Rapport na toezichtbezoek “infectiepreventie en antibioticabeleid”, inclusief COVID-19, aan Envida locatie De Zeven Bronnen op 1 december 2020 te Maastricht
Utrecht, februari 2021
Inhoud
Inhoud—3
1 Inleiding—5
1.1 Aanleiding—5
1.2 Onderzoeksvraag—5
1.3 Onderzoeksmethode en periode—6 1.4 Toetsingskader—6
1.5 Algemene informatie De Zeven Bronnen—7
1.6 Leeswijzer—7
2 Conclusies—8
2.1 Conclusie bezoek—8 3 Vervolgacties—9
3.1 Vervolgacties voor de zorgaanbieder—9
4 Resultaten—11
4.1 Inleiding—11
4.1.1 Thema uitvoering—12 4.1.2 Thema regie zorg—13 4.1.3 Thema bestuur—14 4.1.4 Thema coronavirus—17
5 Bijlage toetsingskader toezicht infectiepreventie en antibioticabeleid in de verpleeghuiszorg—19
1 Inleiding
De inspectie bracht op 1 december 2020 een inspectiebezoek infectiepreventie en antibioticabeleid aan Stichting Envida (hierna: Envida), locatie de Zeven Bronnen (hierna: De Zeven Bronnen) in Maastricht. Tijdens dit bezoek had de inspectie ook aandacht voor maatregelen vanwege het coronavirus (COVID-19).
1.1 Aanleiding
Kwetsbare, oudere mensen hebben een groter risico om een (zorg)infectie op te lopen. Daarom is het belangrijk dat zorgverleners in zorginstellingen voor ouderen de richtlijnen voor infectiepreventie naleven om dit risico te verkleinen. Wanneer cliënten een (zorg)infectie oplopen verdienen zij een goede behandeling. De inspectie wil met haar toezicht op infectiepreventie in verpleeghuizen bijdragen aan verantwoorde zorg voor ouderen.
Wereldwijd vormt de toename van antimicrobiële resistentie (AMR) een probleem.
Steeds meer soorten bacteriën zijn resistent tegen steeds meer groepen antibiotica.
Tegelijkertijd wordt nauwelijks nieuwe antibiotica ontwikkeld. Dat maakt het beschikbare therapeutische arsenaal voor behandeling van cliënten met
(zorg)infecties steeds kleiner. En hogere ziektelast en meer sterfte zijn hiervan het gevolg.
De pijlers van het beperken van toenemende antibioticaresistentie en het beperken van de introductie en circulatie van (resistente) micro-organismen zijn: verantwoord antibioticumgebruik en infectiepreventie.
Naast de bestaande infectieziekten, heeft de verpleeghuiszorg sinds maart 2020 ook te maken met een uitbraak van het coronavirus. Dit vraagt veel van zorgaanbieders.
Zorginstellingen moeten maatregelen treffen om voorbereid te zijn op een uitbraak van COVID-19. De inspectie heeft hier in haar toezicht op infectiepreventie aandacht voor.
1.2 Onderzoeksvraag
De hoofdvraagstelling van het onderzoek van de inspectie is:
Wat is het oordeel van de inspectie over de mate waarin het verpleeghuis de
richtlijnen naleeft van de Werkgroep Infectie Preventie (WIP), het Landelijk Centrum Hygiëne en Veiligheid (LCHV), de Stichting Werkgroep Antibioticabeleid (SWAB), het beroepsprofiel van de specialist ouderengeneeskunde (Verenso) en het kader Goed Bestuur van de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) en Inspectie Gezondheidzorg en Jeugd (IGJ), in het kader van de toenemende resistentie problematiek?
Een aanvullende vraag vanwege het coronavirus is:
Welke maatregelen heeft de zorgaanbieder genomen om een uitbraak van het coronavirus binnen een locatie te voorkomen?
Pagina 6 van 21
1.3 Onderzoeksmethode en periode
Op basis van een aselecte steekproef bezoekt de inspectie (locaties van)
zorginstellingen voor verpleging en verzorging op het thema infectiepreventie en antibioticabeleid. Naast deze thema’s toetst de inspectie welke maatregelen de zorgaanbieder neemt om een uitbraak van het coronavirus binnen de bezochte locatie te voorkomen. Een inspectiebezoek bestaat uit een rondgang door de instelling, bestuderen van documenten, gesprekken met zorgverleners, specialist ouderengeneeskunde (SO) en de raad van bestuur. Iedere zorginstelling ontvangt een rapport van de resultaten van het bezoek. Na een toets op feitelijke
onjuistheden publiceert de inspectie het rapport op haar website: www.igj.nl.
1.4 Toetsingskader
Het toetsingskader ‘Toezicht infectiepreventie en antibioticabeleid in de verpleeghuiszorg’ (te vinden in de bijlage), vormt de basis om een oordeel te formuleren of De Zeven Bronnen voldoet aan wet- en regelgeving en veldnormen op het gebied van infectiepreventie en antibioticabeleid. Het toetsingskader is
gebaseerd op de Wet kwaliteit, klachten en geschillen in de zorg (Wkkgz) en de Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg (BIG). Voor de uitvoering van specifiek de infectiepreventie en antibioticagebruik zijn de richtlijnen van de Werkgroep Infectie Preventie (WIP), het Landelijk Centrum Hygiëne en Veiligheid (LCHV), de Stichting Werkgroep Antibioticabeleid (SWAB) en het beroepsprofiel van de specialist ouderengeneeskunde van Verenso gehanteerd. De bestuurlijke
verantwoordelijkheid wordt getoetst aan het kader Goed Bestuur van de NZa en IGJ en de Wkkgz.
Daarnaast heeft de inspectie aandacht voor de maatregelen die de instelling heeft getroffen om cliënten met een coronabesmetting goede zorg te bieden en of de maatregelen het risico op verspreiding van het coronavirus zo klein mogelijk maken.
Het toetsen vond plaats op basis van:
• Een rondgang door de locatie. Er zijn twee afdelingen en twee huiskamers bezocht op een somatische afdeling en een opname afdeling voor
psychogeriatrische bewoners. Tijdens de rondgang is er gesproken met verschillende zorgverleners.
• Een film opgenomen door betrokken zorgverleners op een afdeling waar bewoners met het coronavirus worden verpleegd.
• Gesprek met de specialist ouderengeneeskunde en een medewerker kwaliteit en veiligheid.
• Gesprek met betrokken managers
• Gesprek met de bestuurder.
• Op 2 december 2020 per e-mail toegezonden auditrapporten en informatie over het scholingsbeleid.
1.5 Algemene informatie De Zeven Bronnen
De zorgaanbieder is gehuisvest aan de Lovendaalhoeve 30 te Maastricht. Envida heeft naast De Zeven Bronnen nog achttien locaties, in Margraten, Meerssen, Eijsden, Gulpen, Bunde en Ulestraten. Envida bestaat in de huidige vorm zes jaar en is ontstaan uit een fusie van verpleeghuizen en thuiszorg. De Zeven Bronnen heeft plaats voor 150 bewoners die woonachtig zijn op zeven afdelingen en richt zich op somatische zorg en psychogeriatrische zorg. Op iedere afdeling is er een
gezamenlijke huiskamer. Op de somatische revalidatie afdeling die de inspectie bezocht hebben bewoners een eigen slaapkamer met eigen sanitair. Op de psychogeriatrische opnameafdeling maken de meeste bewoners gebruik van toiletvoorzieningen op de slaapkamer, er is gedeeld sanitair op de gang.
1.6 Leeswijzer
Hoofdstuk 2 “Conclusies” en hoofdstuk 3 “Vervolgacties” van dit rapport geven de conclusie van de inspectie weer en de eventuele maatregelen die de zorgaanbieder moet nemen om tekortkomingen te herstellen. Hoofdstuk 4 geeft de resultaten van het inspectiebezoek weer, dit hoofdstuk is grotendeels in de verleden tijd
geschreven omdat het de bevindingen ten tijde van het inspectiebezoek beschrijft.
Pagina 8 van 21
2 Conclusies
In dit hoofdstuk geeft de inspectie haar conclusie. Hierin staat de beoordeling van de inspectie over de mate waarin De Zeven Bronnen de richtlijnen naleeft.
2.1 Conclusie bezoek
Infectiepreventie en antibioticabeleid
De inspectie concludeert dat De Zeven Bronnen de richtlijnen op het gebied van infectiepreventie en antibioticabeleid op bijna alle getoetste onderdelen naleeft.
De voorwaarden voor een goede handhygiëne en persoonlijke hygiëne van zorgverleners waren aanwezig, net als de beschikbaarheid van persoonlijke beschermingsmiddelen.
De ruimtes en inrichting waren schoon, de schoonmaak was goed georganiseerd en duidelijk belegd.
Reiniging en desinfectie van materialen en verblijfsruimtes gebeurde op deskundige wijze.
De SO had inzicht in de MRSA/BRMO-status van cliënten bij opname. Ook werden andere disciplines op het gebied van infectiepreventie ondersteund. Het
antibioticabeleid en de uitvoer daarvan was goed georganiseerd.
Het bestuur droeg voldoende zorg voor bouwkundige en materiële voorzieningen voor het uitvoeren van infectiepreventie volgens de richtlijnen. Deskundigheid op het gebied van wet- en regelgeving was aanwezig, alsmede de organisatie van deskundigheid bij zorgverleners. De inspectie concludeerde dat het bestuur voldoende zicht had op risico’s en een veilig klimaat creëerde.
De Zeven Bronnen voldoet op enkele getoetste onderdelen nog in onvoldoende mate aan de norm, namelijk:
In een opslag voor steriele medische hulpmiddelen waren er dozen op de grond en op kasten geplaatst. In een spoelruimte was er onvoldoende aandacht voor het scheiden van schoon/vuil in de ruimte.
Het bestuur liet geen periodieke audit infectiepreventie uitvoeren.
Coronavirus
De Zeven Bronnen trof maatregelen om het risico op verspreiding van het
coronavirus zo klein mogelijk te maken en om cliënten met een coronabesmetting goede zorg te bieden.
3 Vervolgacties
In dit hoofdstuk staat wat de inspectie van De Zeven Bronnen verwacht. Daarna geeft de inspectie weer wat zij zal doen naar aanleiding van dit bezoek.
3.1 Vervolgacties voor de zorgaanbieder
De inspectie gaat ervan uit dat u de punten waarop u niet volledig aan de norm voldoet verbetert. De informatie in hoofdstuk 4 biedt hiertoe voldoende handvatten.
De inspectie heeft er vertrouwen in dat u deze punten op korte termijn oppakt en verwacht van u geen terugkoppeling. Zij sluit het toezicht op Envida, locatie De Zeven Bronnen hierbij af.
4 Resultaten
4.1 Inleiding
In dit hoofdstuk leest u hoe De Zeven Bronnen ten tijde van het inspectiebezoek scoorde op de criteria in het toetsingskader. De resultaten van het inspectiebezoek worden in een vierpuntschaal per thema in tabelvorm weergegeven, waarbij de volgende definities worden gebruikt:
• Voldoet aan de norm;
• Voldoet grotendeels aan de norm; de instelling is goed op weg; verbetering is mogelijk;
• Voldoet grotendeels niet aan de norm; de instelling heeft een start gemaakt maar is nog niet op het gewenste niveau; verbetering is noodzakelijk;
• Voldoet niet aan de norm; de instelling heeft nog helemaal niets gedaan of geregeld; verbetering is noodzakelijk.
De resultaten waarbij de score “voldoet niet” en “voldoet grotendeels niet” is worden toegelicht onder de tabel.
De nummering in de tabellen verwijst naar het toetsingskader.
De inhoud van het inspectiebezoek is afgestemd op de zorg geleverd door verpleeghuizen en opgedeeld in vier thema’s:
1. Uitvoering: Zorgverleners werken volgens de infectiepreventie richtlijnen, waardoor de cliënt geen onnodig risico loopt een (zorg)infectie op te lopen.
De inspectie kijkt hier naar de praktische uitvoering van de infectiepreventie richtlijnen binnen de instelling.
2. Regie zorg: De specialist ouderengeneeskunde (SO) stuurt effectief op infectiepreventie en neemt zijn verantwoordelijkheid om onnodige toename van antibioticaresistentie te beperken.
3. Bestuur: De bestuurder neemt zijn of haar verantwoordelijkheid op het gebied van infectiepreventiebeleid en faciliteert en stimuleert de juiste uitvoering hiervan in binnen de instelling.
4. Coronavirus: De instelling trof maatregelen om cliënten met een
coronabesmetting goede zorg te bieden en om het risico op verspreiding van het coronavirus zo klein mogelijk te maken.
Pagina 12 van 21
4.1.1 Thema uitvoering
De rondgang heeft als doel een oordeel te vormen over de uitvoering van de richtlijnen op het gebied van infectiepreventie, zie tabel 1. Daarnaast toetst de inspectie kennis van de zorgverleners en beoordeelt zij de faciliteiten
Tabel 1: resultaten zorgverleners werken volgens de richtlijnen Voldoet Voldoet
grotendeels
Voldoet grotendeels
niet
Voldoet niet
1.1.1 Zorgverleners passen handhygiëne toe volgens de richtlijn.
1.1.2 Zorgverleners dragen kleding volgens de richtlijn.
1.1.3 Zorgverleners stimuleren en
ondersteunen de cliënt handhygiëne toe te passen.
1.1.4 Zorgverleners weten persoonlijke
beschermingsmiddelen toe te passen volgens de richtlijn.
1.1.5 Zorgverleners reinigen en desinfecteren volgens de richtlijn.
1.1.6 Beheer medische hulpmiddelen is volgens de richtlijn.
(1.1.1) Zorgverleners passen handhygiëne toe volgens de richtlijn
De inspectie zag dat alle faciliteiten voor het toepassen van een juiste handhygiëne aanwezig waren. Ook waren handen van zorgverleners vrij van sieraden, horloges, nepnagels en nagellak. Een zorgverlener gaf aan collega’s aan te spreken wanneer niet werd gewerkt volgens de richtlijnen, in het begin was dat weleens lastig. De zorgverlener gaf aan dat infectiepreventie door het coronavirus meer aandacht had gekregen op de afdeling.
(1.1.2) Zorgverleners dragen kleding volgens de richtlijn
Zorgverleners hadden uniformjasjes aan die beschikbaar werden gesteld door Envida. Er waren vastgelegde afspraken over het wasvoorschrift. Zorgverleners droegen de werkkleding gesloten. De kleding liet de onderarmen onbedekt en werd over de eigen kleding gedragen. Er was reservekleding voor zorgverleners
beschikbaar.
(1.1.3) Zorgverleners stimuleren en ondersteunen de cliënt handhygiëne toe te passen
Zorgverleners ondersteunden bewoners bij het wassen van de handen of wasten de handen voor de bewoner met een washand, voor de maaltijd en na toiletgang.
(1.1.4) Zorgverleners weten persoonlijke beschermingsmiddelen toe te passen volgens de richtlijn
Persoonlijke beschermingsmiddelen waren beschikbaar en zorgverleners wisten hoe ze persoonlijke beschermingsmiddelen toe moesten passen. Envida had hiervoor instructiefilmpjes gemaakt en op de afdeling waar bewoners in quarantaine
verbleven waren instructiekaarten aangebracht. In het geval van besmetting was er een box beschikbaar met daarin alle benodigde persoonlijke beschermingsmiddelen voor drie dagen. Handschoenen moesten zorgverleners op de gang pakken, deze waren niet op alle kamers aanwezig. Dit was om het gebruik van handschoenen, die op dit moment schaars zijn, beter te controleren. Protocollen waren online
beschikbaar via Envida Wijzer en werden bijgehouden door een
protocollencommissie. Zorgverleners wisten hoe ze een protocol moesten opzoeken.
Op de afdeling waren aandachtsvelders infectiepreventie aangesteld. Zorgverleners konden voor vragen ook terecht bij de teamleider, de zorgcoördinator of de SO.
(1.1.5) Zorgverleners reinigen en desinfecteren volgens de richtlijn
De schoonmaak van algemene verblijfsruimten en kamers van cliënten werd uitgevoerd door een extern schoonmaakbedrijf, waarvan Envida een
minderheidsaandeel bezat. Er waren vastgelegde afspraken over reiniging en desinfectie. Zorgverleners konden uitleggen hoe en wanneer reiniging en desinfectie plaats moest vinden en deden dit met de juiste middelen. Alle nieuwe medewerkers ontvingen binnen twee maanden een scholing over reiniging en desinfectie. De scholing werd eenmaal per half jaar herhaald, in verband met het coronavirus had de laatste herhalingsscholing geen doorgang gevonden. Maandelijks werd er een kwaliteitscontrole op de schoonmaak gedaan.
(1.1.6) Zorgverleners beheren de voorraad medische hulpmiddelen volgens de richtlijn
De opslag van steriele medische hulpmiddelen was schoon en overzichtelijk. Wel lagen er dozen met ordners en incontinentiemateriaal op de kast en vloer, dit bemoeilijkt het schoonmaken. In de opslag lagen de oudste middelen vooraan (FIFO) en werden geen middelen aangetroffen die de uiterste gebruiksdatum overschreven.
4.1.2 Thema regie zorg
In het gesprek met de specialist ouderengeneeskunde (SO) vormt de inspectie zich een oordeel over de medische verantwoordelijkheid op het gebied van
infectiepreventie en antibioticabeleid, zie tabel 2.
Tabel 2: resultaten Medische verantwoordelijkheid specialist ouderengeneeskunde Voldoet Voldoet
grotendeels
Voldoet grotendeels
niet
Voldoet niet
2.1.1 De SO is op de hoogte van de status bij overdracht en opname van de cliënt en handelt hiernaar.
Pagina 14 van 21
2.2.1 De SO heeft een antibioticabeleid opgesteld voor de instelling.
2.2.2 De SO draagt zorg voor de uitvoering van het
antibioticabeleid.
(2.1.1) De SO is op de hoogte van de status bij overdracht en opname van de cliënt en handelt hiernaar
Als een bewoner uit het ziekenhuis komt werd via de cliëntadviseur informatie over de risico-inventarisatie MRSA/BRMO doorgezet naar de SO. Wanneer een bewoner vanuit huis wordt opgenomen werd de risico-inventarisatie door de SO afgenomen met een meetinstrument in het elektronisch patiëntdossier. De instelling volgde het kweekbeleid van Verenso, wat betekende dat er laagdrempelig werd gekweekt. De SO was verantwoordelijk voor meldingen in het kader van artikel 26. Een van de SO’s was aangesloten bij de Hygiëne- en Infectiepreventie Commissie (HIP), dit was vastgelegd in het jaarplan van de HIP. De SO wist via het regionale ABR-netwerk wat er speelde in de regio op het gebied van infectieziekten. Een van de SO’s was hierbij aangesloten.
(2.1.2) De SO ondersteunt andere disciplines bij en adviseert en instrueert hen over de uitvoering van infectiepreventierichtlijnen
Envida beschikte over een uitbraakprotocol waarin afspraken waren vastgelegd over opschalen. Protocollen op het gebied van infectiepreventie waren voldoende
beschikbaar en vertaald naar de situatie binnen Envida. De SO adviseerde cliënten en de familie/vertegenwoordigers op het gebied van de juiste maatregelen in het geval van een infectie, met name op medisch gebied. Als het ging om het toepassen van bijvoorbeeld persoonlijke beschermingsmiddelen waren zorgverleners
verantwoordelijk voor instructie. De kwaliteitsverpleegkundige gaf scholing op het gebied van infectiepreventie, de SO had hierin een ondersteunende rol en vervulde een voorbeeldfunctie. De aandachtsfunctionaris infectiepreventie had hierin ook een rol. In 2018 was er een campagne geweest waarin aandacht was voor
infectiepreventie. In 2020 had deze campagne opnieuw uitgerold moeten worden in de wijk, maar dit ging door het coronavirus niet door. De SO gaf aan dat er sprake was van een cultuur waarin zorgverleners elkaar aanspreken wanneer richtlijnen niet worden nageleefd.
(2.2.1) De SO heeft een antibioticabeleid opgesteld voor de instelling
De Zeven Bronnen beschikte over een antibioticaformularium dat Envida breed was vastgesteld. Revisie vond plaats in afstemming met een arts-microbioloog uit de regio.
(2.2.2) De SO draagt zorg voor de uitvoering van het antibioticabeleid
De rol van de SO in infectiepreventie was vastgelegd in het jaarplan van de HIP. De SO informeerde zich op het gebied van resistentieontwikkeling via het ABR netwerk.
4.1.3 Thema bestuur
Onderstaande tabel geeft de resultaten van het gesprek met de raad van bestuur weer. De inspectie baseert de scores voor inrichtingseisen en hulpmiddelen op de bevindingen tijdens de rondgang.
Tabel 3: Resultaten bestuurlijke verantwoordelijkheid raad van bestuur
Voldoet Voldoet grotendeels
Voldoet grotendeels
niet
Voldoet niet
3.1.1 Het bestuur zorgt dat is voldaan aan de inrichtingseisen van het gebouw, die noodzakelijk zijn voor
infectiepreventie.
3.1.2 Het bestuur zorgt voor de hulpmiddelen die noodzakelijk zijn voor infectiepreventie en die voldoen aan de specifieke eisen van de richtlijnen infectiepreventie.
3.2.1 Het bestuur heeft aantoonbaar bestaande wet- en regelgeving op het gebied van infectiepreventie geïmplementeerd en is op de hoogte van relevante
ontwikkelingen op het gebied van antibiotica resistentie.
3.3.1 Het bestuur zorgt voor deskundigheid op het gebied van infectiepreventie.
3.3.2 Het bestuur weet waar de risico’s op het gebied van infectiepreventie zich bevinden en handelt daarnaar.
3.3.3 Het bestuur creëert een veilig klimaat voor de
Pagina 16 van 21
(3.1.1) Het bestuur zorgt dat is voldaan aan de inrichtingseisen van het gebouw, die noodzakelijk zijn voor infectiepreventie
De bestuurder zorgde dat voldaan werd aan de inrichtingseisen noodzakelijk voor infectiepreventie door de HIP te betrekken bij advies over bouw en inrichting. De bestuurder werd tweemaal per maand geïnformeerd door de HIP. Tijdens de
rondgang was de scheiding tussen schoon en vuil in een spoelruimte niet voldoende.
Zorgverleners gaven aan dat er onvoldoende (kast)ruimte beschikbaar was.
Hierdoor werd een deel van de spoelkeuken ook als opslag gebruikt.
(3.1.2) Het bestuur zorgt voor de hulpmiddelen die noodzakelijk zijn voor infectiepreventie en die voldoen aan de specifieke eisen van de richtlijnen infectiepreventie
De bestuurder zorgde dat hulpmiddelen zoals persoonlijke beschermingsmiddelen en desinfectantia noodzakelijk voor infectiepreventie beschikbaar waren en voldeden aan de richtlijnen voor infectiepreventie. Er waren drie inkoopmedewerkers die hier zicht op hielden. Momenteel was er een strikter beleid ten aanzien van het gebruik van handschoenen vanwege schaarste door een mogelijk grondstoftekort.
(3.2.1) Het bestuur heeft aantoonbaar bestaande wet- en regelgeving op het gebied van infectiepreventie in de organisatie geïmplementeerd en kan toelichten welke relevante ontwikkelingen op het gebied van de antibioticaresistentie voor
verpleeghuizen spelen
De instelling had afspraken over wie de meldingen in het kader van artikel 26 deed.
Implementatie van nieuwe wet-/regelgeving en richtlijnen op het gebied van infectiepreventie was geregeld via de HIP. De beleidsmedewerker kwaliteit en veiligheid was hierin de linking pin naar het management. De instelling was
aangesloten bij een ABR netwerk en volgde relevante ontwikkelingen op het gebied van antibioticaresistentie.
(3.3.1) Het bestuur zorgt voor deskundigheid op het gebied van infectiepreventie De bestuurder zorgde voor deskundigheid op het gebied van infectiepreventie door een verplichte module Hygiënisch werken in de leer- en scholingscyclus voor alle medewerkers van Envida. Aanvullende modules hierop waren beschikbaar in de bibliotheek van de leeromgeving.
(3.3.2) Het bestuur weet waar de risico’s op het gebied van infectiepreventie zich bevinden in de eigen organisatie en handelt daarnaar
De bestuurder hield zich actief bezig met infectiepreventie binnen de instelling en was op de hoogte van risico’s binnen de instelling. Momenteel was de bestuurder onderdeel van een Centraal Crisisteam (CCT) dat was ingericht voor de bestrijding van het coronavirus en hoorde daardoor uit de eerste hand wat er speelde op het gebied van infectiepreventie. Periodiek vond er een Risico Inventarisatie (RI) door een extern bedrijf plaats, uit de nagezonden stukken bleek dat infectiepreventie daar geen onderdeel van uitmaakte. Er vond geen jaarlijkse audit infectiepreventie plaats om risico’s in kaart te brengen. De schoonmaak was bij een deels externe partij belegd, prestaties werden maandelijks gemeten door het schoonmaakbedrijf.
(3.3.3) Het bestuur creëert een veilig klimaat voor zorgverleners om elkaar aan te spreken op het naleven van de richtlijnen infectiepreventie
Het bestuur creëerde een veilig klimaat voor zorgverleners om elkaar aan te spreken op de naleving van richtlijnen door het positioneren van een driehoek aan leiderschap, waarin de kwaliteitsverpleegkundige, de zorgcoördinator en teamleider gezamenlijk de leiding namen in het aansturen van de teams. De bestuurder ging zelf ook de dialoog aan om op maat te kijken wat er nodig was voor het creëren van een veilig klimaat. Momenteel is er een transitie gaande naar een cultuur waarin shared decision making centraal staat. Daarmee ontstaat volgens de bestuurder een organische cultuuromslag naar taakvolwassenheid en meer regelruimte voor de professionals in de zorg.
4.1.4 Thema coronavirus
Thema coronavirus bevat de resultaten van de vragen die de inspectie stelt over het Covid-19-beleid. Zo krijgt zij een beeld van de maatregelen die de instelling heeft getroffen om cliënten met een coronabesmetting goede zorg te bieden en om het risico op verspreiding van het coronavirus zo klein mogelijk te maken. Deze bevindingen komen voort uit de gesprekken met de zorgverleners tijdens de rondgang, het gesprek met de SO en de raad van bestuur en documenten die de inspectie inzag.
Deskundige zorgverlener
2.5 De zorgaanbieder zorgt dat er voldoende deskundige zorgverleners beschikbaar zijn, afgestemd op de aanwezige cliënten en actuele zorgvragen.
Er was momenteel voldoende personele bezetting om reguliere zorg doorgang te laten vinden. Het ziekteverzuim is niet (veel) hoger dan normaal. Er was een Envida breed “Draaiboek Covid-19 woonzorgcentra Envida”, waarin handvatten om zorg af te schalen waren vastgesteld. Ook was er een overstijgend team met extra FTE, dat als vliegende brigade kon worden ingezet bij brandhaarden en waar dat nodig was.
Er had de afgelopen tijd ook taakherschikking plaatsgevonden, zo werd de behandelzorg bijvoorbeeld dichter bij de cliënt op de afdeling gegeven.
Op locaties werden korte scholingen gegeven voor het omgaan met PBM en algemene hygiëne, dit was de taak van de kwaliteitsverpleegkundige, ook was er ondersteunend filmmateriaal.
Zorgverleners ontvingen mentale ondersteuning via psychologen die in dienst zijn van Envida. Er was ook kinderopvang geregeld zodat er tijdens de sluiting van de scholen en opvang voldoende medewerkers beschikbaar waren. Dit was momenteel beschikbaar voor wie dat nodig had.
2.6 Zorgverleners kennen en passen de protocollen, richtlijnen en voorschriften op gebied van de virusziekte COVID-19 toe.
De instelling had meerdere COVID-19-protocollen opgesteld waarin alle afspraken rondom het coronavirus waren vastgelegd. Zo was er een “Draaiboek Covid-19 woonzorgcentra Envida”, waarin afspraken stonden om de “uitvoer van de
essentiële bedrijfsprocessen, activiteiten en de continuïteit van zorg kwalitatief en kwantitatief te borgen”. Zoals; verantwoordelijkheden van medewerkers, monitoring en fasering voor het inzetten van maatregelen. Behorende bij de fasering was er een “overzicht maatregelen en definities medisch beleid per fase COVID-19”, waarin afspraken over opnames, cohorteren, PBM, schoonmaak en bezoek per fase was vastgelegd. Voor regio Noord, gold een “Draaiboek Corona Regio Noord”, waarin locatiegebonden afspraken over o.a. dag- en dienststructuur, gebruik van PBM, afvalverwerking, omgaan met wasgoed en bezoek waren vastgelegd.
De Zeven Bronnen heeft een opnameafdeling voor psychogeriatrische cliënten, waar cliënten mochten worden opgenomen na een negatieve test. Meerdere cliënten werden gelijktijdig opgenomen op een quarantaine afdeling voor tien dagen en aldaar gemonitord. Deze opname unit had een “Draaiboek Opname Unit DZB” dat een aanvulling was op de andere afspraken.
2.7 Zorgverleners schakelen tijdig disciplines en specifieke expertise in van binnen of buiten de organisatie.
Pagina 18 van 21
2.8 Zorgverleners, SO en rvb kennen de geldende bezoekersregeling en weten wat dit betekent in de praktijk, bijv. bij entree van het gebouw en het betrekken van familie bij zorg- of welzijnsactiviteiten.
De instelling hanteerde het beleid dat bezoek een mondneusmasker diende te dragen en naam en telefoonnummer achter diende te laten. Zorgverleners spraken bezoek aan op het gebruik van een mondneusmasker. De zorgaanbieder
informeerde bezoek van cliënten regelmatig over de actuele maatregelen. De basis voor de bezoekregeling en de communicatie met de bewoner en de
familie/vertegenwoordigers was vastgelegd in de protocollen. Wanneer een bewoner positief testte verliep communicatie via de SO.
Sturen op kwaliteit en veiligheid
3.1 De zorgaanbieder borgt de veiligheid van de cliënt, zorgverleners en andere zorgverleners tijdens de uitbraakfase.
Envida had zich voorbereid op corona met het programma Waardigheid en Trots op locatie. Na de eerste golf had een evaluatie plaatsgevonden en was gekeken wat er behouden moest blijven en waar verbetering plaats kon vinden. Envida had een Centraal Crisis Team (CCT) ingericht, dat Envida breed de koers ten aanzien van COVID-19 bepaalde. Daarin was de bestuurder betrokken, maar ook SO’s,
kwaliteitsverpleegkundigen, wijkverpleegkundigen, arbodienst, facilitaire afdeling en communicatie. Tijdens de tweede golf zijn er per locatie Lokale Crisis Teams (LCT) opgericht, met daarin de manager, een teamleider, SO, kwaliteitsverpleegkundige, zorgcoördinator en een psycholoog betrokken. Het LCT was verantwoordelijk voor afhandeling van calamiteiten, reguliere crisiszorg en de stand van zaken rondom besmettingen. Lokaal was er nog een ondersteunend team dat bestond uit een SO en een kwaliteitsverpleegkundige, die benodigde deskundigheid leverden bij ad hoc zaken.
Cohortering van besmette bewoners verliep zorgvuldig via het fasensysteem. Voor zorgverleners en bezoekers waren afspraken inzichtelijk door informatiekaarten op de afdelingen, stickers op de deuren van cliënten, en duidelijke omkleedprocedures.
De cohortafdelingen waren toegankelijk voor bezoek volgens de afgesproken fasering.
3.2 De zorgaanbieder bewaakt, beheerst en verbetert systematisch de kwaliteit en veiligheid van corona gerelateerde zorg.
De bestuurder had zicht op het aantal besmettingen door een dashboard dat o.a.
ook ziekteverzuim weergaf. Personeel van Envida testte zich via de GGD. Op een van de locaties was bij een uitbraak in samenwerking met de GGD veel personeel tegelijk getest op locatie. Zorgverleners die positief testten mochten niet werken en bleven tien dagen in quarantaine, ook zonder klachten. Envida had een team van zorgverleners dat bewoners testte, deze zorgverleners waren daarvoor opgeleid. Er werden PCR-testen afgenomen die naar een nabijgelegen ziekenhuis werden gestuurd voor diagnostiek.
De CCT werd voorgezeten door de directeur Verpleegzorg van Envida. Doordat de bestuurder zelf betrokken was in de CCT was er direct zicht op risico’s en kon er direct geacteerd worden.
3.4 De zorgaanbieder werkt regionaal samen.
De raad van bestuur had goede contacten met de GGD in de regio. Er was een samenwerking geweest om de medewerkers bij een uitbraak op locatie te testen.
Toetsingskader ‘Toezicht infectiepreventie en antibioticabeleid in de verpleeghuiszorg’ , oktober 2018 THEMA 1: Uitvoering
Normen Bron: wet- en regelgeving en veldnormen Toetsingscriteria
1.1 Zorgverleners werken volgens de hygiëne- en
infectiepreventierichtlijnen, zodat de cliënt niet onnodig risico loopt
op een (zorg)infectie.
• Wkkgz Artikel 2, 2016
• Richtlijnen van de Werkgroep Infectie Preventie (WIP)
• Hygiënerichtlijn voor verpleeghuizen, woonzorgcentra en kleinschalig
wonen – september 2017, Landelijk centrum voor hygiëne en veiligheid (LCHV)
• Beroepscode van verpleegkundigen en verzorgenden,
Verpleegkundigen & Verzorgenden Nederland (V&VN), NU’91, FNV Zorg & Welzijn, CNV Zorg & Welzijn, Healthcare Christian Fellowship Nederland (HCF), Reformatorisch Maatschappelijke Unie (RMU) sector Gezondheidszorg en Welzijn ‘Het Richtsnoer’ en CGMV vakorganisatie voor christenen, 2015
1.1.1 Zorgverleners passen handhygiëne toe volgens de richtlijn.
1.1.2 Zorgverleners dragen kleding volgens de richtlijn.
1.1.3 Zorgverleners stimuleren en
ondersteunen de cliënt goede hygiëne toe te passen volgens de richtlijn.
1.1.4 Zorgverleners weten persoonlijke beschermingsmiddelen toe te passen volgens de richtlijn.
1.1.5 Zorgverleners reinigen en desinfecteren verblijfsruimten van de cliënt volgens de richtlijn.
1.1.6 Zorgverleners beheren de voorraad steriele materialen volgens de richtlijn.
Pagina 20 van 21
THEMA 2: Regie zorg
Normen Bron: wet- en regelgeving en veldnormen Toetsingscriteria
2.1 De specialist
ouderengeneeskunde stuurt effectief op infectiepreventie in het kader van het bieden van veilige zorg aan kwetsbare ouderen.
2.2 De specialist ouderengeneeskunde neemt zijn of haar verantwoordelijkheid om onnodige toename van antibioticaresistentie te beperken en daarmee antibiotica in de toekomst werkzaam te houden.
• Beroepsprofiel specialist ouderengeneeskunde (Verenso)
• Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg
• Wkkgz Artikel 2, 2016
• Beroepsprofiel specialist ouderengeneeskunde (Verenso)
• Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg
• Wkkgz Artikel 2, 2016
2.1.1 De specialist ouderengeneeskunde is op de hoogte van de status bij overdracht en opname van de cliënt en handelt daarnaar.
2.1.2 De specialist ouderengeneeskunde ondersteunt andere disciplines bij en adviseert en instrueert hen over de uitvoering van infectiepreventierichtlijnen.
2.2.1 De specialist ouderengeneeskunde heeft een antibioticabeleid opgesteld voor de instelling.
2.2.2 De specialist ouderengeneeskunde draagt zorg voor de uitvoering van het antibioticabeleid.
3.1 Het bestuur zorgt voor de randvoorwaarden voor de uitvoering van infectiepreventie in het kader van het bieden van veilige zorg
(doelgericht en doelmatig).
• Wkkgz Artikel 1, 3 en 5, 2016
• Kader goed bestuur NZa/IGZ, 2016
• Governance in de zorgsector, brief van de minister en
staatsecretaris van volksgezondheid, welzijn en sport, vergaderjaar 2015-2016, 32 012, nr. 35
• Hygiënerichtlijn voor verpleeghuizen, woonzorgcentra en kleinschalig
wonen – september 2017, Landelijk centrum voor hygiëne en veiligheid (LCHV)
• Richtlijnen van de Werkgroep Infectie Preventie (WIP)
3.1.1. Het bestuur zorgt dat is voldaan aan de inrichtingseisen van het gebouw, die
noodzakelijk zijn voor infectiepreventie.
3.1.2 Het bestuur zorgt voor de hulpmiddelen die noodzakelijk zijn voor infectiepreventie en die voldoen aan de specifieke eisen van richtlijnen infectiepreventie.
3.2 Het bestuur is op de hoogte van de
bestaande wet en regelgeving en de maatschappelijke ontwikkelingen op het gebied van infectiepreventie (omgevingsbewust en participatief).
• Wkkgz Artikel 1, 3 en 5, 2016
• Kader goed bestuur NZa/IGZ, 2016
• Governance in de zorgsector, brief van de minister en staatsecretaris van volksgezondheid, welzijn en sport, vergaderjaar 2015-2016, 32 012, nr. 35
• Hygiënerichtlijn voor verpleeghuizen,
woonzorgcentra en kleinschalig wonen – september 2017, Landelijk centrum voor hygiëne en veiligheid (LCHV)
• Richtlijnen van de Werkgroep Infectie Preventie (WIP)
3.2.1 Het bestuur heeft aantoonbaar
bestaande wet- en regelgeving op het gebied van infectiepreventie in de organisatie geïmplementeerd en kan
toelichten welke relevante ontwikkelingen op het gebied van de antibioticaresistentie voor verpleeghuizen spelen.
3.3 Het bestuur verbetert zijn prestaties en die van de organisatie op het gebied van de
infectiepreventie voortdurend, en richt de organisatie hier op in (lerend en zelfreinigend).
• Wkkgz Artikel 1, 3 en 5, 2016
• Kader goed bestuur NZa/IGZ, 2016
• Governance in de zorgsector, brief van de minister en staatsecretaris van volksgezondheid, welzijn en sport, vergaderjaar 2015-2016, 32 012, nr. 35
• Hygiënerichtlijn voor verpleeghuizen, woonzorgcentra en kleinschalig wonen – september 2017, Landelijk centrum voor hygiëne en veiligheid (LCHV)
3.3.1 Het bestuur zorgt voor deskundigheid op het gebied van infectiepreventie.
3.3.2 Het bestuur weet waar de risico’s op het gebied van infectiepreventie zich bevinden in de eigen organisatie en handelt
daarnaar.
