arrangement: Configuratie en globale becijfering
4. Op naar transactionaliteit: de Businesscase
5. De handtekeningen
eronder
6. De schop in de grond (Uitvoering)
7. Het plukken van de vruchten (inclusief exploitatie)
Canvas
Arrangeme nt
Tijd
Behoeften (gebruikers)
Realisatie (markt)
Wendbaarheid (t.a.v. ingreep) laag Wendbaarheid
hoog
Vraag/Aanbod balans
1. Intro (al weer achter de rug) 2. Korte presentatie (nu)
3. Discussie adhv paar stellingen
4. Wrap up
Stelling 1:
Er zijn te weinig aantrekkelijke arrangementen om schoolgebouwen te transformeren naar een
integrale (top)kwaliteit.
(Integraal = duurzaam, functioneel, onderwijskundig, veilig, gezond, betaalbaar,
onderhoudbaar, flexibel, …)
Stelling 2a:
Er is sprake van een gebrek aan kennis en
expertise aan vraagzijde (volgens IBO, marktpartijen).
Stelling 2b:
De vraagkant een gebrek aan kennis en expertise verwijten past niet bij een professionele
aanbodpartij.
V ra a g (la te n t) A a n b o d
P ro p o s itie
P ro p o s itie
P ro p o s itie K lo o f:
V ra a g e n a a n b o d ra k e n n ie t
P ro p o s itie
K e n n is W e n s e n B e h o e fte n E is e n M o g e lijk h e d e n
K e n n is W e n s e n B e h o e fte n E is e n M o g e lijk h e d e n
Stelling 3:
Is het wel mogelijk arrangementen voor
transformatie naar een integrale topkwaliteit
aantrekkelijk te maken, en zo ja, wat is daar dan voor nodig? (Zo nee, waarom niet?)
(Integraal = duurzaam, functioneel, onderwijskundig, veilig, gezond, betaalbaar,
onderhoudbaar, flexibel, …)
Stelling 4:
Integrale kwaliteit omvat veel aspecten, deels extern bepaald, deels vastgesteld door de school zelf.
Wegen aspecten als duurzaamheid en klimaat
zwaarder, minder zwaar of even zwaar als andere aspecten, directer betrekking hebbend op de
onderwijskwaliteit?
(Integraal = onderwijskundig, duurzaam, functioneel, veilig, gezond,
betaalbaar, onderhoudbaar, flexibel, …)
1. Intro (al weer achter de rug) 2. Korte presentatie (nu)
3. Discussie adhv paar stellingen
4. Wrap up
5:
Centrale zenuwstreng 1: Governance
2: Regie
3: Arrangementen
4: Transacties
5:
Centrale zenuwstreng 1: Governance
2: Regie
3: Arrangementen
4: Transacties
5:
Centrale zenuwstreng 1: Governance
2: Regie
3: Arrangementen
4: Transacties
5:
Centrale zenuwstreng 1: Governance
2: Regie
3: Arrangementen
4: Transacties
Expert
Proficient performer Beginning performer
Beginner Advanced beginner
Proficiency levels
(niveaus van bekwaamheid, kwaliteit) Gebaseerd op "Het pad van de mensheid: maatschappelijke innovatie voor de samenleving van morgen"
(Henk Diepenmaat, 2018, Uitgeverij Parthenon Almere)
