VU Research Portal
Spindoctors van de Gouden Eeuw
Haverkate, J.M.M.
2019
document version
Publisher's PDF, also known as Version of record
Link to publication in VU Research Portal
citation for published version (APA)
Haverkate, J. M. M. (2019). Spindoctors van de Gouden Eeuw: De eerste pamfletoorlog van Overijssel
(1654-1675).
General rights
Copyright and moral rights for the publications made accessible in the public portal are retained by the authors and/or other copyright owners and it is a condition of accessing publications that users recognise and abide by the legal requirements associated with these rights. • Users may download and print one copy of any publication from the public portal for the purpose of private study or research. • You may not further distribute the material or use it for any profit-making activity or commercial gain
• You may freely distribute the URL identifying the publication in the public portal ?
Take down policy
If you believe that this document breaches copyright please contact us providing details, and we will remove access to the work immediately and investigate your claim.
E-mail address:
vuresearchportal.ub@vu.nl
VOORWOORD 5
INLEIDING Een vergeten pamfletoorlog 7
Een multidisciplinair onderzoek 8
Introductie van het corpus 12
Bekende en onbekende auteurs 13
Bekende en onbekende drukkers 15
Indeling hoofdstukken 16
HOOFDSTUK 1 Publieke opinie als politieke autoriteit 19
1.1 Publieke opinie en publieke ruimte 19
1.1.1 Van monster tot majesteit 21
1.1.2 Autoriteit zonder woordvoerder 23
1.1.3 De dynamiek van de dialoog 24
1.1.4 Publieke opinievorming in de Republiek 25
1.1.5 De stad als proeftuin 28
1.2 Het pamflet als gemist onderzoeksobject 30
1.2.1 De drukker schrijft geschiedenis 31
1.2.2 Het pamflet als grabbelton 32
1.2.3 Laat ontdekte taalkunst 34
1.3 Het pamflet als onderzoeksobject 35
1.3.1 Drie richtingen 35
1.3.2 Model Holland: de stadsarena 37
1.3.3 Publiek debat en dwangmiddelen 40
1.4 De taal als wapen 42
1.4.1 Vaderlandretoriek 42
1.4.2 Politieke deugden en rolmodellen 45
1.4.3 De kunst van het debatteren 47
HOOFDSTUK 2 Methode van onderzoek 51
2.1 Tijdlijnvergelijking 52
2.2 Publieke gesprekssituatie 52
2.3 Argumentatie en bewijsvoering 54
2.3.1 Logos: het redelijke argument 55
2.3.2 Ethos: het zedelijke argument 56
2.3.3 Pathos: het gevoelsargument 57
HOOFDSTUK 3 Land zonder regering 59
3.1 Van vazalstaat tot territoriale staat 61
3.2 Een nieuwe landsheer 63
3.3 De eerste landsregering 64
3.4 Steden versus adel 65
3.5 Verdeling van de soevereiniteit 66
3.6 Steden versus steden 67
3.7 Nieuwe leiders 69
3.8 Nieuwe coalities 70
3.9 Lont in het kruitvat 72
HOOFDSTUK 4 De Overijsselse partijtwisten (1654-1657) 75
4.1 Politieke strijd 1654-1657 75
4.1.2 Mislukte bemiddeling 77
4.1.3 Op zoek naar andere oplossingen 79
4.1.4 Hulp van Holland 80
4.1.5 Het eerste regeringsreglement 81
4.1.6 Samenvatting 82
4.2 Pamfletstrijd 1654-1657 83
4.2.1 Relatie met de actualiteit 83
Van plakkaat naar pamflet 85
Alle kaarten op tafel 88
Herrie om de prins 90
De metamorfose van de Vrome Patriot 93
Verplaatsing van het strijdtoneel 95
Strijden voor eer en goede naam 96
Samenvatting 98
4.2.2 Publieke gesprekssituatie 100
Steden of Staten 100
Voor het publiek geschreven 102
Drie smaken, drie vocabulaires 103
Burgers aan het woord 105
Personalisering van de woordvoering 106
Dramatisering van het debat 108
Wennen aan harde taal 110
Te laat begonnen 112
Samenvatting 113
4.2.3 Bewijsvoering en argumentatie 114
Het redelijke argument 115
Het zedelijke argument 126
Het gevoelsargument 132
Samenvatting 143
HOOFDSTUK 5 Overijsselse partijtwisten 1668-1671 147
5.1 Politieke strijd 1668-1671 147
5.1.1 Een geheimzinnig rendez-vous 148
5.1.2 De tweede breuk 149
5.1.3 Een onuitvoerbaar vonnis 151
5.1.4 Nood breekt wet 153
5.1.5 Staten-Generaal grijpen in 154
5.1.6 Samenvatting 155
5.2 Pamfletstrijd 1668-1671 156
5.2.1 Relatie met actualiteit 156
Niet veroordeeld, toch geschorst 158
Van Pallandt zoekt een drukker 159
Ingehaald door de actualiteit 160
Tirannen ontmaskerd 162
De Vrome Patriot op herhaling 164
Venijn op rijm 165
Samenvatting 166
5.2.2 Publieke gesprekssituatie 167
Popularisering door personalisering 168
Het voorwoord als exordium 172
De Vrome Patriot als volkstribuun 173
Politiek op straat 175
Samenvatting 177
5.2.3 Bewijsvoering en argumentatie 178
Het redelijke argument 179
Het zedelijke argument 184
Het gevoelsargument 192
Samenvatting 200
HOOFDSTUK 6 Overijsselse partijtwisten 1672-1675 203
6.1 Politieke strijd 1672-1675 203
6.2 Pamfletstrijd 1672-1675 204
6.2.1 Relatie met de actualiteit 206
Dubbel syllogisme 207
Het ene woord tegen het andere 209
Samenvatting 211
6.2.2 Publieke gespreksituatie 211
Magistraten versus militairen 212
Zwolle versus Deventer: echo van vroeger 215
Het Deventer stadsdebat 217
De adel in het geweer 229
Van Raesfelt kijkt terug 231
Een succesvolle campagne 234
Samenvatting 237
6.2.3 Bewijsvoering en argumentatie 239
Het redelijke argument 240
Het zedelijke argument 243
Het gevoelsargument 249
Samenvatting 256
HOOFDSTUK 7 Conclusies 259
7.1 De actualiteit als motor van de pamfletstrijd 261
7.2 Stadsregenten als opinieleiders 263
7.3 De architectuur van de publieke gesprekssituatie 264
7.4 Politieke strijd als taalstrijd 267
7.5 Oorlog gewonnen, vrijheid verloren 270
7.6. Integratie van de onderzoeksparadigma’s 273
