University of Groningen
Long-term cardiovascular effects of breast cancer treatment
Boerman, Liselotte
DOI:
10.33612/diss.116880323
IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the document version below.
Document Version
Publisher's PDF, also known as Version of record
Publication date: 2020
Link to publication in University of Groningen/UMCG research database
Citation for published version (APA):
Boerman, L. (2020). Long-term cardiovascular effects of breast cancer treatment. University of Groningen. https://doi.org/10.33612/diss.116880323
Copyright
Other than for strictly personal use, it is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of the author(s) and/or copyright holder(s), unless the work is under an open content license (like Creative Commons).
Take-down policy
If you believe that this document breaches copyright please contact us providing details, and we will remove access to the work immediately and investigate your claim.
Downloaded from the University of Groningen/UMCG research database (Pure): http://www.rug.nl/research/portal. For technical reasons the number of authors shown on this cover page is limited to 10 maximum.
1. Jemal A, Bray F, Center MM, Ferlay J, Ward E, Forman D. Global cancer statistics. CA Cancer J Clin. 2011 Mar-Apr;61(2):69-90.
2. Arnold M, Karim-Kos HE, Coebergh JW, Byrnes G, Antilla A, Ferlay J, et al. Recent trends in incidence of five common cancers in 26 european countries since 1988: Analysis of the european cancer observatory. Eur J Cancer. 2015 Jun;51(9):1164-87. 3. Signaleringscommissie kanker van KWF kankerbestrijding. Kanker in nederland tot 2020. . september 2011.
4. van der Waal D, Verbeek AL, den Heeten GJ, Ripping TM, Tjan-Heijnen VC, Broeders MJ. Breast cancer diagnosis and death in the netherlands: A changing burden. Eur J Public Health. 2015 Apr;25(2):320-4.
5. Nederlandse Kankerregistratie, beheerd door IKNL. Availeble at http://Www.cijfersoverkanker.nl/selecties/incidentie_borst/img587cdad8b727a
and http://Www.cijfersoverkanker.nl/selecties/incidentie_borst/img587cdad8b727a? type=bar. Accessed January 2017.
6. Revision of the European Standard Population: Report of the Eurostat’s Task Force. Luxembourg: European Union. , (2013).
7. Intergraal Kankercentrum Nederland (IKNL) - borstkanker in Nederland. Available at:
https://Iknl.nl/over-iknl/nieuws/nieuws-detail/2016/10/18/borstkanker-in-nederland-toename-incidentie-en-ook-stijging-prevalentie. accessed january 2017. 8. Otten JD, Broeders MJ, Fracheboud J, Otto SJ, de Koning HJ, Verbeek AL. Impressive time-related influence of the dutch screening programme on breast cancer incidence and mortality, 1975-2006. Int J Cancer. 2008 Oct 15;123(8):1929-34.
9. Bray F, McCarron P, Parkin DM. The changing global patterns of female breast cancer incidence and mortality. Breast Cancer Res. 2004;6(6):229-39.
10. La Vecchia C, Bosetti C, Lucchini F, Bertuccio P, Negri E, Boyle P, et al. Cancer mortality in europe, 2000-2004, and an overview of trends since 1975. Ann Oncol. 2010 Jun;21(6):1323-60.
11. Early Breast Cancer Trialists' Collaborative Group (EBCTCG). Effects of chemotherapy and hormonal therapy for early breast cancer on recurrence and 15-year survival: An overview of the randomised trials. Lancet. 2005 May 14-20;365(9472):1687-717.
12. Allemani C, Weir HK, Carreira H, Harewood R, Spika D, Wang XS, et al. Global surveillance of cancer survival 1995-2009: Analysis of individual data for 25,676,887 patients from 279 population-based registries in 67 countries (CONCORD-2). Lancet. 2015 Mar 14;385(9972):977-1010.
13. Louwman WJ, Voogd AC, van Dijck JA, Nieuwenhuijzen GA, Ribot J, Pruijt JF, et al. On the rising trends of incidence and prognosis for breast cancer patients diagnosed 1975-2004: A long-term population-based study in southeastern netherlands. Cancer Causes Control. 2008 Feb;19(1):97-106.
14. De Bock G, Bronsgeest M, Corsten M, Hinloopen R, Korver J, De Meij M, et al. The practice guideline 'borstkanker' (third revision) from the dutch college of general practitioners. Huisarts Wet. 2016.
15. Berry DA, Cronin KA, Plevritis SK, Fryback DG, Clarke L, Zelen M, et al. Effect of screening and adjuvant therapy on mortality from breast cancer. N Engl J Med. 2005 Oct 27;353(17):1784-92.
16. August DA, Rea T, Sondak VK. Age-related differences in breast cancer treatment. Ann Surg Oncol. 1994 Jan;1(1):45-52.
17. DeMichele A, Putt M, Zhang Y, Glick JH, Norman S. Older age predicts a decline in adjuvant chemotherapy recommendations for patients with breast carcinoma: Evidence from a tertiary care cohort of chemotherapy-eligible patients. Cancer. 2003 May 1;97(9):2150-9.
18. Thomas GA, Leonard RC. How age affects the biology of breast cancer. Clin Oncol (R Coll Radiol). 2009 Mar;21(2):81-5.
19. Grenader T, Goldberg A, Gabizon A. Monitoring long-term treatment with pegylated liposomal doxorubicin: How important is intensive cardiac follow-up? Anticancer Drugs. 2010 Oct;21(9):868-71.
20. van Hasselt JG, Boekhout AH, Beijnen JH, Schellens JH, Huitema AD. Population pharmacokinetic-pharmacodynamic analysis of trastuzumab-associated cardiotoxicity. Clin Pharmacol Ther. 2011 Jul;90(1):126-32.
21. Shaffer R, Tyldesley S, Rolles M, Chia S, Mohamed I. Acute cardiotoxicity with concurrent trastuzumab and radiotherapy including internal mammary chain nodes: A retrospective single-institution study. Radiother Oncol. 2009 Jan;90(1):122-6.
22. Gianni L, Salvatorelli E, Minotti G. Anthracycline cardiotoxicity in breast cancer patients: Synergism with trastuzumab and taxanes. Cardiovasc Toxicol. 2007;7(2):67-71.
23. Guiu S, Liegard M, Favier L, van Praagh I, Largillier R, Weber B, et al. Long-term follow-up of HER2-overexpressing stage II or III breast cancer treated by anthracycline-free neoadjuvant chemotherapy. Ann Oncol. 2011 /;22(2):321-8.
24. Swain SM, Whaley FS, Gerber MC, Weisberg S, York M, Spicer D, et al. Cardioprotection with dexrazoxane for doxorubicin-containing therapy in advanced breast cancer. J Clin Oncol. 1997 Apr;15(4):1318-32.
25. Sukel MP, Breekveldt-Postma NS, Erkens JA, van der Linden PD, Beiderbeck AB, Coebergh JW, et al. Incidence of cardiovascular events in breast cancer patients receiving chemotherapy in clinical practice. Pharmacoepidemiol Drug Saf. 2008 Feb;17(2):125-34.
26. Magne N, Largillier R, Marcy PY, Magne J, Namer M. Cardiac toxicity assessment in locally advanced breast cancer treated neoadjuvantly with doxorubicin/paclitaxel regimen. Support Care Cancer. 2005 Oct;13(10):819-25.
27. Martin M, Pienkowski T, Mackey J, Pawlicki M, Guastalla JP, Weaver C, et al. Adjuvant docetaxel for node-positive breast cancer. N Engl J Med. 2005 Jun 2;352(22):2302-13.
28. Bonneterre J, Roche H, Kerbrat P, Fumoleau P, Goudier MJ, Fargeot P, et al. Long-term cardiac follow-up in relapse-free patients after six courses of fluorouracil, epirubicin, and cyclophosphamide, with either 50 or 100 mg of epirubicin, as adjuvant therapy for node-positive breast cancer: French adjuvant study group. J Clin Oncol. 2004 Aug 1;22(15):3070-9.
29. Swain SM, Whaley FS, Ewer MS. Congestive heart failure in patients treated with doxorubicin: A retrospective analysis of three trials. Cancer. 2003 Jun 1;97(11):2869-79. 30. Zambetti M, Moliterni A, Materazzo C, Stefanelli M, Cipriani S, Valagussa P, et al. Long-term cardiac sequelae in operable breast cancer patients given adjuvant chemotherapy with or without doxorubicin and breast irradiation. J Clin Oncol. 2001 Jan 1;19(1):37-43.
31. Ho E, Brown A, Barrett P, Morgan RB, King G, Kennedy MJ, et al. Subclinical anthracycline- and trastuzumab-induced cardiotoxicity in the long-term follow-up of asymptomatic breast cancer survivors: A speckle tracking echocardiographic study. Heart. 2010 May;96(9):701-7.
32. Darby SC, McGale P, Taylor CW, Peto R. Long-term mortality from heart disease and lung cancer after radiotherapy for early breast cancer: Prospective cohort study of about 300,000 women in US SEER cancer registries. Lancet Oncol. 2005 Aug;6(8):557-65.
33. Harris EE. Cardiac mortality and morbidity after breast cancer treatment. Cancer Control. 2008 Apr;15(2):120-9.
34. Du XL, Xia R, Liu CC, Cormier JN, Xing Y, Hardy D, et al. Cardiac toxicity associated with anthracycline-containing chemotherapy in older women with breast cancer. Cancer. 2009 Nov 15;115(22):5296-308.
35. Pinder MC, Duan Z, Goodwin JS, Hortobagyi GN, Giordano SH. Congestive heart failure in older women treated with adjuvant anthracycline chemotherapy for breast cancer. J Clin Oncol. 2007 Sep 1;25(25):3808-15.
36. Hooning MJ, Botma A, Aleman BM, Baaijens MH, Bartelink H, Klijn JG, et al. Long-term risk of cardiovascular disease in 10-year survivors of breast cancer. J Natl Cancer Inst. 2007 Mar 7;99(5):365-75.
37. Doyle JJ, Neugut AI, Jacobson JS, Grann VR, Hershman DL. Chemotherapy and cardiotoxicity in older breast cancer patients: A population-based study. J Clin Oncol. 2005 Dec 1;23(34):8597-605.
38. Healy B. The yentl syndrome. N Engl J Med. 1991 Jul 25;325(4):274-6.
39. Maas AH, van der Schouw YT, Regitz-Zagrosek V, Swahn E, Appelman YE, Pasterkamp G, et al. Red alert for women's heart: The urgent need for more research and knowledge on cardiovascular disease in women: Proceedings of the workshop held in brussels on gender differences in cardiovascular disease, 29 september 2010. Eur Heart J. 2011 Jun;32(11):1362-8.
40. Mnatzaganian G, Braitberg G, Hiller JE, Kuhn L, Chapman R. Sex differences in in-hospital mortality following a first acute myocardial infarction: Symptomatology, delayed presentation, and hospital setting. BMC Cardiovasc Disord. 2016 May 26;16(1):109,016-0276-5.
41. Hamo CE, Bloom MW, Cardinale D, Ky B, Nohria A, Baer L, et al. Cancer therapy-related cardiac dysfunction and heart failure: Part 2: Prevention, treatment, guidelines, and future directions. Circ Heart Fail. 2016 Feb;9(2):e002843.
42. Fajardo LF, Stewart JR, Cohn KE. Morphology of radiation-induced heart disease. Arch Pathol. 1968 Nov;86(5):512-9.
43. Clarke M, Collins R, Darby S, Davies C, Elphinstone P, Evans E, et al. Effects of radiotherapy and of differences in the extent of surgery for early breast cancer on local recurrence and 15-year survival: An overview of the randomised trials. Lancet. 2005 Dec 17;366(9503):2087-106.
44. Early Breast Cancer Trialists' Collaborative Group (EBCTCG), Darby S, McGale P, Correa C, Taylor C, Arriagada R, et al. Effect of radiotherapy after breast-conserving surgery on 10-year recurrence and 15-year breast cancer death: Meta-analysis of individual patient data for 10,801 women in 17 randomised trials. Lancet. 2011 Nov 12;378(9804):1707-16.
45. Boero IJ, Paravati AJ, Triplett DP, Hwang L, Matsuno RK, Gillespie EF, et al. Modern radiation therapy and cardiac outcomes in breast cancer. Int J Radiat Oncol Biol Phys. 2016 Mar 15;94(4):700-8.
46. Darby SC, Ewertz M, McGale P, Bennet AM, Blom-Goldman U, Bronnum D, et al. Risk of ischemic heart disease in women after radiotherapy for breast cancer. N Engl J Med. 2013 Mar 14;368(11):987-98.
47. Demirci S, Nam J, Hubbs JL, Nguyen T, Marks LB. Radiation-induced cardiac toxicity after therapy for breast cancer: Interaction between treatment era and follow-up duration. Int J Radiat Oncol Biol Phys. 2009 Mar 15;73(4):980-7.
48. Vallis KA, Pintilie M, Chong N, Holowaty E, Douglas PS, Kirkbride P, et al. Assessment of coronary heart disease morbidity and mortality after radiation therapy for early breast cancer. J Clin Oncol. 2002 Feb 15;20(4):1036-42.
49. Paszat LF, Vallis KA, Benk VM, Groome PA, Mackillop WJ, Wielgosz A. A population-based case-cohort study of the risk of myocardial infarction following radiation therapy for breast cancer. Radiother Oncol. 2007 Mar;82(3):294-300.
50. Doyle JJ, Neugut AI, Jacobson JS, Wang J, McBride R, Grann A, et al. Radiation therapy, cardiac risk factors, and cardiac toxicity in early-stage breast cancer patients. Int J Radiat Oncol Biol Phys. 2007 May 1;68(1):82-93.
51. Marhin W, Wai E, Tyldesley S. Impact of fraction size on cardiac mortality in women treated with tangential radiotherapy for localized breast cancer. Int J Radiat Oncol Biol Phys. 2007 Oct 1;69(2):483-9.
52. Lancellotti P, Nkomo VT, Badano LP, Bergler-Klein J, Bogaert J, Davin L, et al. Expert consensus for multi-modality imaging evaluation of cardiovascular complications of radiotherapy in adults: A report from the european association of cardiovascular imaging and the american society of echocardiography. J Am Soc Echocardiogr. 2013 Sep;26(9):1013-32.
53. Redfield MM, Jacobsen SJ, Burnett JC,Jr, Mahoney DW, Bailey KR, Rodeheffer RJ. Burden of systolic and diastolic ventricular dysfunction in the community: Appreciating the scope of the heart failure epidemic. JAMA. 2003 Jan 8;289(2):194-202.
54. Zagar TM, Cardinale DM, Marks LB. Breast cancer therapy-associated cardiovascular disease. Nat Rev Clin Oncol. 2016 Mar;13(3):172-84.
55. Turner N, Biganzoli L, Di Leo A. Continued value of adjuvant anthracyclines as treatment for early breast cancer. Lancet Oncol. 2015 Jul;16(7):e362-9.
56. Hahn VS, Lenihan DJ, Ky B. Cancer therapy-induced cardiotoxicity: Basic mechanisms and potential cardioprotective therapies. J Am Heart Assoc. 2014 Apr 22;3(2):e000665.
57. Geiger S, Lange V, Suhl P, Heinemann V, Stemmler HJ. Anticancer therapy induced cardiotoxicity: Review of the literature. Anticancer Drugs. 2010 Jul;21(6):578-90. 58. Elliott P. Pathogenesis of cardiotoxicity induced by anthracyclines. Semin Oncol. 2006 Jun;33(3 Suppl 8):S2-7.
59. Abu-Khalaf MM, Juneja V, Chung GG, DiGiovanna MP, Sipples R, McGurk M, et al. Long-term assessment of cardiac function after dose-dense and -intense sequential doxorubicin (A), paclitaxel (T), and cyclophosphamide (C) as adjuvant therapy for high risk breast cancer. Breast Cancer Res Treat. 2007 Sep;104(3):341-9.
60. Von Hoff DD, Layard MW, Basa P, Davis HL,Jr, Von Hoff AL, Rozencweig M, et al. Risk factors for doxorubicin-induced congestive heart failure. Ann Intern Med. 1979 Nov;91(5):710-7.
61. Yeh ET, Bickford CL. Cardiovascular complications of cancer therapy: Incidence, pathogenesis, diagnosis, and management. J Am Coll Cardiol. 2009 Jun 16;53(24):2231-47.
62. Bloom MW, Hamo CE, Cardinale D, Ky B, Nohria A, Baer L, et al. Cancer therapy-related cardiac dysfunction and heart failure: Part 1: Definitions, pathophysiology, risk factors, and imaging. Circ Heart Fail. 2016 Jan;9(1):e002661.
63. Salvatorelli E, Menna P, Cascegna S, Liberi G, Calafiore AM, Gianni L, et al. Paclitaxel and docetaxel stimulation of doxorubicinol formation in the human heart: Implications for cardiotoxicity of doxorubicin-taxane chemotherapies. J Pharmacol Exp Ther. 2006 Jul;318(1):424-33.
64. Ewer MS, Lippman SM. Type II chemotherapy-related cardiac dysfunction: Time to recognize a new entity. J Clin Oncol. 2005 May 1;23(13):2900-2.
65. Mancini ML, Sonis ST. Mechanisms of cellular fibrosis associated with cancer regimen-related toxicities. Front Pharmacol. 2014 Mar 27;5:51.
66. Darby SC, Cutter DJ, Boerma M, Constine LS, Fajardo LF, Kodama K, et al. Radiation-related heart disease: Current knowledge and future prospects. Int J Radiat Oncol Biol Phys. 2010 Mar 1;76(3):656-65.
67. Bird BR, Swain SM. Cardiac toxicity in breast cancer survivors: Review of potential cardiac problems. Clin Cancer Res. 2008 Jan 1;14(1):14-24.
68. Lenihan DJ, Cardinale DM. Late cardiac effects of cancer treatment. J Clin Oncol. 2012 Oct 20;30(30):3657-64.
69. Jones LW, Haykowsky MJ, Swartz JJ, Douglas PS, Mackey JR. Early breast cancer therapy and cardiovascular injury. J Am Coll Cardiol. 2007 Oct 9;50(15):1435-41. 70. Koelwyn GJ, Khouri M, Mackey JR, Douglas PS, Jones LW. Running on empty: Cardiovascular reserve capacity and late effects of therapy in cancer survivorship. J Clin Oncol. 2012 Dec 20;30(36):4458-61.
71. Dutch college of general practitioners'(NHG) practice guideline 'cardiovascular risk
management. January 2012. retrieved from:
Https://Www.nhg.org/standaarden/volledig/cardiovasculair-risicomanagement#Richtlijnendiagnostiek. date retrieval: 5 april, 2016.
72. J Ferlay, HR Shin, F Bray, D Forman, C Mathers, DM Parkin, GLOBOCAN 2008. Cancer incidence and mortality worldwide: IARC CancerBase no. 10 [internet]. url: Http: //Globocan.iarc.fr. lyon, france: International agency for research on cancer, 2010a., accessed 04 september 2012.
73. Schimmel KJ, Richel DJ, van den Brink RB, Guchelaar HJ. Cardiotoxicity of cytotoxic drugs. Cancer Treat Rev. 2004 Apr;30(2):181-91.
74. Azim HA,Jr, de Azambuja E, Colozza M, Bines J, Piccart MJ. Long-term toxic effects of adjuvant chemotherapy in breast cancer. Ann Oncol. 2011 Sep;22(9):1939-47. 75. Early Breast Cancer Trialists' Collaborative Group. Radiotherapy for early breast cancer. Cochrane Database Syst Rev. 2002;(2)(2):CD003647.
76. Harris EE, Correa C, Hwang WT, Liao J, Litt HI, Ferrari VA, et al. Late cardiac mortality and morbidity in early-stage breast cancer patients after breast-conservation treatment. J Clin Oncol. 2006 Sep 1;24(25):4100-6.
77. Giordano SH, Kuo YF, Freeman JL, Buchholz TA, Hortobagyi GN, Goodwin JS. Risk of cardiac death after adjuvant radiotherapy for breast cancer. J Natl Cancer Inst. 2005 Mar 16;97(6):419-24.
78. Bouillon K, Haddy N, Delaloge S, Garbay JR, Garsi JP, Brindel P, et al. Long-term cardiovascular mortality after radiotherapy for breast cancer. J Am Coll Cardiol. 2011 Jan 25;57(4):445-52.
79. Early Breast Cancer Trialists' Collaborative Group (EBCTCG), Correa C, McGale P, Taylor C, Wang Y, Clarke M, et al. Overview of the randomized trials of radiotherapy in ductal carcinoma in situ of the breast. J Natl Cancer Inst Monogr. 2010;2010(41):162-77.
80. Youssef G, Links M. The prevention and management of cardiovascular complications of chemotherapy in patients with cancer. Am J Cardiovasc Drugs. 2005;5(4):233-43.
81. Menna P, Salvatorelli E, Minotti G. Cardiotoxicity of antitumor drugs. Chem Res Toxicol. 2008 May;21(5):978-89.
82. Fumoleau P, Roche H, Kerbrat P, Bonneterre J, Romestaing P, Fargeot P, et al. Long-term cardiac toxicity after adjuvant epirubicin-based chemotherapy in early breast cancer: French adjuvant study group results. Ann Oncol. 2006 Jan;17(1):85-92.
83. Shapiro CL, Hardenbergh PH, Gelman R, Blanks D, Hauptman P, Recht A, et al. Cardiac effects of adjuvant doxorubicin and radiation therapy in breast cancer patients. J Clin Oncol. 1998 Nov;16(11):3493-501.
84. Faber MJ, Burgers JS, Westert GP. A sustainable primary care system: Lessons from the netherlands. J Ambul Care Manage. 2012 Jul;35(3):174-81.
85. Lamberts H. WM. ICPC: International classification of primary care. Oxford: Oxford University Press. 1987.
86. Hearnshaw H. Comparison of requirements of research ethics committees in 11 european countries for a non-invasive interventional study. BMJ. 2004 Jan 17;328(7432):140-1.
87. Jones JM, Ribeiro GG. Mortality patterns over 34 years of breast cancer patients in a clinical trial of post-operative radiotherapy. Clin Radiol. 1989 Mar;40(2):204-8. 88. Hooning MJ, Aleman BM, van Rosmalen AJ, Kuenen MA, Klijn JG, van Leeuwen FE. Cause-specific mortality in long-term survivors of breast cancer: A 25-year follow-up study. Int J Radiat Oncol Biol Phys. 2006 Mar 15;64(4):1081-91.
89. Paszat LF, Mackillop WJ, Groome PA, Boyd C, Schulze K, Holowaty E. Mortality from myocardial infarction after adjuvant radiotherapy for breast cancer in the surveillance, epidemiology, and end-results cancer registries. J Clin Oncol. 1998 Aug;16(8):2625-31. 90. Pignol JP, Keller BM, Ravi A. Doses to internal organs for various breast radiation techniques--implications on the risk of secondary cancers and cardiomyopathy. Radiat Oncol. 2011 Jan 14;6:5.
91. Jansson T, Lindman H, Nygard K, Dahlgren CV, Montelius A, Oberg-Kreuger C, et al. Radiotherapy of breast cancer after breast-conserving surgery: An improved technique
using mixed electron-photon beams with a multileaf collimator. Radiother Oncol. 1998 Jan;46(1):83-9.
92. Nechuta S, Lu W, Zheng Y, Cai H, Bao PP, Gu K, et al. Comorbidities and breast cancer survival: A report from the shanghai breast cancer survival study. Breast Cancer Res Treat. 2013 Apr 19.
93. Deng S, Wojnowski L. Genotyping the risk of anthracycline-induced cardiotoxicity. Cardiovasc Toxicol. 2007;7(2):129-34.
94. Mosterd A, Hoes AW, de Bruyne MC, Deckers JW, Linker DT, Hofman A, et al. Prevalence of heart failure and left ventricular dysfunction in the general population; the rotterdam study. Eur Heart J. 1999 Mar;20(6):447-55.
95. Cella D, Davis K, Breitbart W, Curt G, Fatigue Coalition. Cancer-related fatigue: Prevalence of proposed diagnostic criteria in a united states sample of cancer survivors. J Clin Oncol. 2001 Jul 15;19(14):3385-91.
96. Ferlay J, Steliarova-Foucher E, Lortet-Tieulent J, Rosso S, Coebergh JW, Comber H, et al. Cancer incidence and mortality patterns in europe: Estimates for 40 countries in 2012. Eur J Cancer. 2013 Apr;49(6):1374-403.
97. Rubin G, Berendsen A, Crawford SM, Dommett R, Earle C, Emery J, et al. The expanding role of primary care in cancer control. Lancet Oncol. 2015 Sep;16(12):1231-72.
98. WHO collaborating centre for drug statistics methodology (1999) ATC index with DDS. world health organisation, oslo.
99. Taylor CW, Nisbet A, McGale P, Goldman U, Darby SC, Hall P, et al. Cardiac doses from swedish breast cancer radiotherapy since the 1950s. Radiother Oncol. 2009 Jan;90(1):127-35.
100. Lang RM, Badano LP, Mor-Avi V, Afilalo J, Armstrong A, Ernande L, et al. Recommendations for cardiac chamber quantification by echocardiography in adults: An update from the american society of echocardiography and the european association of cardiovascular imaging. J Am Soc Echocardiogr. 2015 Jan;28(1):1,39.e14. 101. Nagueh SF, Appleton CP, Gillebert TC, Marino PN, Oh JK, Smiseth OA, et al. Recommendations for the evaluation of left ventricular diastolic function by echocardiography. J Am Soc Echocardiogr. 2009 Feb;22(2):107-33.
102. Wendel-Vos GC, Schuit AJ, Saris WH, Kromhout D. Reproducibility and relative validity of the short questionnaire to assess health-enhancing physical activity. J Clin Epidemiol. 2003 Dec;56(12):1163-9.
103. Ponikowski P, Voors AA, Anker SD, Bueno H, Cleland JG, Coats AJ, et al. 2016 ESC guidelines for the diagnosis and treatment of acute and chronic heart failure: The task
force for the diagnosis and treatment of acute and chronic heart failure of the european society of cardiology (ESC). developed with the special contribution of the heart failure association (HFA) of the ESC. Eur J Heart Fail. 2016 Aug;18(8):891-975.
104. Brouwer CA, Postma A, Vonk JM, Zwart N, van den Berg MP, Bink-Boelkens MT, et al. Systolic and diastolic dysfunction in long-term adult survivors of childhood cancer. Eur J Cancer. 2011 Nov;47(16):2453-62.
105. van der Pal HJ, van Dalen EC, Hauptmann M, Kok WE, Caron HN, van den Bos C, et al. Cardiac function in 5-year survivors of childhood cancer: A long-term follow-up study. Arch Intern Med. 2010 Jul 26;170(14):1247-55.
106. Takemura G, Fujiwara H. Doxorubicin-induced cardiomyopathy from the cardiotoxic mechanisms to management. Prog Cardiovasc Dis. 2007 Mar-Apr;49(5):330-52.
107. Zamorano JL, Lancellotti P, Rodriguez Munoz D, Aboyans V, Asteggiano R, Galderisi M, et al. 2016 ESC position paper on cancer treatments and cardiovascular toxicity developed under the auspices of the ESC committee for practice guidelines: The task force for cancer treatments and cardiovascular toxicity of the european society of cardiology (ESC). Eur Heart J. 2016 Sep 21;37(36):2768-801.
108. Caram ME, Guo C, Leja M, Smerage J, Henry NL, Giacherio D, et al. Doxorubicin-induced cardiac dysfunction in unselected patients with a history of early-stage breast cancer. Breast Cancer Res Treat. 2015 Jul;152(1):163-72.
109. Ganz PA, Hussey MA, Moinpour CM, Unger JM, Hutchins LF, Dakhil SR, et al. Late cardiac effects of adjuvant chemotherapy in breast cancer survivors treated on southwest oncology group protocol s8897. J Clin Oncol. 2008 Mar 10;26(8):1223-30. 110. Murtagh G, Lyons T, O'Connell E, Ballot J, Geraghty L, Fennelly D, et al. Late cardiac effects of chemotherapy in breast cancer survivors treated with adjuvant doxorubicin: 10-year follow-up. Breast Cancer Res Treat. 2016 Apr;156(3):501-6.
111. Correa CR, Litt HI, Hwang WT, Ferrari VA, Solin LJ, Harris EE. Coronary artery findings after left-sided compared with right-sided radiation treatment for early-stage breast cancer. J Clin Oncol. 2007 Jul 20;25(21):3031-7.
112. Taylor CW, Wang Z, Macaulay E, Jagsi R, Duane F, Darby SC. Exposure of the heart in breast cancer radiation therapy: A systematic review of heart doses published during 2003 to 2013. Int J Radiat Oncol Biol Phys. 2015 Nov 15;93(4):845-53.
113. Serrano JM, Gonzalez I, Del Castillo S, Muniz J, Morales LJ, Moreno F, et al. Diastolic dysfunction following anthracycline-based chemotherapy in breast cancer patients: Incidence and predictors. Oncologist. 2015 Aug;20(8):864-72.
114. van Riet EE, Hoes AW, Wagenaar KP, Limburg A, Landman MA, Rutten FH. Epidemiology of heart failure: The prevalence of heart failure and ventricular dysfunction in older adults over time. A systematic review. Eur J Heart Fail. 2016 Mar;18(3):242-52.
115. D'Errico MP, Grimaldi L, Petruzzelli MF, Gianicolo EA, Tramacere F, Monetti A, et al. N-terminal pro-B-type natriuretic peptide plasma levels as a potential biomarker for cardiac damage after radiotherapy in patients with left-sided breast cancer. Int J Radiat Oncol Biol Phys. 2012 Feb 1;82(2):e239-46.
116. Linssen GC, Bakker SJ, Voors AA, Gansevoort RT, Hillege HL, de Jong PE, et al. N-terminal pro-B-type natriuretic peptide is an independent predictor of cardiovascular morbidity and mortality in the general population. Eur Heart J. 2010 Jan;31(1):120-7. 117. Autier P, Boniol M, Gavin A, Vatten LJ. Breast cancer mortality in neighbouring european countries with different levels of screening but similar access to treatment: Trend analysis of WHO mortality database. BMJ. 2011 Jul 28;343:d4411.
118. Boerman LM, Berendsen AJ, van der Meer P, Maduro JH, Berger MY, de Bock GH. Long-term follow-up for cardiovascular disease after chemotherapy and/or radiotherapy for breast cancer in an unselected population. Support Care Cancer. 2014 Jul;22(7):1949-58.
119. Tallaj JA, Franco V, Rayburn BK, Pinderski L, Benza RL, Pamboukian S, et al. Response of doxorubicin-induced cardiomyopathy to the current management strategy of heart failure. J Heart Lung Transplant. 2005 Dec;24(12):2196-201.
120. Thakur A, Witteles RM. Cancer therapy-induced left ventricular dysfunction: Interventions and prognosis. J Card Fail. 2013 Dec 27.
121. Cardinale D, Colombo A, Sandri MT, Lamantia G, Colombo N, Civelli M, et al. Prevention of high-dose chemotherapy-induced cardiotoxicity in high-risk patients by angiotensin-converting enzyme inhibition. Circulation. 2006 Dec 5;114(23):2474-81. 122. Verma S, Ewer MS. Is cardiotoxicity being adequately assessed in current trials of cytotoxic and targeted agents in breast cancer? Ann Oncol. 2011 May;22(5):1011-8. 123. Wallace TW, Abdullah SM, Drazner MH, Das SR, Khera A, McGuire DK, et al. Prevalence and determinants of troponin T elevation in the general population. Circulation. 2006 Apr 25;113(16):1958-65.
124. Gustafsson F, Steensgaard-Hansen F, Badskjaer J, Poulsen AH, Corell P, Hildebrandt P. Diagnostic and prognostic performance of N-terminal ProBNP in primary care patients with suspected heart failure. J Card Fail. 2005 Jun;11(5 Suppl):S15-20.
125. Zaphiriou A, Robb S, Murray-Thomas T, Mendez G, Fox K, McDonagh T, et al. The diagnostic accuracy of plasma BNP and NTproBNP in patients referred from primary care with suspected heart failure: Results of the UK natriuretic peptide study. Eur J Heart Fail. 2005 Jun;7(4):537-41.
126. Holmgren G, Synnergren J, Bogestal Y, Ameen C, Akesson K, Holmgren S, et al. Identification of novel biomarkers for doxorubicin-induced toxicity in human cardiomyocytes derived from pluripotent stem cells. Toxicology. 2015 Feb 3;328:102-11.
127. Kouloubinis A, Kaklamanis L, Ziras N, Sofroniadou S, Makaritsis K, Adamopoulos S, et al. ProANP and NT-proBNP levels to prospectively assess cardiac function in breast cancer patients treated with cardiotoxic chemotherapy. Int J Cardiol. 2007 Nov 30;122(3):195-201.
128. Meinardi MT, van Veldhuisen DJ, Gietema JA, Dolsma WV, Boomsma F, van den Berg MP, et al. Prospective evaluation of early cardiac damage induced by epirubicin-containing adjuvant chemotherapy and locoregional radiotherapy in breast cancer patients. J Clin Oncol. 2001 May 15;19(10):2746-53.
129. Cil T, Kaplan AM, Altintas A, Akin AM, Alan S, Isikdogan A. Use of N-terminal pro-brain natriuretic peptide to assess left ventricular function after adjuvant doxorubicin therapy in early breast cancer patients: A prospective series. Clin Drug Invest. 2009 /;29(2):131-7.
130. Pichon MF, Cvitkovic F, Hacene K, Delaunay J, Lokiec F, Collignon MA, et al. Drug-induced cardiotoxicity studied by longitudinal B-type natriuretic peptide assays and radionuclide ventriculography. In Vivo. 2005 May-Jun;19(3):567-76.
131. Tanindi A, Demirci U, Tacoy G, Buyukberber S, Alsancak Y, Coskun U, et al. Assessment of right ventricular functions during cancer chemotherapy. Eur J Echocardiogr. 2011 Nov;12(11):834-40.
132. Quality assessment tool for observational cohort and cross-sectional studies [homepage on the Internet]. . march 2014. Available from:
http://www.nhlbi.nih.gov/health-pro/guidelines/in-develop/cardiovascular-risk-reduction/tools/cohort.
133. Yu AF, Manrique C, Pun S, Liu JE, Mara E, Fleisher M, et al. Cardiac safety of paclitaxel plus trastuzumab and pertuzumab in patients with HER2-positive metastatic breast cancer. Oncologist. 2016 Apr;21(4):418-24.
134. Cardinale D, Colombo A, Torrisi R, Sandri MT, Civelli M, Salvatici M, et al. Trastuzumab-induced cardiotoxicity: Clinical and prognostic implications of troponin I evaluation. J Clin Oncol. 2010 Sep 1;28(25):3910-6.
135. Fallah-Rad N, Walker JR, Wassef A, Lytwyn M, Bohonis S, Fang T, et al. The utility of cardiac biomarkers, tissue velocity and strain imaging, and cardiac magnetic resonance imaging in predicting early left ventricular dysfunction in patients with human epidermal growth factor receptor II-positive breast cancer treated with adjuvant trastuzumab therapy. J Am Coll Cardiol. 2011 May 31;57(22):2263-70.
136. Perik PJ, Lub-De Hooge MN, Gietema JA, van der Graaf WT, de Korte MA, Jonkman S, et al. Indium-111-labeled trastuzumab scintigraphy in patients with human epidermal growth factor receptor 2-positive metastatic breast cancer. J Clin Oncol. 2006 May 20;24(15):2276-82.
137. Onitilo AA, Engel JM, Stankowski RV, Liang H, Berg RL, Doi SA. High-sensitivity C-reactive protein (hs-CRP) as a biomarker for trastuzumab-induced cardiotoxicity in HER2-positive early-stage breast cancer: A pilot study. Breast Cancer Res Treat. 2012 Jul;134(1):291-8.
138. Morris PG, Hudis CA. Trastuzumab-related cardiotoxicity following anthracycline-based adjuvant chemotherapy: How worried should we be? J Clin Oncol. 2010 2010/07;28(21):3407-10.
139. Ky B, Putt M, Sawaya H, French B, Januzzi JL,Jr, Sebag IA, et al. Early increases in multiple biomarkers predict subsequent cardiotoxicity in patients with breast cancer treated with doxorubicin, taxanes, and trastuzumab. J Am Coll Cardiol. 2014 Mar 4;63(8):809-16.
140. Nakano S, Takahashi M, Kimura F, Senoo T, Saeki T, Ueda S, et al. Cardiac magnetic resonance imaging-based myocardial strain study for evaluation of cardiotoxicity in breast cancer patients treated with trastuzumab: A pilot study to evaluate the feasibility of the method. Cardiol J. 2016;23(3):270-80.
141. Katsurada K, Ichida M, Sakuragi M, Takehara M, Hozumi Y, Kario K. High-sensitivity troponin T as a marker to predict cardiotoxicity in breast cancer patients with adjuvant trastuzumab therapy. Springerplus. 2014 Oct 20;3:620,1801-3-620. eCollection 2014. 142. Erven K, Florian A, Slagmolen P, Sweldens C, Jurcut R, Wildiers H, et al. Subclinical cardiotoxicity detected by strain rate imaging up to 14 months after breast radiation therapy. Int J Radiat Oncol Biol Phys. 2013 Apr 1;85(5):1172-8.
143. Nistico C, Bria E, Cuppone F, Carpino A, Ferretti G, Vitelli G, et al. Troponin-T and myoglobin plus echocardiographic evaluation for monitoring early cardiotoxicity of weekly epirubicin-paclitaxel in metastatic breast cancer patients. Anticancer Drugs. 2007 Feb;18(2):227-32.
144. Erdim R, Celiker A, Gemici G, Tokay S, Ulfer G, Dede F, et al. Cardiac troponin T for early detection of cardiotoxicity in breast cancer patients treated with epirubicin. Cent Eur J Med. 2009 /;4(3):327-30.
145. Morris PG, Chen C, Steingart R, Fleisher M, Lin N, Moy B, et al. Troponin I and C-reactive protein are commonly detected in patients with breast cancer treated with dose-dense chemotherapy incorporating trastuzumab and lapatinib. Clin Cancer Res. 2011 May 15;17(10):3490-9.
146. Boerman LM, Maass SWMC, van der Meer P, Gietema JA, Maduro JH, Hummel YM, et al. Long-term outcome of cardiac function in a population-based cohort of breast cancer survivors: A cross-sectional study. Eur J Cancer. 2017 Aug;81:56-65.
147. Brouwers FP, de Boer RA, van der Harst P, Voors AA, Gansevoort RT, Bakker SJ, et al. Incidence and epidemiology of new onset heart failure with preserved vs. reduced ejection fraction in a community-based cohort: 11-year follow-up of PREVEND. Eur Heart J. 2013 May;34(19):1424-31.
148. Hall C. Essential biochemistry and physiology of (NT-pro)BNP. Eur J Heart Fail. 2004 Mar 15;6(3):257-60.
149. Cardinale D, Sandri MT, Colombo A, Colombo N, Boeri M, Lamantia G, et al. Prognostic value of troponin I in cardiac risk stratification of cancer patients undergoing high-dose chemotherapy. Circulation. 2004 Jun 8;109(22):2749-54.
150. Hickman PE, Potter JM, Aroney C, Koerbin G, Southcott E, Wu AH, et al. Cardiac troponin may be released by ischemia alone, without necrosis. Clin Chim Acta. 2010 Mar;411(5-6):318-23.
151. Garrone O, Crosetto N, Lo Nigro C, Catzeddu T, Vivenza D, Monteverde M, et al. Prediction of anthracycline cardiotoxicity after chemotherapy by biomarkers kinetic analysis. Cardiovasc Toxicol. 2012 Jun;12(2):135-42.
152. Romano S, Fratini S, Ricevuto E, Procaccini V, Stifano G, Mancini M, et al. Serial measurements of NT-proBNP are predictive of not-high-dose anthracycline cardiotoxicity in breast cancer patients. Br J Cancer. 2011 Nov 22;105(11):1663-8. 153. Kittiwarawut A, Vorasettakarnkij Y, Tanasanvimon S, Manasnayakorn S, Sriuranpong V. Serum NT-proBNP in the early detection of doxorubicin-induced cardiac dysfunction. Asia Pac J Clin Oncol. 2013 Jun;9(2):155-61.
154. Chatterley T, Dennett L. Utilisation of search filters in systematic reviews of prognosis questions. Health Info Libr J. 2012 Dec;29(4):309-22.
155. Chung JZ, Jones GR. Effect of renal function on serum cardiac troponin T - population and individual effects. Clin Biochem. 2015 May 11.
156. McCullough PA, Duc P, Omland T, McCord J, Nowak RM, Hollander JE, et al. B-type natriuretic peptide and renal function in the diagnosis of heart failure: An analysis from the breathing not properly multinational study. Am J Kidney Dis. 2003 Mar;41(3):571-9.
157. Lancellotti P, Suter TM, Lopez-Fernandez T, Galderisi M, Lyon AR, Van der Meer P, et al. Cardio-oncology services: Rationale, organization, and implementation: A report from the ESC cardio-oncology council. Eur Heart J. 2018 Aug 6.
158. Tromp J, Steggink LC, Van Veldhuisen DJ, Gietema JA, van der Meer P. Cardio-oncology: Progress in diagnosis and treatment of cardiac dysfunction. Clin Pharmacol Ther. 2017 Jan 10.
159. Albini A, Pennesi G, Donatelli F, Cammarota R, De Flora S, Noonan DM. Cardiotoxicity of anticancer drugs: The need for cardio-oncology and cardio-oncological prevention. J Natl Cancer Inst. 2010 Jan 6;102(1):14-25.
160. van der Meer P, Gietema JA, Suter TM, van Veldhuisen DJ. Cardiotoxicity of breast cancer treatment: No easy solution for an important long-term problem. Eur Heart J. 2016 Jun 1;37(21):1681-3.
161. Ewer MS, Ewer SM. Cardiotoxicity of anticancer treatments. Nat Rev Cardiol. 2015 Sep;12(9):547-58.
162. Suter TM, Ewer MS. Cancer drugs and the heart: Importance and management. Eur Heart J. 2013 Apr;34(15):1102-11.
163. Tromp J, Khan MA, Klip IT, Meyer S, de Boer RA, Jaarsma T, et al. Biomarker profiles in heart failure patients with preserved and reduced ejection fraction. J Am Heart Assoc. 2017 Mar 30;6(4):10.1161/JAHA.116.003989.
164. Tromp J, van der Pol A, Klip IT, de Boer RA, Jaarsma T, van Gilst WH, et al. Fibrosis marker syndecan-1 and outcome in patients with heart failure with reduced and preserved ejection fraction. Circ Heart Fail. 2014 May;7(3):457-62.
165. Tromp J, Khan MAF, Mentz RJ, O'Connor CM, Metra M, Dittrich HC, et al. Biomarker profiles of acute heart failure patients with a mid-range ejection fraction. JACC Heart Fail. 2017 Jul;5(7):507-17.
166. Tromp J, Ouwerkerk W, Demissei BG, Anker SD, Cleland JG, Dickstein K, et al. Novel endotypes in heart failure: Effects on guideline-directed medical therapy. Eur Heart J. 2018 Dec 21;39(48):4269-76.
167. Kuleshov MV, Jones MR, Rouillard AD, Fernandez NF, Duan Q, Wang Z, et al. Enrichr: A comprehensive gene set enrichment analysis web server 2016 update. Nucleic Acids Res. 2016 Jul 8;44(W1):W90-7.
168. Chen EY, Tan CM, Kou Y, Duan Q, Wang Z, Meirelles GV, et al. Enrichr: Interactive and collaborative HTML5 gene list enrichment analysis tool. BMC Bioinformatics. 2013 Apr 15;14:128,2105-14-128.
169. Tian S, Hirshfield KM, Jabbour SK, Toppmeyer D, Haffty BG, Khan AJ, et al. Serum biomarkers for the detection of cardiac toxicity after chemotherapy and radiation therapy in breast cancer patients. Front Oncol. 2014 Oct 9;4:277.
170. Cardinale D, Sandri MT, Martinoni A, Borghini E, Civelli M, Lamantia G, et al. Myocardial injury revealed by plasma troponin I in breast cancer treated with high-dose chemotherapy. Ann Oncol. 2002 May;13(5):710-5.
171. Cardinale D, Sandri MT, Martinoni A, Tricca A, Civelli M, Lamantia G, et al. Left ventricular dysfunction predicted by early troponin I release after high-dose chemotherapy. J Am Coll Cardiol. 2000 Aug;36(2):517-22.
172. Scuric Z, Carroll JE, Bower JE, Ramos-Perlberg S, Petersen L, Esquivel S, et al. Biomarkers of aging associated with past treatments in breast cancer survivors. NPJ Breast Cancer. 2017 Dec 12;3:50,017-0050-6. eCollection 2017.
173. Carroll JE, Van Dyk K, Bower JE, Scuric Z, Petersen L, Schiestl R, et al. Cognitive performance in survivors of breast cancer and markers of biological aging. Cancer. 2019 Jan 15;125(2):298-306.
174. Collado-Hidalgo A, Bower JE, Ganz PA, Cole SW, Irwin MR. Inflammatory biomarkers for persistent fatigue in breast cancer survivors. Clin Cancer Res. 2006 May 1;12(9):2759-66.
175. Bower JE, Ganz PA, Irwin MR, Kwan L, Breen EC, Cole SW. Inflammation and behavioral symptoms after breast cancer treatment: Do fatigue, depression, and sleep disturbance share a common underlying mechanism? J Clin Oncol. 2011 Sep 10;29(26):3517-22.
176. Willerson JT, Ridker PM. Inflammation as a cardiovascular risk factor. Circulation. 2004 Jun 1;109(21 Suppl 1):II2-10.
177. Wollert KC, Kempf T, Wallentin L. Growth differentiation factor 15 as a biomarker in cardiovascular disease. Clin Chem. 2017 Jan;63(1):140-51.
178. Morrow DA, O'Donoghue ML. Galectin-3 in cardiovascular disease: A possible window into early myocardial fibrosis. J Am Coll Cardiol. 2012 Oct 2;60(14):1257-8.
179. Gandhi PU, Gaggin HK, Redfield MM, Chen HH, Stevens SR, Anstrom KJ, et al. Insulin-like growth factor-binding protein-7 as a biomarker of diastolic dysfunction and functional capacity in heart failure with preserved ejection fraction: Results from the RELAX trial. JACC Heart Fail. 2016 Nov;4(11):860-9.
180. Torres MA, Pace TW, Liu T, Felger JC, Mister D, Doho GH, et al. Predictors of depression in breast cancer patients treated with radiation: Role of prior chemotherapy and nuclear factor kappa B. Cancer. 2013 Mar 19.
181. Smith AK, Conneely KN, Pace TW, Mister D, Felger JC, Kilaru V, et al. Epigenetic changes associated with inflammation in breast cancer patients treated with chemotherapy. Brain Behav Immun. 2014 May;38:227-36.
182. Kamaraju S, Shi Y, Smith E, Nattinger AB, Laud P, Neuner J. Are aromatase inhibitors associated with higher myocardial infarction risk in breast cancer patients? A medicare population-based study. Clin Cardiol. 2019 Jan;42(1):93-100.
183. Baker L, Meldrum KK, Wang M, Sankula R, Vanam R, Raiesdana A, et al. The role of estrogen in cardiovascular disease. J Surg Res. 2003 Dec;115(2):325-44.
184. Meyer S, Brouwers FP, Voors AA, Hillege HL, de Boer RA, Gansevoort RT, et al. Sex differences in new-onset heart failure. Clin Res Cardiol. 2015 Apr;104(4):342-50. 185. Meyer S, van der Meer P, van Deursen VM, Jaarsma T, van Veldhuisen DJ, van der Wal MH, et al. Neurohormonal and clinical sex differences in heart failure. Eur Heart J. 2013 Aug;34(32):2538-47.
186. Ridker PM, Everett BM, Thuren T, MacFadyen JG, Chang WH, Ballantyne C, et al. Antiinflammatory therapy with canakinumab for atherosclerotic disease. N Engl J Med. 2017 Sep 21;377(12):1119-31.
187. Bayes-Genis A, Nunez J, Zannad F, Ferreira JP, Anker SD, Cleland JG, et al. The PCSK9-LDL receptor axis and outcomes in heart failure: BIOSTAT-CHF subanalysis. J Am Coll Cardiol. 2017 Oct 24;70(17):2128-36.
188. Valk MJ, Mosterd A, Broekhuizen BD, Zuithoff NP, Landman MA, Hoes AW, et al. Overdiagnosis of heart failure in primary care: A cross-sectional study. Br J Gen Pract. 2016 Aug;66(649):e587-92.
189. Cheng YJ, Nie XY, Ji CC, Lin XX, Liu LJ, Chen XM, et al. Long-term cardiovascular risk after radiotherapy in women with breast cancer. J Am Heart Assoc. 2017 May 21;6(5):10.1161/JAHA.117.005633.
190. van den Bogaard VA, Ta BD, van der Schaaf A, Bouma AB, Middag AM, Bantema-Joppe EJ, et al. Validation and modification of a prediction model for acute cardiac events in patients with breast cancer treated with radiotherapy based on three-dimensional dose distributions to cardiac substructures. J Clin Oncol. 2017 Jan 17:JCO2016698480.
191. Christenson E, Christenson RH. The role of cardiac biomarkers in the diagnosis and management of patients presenting with suspected acute coronary syndrome. Ann Lab Med. 2013 Sep;33(5):309-18.
192. Doust JA, Glasziou PP, Pietrzak E, Dobson AJ. A systematic review of the diagnostic accuracy of natriuretic peptides for heart failure. Arch Intern Med. 2004 Oct 11;164(18):1978-84.
193. Kociol RD, Pang PS, Gheorghiade M, Fonarow GC, O'Connor CM, Felker GM. Troponin elevation in heart failure prevalence, mechanisms, and clinical implications. J Am Coll Cardiol. 2010 Sep 28;56(14):1071-8.
194. Michos ED, Wilson LM, Yeh HC, Berger Z, Suarez-Cuervo C, Stacy SR, et al. Prognostic value of cardiac troponin in patients with chronic kidney disease without suspected acute coronary syndrome: A systematic review and meta-analysis. Ann Intern Med. 2014 Oct 7;161(7):491-501.
195. Gohar A, Chong JPC, Liew OW, den Ruijter H, de Kleijn DPV, Sim D, et al. The prognostic value of highly sensitive cardiac troponin assays for adverse events in men and women with stable heart failure and a preserved vs. reduced ejection fraction. Eur J Heart Fail. 2017 Dec;19(12):1638-47.
196. Pavasini R, Tavazzi G, Biscaglia S, Guerra F, Pecoraro A, Zaraket F, et al. Amino terminal pro brain natriuretic peptide predicts all-cause mortality in patients with chronic obstructive pulmonary disease: Systematic review and meta-analysis. Chron Respir Dis. 2017 May;14(2):117-26.
197. Galvani M, Ferrini D, Ottani F. Natriuretic peptides for risk stratification of patients with acute coronary syndromes. Eur J Heart Fail. 2004 Mar 15;6(3):327-33.
198. Bhatelia K, Singh K, Singh R. TLRs: Linking inflammation and breast cancer. Cell Signal. 2014 Nov;26(11):2350-7.
199. Han TJ, Felger JC, Lee A, Mister D, Miller AH, Torres MA. Association of childhood trauma with fatigue, depression, stress, and inflammation in breast cancer patients undergoing radiotherapy. Psychooncology. 2016 Feb;25(2):187-93.
200. Pierce BL, Neuhouser ML, Wener MH, Bernstein L, Baumgartner RN, Ballard-Barbash R, et al. Correlates of circulating C-reactive protein and serum amyloid A concentrations in breast cancer survivors. Breast Cancer Res Treat. 2009
201. Maass SW, Roorda C, Berendsen AJ, Verhaak PF, de Bock GH. The prevalence of long-term symptoms of depression and anxiety after breast cancer treatment: A systematic review. Maturitas. 2015 Sep;82(1):100-8.
202. Richtlijnen oncologische zorg: Borstkanker 2017. www oncoline nl/mammacarcinoom. geraadpleegd op 12-03-2019.
203. Szklo M. Population-based cohort studies. Epidemiol Rev. 1998;20(1):81-90. 204. Rothwell PM. External validity of randomised controlled trials: "To whom do the results of this trial apply?". Lancet. 2005 Jan 1-7;365(9453):82-93.
205. de Mestral C, Stringhini S. Socioeconomic status and cardiovascular disease: An update. Curr Cardiol Rep. 2017 Sep 30;19(11):115,017-0917-z.
206. Goldberg LR, Jessup M. Stage B heart failure: Management of asymptomatic left ventricular systolic dysfunction. Circulation. 2006 Jun 20;113(24):2851-60.
207. Hunt SA, Abraham WT, Chin MH, Feldman AM, Francis GS, Ganiats TG, et al. 2009 focused update incorporated into the ACC/AHA 2005 guidelines for the diagnosis and management of heart failure in adults A report of the american college of cardiology foundation/american heart association task force on practice guidelines developed in collaboration with the international society for heart and lung transplantation. J Am Coll Cardiol. 2009 Apr 14;53(15):e1-e90.
208. Wang TJ, Evans JC, Benjamin EJ, Levy D, LeRoy EC, Vasan RS. Natural history of asymptomatic left ventricular systolic dysfunction in the community. Circulation. 2003 Aug 26;108(8):977-82.
209. Nieminen MS, Dickstein K, Fonseca C, Serrano JM, Parissis J, Fedele F, et al. The patient perspective: Quality of life in advanced heart failure with frequent hospitalisations. Int J Cardiol. 2015 Jul 15;191:256-64.
210. Dickstein K, Cohen-Solal A, Filippatos G, McMurray JJ, Ponikowski P, Poole-Wilson PA, et al. ESC guidelines for the diagnosis and treatment of acute and chronic heart failure 2008: The task force for the diagnosis and treatment of acute and chronic heart failure 2008 of the european society of cardiology. developed in collaboration with the heart failure association of the ESC (HFA) and endorsed by the european society of intensive care medicine (ESICM). Eur J Heart Fail. 2008 Oct;10(10):933-89.
211. McMurray JJ, Adamopoulos S, Anker SD, Auricchio A, Bohm M, Dickstein K, et al. ESC guidelines for the diagnosis and treatment of acute and chronic heart failure 2012: The task force for the diagnosis and treatment of acute and chronic heart failure 2012 of the european society of cardiology. developed in collaboration with the heart failure association (HFA) of the ESC. Eur J Heart Fail. 2012 Aug;14(8):803-69.
212. Cleland JG, Tendera M, Adamus J, Freemantle N, Polonski L, Taylor J, et al. The perindopril in elderly people with chronic heart failure (PEP-CHF) study. Eur Heart J. 2006 Oct;27(19):2338-45.
213. Massie BM, Carson PE, McMurray JJ, Komajda M, McKelvie R, Zile MR, et al. Irbesartan in patients with heart failure and preserved ejection fraction. N Engl J Med. 2008 Dec 4;359(23):2456-67.
214. Yusuf S, Pfeffer MA, Swedberg K, Granger CB, Held P, McMurray JJ, et al. Effects of candesartan in patients with chronic heart failure and preserved left-ventricular ejection fraction: The CHARM-preserved trial. Lancet. 2003 Sep 6;362(9386):777-81. 215. Yancy CW, Jessup M, Bozkurt B, Butler J, Casey DE,Jr, Drazner MH, et al. 2013 ACCF/AHA guideline for the management of heart failure: A report of the american college of cardiology foundation/american heart association task force on practice guidelines. J Am Coll Cardiol. 2013 Oct 15;62(16):e147-239.
216. Yun S, Vincelette ND, Abraham I. Cardioprotective role of beta-blockers and angiotensin antagonists in early-onset anthracyclines-induced cardiotoxicity in adult patients: A systematic review and meta-analysis. Postgrad Med J. 2015 Nov;91(1081):627-33.
217. Wan SH, Vogel MW, Chen HH. Pre-clinical diastolic dysfunction. J Am Coll Cardiol. 2014 Feb 11;63(5):407-16.
218. A.H.E.M. Maas AHH. Cardiale schade na behandeling voor mammacarcinoom. april. 2008;39(2):41-5.
219. Maas AHEM LA. Handboek gynaecardiologie: Vrouwspecifieke cardiologie in de praktijk. BSL; 2011.
220. Garabeli Cavalli Kluthcovsky AC, Urbanetz AA, de Carvalho DS, Pereira Maluf EM, Schlickmann Sylvestre GC, Bonatto Hatschbach SB. Fatigue after treatment in breast cancer survivors: Prevalence, determinants and impact on health-related quality of life. Support Care Cancer. 2012 Aug;20(8):1901-9.
221. Goedendorp MM, Andrykowski MA, Donovan KA, Jim HS, Phillips KM, Small BJ, et al. Prolonged impact of chemotherapy on fatigue in breast cancer survivors: A longitudinal comparison with radiotherapy-treated breast cancer survivors and noncancer controls. Cancer. 2012 Aug 1;118(15):3833-41.
222. Goldstein D, Bennett BK, Webber K, Boyle F, de Souza PL, Wilcken NR, et al. Cancer-related fatigue in women with breast cancer: Outcomes of a 5-year prospective cohort study. J Clin Oncol. 2012 May 20;30(15):1805-12.
223. Kvolik S, Glavas-Obrovac L, Sakic K, Margaretic D, Karner I. Anaesthetic implications of anticancer chemotherapy. Eur J Anaesthesiol. 2003 Nov;20(11):859-71.
224. van Lieshout J, Wensing M, Campbell SM, Grol R. Primary care strength linked to prevention programs for cardiovascular disease. Am J Manag Care. 2009 Apr;15(4):255-62.
225. Barbaresko J, Rienks J, Nothlings U. Lifestyle indices and cardiovascular disease risk: A meta-analysis. Am J Prev Med. 2018 Oct;55(4):555-64.
226. Brenner DR, Brockton NT, Kotsopoulos J, Cotterchio M, Boucher BA, Courneya KS, et al. Breast cancer survival among young women: A review of the role of modifiable lifestyle factors. Cancer Causes Control. 2016 Apr;27(4):459-72.
227. Blanchard CM, Courneya KS, Stein K, American Cancer Society's SCS-II. Cancer survivors' adherence to lifestyle behavior recommendations and associations with health-related quality of life: Results from the american cancer society's SCS-II. J Clin Oncol. 2008 May 1;26(13):2198-204.
228. Tan SY, Turner J, Kerin-Ayres K, Butler S, Deguchi C, Khatri S, et al. Health concerns of cancer survivors after primary anti-cancer treatment. Support Care Cancer. 2019 Feb 1.
229. Coups EJ, Ostroff JS. A population-based estimate of the prevalence of behavioral risk factors among adult cancer survivors and noncancer controls. Prev Med. 2005 Jun;40(6):702-11.
230. Maass S, Boerman L, Verhaak P, de Bock G, Berendsen A. Long-term psychological distress in early breast cancer survivors and their matched controls: A population-based cohort. Eur J Cancer. 2018;92:S4.
231. Backman M, Browall M, Sundberg CJ, Wengstrom Y. Experiencing health - physical activity during adjuvant chemotherapy treatment for women with breast cancer. Eur J Oncol Nurs. 2016 Apr;21:160-7.
232. Mosca L, Linfante AH, Benjamin EJ, Berra K, Hayes SN, Walsh BW, et al. National study of physician awareness and adherence to cardiovascular disease prevention guidelines. Circulation. 2005 Feb 1;111(4):499-510.
233. Https://Www.oncokompas.nl, accessed on 27 january 2017 [homepage on the Internet].
234. Abdel-Qadir H, Amir E, Thavendiranathan P. Prevention, detection, and management of chemotherapy-related cardiac dysfunction. Can J Cardiol. 2016 Jul;32(7):891-9.
235. Altena R, Perik PJ, van Veldhuisen DJ, de Vries EG, Gietema JA. Cardiovascular toxicity caused by cancer treatment: Strategies for early detection. Lancet Oncol. 2009 Apr;10(4):391-9.
236. Levis BE, Binkley PF, Shapiro CL. Cardiotoxic effects of anthracycline-based therapy: What is the evidence and what are the potential harms? Lancet Oncol. 2017 Aug;18(8):e445-56.
237. Golia E, Limongelli G, Natale F, Fimiani F, Maddaloni V, Pariggiano I, et al. Inflammation and cardiovascular disease: From pathogenesis to therapeutic target. Curr Atheroscler Rep. 2014 Sep;16(9):435,014-0435-z.
Na de analyse van 4.914 bloedbuisjes, 59.670 vragen, 74.412 labwaarden, na 115 overlegmomenten, 92 gemiddeld afgelegde kilometers naar deelnemende huisartsenpraktijken, 2.808 enveloppen, 1.100 telefoontjes en 20 studenten is het zover: mijn proefschrift is af! Zonder de hulp en steun van vele mensen zou dit proefschrift er niet zijn geweest. Daarom wil ik bij deze iedereen bedanken die heeft bijgedragen aan de tot standkoming van mijn proefschrift.
Allereerst gaat mijn dank uit naar alle deelnemende vrouwen voor hun inzet en de tijd die zij vrij hebben gemaakt om deel te nemen aan dit onderzoek. Daarnaast gaat ook mijn dank uit naar alle deelnemende huisartsen en assistentes. Ontzettend bedankt voor het nakijken van de lijsten en het vrijmaken van ruimtes voor het onderzoek in de praktijk voor de ‘BLOC-meisjes’. Zonder jullie hulp was het nooit gelukt om alle 700 deelneemsters bij elkaar te krijgen.
Prof. Dr. Berger, beste Marjolein, als hoofd van de afdeling raakte je betrokken bij dit project en werd je mijn promotor. Dankzij jouw kritische vragen heb ik op nieuwe manieren naar de data leren kijken. Het is jammer dat ons laatste stuk het proefschrift niet gehaald heeft, maar ik heb er ontzettend veel van geleerd. Bedankt voor de jarenlange samenwerking en de waardevolle feedback en adviezen.
Prof. Dr. De Bock, beste Truuske, samen met Annette begonnen we met dit project. Jouw snelle en heldere reacties op alle geschreven stukken zorgden ervoor dat we snel van start konden en de data van BLOC, een maar maanden na de laatste inclusies, al als late-breaking abstract op het EBCC kon worden gepresenteerd. Dankzij je nauwkeurig nalezen van alle teksten en tabellen werden de stukken naar een hoger niveau getild.
Dr. Berendsen, beste Annette, bedankt voor je enorme betrokkenheid bij mijn proefschrift. Niet alleen bij de opzet en inclusie van patiënten was je nauw betrokken, maar ook bij de uiteindelijke analyses en het schrijven van de manuscripten. Dankzij jouw motto van ‘kill your darlings’ werden de artikelen een stuk leesbaarder.
Verder wil ik de leden van de beoordelingscommissie prof. dr. J.J. Assendelft, prof. dr. J.A. Langendijk en prof. dr. A.H.E.M. Maas hartelijk danken voor het lezen en beoordelen van het manuscript van dit proefschrift.
En natuurlijk wil ik de BLOC projectgroep van harte bedanken! Peter van der Meer, hartelijk bedankt voor alle adviezen vanuit de cardiologie die het project naar een hoger niveau getild hebben. John Maduro en Jourik Gietema, jullie ideeën vanuit
de radiotherapie respectievelijk de oncologie, hebben het project en dit proefschrift verrijkt. Yoran Hummel, van jou heb ik veel kunnen leren over de mogelijkheden van cardiale echo’s en dankzij jouw logistieke hulp konden de inclusies in hoog tempo gedaan worden.
Daarnaast gaat mijn dank uit naar iedereen die ons geholpen heeft om de dataverzameling mogelijk te maken. Vanuit het oncologie lab, gaat mijn dank uit naar Dr. Coby Meijer en Nynke Zwart. En vanuit het echo core lab gaat mijn speciale dank uit naar: Sandra Terpstra-stek, Jenny Jongsma, Emmy de Jong en Karin de Jonge-Bakema. Zonder jullie flexibele werkhouding had het nog veel langer geduurd om alle data bij elkaar te krijgen. Jullie hielden ons scherp, zodat de dagen gevuld bleven en er geen dubbele afspraken gepland werden. Annemiek Oelof, samen startten we met onze wetenschappelijke stage, met de hoognodige koffie momentjes met de discussie over wie toch de mol zou kunnen zijn, kwamen we de dagen goed door. Lianne Zwart en Bert Swart, bedankt voor jullie hulp bij de data verzameling van het retrospectieve onderzoek. Cato van der Vlist, bedankt voor je hulp met het uitzoeken van de vele artikelen over cardiale biomarkers bij borstkankerpatiënten. Lars Steggink, dank voor je hulp bij het OpenClinica bestand, het opzoeken van de gegevens in Leeuwarden en je hulp bij het opzetten van de lab-protocollen. Jasper Tromp, met jouw hulp vanuit een cardiologisch standpunt, hebben we alle biomarkers geanalyseerd en zo meer inzicht gekregen in de karaktistieken van de vrouwen. Ontzettend bedankt voor al je ideeën en analyses. Veerle van den Boogaard, bedankt voor je hulp vanuit de radiotherapie.
Hierbij wil ik alle BLOC studenten van harte bedanken voor hun hulp bij het maken van de oproeplijsten, het includeren van patiënten en het bedenken van nieuwe ideeën voor onderzoek binnen het BLOC-cohort. Naar aanleiding van al jullie verslagen hebben wij ontzettend veel inzicht gekregen in de bestaande literatuur en in de structuur van onze data en jullie hielden ons op scherp als de inclusie terug dreigde te lopen. Daarnaast waren jullie een hele diverse groep, waardoor we heel veel geleerd hebben over begeleiding. Sanne Meinds, destijds heb jij geholpen met het opstarten van de studie, terwijl ik nog druk was met het afronden van mijn coschappen. Hierdoor konden we direct na mijn coschappen in mei 2013, de eerste deelneemster van de BLOC-studie includeren. Marjan Oberman, jij was de eerste student die de BLOC-dienst coördineerde toen ik een paar weken op vakantie ging na de opstart van de studie. Samen met Joost van der Kley en Stephan Vrieling hebben het aantal inclusies een vlucht genomen. Janneke Algera, Laura Kramer en Anke Jorna, jullie hebben samen
hard getrokken aan de inclusies en de BLOC-diensten echt vorm gegeven. Jullie hielden altijd moed en enthousiasme. Anna Marije Andringa, Anne Altena, Derya Güler, Trudy Houtsma en Shaleen van der Ploeg, jullie hebben samen met Saskia de inclusie voorgezet tijdens mijn coschappen, bedankt voor alle hulp. Bertha Kroondijk, jij kwam speciaal terug uit Maastricht om bij ons je wetenschappelijke stage te volgen. Het eerste contact was al ruim voor de aanvang van je stage om toestemming te krijgen uit Maastricht. Jij hebt alsnog alle QT tijden ingevoerd in de database voor jouw deelonderzoek. Heel veel werk, maar wel waardevol voor het onderzoek. Barbara Flapper, jij kwam op het moment dat de inclusie even stil was komen te vallen en wij de inclusie weer op probeerde te starten. Samen met Merle Eleveld en Francien Dalinghaus, hebben jullie enorm hard gewerkt om die laatste patiënten ook bij het onderzoek te krijgen. Jullie hielden de moed erin, ondanks dat het met tijden enorm frustrerend kon zijn dat er geen of onvoldoende brieven terugkwamen. Merle en Francien, jullie waren de eersten die echt wat met de echo-data konden doen. Hierdoor konden we op dat moment al nadenken over alle definities en hoe we data zouden presenteren. Francien, jij hebt enorm geholpen met het maken van structuur in de (soms heel ingewikkelde) echo literatuur. Daarnaast heb je geholpen met het maken van de eerste syntaxen van het eerste BLOC artikel, ontzettend bedankt daarvoor! Emma van der Bilt, jij ontzettend bedankt voor je hulp bij de laatste loodjes van de studie! Eindelijk was er dan toch die laatste patiënt, nummer 700, en Justin Bieber heeft ons door het uitzoeken van de samples heen geholpen. En natuurlijk ook bedankt voor alle gezelligheid op de kamer.
Lieve collega’s van de vierde verdieping. Allereerst, wil ik in het bijzonder natuurlijk Janka bedanken. Ontzettend bedankt voor al je steun tijdens de opzet, inclusie, en het uitwerken van de data voor dit proefschrift. Als research nurse kwam je bij ons project. Niet alleen heb ik veel geleerd van onze samenwerking, maar jij hebt ook een ontzettend grote bijdrage geleverd door je hulp bij het opzetten van het onderzoek en het bedenken van de naam BLOC, het ophalen en pipetteren van alle bloedbuisjes, het schrijven van de nieuwsbrieven, en het bestellen van taarten, lunches en VVV-bonnen. Bovendien was je een grote steun en was het gezellig als je er was op de dinsdag. En dat je mijn paranimf bent vandaag maakt het helemaal af! En natuurlijk niet te vergeten, Onni! Van harte bedankt voor alle hulp en gezelligheid. Ik kwam als net beginnende onderzoeker bij jou op de kamer te zitten. Niet alleen heb je geholpen met alle praktische zaken, maar je zorgde er ook voor dat er elke middag een moment van rust was met een kopje thee om even niet naar het computer scherm te staren.
Verder hebben we natuurlijk ontzettend gelachen over alle verhalen en voorvallen. En natuurlijk, Saskia, aan het eind van het eerste inclusie jaar kwam jij op het project als tweede promovendus. Samen hebben we het project tot een succes kunnen maken door het begeleiden van studenten en managen van de database. De artikelen die er al zijn en die nog volgen laten zien wat voor schat aan data we verzameld hebben.
Jojanneke, Gea en Feikje, mede laat-zitters op de afdelingen. Bedankt voor alle steun en ideeën om problemen op te lossen. En Feikje, daarnaast wil ik jou bedanken voor je hulp bij het opzetten van de BLOC access database, het maken van queries en het verwerken van de data uit het excel spreadsheet van de biomarkers. Dank ook, samen met Ronald, voor de data uit de RNG database. Daan, dankzij jouw steun kon ik het review afronden en de zoekstrategie updaten. Bedankt hiervoor en succes met het managen van onze BLOC database. Boudewijn, bedankt voor je hulp bij het doen van de powerbereking voor de BLOC studie en de extra achtergrond bij verschillende analyses van dit proefschrift. Huib Burger, jij werd in een later stadium betrokken bij de studie. Ik heb je enthousiasme en ideeën ontzettend gewaardeerd tijdens het schrijven van mijn laatste stuk. Olaf en Claudia, dankzij jullie waren met name de laatste weken onderzoek voorafgaande aan mijn semi-arts stage onvergetelijk. Bedankt voor alle gezelligheid en het afreageren van mijn frustraties met de stressballetjes. Nienke Wessels, de laatste maanden hebben de koffiepauzes met jou mij ontzettend goed gedaan. Bedankt voor je steun en adviezen, jeweetselluf! Verder wil ik bij deze ook alle nog niet genoemde collega’s hartelijk bedanken voor de gezelligheid, steun en adviezen.
Lieve vrienden en collega’s, bij deze wil ik jullie allemaal van harte bedanken voor jullie steun en gezelligheid tijdens mijn promotietraject. Kitty en Catheleine, jullie adviezen, relativeringsvermogen en gezelligheid hebben mij op moeilijke momenten erdoorheen gesleept. Catheleine, heel erg bedankt dat jij mijn paranimf bent vandaag. Lieve oud-huisgenootjes: Sanne, Pamela, Cynthia, Marij, dankzij al onze weekendjes samen, meestal in Noord-Holland, kon ik me helemaal opladen om weer aan de slag te gaan de week erna. Kyra, Maaike, Marjoleine, Annemiek en Lilian, bedankt voor alle gezellige koffie-dates, lunches, borrels en etentjes. Nienke Jensma, bedankt voor je heerlijke relativeringsvermogen en het helpen ontspannen tijdens mijn PhD. We verwachten natuurlijk wel dat je ook de komende jaren onverwachts op de stoep staat om eten te koken en TLC te komen kijken! Simke, Maarten, Samini, Liseth, Rianne, Elske, Joris, Janita, Nynke en Andy, Sander en Fieke, Ron en Jody, Zheng Zhang, Robin en Annelies, Ron en Jody, Hugo (ook voor de hulp bij de lay-out) en Naomi, bedankt
Laurens´ collegues: Maria, Valeria, Pablo, Patrizio, and Monique for inviting me to all the drinks and barbeques and the trip to the Christmas market in Bremen. You guys showed me that PhD-life is much more than just research!
De start van mijn opleiding tot anesthesioloog, in combinatie met het afronden van een proefschrift en het hebben van een klein kind, is niet altijd even makkelijk. Mijn dank gaat daarom ook uit naar mijn opleiders Christiaan Keijzer en Laura Blok, die mij de tijd hebben gegeven om het project af te ronden.
Annelies, Jozef, Juliëtte en Annemarie Polgar, ook jullie ontzettend bedankt voor de steun en gezelligheid tijdens mijn PhD. Verder wil ik mijn opa en oma en mijn oud-tantes Jo en Jannie, en de rest van mijn familie bedanken voor hun steun. Lieve papa en mama, heel erg bedankt voor alle hulp. Ik kon altijd bij jullie terecht als ik er helemaal doorheen zat en jullie zorgden ervoor dat ik net die extra steun in de rug (en soms wat wijn) kreeg om door te zetten en mijn promotie uiteindelijk af te ronden. Jeroen, Josephine, en Friso, bedankt voor jullie steun en gezelligheid. En natuurlijk Josephine, bedankt dat ik tijdens al mijn epidemiologie cursussen in Rotterdam bij jou terecht kon! Lieve Laurens, ontzettend bedankt voor al je hulp en steun tijdens mijn promotietraject. Af en toe was ik niet de makkelijkste thuis en zelfs je aanzoek heb je een paar maanden moeten uitstellen. Samen met onze prachtige dochter Eleane die het hele huis oplicht als ze lacht, en met het in huis halen van Tygo, zorgde je ervoor dat ik thuis weer helemaal tot rust kon komen. Ook al is de technische scheikunde een totaal andere wereld, ik heb heel veel gehad aan al je adviezen tijdens mijn promotie en de lay-out was zonder jou nooit zo goed geworden.
Liselotte Mirjam Boerman werd geboren op 19 april 1989 te Leiden. In 2007 haalde zij haar gymnasium diploma aan het Arentheem college in Arnhem. Omdat zij daarna niet ingeloot werd voor Geneeskunde, haalde zij in 2008 cum-laude nog een keer haar VWO op Instituut de Boer. Vervolgens kon zij in september van dat jaar beginnen aan haar studie geneeskunde aan de Rijksuniversiteit in Groningen. Tijdens haar bachelor volgde zij de Junior Scientific Masterclass, waar zij in aanraking kwam met onderzoek. Tijdens dit traject deed zij onder andere mee aan een project naar het verhogen van de pijntolerantie via micro transcraniële magnetische stimulatie en een proefproject naar de hersenactiviteit (gemeten door middel van een functionele MRI) van verliefde personen en de effecten van verliefheid op het werkgeheugen. Hiervoor kreeg zij een ‘honours’ aantekening op haar bachelor diploma.
In 2011 startte zij de masterfase van haar studie met de onderzoeksstage op de afdeling huisartsgeneeskunde in samenwerking met de afdeling Epidemiologie naar de cardiovasculaire effecten van de behandeling van borstkanker. Hierbij werd al snel duidelijk dat het project zou kunnen worden uitgebreid naar een MD/PhD-traject. In december van dat jaar werd dan ook subsidie aangevraagd en verkregen bij Pink Ribbon. Haar MD/PhD werd gehonoreerd in 2012. Tussen 2012 en 2016 combineerde zij haar master Geneeskunde met haar PhD onderzoek. Oktober 2016 behaalde zij haar Master bul geneeskunde. Haar PhD onderzoek resulteerde in dit proefschrift. Daarnaast volgde zij in deze tijd de opleiding tot Epidemioloog B.
Na twee jaar gewerkt te hebben als arts-assistent op de intensive care in het RadboudUMC in Nijmegen en is zij op 1 april 2019 gestart met de opleiding tot anesthesioloog.
In navolging van:
Dr. R.H. Boerman, Leiden 1991, “Herpes encephalitis: a clinical and experimental study”
Dr. A.J. Boerman, Stockholm 1989, “Karsuddenpatienterna: En social och rättspsykiatrisk studie av” & Utrecht 1953 “Carolus Linnaeus als middelaar tussen Nederland en Zweden”
Dr. A.W. Boerman, Groningen 1921, “Bijdrage tot de kennis van de maag van enkele crustaceeën”
x L.M. Boerman, A.J. Berendsen, P. van der Meer, J.H. Maduro, M.Y. Berger, G.H. de Bock, Long-term cardiovascular disease after chemotherapy and/or radiotherapy for breast cancer in an unselected population, Support Care Cancer, 2014
x L.M. Boerman, S.W.M.C. Maass, P. van der Meer, J.A. Gietema, J.H. Maduro, Y.M. Hummel, M.Y. Berger, G.H. de Bock, A.J. Berendsen, Long-term outcome of cardiac function in a population-based cohort of early breast cancer survivors, Eur J Cancer, 2017
x L.M. Boerman; S.W.M.C. Maass; P.F.M. Verhaak; J. Du; G.H de Bock; A.J. Berendsen, Long-term psychological distress in breast cancer survivors and their matched controls: a population-based cohort, Maturitas, 2019
x V.A.B. van den Bogaard; P. van Luijk; Y.M. Hummel; P. van der Meer; E. Schuit; L.M. Boerman; S.W.M.C. Maass; J. F. Nauta; L.C. Steggink; J.A. Gietema; G.H. de Bock; A.J. Berendsen; W.G.J.M. Smit; N.M. Sijtsema; R.G.J. Kierkels; J.A. Langendijk; A.P.G. Crijns and J.H. Maduro, Cardiac Function after Radiation therapy for breast cancer, Int J Radiot Oncol Biol Phys, 2019
x L.M. Boerman; A.J.M. Bullens; R.A.B. van der Wal, Gender disparity in academic performance in anaesthesiology in the Benelux, Br J Anaesth, 2020 (Accepted for publication)
Mw Blaauwbroek Praktijk Groenkamp Buitenpost
Dhr. Kruyt Praktijk Groenkamp Buitenpost
Dhr Kok Praktijk Groenkamp Buitenpost
Dhr. Van der Steen Praktijk Groenkamp Buitenpost
Dhr. Brunninkhuis Medisch Centrum de Poort Drachten
Dhr. Buffinga Medisch Centrum de Poort Drachten
Dhr. Slaghuis Praktijk Slaghuis Emmen
Mw. Hakman Huisartsenpraktijk Quattro Emmen
Dhr. Hogervorst Huisartsenpraktijk Quattro Emmen
Dhr. Holzhauer Huisartsenpraktijk Quattro Emmen
Mw. Van Leeuwen Huisartsenpraktijk Quattro Emmen Mw. Drs. AB Academische huisartsenprakijk Groningen Mw. Dr. Dekker Academische huisartsenprakijk Groningen Drs. Hakvoort Academische huisartsenprakijk Groningen Mw. Hermse-De Waard Academische huisartsenprakijk Groningen Mw. Kocks Academische huisartsenprakijk Groningen Mw. De Lange Academische huisartsenprakijk Groningen Drs. Talsma Academische huisartsenprakijk Groningen Drs. Said Academische huisartsenprakijk Groningen
Mw. Ter Braak Huisartsen Boterdiep Groningen
Dhr. Van Embden Andres Huisartsen Boterdiep Groningen
Dhr. Hoeksema Huisartsen Boterdiep Groningen
Dhr. Klijn Huisartsen Boterdiep Groningen
Mw. Van Riel Huisartsen Boterdiep Groningen
Mw Scheiger/ Dhr. Boersma Huisartenpraktijk Boteringestraat Groningen
Dhr. Bruggers Huisartsen Helperplein Groningen
Mw. Gietema Huisartsen Helperplein Groningen
Mw. Lolkema Huisartsen Helperplein Groningen
Dhr. Ter Borg Huisartsen Helperplein Groningen
Dhr.Teunissen Huisartsen Helperplein Groningen
Dhr. Versteegen Huisartsen Helperplein Groningen
Dhr. Hemmen Huisartsen Hoendiep Groningen
Shr. Shr. Salters Huisartsen Hoendiep Groningen
Dhr. Wielinga Huisartsen Hoendiep Groningen
Mw. Lelij Praktijk Lelij Groningen
Dhr. Bakker Gezondheidscentrum Lewenborg Groningen Dhr. Benneker Gezondheidscentrum Lewenborg Groningen Dhr. Nugteren Gezondheidscentrum Lewenborg Groningen Mw. Dr. Oud Gezondheidscentrum Lewenborg Groningen Dhr. Saado Gezondheidscentrum Lewenborg Groningen Dhr. Van Veenen Gezondheidscentrum Lewenborg Groningen Mw. Weersink Gezondheidscentrum Lewenborg Groningen Mw. Wesseling Gezondheidscentrum Lewenborg Groningen
Mw. Louwenaar Praktijk Louwenaar Groningen
Dhr. Post Hunzepraktijk J. Post Groningen
Dhr. Van de Riet Praktijk Van de Riet Groningen
Dhr. En Mw. Rijkmans Praktijk Rijkmans en Rijkmans Groningen
Dhr. Soeters Huisarts Soeters Groningen
Dhr. Strikwerda Praktijk Strikwerda Groningen
Dhr. Wijbenga Huisartsenpraktijk C. Wijbenga Groningen Dhr. Annema Groepspraktijk de Compaenen Heerenveen Dhr. Warnaar Groepspraktijk de Compaenen Heerenveen Mw. Grevelman Groepspraktijk Hoogezand-Sappemeer
Oost
Hoogezand-Sappemeer Dhr. Van der Ploeg Groepspraktijk Hoogezand-Sappemeer
Oost
Hoogezand-Sappemeer Dr.S.H.Riazi Groepspraktijk Hoogezand-Sappemeer
Oost
Hoogezand-Sappemeer Dhr.Schipper Groepspraktijk Hoogezand-Sappemeer
Oost
Hoogezand-Sappemeer Mw. Van der
Wal-Rumahloine
Groepspraktijk Hoogezand-Sappemeer Oost
Hoogezand-Sappemeer
Dhr. De Waard Praktijk de Waard Kollum
Dhr Broekema Praktijk Broekema Kollum
Dhr.Begeman Gezondheidscentrum Camminghaburen Leeuwarden
Dhr.Graff Gezondheidscentrum Camminghaburen Leeuwarden
