• No results found

Regulation and subversion of HPV16-specific immunity in cancer patients Piersma, S.J.

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Regulation and subversion of HPV16-specific immunity in cancer patients Piersma, S.J."

Copied!
8
0
0

Bezig met laden.... (Bekijk nu de volledige tekst)

Hele tekst

(1)

Regulation and subversion of HPV16-specific immunity in cancer patients

Piersma, S.J.

Citation

Piersma, S. J. (2010, March 4). Regulation and subversion of HPV16-specific immunity in cancer patients. Retrieved from

https://hdl.handle.net/1887/15038

Version: Corrected Publisher’s Version

License: Licence agreement concerning inclusion of doctoral thesis in the Institutional Repository of the University of Leiden

Downloaded from: https://hdl.handle.net/1887/15038

Note: To cite this publication please use the final published version (if applicable).

(2)

Curriculum vitae

16. Piersma, S.J., J.M. van der Hulst*, K.M. Kwappenberg*, R. Goedemans, C.E. van der Minne , and S.H. van der Burg. Influenza M1-specific human CD4+ FOXP3+

and FOXP3- T-regulatory cells can be detected long after viral clearance. Submitted.

15. Welters, M.J., G.G. Kenter, P.J. de Vos van Steenwijk, M.J. Lowik, D.M. Berends-van der Meer, F. Essahsah, L.F. Steynenbosch, A.P. Vloon, T.H. Ramwadhdoebe, S.J. Piersma, J.M. van der Hulst, A.R. Valentijn, L.M. Fathers, J.W. Drijfhout, K.L. Franken, J.

Oostendorp, G.J. Fleuren, C.J. Melief, and S.H. van der Burg. Regression of large vulvar intraepithelial neoplasia grade 3 lesions bylong peptide vaccination is compromised by an unfavorable vaccine induced effector/regulatory T-cell ratio. Submitted.

14. de Vos van Steenwijk, P.J., M. Heusinkveld, T.H.

Ramwadhdoebe, J.M. van der Hulst, R. Goedemans, S.J. Piersma, G.G. Kenter, and S.H. van der Burg.

An unexpectedly large polyclonal repertoire of HPV- specific T cells are poised for action in patients with cervical cancer. Submitted.

13. Karim, R., E.S. Jordanova, S.J. Piersma, G.G. Kenter, L. Chen, J.M. Boer, C.J. Melief, and S.H. van der Burg.

2009. Tumor-expressed B7-H1 and B7-DC in relation to PD-1+ T-cell infiltration and survival of patients with cervical carcinoma. Clin Cancer Res 15:6341- 6347.

12. Piersma, S.J.*, P.J. de Vos van Steenwijk*, M.J.

Welters*, J.M. van der Hulst, G. Fleuren, B.W.

Hellebrekers, G.G. Kenter, and S.H. van der Burg.

2008. Surgery followed by persistence of high-grade squamous intraepithelial lesions is associated with the induction of a dysfunctional HPV16-specific T-cell response. Clin Cancer Res 14:7188-7195.

List of publications

(3)

De schrijver van dit proefschrift werd geboren op 18 maart 1980 te Dalfsen. Na het behalen van zijn VWO diploma bij de Thorbecke Scholen Gemeenschap te Zwolle in 1998, begon hij met de studie Medische Biologie aan de Universiteit Utrecht. Tijdens zijn studie deed hij zes maanden onderzoek in het Laboratorium voor Controle van Biologische Producten aan het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu te Bilthoven onder de begeleiding van prof.dr. Coenraad Hendriksen, Johan van der Gun en dr. Marcel Thalen. Hierna deed hij in het kader van zijn afstudeerstage negen maanden onderzoek bij de Divisie Medische Genetica aan het Universitair Medisch Centrum te Utrecht onder de begeleiding van dr. Dineke Verbeek en prof.dr. Richard Sinke. In augustus 2003 behaalde hij zijn doctoraal examen, waarna hij anderhalf jaar als junior researcher werkte in het Nederlands Vaccin Instituut te Bilthoven bij dr. Marlies Leenaars en prof.dr. Coenraad Hendriksen.

Tijdens deze periode deed hij zeven maanden onderzoek in het lab van Kenneth McCullough en Arthur Summerfield aan het Institute for Virology and Immunoprofylaxis te Mittelhäusern, Zwitserland. In februari 2005 begon hij aan zijn promotieonderzoek onder begeleiding van dr. Sjoerd van der Burg, prof.dr. Cornelis Melief en prof.dr. Gemma Kenter bij de sectie Tumorimmunologie van de afdeling Immunohematologie en Bloedtransfusie in het Leids Universitair Medisch Centrum.

In maart 2006 verhuisde hij mee met dr. Sjoerd van der Burg naar de afdeling Klinische Oncologie in het Leids Universitair Medisch Centrum. Per september 2009 is hij werkzaam als post doc in het lab van dr. Maaike Ressing en prof.dr. Emmanuel Wiertz bij de afdeling Medische Microbiologie in het Universitair Medisch Centrum te Utrecht.

11. Welters, M.J., S.J. Piersma, and S.H. van der Burg.

2008. T-regulatory cells in tumour-specific vaccination strategies. Expert Opin Biol Ther 8:1365-1379.

10. Piersma, S.J., M.J. Welters, and S.H. van der Burg.

2008. Tumor-specific regulatory T cells in cancer patients. Hum Immunol 69:241-249.

9. Welters, M.J., G.G. Kenter, S.J. Piersma, A.P.

Vloon, M.J. Lowik, D.M. Berends-van der Meer, J.W. Drijfhout, A.R. Valentijn, A.R. Wafelman, J.

Oostendorp, G.J. Fleuren, R. Offringa, C.J. Melief, and S.H. van der Burg. 2008. Induction of tumor- specific CD4+ and CD8+ T-cell immunity in cervical cancer patients by a human papillomavirus type 16 E6 and E7 long peptides vaccine. Clin Cancer Res 14:178- 8. Piersma, S.J., M.J. Welters, J.M. van der Hulst, 187.

J.N. Kloth, K.M. Kwappenberg, B.J. Trimbos, C.J.

Melief, B.W. Hellebrekers, G.J. Fleuren, G.G. Kenter, R. Offringa, and S.H. van der Burg. 2008. Human papilloma virus specific T cells infiltrating cervical cancer and draining lymph nodes show remarkably frequent use of HLA-DQ and -DP as a restriction element. Int J Cancer 122:486-494.

7. Piersma, S.J.*, S.H. van der Burg*, A. de Jong, J.M. van der Hulst, K.M. Kwappenberg, M. van den Hende, M.J. Welters, J.J. Van Rood, G.J. Fleuren, C.J. Melief, G.G. Kenter, and R. Offringa. 2007. Association of cervical cancer with the presence of CD4+ regulatory T cells specific for human papillomavirus antigens.

Proc Natl Acad Sci U S A 104:12087-12092.

6. Piersma, S.J.*, E.S. Jordanova*, M.I. van Poelgeest*, K.M. Kwappenberg, J.M. van der Hulst, J.W.

Drijfhout, C.J. Melief, G.G. Kenter, G.J. Fleuren, R. Offringa, and S.H. van der Burg. 2007. High number of intraepithelial CD8+ tumor-infiltrating lymphocytes is associated with the absence of lymph node metastases in patients with large early-stage cervical cancer. Cancer Res 67:354-361.

5. Piersma, S.J., M.P. Leenaars, L. Guzylack-Piriou, A. Summerfield, C.F. Hendriksen, and K.C.

McCullough. 2006. An in vitro immune response model to determine tetanus toxoid antigen (vaccine) specific immunogenicity: Selection of sensitive assay criteria. Vaccine 24:3076-3083.

4. Guzylack-Piriou, L., S. Piersma, K. McCullough, and A. Summerfield. 2006. Role of natural interferon- producing cells and T lymphocytes in porcine monocyte-derived dendritic cell maturation.

Immunology 118:78-87.

3. Piersma, S.J., J.W. van der Gun, C.F. Hendriksen, and M. Thalen. 2005. Decreased sensitivity to diphtheria toxin of Vero cells cultured in serum-free medium.

Biologicals 33:117-122.

2. Verbeek, D.S., S.J. Piersma, E.F. Hennekam, E.F.

Ippel, P.L. Pearson, and R.J. Sinke. 2004. Haplotype study in Dutch SCA3 and SCA6 families: evidence for common founder mutations. Eur J Hum Genet 12:441-446.

1. van de Warrenburg, B.P., D.S. Verbeek, S.J. Piersma, F.A. Hennekam, P.L. Pearson, N.V. Knoers, H.P.

Kremer, and R.J. Sinke. 2003. Identification of a novel SCA14 mutation in a Dutch autosomal dominant cerebellar ataxia family. Neurology 61:1760-1765.

*authors contributed equally

(4)

Dankwoord

Zonder de hulp en steun van velen was dit proefschrift niet tot stand gekomen. Allereerst wil ik Jeanette en Kitty bedanken, zonder jullie zou het nooit zo’n mooi proefschrift zijn geworden. Jeanette, ik vond het fijn met jou samen te werken, we hadden meestal aan een half woord al genoeg om te begrijpen wat de ander bedoelde. Ik ben dan ook blij dat je mijn paranimf wil zijn. Kitty, ook de samenwerking met jou was altijd goed, waarvoor veel dank. Bovendien heb ik veel geleerd van jouw nuchtere kijk op onderzoeksresultaten.

De goede samenwerking binnen het HPV-team zorgde ervoor dat we de afgelopen jaren gezamenlijk een hoop werk konden verzetten.

Ondanks alle veranderingen, is het een echt “team” gebleven en ik wil Marij, Jeanette, Kitty, Peggy, Tamara, Martijn, Bart, Rienk, Muriel, Anke, Annelies, Linda, Moniek, Farah, Renske, Reza, Maaike, Susan en Lien bedanken. De werkbesprekingen op vrijdagmiddag waren super: er waren goede wetenschappelijke discussies, waarbij vooral de het gevoel voor humor niet mocht ontbreken. Liane, Anna Sophia en Gijs, jullie hebben hard gewerkt tijdens jullie stages. Bedankt voor alle hulp en inzet.

(5)

Ik heb het goed naar mijn zin gehad op C5-16a&b. Ondanks het gebrek aan daglicht en het krijgen van vierkante ogen, was het prima vertoeven. Thorbald, Els, Lien, Margit, Moniek, Yuana en Patricia:

bedankt voor de goede sfeer in onze “hokjes”. Verder wil ik ook de rest van het Klinische Oncologie lab bedanken voor alle gezelligheid, het lekkers tijdens de koffiepauzes en de vrijdagmiddagen in de kroeg. Na de verhuizing naar de Klinische Oncologie, hielden de korte lijntjes naar de Tumorimmunologie stand en bleven de werkbesprekingen op de donderdagochtend bestaan. Ik wil daarom iedereen van de Tumorimmunologie bedanken, de gezamenlijke labweekenden waren onvergetelijk.

De verschillende studies in het proefschrift waren onmogelijk geweest zonder medewerking van patiënten en natuurlijk een goede samenwerking met de afdelingen Gynaecologie en Pathologie.

Margriet, Dorien, Katja, Mariëtte, Bart H., Nathalia, Sandra en Judith: bedankt voor jullie bijdrage.

Ook Lukas Heukamp uit Bonn wil ik graag bedanken voor zijn samenwerking betreffende de microarrays. Ondanks dat het niet heeft gebracht waarop we gehoopt hadden, heb ik er veel van geleerd.

De De fietsrondjes met Jan, Nadine en Martijn boden de nodige ontspanning en de gesprekken over het leven als AIO en aanverwante zaken waren leuk. De AIO-etentjes waarbij ook de andere AIOs van de Klinische Oncologie en Tumorimmunologie aanschoven waren daar een goede aanvulling op.

Thijs, na bijna 25 jaar vriendschap ben ik blij dat je mij ook wil steunen tijdens mijn promotie als paranimf. Martijn en Lude, ik vond het een geweldige ervaring om bij jullie promoties paranimf te zijn. Dit waren mooie generale repetities voor mijn eigen promotie! Oud-huisgenoten en oud- studiegenoten: ondanks dat een verhuizing naar Leiden niet bevorderlijk is voor het contact, is uit het zich, gelukkig niet uit het hart! Bart, ondanks dat we geen buren meer zijn, is het fijn dat ook na alle verhuizingen de oude vertrouwde spelletjesavonden door gaan. Iedereen van de LHK, bedankt voor de (muzikale) ontspanning op de woensdag en daarbuiten.

Ik wil natuurlijk ook mijn familie bedanken. Pap en Mam, bedankt voor al jullie steun en sponsoring de afgelopen jaren. De bezoeken aan het ouderlijk huis gaven rust in drukke tijden. Lieve Oma en Beppe, het is dan eindelijk zo ver: het proefschrift is af! Ik vind het geweldig dat jullie mijn promotie meemaken. Sjouke: nog even en dan gaan we als de gebroeders dr. door het leven! Ed, Ineke, Marloes en Vi-In: officieel zijn jullie misschien geen echte schoonfamilie, toch voelt het zo.

Ik had nooit gedacht dat Sinterklaasgedichten over immunologie konden gaan!

Lieve, lieve Inge bedankt voor al je liefde, steun, aandacht en begrip de afgelopen jaren. Ik waardeer het ook enorm dat je de moeite en geduld hebt genomen om je te verdiepen in mijn proefschrift. Ik hoop dat we samen, nog lange tijd een goed team zullen vormen. Ik zie uit naar alle avonturen die nog komen!

Sytse

(6)

110 |

(7)

| 111

(8)

112 |

Referenties

GERELATEERDE DOCUMENTEN

Figure 5 vd Burg et al. TIL cultures from cancer patients contain HPV- specific regulatory CD4+ T cells. A) The proliferative reacti- vity of HPV-specific CD4+ T cell lines derived

All patients displayed an HPV16- specific T-cell response after vaccination (Figure 1). In 5 of the 6 patients HPV16 E6-specific IFNγ-producing T cells were already

The absence of a HPV16- specific immune response in patients with HSIL and the presence of such responses in about half of the patients with cancer previously led us to

Previously, we have shown that virus-specific Tregs could be isolated from patients suffering from human papilloma virus-induced lesions (14, 17). The absence of

In HPV-induced cervical cancer infiltration of CD8+ T cells is associated with an improved prognosis (Chapter 2) (7, 8), especially in patients who displayed a systemic

Bestudering van de infiltrerende T-cellen in deze groep patiënten liet zien dat HPV- specifieke Tregs reeds aanwezig kunnen zijn in het voorstadium

De balans tussen regulatoire T-cellen en effector T-cellen is belangrijk voor de prognose van patiënten met baarmoederhalskanker (dit proefschrift). Tumorinfiltrerende T-cellen

Negatief affect. Respondenten konden in het construct negatief affect aangeven in hoeverre er sprake was van negatieve gevoelens wanneer ze aan biologische