BESLUIT
Besluit van de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit als bedoeld in artikel 37, eerste lid, van de Mededingingswet.
Zaaknummer 1741/ Oetker-Koopmans Consumenten Producten
I. MELDING
1. Op 17 januari 2000 heeft de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit een melding ontvangen van een voorgenomen concentratie in de zin van artikel 34 van de Mededingingswet. Hierin is
medegedeeld dat Oetker B.V. voornemens is zeggenschap te verkrijgen, in de zin van artikel 27, onder b, van de Mededingingswet, over Koopmans
Consumenten Producten B.V.
2. Van de melding is mededeling gedaan in Staatscourant 16 van 24 januari 2000. Naar aanleiding van de mededeling in de Staatscourant zijn geen zienswijzen van derden naar voren gebracht. Ambtshalve zijn vragen gesteld aan verschillende marktpartijen.
II. PARTIJEN
3. Oetker B.V. (hierna: Oetker) is een besloten vennootschap naar
Nederlands recht. Zij maakt onderdeel uit van de zogenaamde Oetker-groep met de Duitse vennootschap Dr August Oetker KG aan het hoofd.
4. De Oetker-groep verricht activiteiten op het gebied van de productie en verkoop van voedingsproducten die tezamen door haar worden aangeduid als de Fooddivisie. Daarnaast heeft zij activiteiten die niet rechtstreeks door de concentratie worden benvloed en die bekend staan als de respectieve divisies Shipping en Other Interests.
5. Koopmans Consumenten Producten B.V. (hierna: Koopmans) is een besloten vennootschap naar Nederlands recht. Zij maakt onderdeel uit van de zogenaamde Koopmans- groep waarvan Koopmans Koninklijke Meelfabrieken B.V. (hierna: KKM) aan het hoofd staat. Koopmans is actief op het gebied van de productie van bakproducten en de productie van
kant-en-klaar-voedingsproducten.
III. DE GEMELDE OPERATIE
IV. TOEPASSELIJKHEID VAN HET CONCENTRATIETOEZICHT
7. De gemelde operatie is een concentratie in de zin van artikel 27, onder b, van de Mededingingswet. De hierboven, onder punt 6, omschreven transactie leidt er toe dat Dr August Oetker KG door middel van haar
100%-dochtervennootschap Oetker volledige zeggenschap verkrijgt over Koopmans door middel van de overdracht van alle aandelen in Koopmans aan Oetker. 8. Betrokken ondernemingen, in de zin van het Besluit vaststelling formulieren Mededingingswet (Staatscourant 1 van 2 januari 1998), zijn Dr August Oetker KG en Koopmans.
9. Uit de bij de melding ter beschikking gestelde omzetgegevens blijkt dat de gemelde concentratie binnen de werkingssfeer van het in hoofdstuk 5 van de Mededingingswet geregelde concentratietoezicht valt.
V. BEOORDELING A. Relevante markten Relevante productmarkten Standpunt van partijen
10. Partijen geven aan dat er overlap bestaat op de markt voor de
zogenaamde droge kruidenierswaren[1]. Binnen deze markt onderscheiden partijen verschillende deelmarkten waarbij zij aangeven dat de betrokken ondernemingen actief zijn op de deelmarkten voor het produceren en verkopen van bakproducten en van kant-en-klaar-voedingsproducten.
a. Bakproducten
11. Onder bakproducten verstaan partijen mixen en melen die door
consumenten worden gebruikt om zelf thuis verse producten te maken. De bakproducten[2] verschillen volgens partijen wat betreft de
grondstofspecificatie en productiewijze in geringe mate. b. Kant-en-klaar-voedingsproducten
12. Deze markt bestaat volgens partijen uit diepvries- en/of koelverse voedingsproducten die nog slechts moeten worden opgewarmd alvorens ze kunnen worden geconsumeerd. Op deze markt zijn de betrokken
ondernemingen actief als producent en verkoper[3] van kant-en-klaar- pannenkoeken en poffertjes, verkoper van quiches en producent en verkoper van pizzas.
13. Met partijen kan worden aangenomen dat er binnen de groep van droge kruidenierswaren een onderscheid gemaakt kan worden naar bakproducten, onder andere bestaande uit basismelen, gebakmixen, hartige mixen, oliebollenmixen, pannenkoekmixen en poffertjesmixen. Een enkele
marktdeelnemer liet weten dat binnen deze markt tevens puddingpoeders en dessertingredinten dienen te worden begrepen.[4] Nu de betrokken
ondernemingen niet actief zijn op het gebied van de desserts en
puddingpoeders zal hierna enkel worden ingegaan op de gevolgen op de markt voor de productie en verkoop van bakproducten.
b. Kant-en-klaar-voedingsproducten
14. Met partijen kan worden aangenomen dat er een aparte markt bestaat voor de productie en verkoop van kant-en-klaar-voedingsproducten. In de markt wordt wel een nader onderscheid gemaakt naar kant-en-klaar-maaltijden (complete kant-en-klaar-maaltijden bestaande uit een combinatie van voedingsproducten) en kant-en-klaar-voedingscomponenten of snacks (bestaat uit n voedingsproduct). Voor de beoordeling van de onderhavige concentratie is het niet nodig om tot een nadere marktafbakening te komen nu de materile beoordeling daardoor niet wordt benvloed. De vraag of er nog een nadere onderverdeling moet worden gemaakt naar diepgevroren dan wel koelverse kant-en-klaar-voedingsproducten kan in het midden blijven nu dit voor de verdere beoordeling geen verschil maakt (zie punten 21 en 22). Relevante geografische markten
a. Bakproducten
15. Partijen geven aan dat de geografische markt voor wat betreft de productie en verkoop van bakproducten Nederland omvat. Met partijen kan worden aangenomen dat de geografische omvang van het produceren en verkopen van bakproducten nationaal is, onder meer gelet op de consumentenpreferenties, verkoopcondities, reclameactiviteiten en introducties van nieuwe producten die per land verschillen.
b. Kant-en-klaar-voedingsproducten
16. Volgens partijen omvat de geografische markt voor wat betreft de productie en verkoop van kant-en-klaar-voedingsproducten ten minste Nederland. Ook in dit geval kan de geografische markt als nationaal worden afgebakend onder meer gelet op de consumentenpreferenties,
verkoopcondities, reclameactiviteiten en introducties van nieuwe producten die per land verschillen.
B. Gevolgen van de concentratie a. Bakproducten
onder eigen merk zoals Laurus en Albert Heijn.
18. Indien binnen de markt voor bakproducten verschillende segmenten worden onderscheiden, bestaat er enkel overlap op het gebied van de productie en verkoop van gebakmixen. Partijen schatten in dat zij op dit segment een gezamenlijk marktaandeel hebben van ongeveer [30-40%] hetgeen door een concurrent wordt bevestigd. Een concurrent schat het eigen marktaandeel op het gebied van de productie en verkoop van gebakmixen op 50% tot 60%. Er bestaat geen aanleiding om aan deze gegevens van partijen en de concurrent te twijfelen.
19. Partijen hebben opgemerkt dat de afnemers van de betrokken
ondernemingen verenigd zijn in een beperkt aantal grote inkoopcombinaties die beschikken over een zeer sterke inkoopkracht. Met partijen kan worden aangenomen dat de inkoopzijde op de onderhavige productiemarkten als een belangrijke countervailing power kan worden aangemerkt vanwege het feit dat de belangrijkste afnemers van de producten georganiseerd zijn in (een beperkt aantal) inkooporganisaties.
20. De belangrijkste concurrenten van partijen verwachten niet dat de onderhavige concentratie een relevante wijziging van de marktstructuur teweeg zal brengen. Partijen hebben laten weten dat er geen
noemenswaardige toetredingsdrempels op het gebied van de productie van bakproducten op de Nederlandse markt bestaan. Zij geven aan dat hiervoor geen grote investeringen nodig zijn. Wel zal de toetreding voor bedrijven die niet beschikken over een redelijk ontwikkeld distributienetwerk moeilijker zijn dan voor bedrijven die daar wel over beschikken zodat het aannemelijk is dat de toetreding voor bedrijven met een distributienet niet moeilijk is. Dit wordt door de ondervraagde concurrenten bevestigd.
21. Op grond van het voorgaande is het niet aannemelijk dat door de concentratie een economische machtspositie kan ontstaan of worden versterkt op het gebied van de productie van bakproducten. Ook is het, onder meer vanwege de afwezigheid van noemenswaardige toetredingsdrempels voor bedrijven met een redelijk ontwikkeld distributienetwerk en vanwege de countervailing power aan de inkoopzijde, niet aannemelijk dat sprake kan zijn van het ontstaan van een collectieve economische machtspositie.
b. Kant-en-klaar-voedingsproducten
22. Op het gebied van kant-en-klaar-voedingsproducten is Oetker actief door middel van de productie en verkoop van koelverse en diepvries pizzas en Koopmans door middel van de productie en verkoop van koelverse en diepvries pannenkoeken en poffertjes alsmede de verkoop van quiches. Ingeval uit wordt gegaan van een markt voor koelverse en/of diepvries kant-en-klaar-voedingsproducten bereiken partijen volgens eigen inschatting
23. Gelet op het bovenstaande is bij geen van de mogelijke
marktafbakeningen aannemelijk dat door de concentratie een machtspositie kan ontstaan of worden versterkt op het gebied van de productie en verkoop van kant-en-klaar-voedingsproducten alsmede op de mogelijke deelmarkten.
VI. NEVENRESTRICTIES
24. Partijen melden als nevenrestrictie aan de verplichting van Koopmans Koninklijke Meelfabrieken B.V. (hierna: KKM) jegens Oetker om vanaf 1 januari 2000 gedurende een periode van drie jaar jaarlijks minimaal [] ton bladerdeeg af te nemen. Partijen stellen dat deze overeenkomst noodzakelijk is voor de verwezenlijking van de voorgenomen concentratie aangezien KKM door de overname niet langer over productiecapaciteit van bladerdeeg beschikt, terwijl ze wel de afzetkanalen voor bladerdeeg in het buitenland heeft. De door Oetker over te nemen productie van bladerdeeg is volgens partijen mede gericht op deze afzetbehoefte van KKM en door middel van de afnameclausule kunnen beide partijen zich in de genoemde periode
aanpassen aan de nieuwe situatie.
25. Het is aannemelijk dat de gemelde leveringsclausule gericht is op het voorkomen van mogelijke bevoorradingsproblemen ten gevolge van de
opsplitsing van de activiteiten van Koopmans en KKM. Het is aannemelijk dat de clausule beoogt de leveringen voor een bepaalde hoeveelheid van
bladerdeeg te waarborgen terwijl beide partijen in een overgangsperiode van drie jaar nieuwe leverings- c.q. afnamemogelijkheden onderzoeken. De onderhavige leveringsclausule kan voor een periode van drie jaar als rechtstreeks verband houdend met en noodzakelijk voor de concentratie worden aangemerkt.
VII. CONCLUSIE
26. Na onderzoek van deze melding is de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit tot de conclusie gekomen dat de gemelde operatie binnen de werkingssfeer valt van het in hoofdstuk 5 van de Mededingingswet geregelde concentratietoezicht. Hij heeft geen reden om aan te nemen dat als gevolg van die concentratie een economische machtspositie kan ontstaan of worden versterkt die tot gevolg heeft dat een daadwerkelijke mededinging op de Nederlandse markt of een deel daarvan op significante wijze wordt belemmerd.
27. Gelet op het bovenstaande deelt de directeur-generaal van de
Nederlandse mededingingsautoriteit mede dat voor het tot stand brengen van de concentratie waarop de melding betrekking heeft geen vergunning is vereist.
28. Gelet op de overwegingen in de punten 24 en 25 is de directeur-generaal van oordeel dat, voorzover de in punt 24 omschreven clausules een
Datum: 16-02-2000
w.g. A.W. Kist
Directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit
Tegen dit besluit kan degene, wiens belang rechtstreeks bij dit besluit is betrokken, binnen zes weken na bekendmaking van dit besluit een gemotiveerd beroepschrift indienen bij de arrondissementsrechtbank te Rotterdam, sector bestuursrecht, Postbus 50951, 3007 BM, Rotterdam.
---[1] Partijen omschrijven droge kruidenierswaren als voedingsproducten voor consumenten, niet zijnde drank of voedingsproducten voor consumenten waaraan vocht is toegevoegd.
[2] Bakproducten zijn volgens partijen in vier segmenten te verdelen te weten: (i) pannenkoeken-, poffertjes- en oliebollenmix, (ii) mixen voor brood, hartige taarten en pizzas, (iii) gebakmixen en (iv) basismelen.
[3] Partijen verkopen de genoemde producten niet aan de eindgebruikers maar aan de detailhandel e.d.
[4] Het CBS gaat in de CBL Assortimentsindeling uit van een segment bakproducten en dessertingredinten, Bestedingen aan het CBL supermarktassortiment in 1998.
[5] Dit marktaandeel is gebaseerd op informatie uit het door partijen overgelegd marktrapport genaamd Flash report, opgesteld door onderzoeksbureau GfK-Information Resources.
[6] Zie besluit van de Europese Commissie IV/M.1740-Heinz/United Biscuits Frozen and Chilled Food, 6 december 1999. Alhoewel de Commissie geen omschrijving van een eventuele markt voor kant-en-klaar-voedingsproducten dan wel kant-en-klaar-maaltijden geeft, onderzoekt zij de gevolgen van de concentratie ten aanzien van de productie van kant-en-klaar-maaltijden en daarnaast ten aanzien van de productie van pizzas.
