Geachte heer, mevrouw,
In de periode 2017-2020 heeft er een graffitipilot plaatsgevonden in de stad Groningen. Deze pilot is voortgevloeid uit een initiatiefvoorstel van de ChristenUnie over graffitikunst die uw raad in november 2013 heeft aangenomen. In het kader van de pilot zijn er in 2017 vier locaties en tien schaftketen aangewezen waar graffitikunstenaars legaal kunnen oefenen. De vier locaties zijn: de muren in de rechter fietstunnel van de Noordzeebrug, muren in de fietstunnel tussen Reitdiephaven en Vinkhuizen, de muren onder het viaduct van de Van Iddekingeweg (momenteel afgesloten vanwege de Aanpak Ring Zuid) en het CiBoGa-terrein (de laatste locatie is vanwege nieuwbouw weggevallen).
Het doel van het initiatiefvoorstel is om de stad er aantrekkelijker uit te laten zien door graffiti als kunst in de openbare ruimte te faciliteren. De evaluatie van deze pilot laat zien dat het wenselijk is om de bestaande oefenlocaties en de eerder aangewezen schaftketen te behouden als legale graffitiplaats. We vullen dit aan met één nieuwe oefenlocatie (de kelderwand van de Gideonbrug, Uppsalaweg) en we stellen vanaf nu alle nieuwe schaftketen beschikbaar.
Tevens ondersteunen wij als gemeente bewonersinitiatieven, die bijvoorbeeld betrekking hebben op het beperken van graffitioverlast of aansluiten bij de wens om meer kunst in de openbare ruimte te hebben. Verder gaan we samen met pandeigenaren in de binnenstad verkennen hoe we op een creatieve manier de graffitioverlast kunnen beperken.
Pilot
Naar aanleiding van het initiatiefvoorstel over graffitikunst is een aantal proeven opgezet, waarover wij u op 18 mei 2016 hebben geïnformeerd (brief met kenmerk 5650269). Door graffiti als kunst in de openbare ruimte te
te
GRONINGEN
Telefoon Bijlage(n) - Onskenmerk 246021-2021
Datum 23-6-2021 Uwbriefvan Uwkenmerk -
stimuleren, zal de stad er aantrekkelijker uit zien, aldus het initiatief. Dit is in lijn met beleid dat ook in andere steden in Nederland gevoerd wordt: kansen zien in het mooier maken van de stad en tegelijkertijd blijven optreden tegen de lelijke vormen van graffiti (met name de ‘tags’, ofwel de snelle krabbels).
Graffiti vraagt namelijk om een duidelijk en integraal beleid: wees streng op de plekken waar het niet mag, maar faciliteer daarnaast graffiti op aangewezen plekken. Vervolgens gelden op die aangewezen plekken ook weer duidelijke regels, in lijn met ‘do’s en ‘don’ts’ die het voormalige CBK (tegenwoordig Kunstpunt) destijds heeft opgesteld.
In aanvulling op de lopende proeven met graffitikunst is er een proef gedaan met het vrijgeven van openbare objecten als graffitizone (zoals gecommuniceerd in brief met kenmerk 6175257). Er zijn in 2017 vier locaties aangewezen waar jonge graffitikunstenaars ervaring kunnen opdoen met deze vorm van kunst. Bij deze locaties zijn plakkaten met ‘spelregels’ geplaatst om overlast te voorkomen. Ook zijn schaftketen ter beschikking gesteld. Naast deze gemeentelijke locaties heeft Enexis ingestemd met het vrijgeven van een aantal trafostations. De kunstenaars en de stichting Urban House Groningen (UHG) kunnen daarover zelf afspraken maken met Enexis.
De UHG is een door de gemeente gesubsidieerde stichting die deze pilot heeft uitgevoerd. De stichting zorgt bij de proef met graffitikunst voor de uitwerking van de initiatieven, de randvoorwaarden en de begeleiding van de kunstenaars.
Zij fungeert als tussen- en contactpersoon voor graffitizones en heeft een goed beeld van de actieve graffitibeoefenaars. Verder heeft de UHG jaarlijks een
‘graffiti-jam’ georganiseerd bij een van de oefenmuren waar graffitiartiesten uit binnen- en buitenland samen kwamen.
Evaluatie
Het vrijgeven van de vier genoemde oefenlocaties heeft niet geleid tot extra overlast. Van bewoners hebben we overwegend positieve reacties ontvangen.
Een aantal bewoners geeft aan het te waarderen dat saaie fietstunnels worden opgefleurd en dat er regelmatig iets nieuws te bewonderen valt. In sommige gevallen kan graffiti zelfs transformeren tot min of meer permanente street art.
Een bijzonder voorbeeld is het kunstwerk van het overleden meisje onder de tunnel ter hoogte van de Van Iddekingeweg. Dit kunstwerk wordt ondanks de Aanpak Ring Zuid behouden, omdat de familie er waarde aan hecht.
Kunstwerk van Michel Velt bij Van Iddekingeweg
De graffitikunstenaars houden zich grotendeels aan de voorschriften. Er is geen sprake van extra overlast. Wel zijn er enkele meldingen binnengekomen vanwege achtergebleven spuitbussen, met name bij de Noordzeetunnel. De UHG heeft hier actief op gereageerd door een prullenbak te ‘adopteren’, welke ongeveer één keer per week door de stichting geleegd wordt. De samenwerking met de UHG verloopt prettig en constructief. Jonge graffitiartiesten hebben een plek waar ze kunnen oefenen onder toeziend oog van de UHG.
Naast de genoemde oefenlocaties in tunnels zijn we ook positief over het ter beschikking stellen van onze schaftketen. Voorheen werden deze schaftketen willekeurig beklad waardoor ze er erg rommelig uitzagen. Dankzij verschillende proeven met graffiti zijn er in de afgelopen jaren tien schaftketen voorzien van grotere graffitipieces, aangebracht in één stijl, waar doorgaans niet overheen gespoten wordt door taggers.
Voorbeelden van schaftketen
De pilot heeft ook geen negatieve consequenties voor het onderhoud gehad. De pilot kon budgetneutraal uitgevoerd worden. De kosten voor het structureel verwijderen van graffiti en andere vormen van bekladding bedragen gemiddeld
€50.000 per jaar. Het beschikbaar stellen van vier graffitizones heeft niet geleid tot uitschieters van meldingen van illegale graffiti (zie brief aan uw raad van 24 juni 2020 inzake beantwoording vragen ex art. 38 RvO, vraag 7).
Instandhouding oefenmuren en schaftketen als legale graffitizones
Resumerend zijn de resultaten van de pilot overwegend goed. We vinden de pilot een succes en daarom vinden we het wenselijk om de drie bestaande oefenmuren en schafketen als legale graffitizones in stand te houden. De UHG heeft verder aangegeven dat er behoefte is aan een nieuwe locatie, vanwege het wegvallen van de oefenlocatie op het voormalige CiBoGa-terrein en de tijdelijke afsluiting van de Van Iddekingetunnel in het kader van de Aanpak Ring Zuid. Daarom wijzen we een nieuwe oefenlocatie aan: de kelderwand onder de wegzijde van de Gideonbrug, ter hoogte van de Uppsalaweg/Europaweg (zie brief aan uw raad van 24 juni 2020 inzake beantwoording vragen ex art. 38 RvO, vraag 8). Daarnaast stellen we vanaf nu al onze nieuwe schaftketen beschikbaar.
Nieuwe oefenlocatie: deze kelderwand van de Gideonbrug
Deze afspraken worden gemaakt voor een nieuwe periode van vijf jaar. In 2026, als deze gemaakte afspraken aflopen, gaan we opnieuw bekijken wat de stand van zaken is.
Beperken van graffitioverlast met creatieve oplossingen
Waar graffiti als kunstvorm een verrijking is van de gemeente, veroorzaken illegale tags en andere bekladdingen, veelal op particuliere eigendommen in de binnenstad, grote overlast. Op basis van het ‘broken-window effect’ kan gesteld worden dat eenmaal geplaatste en niet weggehaalde graffiti, weer nieuwe graffiti en andere vormen van bekladding aantrekt. Dit wordt versterkt doordat spuiten op illegale plekken voor een deel ook bij de graffitiscene hoort.
Een populaire graffiti en sticker muur in de Papengang. Een uitstekende ‘hotspot’ voor bijvoorbeeld street art of gevelbegroeiing.
Conform ons beleid verwijderen we racistische leuzen binnen 24 uur. In de binnenstad geldt dat graffiti (van niet-racistische aard) binnen 72 uur wordt verwijderd van onze eigendommen. Handhaving en lik-op-stuk beleid vormt een deel van de oplossing, maar er is meer nodig om de graffitioverlast te beperken.
Bij het inrichten van de openbare ruimte wordt daarom, waar mogelijk, rekening gehouden met preventie van graffitioverlast en wordt bij bepaalde keuzes hierop geanticipeerd. Zo zijn de ondergrondse afvalcontainers grootschalig vervangen door nieuwere modellen met een speciale coating waarmee bekladding ontmoedigd wordt.
Het grootste probleem is echter graffitioverlast op particuliere eigendommen:
hier mogen we namelijk niet zomaar ingrijpen. Op hotspots in het stadscentrum
waar steeds graffiti wordt gespoten en verwijderd, is er wel degelijk sprake van overlast en heeft het zin om te gaan zoeken naar oplossingen zodat we de binnenstad – onze huiskamer – schoon en aantrekkelijk kunnen houden.
Daarom gaan we samen met pandeigenaren verkennen of er op een aantal hotspotlocaties een win-win situatie te behalen valt met het weghalen van graffiti op blinde muren en het plaatsen van klimop en andere gevelbegroeiing.
Dit sluit uitstekend aan bij onze ambitie om te vergroenen en daarmee de gevolgen van klimaatverandering op te vangen en een goede leefkwaliteit te waarborgen. In het kader van de geveltuintjes hebben we inmiddels ervaring met verticaal groen opgedaan en we willen dit gaan uitbreiden als oplossing voor verloedering door bekladding. Hiermee slaan we twee vliegen in één klap.
Voorbeeld van verticaal groen, Gedempte Zuiderdiep
Naast deze groene oplossing gaan we bekijken of er op een aantal hotspotlocaties hoogwaardige street art geplaatst kan worden. Dit is in lijn met de ambitie om tijdelijke street art en graffiti projecten als vormen van kunst en cultuur in de openbare ruimte te stimuleren, zoals beschreven in de cultuurnota
‘Kunst en Cultuur voor Iedereen 2021-2023’ en de daaruit voortvloeiende strategie ‘Cultuur Overal’. Een voorbeeld is het gewaardeerde werk van Klaas Lageweg aan de Rademarkt, waar door ‘taggers’ niet overheen gespoten wordt.
Werk van Klaas Lageweg aan Rademarkt
Tevens ondersteunen wij bewonersinitiatieven, die bijvoorbeeld betrekking hebben op het beperken van graffitioverlast of aansluiten bij de wens om meer kunst in de openbare ruimte te hebben en te behouden. Een voorbeeld hiervan is het behoud van de street art op plekken in Beijum op verzoek van bewoners vanwege slijtage van deze plekken. Verder bestaat er de wens van de bewonersorganisatie in samenwerking met een woningbouwcorporatie om naar aanleiding van 50 jaar Lewenborg op diverse blinde muren street art aan te brengen. Begin mei 2021 hebben kinderen in Selwerd samen met de UHG een blinde muur voorzien van een kleurrijk kunstwerk. Ook dit is een initiatief dat vanuit de buurtbewoners naar voren kwam. Dergelijke ideeën willen we stimuleren.
Werk Michel Velt in Beijum, tot stand gekomen in de pilotperiode
Op dit moment wordt er ook invulling gegeven aan de motie academische muurschilderingen. Dit initiatief, om Groningen te verfraaien met academische muurschilderingen in de openbare ruimte, wordt gezamenlijk uitgevoerd door de Rijksuniversiteit Groningen, Kunstpunt en de gemeente Groningen. Deze muurschilderingen worden in opdracht uitgevoerd door onder andere graffitiartiesten. Hiermee kunnen we laten zien dat graffiti ook een vorm van gewaardeerde kunst kan zijn die de openbare ruimte aantrekkelijker maakt.
Wij vertrouwen u hiermee voldoende geïnformeerd te hebben.
Met vriendelijke groet,
burgemeester en wethouders van Groningen,
burgemeester, secretaris,
Koen Schuiling Christien Bronda
Deze brief is elektronisch aangemaakt en daarom niet ondertekend.
