• No results found

„IT KIE THO"

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "„IT KIE THO" "

Copied!
122
0
0

Bezig met laden.... (Bekijk nu de volledige tekst)

Hele tekst

(1)

syKanCa

(2)

BIBLIOTHEEK KITLV

0090 7699

(3)
(4)
(5)

m

-••• <•'<•• —'-y 'i-'j^vVfi--"'r7i'iV'

T a h o r . : - a 2 ! ? i v o v e m h e r 1 9 3 1 N o 1 9

„IT KIE THO"

A l . W V A

Sée Perginpiilf isu; su;e! djalial dan kcdiEii, Iipi nniiüHjai II

ik

si!;! js»; saiipl ringgi.

OU:

K W O LAV YEN

TERBIT TETAP SABOELAN 5EKAU

penerbit:

£LtQT: DRUKKE R/J„ MINERVA BANDOENG

(6)

T H E M O N T H L Y S T O R F E S

„GOEDANO TJERITA" | m

- ^ i

Redact^üf :

K wo Lay Yen ^

Terbit tetap saban tanggal 15 dari boelan Mesehi.

— O —

Harga Abonnement :

Satoe kwartaal (3 boelan) f 1.50.

Pembajaran lebih doeloe.

Administratie :

Grootepostweg 321 — Telef. No. 2534

BANDOENG.

i

4

ê

%

(7)

„IT KIE THO"

O l e h :

K W O L A Y Y E N .

?CSÄ!ÄP'!!S!!JtZ''SS!!!£CZ?'SBäX''!!^^

( W î . 1 9 ? ^ - ' ' Vol

- « ^ ^ D J A L A N A N K A S A N S E E .

D i H a n k a u w a d a t e r d i r i s a t o e H o S i n P i o k i o i < , e i g e n a a r n j a b e r n a m a T i o B e n g , s a o r a n g j a n g p a h a m i i m o e s i l a t t i n g g i d a n m e m p o e n j a i p e n g a l a m a n o e l o e n g d i k a l a n g a n K a n g - o u w . S a d a r i i a b a r o e b e r o e m o e t a n e m b e l a s t a o n i a s o e d a m o e i a i m e n g g a n t i k e n a j a h n j a , T i o W i e B o e , p o e n j a p a k e r d j a h a n b o e a t m e n g a n t e r - k e n p i o ( b a r a n g t a n g g o e n g a n ) j a n g b e r h a r g a m a h a l , s a h i n g g a i t o e w a k t o e s o e d a t i g a p o e l o e h t a o n i a m a n j a , b i a r p o e n b o e k a n d j a r a n g i a a l a m k e n h a l a n g a n b e s a r d a n h e i b a t , t a p i s e l a m a n j a b i s a b e r a c h i r d e n g e n b a e k d a n s l a m e t . M a l a h s a t e r o e s n j a i a p o e n j a n a m a d j a d i s a n g e t t e r m a s h o e r d a n d i ' i n d a h k e n o l e h g o l o n g a n l i o k l i m d i b e b r a p a p r o v i n c i e S e l a t a n d a n O e t a r a . K a l o e s a d j a p i o j a n g d i t a n t j a p i n b e n d e r a l a t a r p o e t i h d e n g e n s a t o e l o e k i s a n m a t j a n t e r b a n g w a r n a i t e m , t e n t o e t i d a a d a j a n g b r a n i m e n g g a n g g o e , m a l a h s a b a i i k n j a b a n j a k j ä n g m e m b a n t o e i n m e n d j a g a k a s l a - m e t a n n j a . O l e h k e r n a i t ó e d j o e g a , T i o B e n g m e n d a p e t n a m a d j o e l o e k a n ' H e k - h o e i - h o u w a t a w a s i M a t j a n h e m t e r b a n g . '

(8)

— 2 —

S a b a g i m a n a b i a s a n j a , p i o k i o k j a n g d i ' i n d a h k e n o l e h k a w a n a n b r a n d a l , t e n t o e s a d j a i a p o e n j a p e r o e s a h a n s a u g e t m a d j o e l a n t a r a n m e n d a p e t o r a n g b a n i a k p o e n j a k a p e r t j a j a h a n , o i e h k e r n a i t o e d j o e g a T i o B e n g t e r p a k s a m o e s t i m e m a k e b e b r a p a b a n j a k p e r . g g a w e j a n g i l m o e s i i a t n j a t i n g g i , b o e a t m e m b a n l o e i n i a p o e n j a p a k e r d j a h a n . D i f n t s r a n i a a d a t c r i l o e n g d j o e g a T h e P e n g S a n d a n O e i B a n S e n » , d o e w a - d o e w a n j a a d a a c h l i s ü a t j a n g t e r k e n a l i l m o e s i i a t ­ n j a t i n g g i , d a n d i o e n d a n g o i e h T i o B e n g d e n g e n b a j a r a n m a h a l . T a p i s a b a g i t o e d j a o e , l a n t a r a n n s m o r - n j a i t o e b e n d e r a m a t j a n i t e m t e r b a n g , H o S i n P i o k i o k p o e i i j a b a r a n g - b a r a n g t a n g g o e n g a n t i d a t a o e d i g a n g - g o e o l e h k a w a n a n b e g a l d a n p e n j a m o e n .

P a d a s o e a t o e h a r i , a d a d a t e n g s a t o e s o e d a g a r d a r i S a n s e e j a n g m a o e b a l i k p o e l a n g k a t e m p a t k a d i a m a n - n j a d i T h a y g o a n d e n g e n m e m b a w a s a d j o e m b l a b a r a n g - b a r a n g d a g a n g a n d a r i s o e î r a d a n o e w a n g c o n t a n t j a n g b e r d j o e m b l a s a p o e l o e h r i b o e t a i l p e r a k , l e b i h . I t o e s o e d a g a r b e r d j a n d j i m a o e k a s i o e p a h a n s a r i b o e t a i l p e r a k , d j i k a i a p o e n j a b a r a n g - b a r a n g d a n o e w a n g b i s a s a m p e d i t e m p a t j a n g d i t o e d j o e d e n g e n s l a m e t .

O l e h k e r n a i t o e w a k t o e d i b i l a n g a n H o l a m d a n S a n s e e d j o e s t r o e s a n g e t t i d a a m a n , b e r h o e b o e n g d e n g e n m o e n t j o e i n j a s a t o e p e r a m p o k b a r o e j a n g d i s e b o e t I t K i e T h o , m a k a T i o B e n g m e r a s a p e r l o e j a n g i n i p i o m o e s t i i a s e n d i r i j a n g p e r g i a n t e r k e n , k e r n a o e p a h a n n j a p o e n a d a s a m p e b e s a r b o e a t i a t j a p e k e n t e n a g a n j a . L a l o e i a t r i m a i t o e p a k e r d j a h a n d a n d j a r . d j i k e n p a d a e s o k p a g i i t o e s o e d a g a r b e r s a m a b a r a n g - b a r a n g n j a m o e s t i d a t e n g k a i a p o e n j a p i o k i o k b o e a t b r a n g k a t . I t o e s o e d a g a r m e r a s a g i r a n g s e k a l i k o e t i k a m e n d a p e t p e r s a n g g o e p a n j a n g T i o B e n g

(9)

— 3 —

m ' a o e d j a l a n s e n d i r i b o e a t m e l i n d o e n g i n i a j a o e n j a h a r t à m i l i k , i a b e r d j a n d j i d i h a r i e s o k d j a m a n a m p a g i i a d a n b a r a n g - b a r a n g i i j a a k e n s a m p e k a H o S i n P i o k i o k .

D i p a g i j a n g b e r i k o e t n j a , O n g B a n K i m , i t o e s o e d a g a r o r a n g S a n s e e , b e r s a m a a m p a t p e n g g a w e n j a d e n g e n m e n g i r i n g k e n t i g a g r o b a k b a r a n g - b a r a n g d a r i s o e t r a b e n k o e r t i g a p e t i j a n g t e r i s i p e r a k , d a t e n g k a H o S i n P i o k i o k . T i o B e n g b e r s a m a s a t e n g a h l o s i n p e n g g a w e n j a p o e n s o e d a b e r s e d i a . B e b r j p a p e n g g a w e l a n t a s t a n t j a p k e n t i g a b e n d e r a H e k - h o e i - h o u w d i a t a s i t o e t i g a g r o b t k , k a m o e d i a n i a o r a n g l a n t a s b r a n g k a t . S e l a e n n j a O n g B a n K i m , i t o e s o e ­ d a g a r , j a n g b e r k a n d a r a n s a i o e k r e t a k a l d e , j a n g l a e n - l a e n n j a m e n o e n g g a n g k o e d a a t a w a p o e n k a l d e . H e k - h o e i - h o u w T i o B e n g m e n o e n g g a n g i a p o e n j a S i a o - g i n - l i o n g - k o e , s a t o e k o e d a b o e l o e h p o e t i h s e p e r t i p e r a k j a n g s a m a s e k a l i t i d a t e r t j a m p o e r b o e l o e d a r i l a e n w a r n a . I n i k o e d a a s a l n j a d a r i T o n g s a m s h e , j a n g T i o B e n g d a p e t b e l i k o e t i k a i a p e r g i p o p i o k a i t o e t e m p c t , k i r a - k i r a p a d a s a p o e l o e h t a o n b e r s e l a n g , d e n g e n h a r g a l i m a r a t o e s t a i l p e r a k , k e r n a i t o e k o e d a b i s a l a r i t j e p e t s e k a l i d a n d a l e m s a t o e h a r i s e d i k i t n j a b i s a b e r d j a l a n t i g a r a t o e s l i e d e n g e n t i d a m e r a s a l e l a h B i a r p o e n t i d a b i s a d i b a n d i n g k e n s a m a t j i a n - i i e - m a , t o c h i t o e h a r g a l i m a r a t o e s t a i l p e r a k T i o B e n g a n g g e p t i d a m a h a l .

O l e h k e r n a H e k - l i o e i - h o u w p o e n j a n a m a s o e d a t e r m a s h o e r d i b a n j a k p r o v i n c i e , t e r l e b i h l a g i d a l e m p r o v i n c i e O u w p a k , s o e d a t e n t o e s a d j a T i o B e n g p o e n j a p i o b i s a l i w a t i n B o e - s i n - k w a n d e n g e n s l a m a t . B e g i t o e p o e n d a l e m b e b r a p a a f d e e l i n g d a l e m p r o v i n c i e H o l a m , s e p e r t i S i n y a n g , D j o e l a m , H i e t j i o e d a n T h e t j i o e . A c h i r n j a i a o r a n g m e n j e b r a n g i n S o e n g e i K o e n i n g ,

(10)

— 4 —

k a m o e d i a n t e r o e s k e n p e r d j a l a n a n i t o e d i a t a s a e r d e r i g e n m e n o e r o e t i n s e p a n d j a n g T j i m - h o d a n m e n d a ­ r a t d i s a b e l a h o e t a r a n j a d i s t r i c t T j i m - g o a n .

O n g B a n K i m m e r a s a g i r a n g s e k a l i s e b e g i t o e d j a o e i a o r a n g p o e n j a p e r d j a l a n a n d a l e m p r o v i n c i e H o l a m s o e d a l i w a t d e n g e n s l a m a t , s e d e n g i a p o e n j a p e r d j a l a n a n d a l e m p r o v i n c i e S a n s e e p o e n s o e d a a m p i r s a m p e d i a c h i r n j a , k e r n a p e r d j a l a n a n d a r i d i s t r i c t T j i m - g o a n k a i b o e k o t a p r o v i n c i e T h a y g o a n t j o e m a t i n g g a l k i r a - k i r a d o e w a r a t o e s l i e l a g i . I t o e s e m o e a , m a n o e r o e t O n g B a n K i m p o e n j a a n g g e p a n , m e l o e i o e d i s e b a b k e n o l e h H e k - h o e i h o u w T i o B e n g p o e n j a n a m a d a n k e a n g k e r a n , h i n g g a s o e d a m e m b i k i n i t K i e T h o , s a t o e p e n d j a h a t j a n g s a n g e t b o e w a s d a n t i d a m e m a n d a n g b o e l o e d j a d i k e d e r d a n t i d a b r a n i t o e r o e n t a n g a n .

D i w a k t o e i a o r a n g m e n g i n e p d i s o e a t o e h o t e l d a l e m i t o e d i s t r i c t T j i m g o a n , O n g B a n K i m l a n t a s s o e r o e a n s e d i a k e n s a t o e m e d j a m a k a n a n d a n m i n o e - m a n , k e r n a d i s e p a n d j a n g p e r d j a l a n a n d a l e m b i l a n g a n p r o v i n c i e H o l a m d a n d j o e g a d i s e p a n d j a n g d j a l a n a n s o e n g e i T j i m - h o , T i o B e n g j a n g b e r h a t i - h a t i t i d a i d j i n k e n o r a n g m i n o e m a r a k , k e r n a d i k o e w a t i r t e r d j a d i p e r k a r a j a n g t i d a t e r d o e g a . S a b e t o e l n j a T i o B e n g t i d a s a t o e d j o e p a d a s a b e l o n n j a s a m p e d i k o t a T h a y g o a n d i b i k i n i t o e p e s t a m a k a n d a n m i n o e m , d a n k a i o e s a d j a l e b i h d o e l o e i a m e n d a p e t t a o e , n i s t j a j a i a m e n j e g a ; t a p i l a n t a r a n O n g B a n K i m s o e d a p e s e n i t o e m a k a n a n d a n m i n o e m a n d i l o e w a r i a p o e n j a t a o e , m a k a i a t i d a b i s a m e n j e g a ; t a p i i a p e s e n k e r a s s o e p a j a i a p o e n j a p e n g g a w e - p e n g g a w e t i d a b o l e h m i n o e m a r a k l e b i h d a r i i i g a t j a n g k i r .

T i d a a n t a r a l a m a k a m o e d i a n i t o e m a k a n a n d a n m i n o e m a n s o e d a d i s e d i a k e n d i p e r t e n g a h a n d a r i i t o e

(11)

k a m a r b e s a r j a n g d i s e w a o l e h O n j ^ B a n K i m d a n l a e n - i a e n n j a , d a l e m m a n a a d a d i t a r o d j o e g a i t o e b a r a n g - b a r a n g s o e t r a d a n i t o e t i g a p e t i p e r a k ; O n g B a n K i m l a n t a s o e n d a n g T i o B e n g b e r s a m a a n e m p e n g g a w e n j a d o e d o e k m a k a n d a n m j n o e m .

„ I n i h a r i a k o e s e n g a d j a o e n d a n g t o e a n T i o d a n t o e a n - t o e a n s e k a l i a n , " k a t a i t o e s o e d a g a r , „ p e r l o e n j a b o e w a t m e n j a t a k e n a k o e p o e n j a t r i m a k a s i a t a s t o e a n - t o e a n s e k a l i a n p o e n j a d j a s a d a n k a t j a p e a n d i s a p a n d j a n g i t o e p e r d j a l a n a n j a n g ; d j a o e , t a p i s e m o e a n j a l e l a h d i l i w a t i n d e n g e n s l a m a t d a n t i d a k o e r a n g s a t o e a p a . M a k a i n i h a r i k i t a b o l e h m a k a n d a n m i n o e m s a m p e p o e a s "

„ M a a f , t o e a n O n g , " m e m o t o n g T i o B e n g d e n g e n b e r s e n j o e m , " k a l o e a k o e m a m e g a t k a o e p o e n j a k a h e n - d a k a n d a n m e n g i l a n g k e n k a o e p o e n j a k a g o e m b i r a h a n - I n i w a k t o e m a s i b e l o n s a m p e t e m p o n j a b o e a t o e n ^ d j o e k k a g i r a n g a n d a n k a s i g a n d j a r a n p a d a k i t a o r a n g , s e b a b p e r d j a l a n a n d a r i s i n i k a i b o e k o t a p r o v i n c i e T h a y - g o a n , b i a r p o e n t j o e m a d o e a r a t o e s l i e d j a o e n j a ^ , t a p i t o c h l e b i h d o e l o e m o e s t i m e l i w a t i n g o e n o e n g - g o e n o e n g T h a y - h e n g - s a n j a n g t i n g g i d a n o e t a n n j a l e b a t . A k o e m e m a n g m e n g h a r a p s o e p a j a k i t a b i s a s a m p e k a T h a y - g o a n d e n g e n s l a m a t d a n t i d a k e t e - m o e k e n h a l a n g a n a p a - a p a , t a p i p a d a s a b e l o n n j a i t o e , s e n a n t i a s a m o e s t i b e r h a t i - h a t i s e k a l i , s e d i k i t p o e n t i d a b o l e h b e r l a k o e t j e r o b o . O l e h i t o e d j o e g a , a k o e t j o e m a i d j i n k e n a k o e p o e n j a p e n g g a w e - p e n g g a w e m i n o e m t i g a t j a w a n a r a k , l e b i h d a r i i t o e t i d a b o l e h ! "

S a h a b i s n j a b e r k a t a b e g i t o e , l a n t a s i a p r e k s a i t o e t e m p a t a r a k d e n g e n m e m b o e k a t o e t o e p n j a d a n t j i o e m i s i n j a k a d j o e r o e s a n i d o e n g n j a , k a m o e d i a n i a t o e a n g k a d a l e m i a p o e n j a t j a n g k i r d a n l i a t w a r n a n j a i t o e a r a k .

(12)

- 6 —

f e r n j a t a a d a s i m p ; b e i i i u g d s n t i d a a d a a p a - a p a f a n g m e n j o e r i g a k e n .

„ S e k a r a n g k a o e o r a n g b o l e h m o e l a i m a k a n , " k a t a i a a c h i r a c h i r , " m i n o e m a r a k d i a n t a r a a k o e p o e n j a . p e ! i g g a \ v e p e n g g a w e , a k o e o e l a n g k e n f i d a b o l e h i l e b i h d a r i t i g a t j r i w a n . D a i î k a l o e a k o e b o l e h k a s i a d v i e s , k a o e s e n d i r i p o e n l e b i h b a e k m i i i o e m s a b r a p a S e d i k i t s a b i s a n j a , t o e w a n O n g . "

„ K a o e i n i t e r i a i o e h a t i - h a t i , f o e w a n T i o , " k a t a O n g B a n K i m ; „ s e b a b d j i k a d e n g e n s a s o e n g g o e n j a a d a k a w a n a n b e g a l j a n g b r a n i m e i i g g a n g g o e k a o e p o e i i j a p i o , m a s a t a h » a o r a n g m e n o e n g g o e s a m p e d i s i n i ? D i s a p a n d j a n g p e r d j a l a n a n d a f e m p r o v i n c i e H o l a m , b a n j a k s e k a l i k o e t i k a b o e a t i a o r a n g t o e r o e n t a n g a n , t a p i m e n g a p a s a m p e d i s i n i k i t a o r a n g t i n g g a l s l a m a t d e n g e n t i d a t e r g a n g g o e b a r a n g s a o e d j o e n g ; r a m b o e t ? I t o e l a h s a t o e t a n d a b a h o e a k a o e p o e n j a i b e n d e r a m a t j a n ( t a m t e r b a n g a d a s a n g a t b e r p e n g a r o e h d a n d i i n d a h k e n o l e h o r a n g - o r a n g d i k a l a n g a n l i o k l i m , . h i n g g a I t K i e T h o j a i i g b e g i t o e m e n g e m p a r k e n d j o e g a "

„ A k o e h a r e p l o e w a n d j a n g a n m e n g o e r B p a k a k o e b e g i t o e t i n g g i , " m e m o t o n g l a g i T i o B e n g , a k o e m a k a - n j a b i s a b e r d j a l a n d i k a l a n g a n k a n g - o u w d e n g e n s l a m e t d a n m e n d a p e t b a n t o e a n n j a b e b r a p a b a n j a k s o b a t - s o b a t d i k a l a n g a n l i o k i i m , s a m p e s e k a r a n g s o e d a t i g a p o e l o e h t a o n l a m a n j a . m e l o e l o e l a n t a r a n a k o e b i s a b e r g a o e l a n d a n p e g a n g t e g o e p e r s o b a t a n s a m a m a r i k a i t o e , h i n g g a k i t a b i s a s a m a s a m a n i e n t j a r i p e n g h i d o e p a n d e n g e n t i d a s a l i n g m e n g g a n g g o e ; t a p i s a m a s e k a l i b o e k a r » m e n g a n d e l s a m a a k o e p o e n j a k a b r a n i a n d a n k a g a - g a h a n . "

O m o n g a n n j a T i o B - e n g i n i , b i a r p o e n s a b a g i a n a d a m a r e n d a h , t a p i s a b a g i a n a d a m e n g a n d o e n g k a b e n e r a n .

(13)

• s e b a b b i a r p o e n l a e d a m e m p o e n j a i i l m o e s i l a t t i n g g i . ,

• d i ' i n d a h k e n d a n d i t a k o e t i n d e h c r ^ n g - o r a n g d i k a l a ­ n g a n i i o k l i r r i , t a p i d j i k a i a m e i o e l o e o e n d j o e k k a b r a - n i a n d a n k p g s g a h a i v n j a d e n g e n s e t i a r a s o m b o n g , s e d i k i t i p o e n t i d a m a o e m e i i g o p e n i n p a d a o r a n g - o r a n g d a r i - , k a l a n g a n l i o k t i m , n i s l j a j a l e b i h s i a n g i a s o e d a k a d j o e n g - k e l l a n t a r a n d i m o e s i h i n o l e h s e m n e a r a m p o k d a n b e g a l i

B e r m o e l a i r e m a n g d e n g e n s a s o e n g g o e n j a T i o B e n g b i k i n n a m a d e n g e n i a p o e i i j a k a p a n d e a n i l m o e s i l a t d a n k a k o e w a t a n s e n d j a t a , p e r i o e n j a s o e p a j a i a p o e n j a n a m a d j a d i t e r k e n a l d a n d i i a k o e i i n . S a p a n d j a n g i a m o e l a i b i k i n n a m a m e m a n g d j o e g a i a l e r o e s g o e n a k e n k a k e - r a s a n t e r h a d e p s a s o e a t o e k a w a n a n b e g a l j a n g m a o e ï n e n g g a n g g o e i a p o e n j a b a r a i ; g - b a r a n g t a n g g o e n g a n , h i n g g a b o e k a n s e d i k i t k a w a n a n b e g a l j a n g m o e s t i t o e n d o e k d i b a w a h i a p o e n j a i l m o e k e p a n d e a n s i l a t d a n k a k o e a t a n s e n d j a t a ; t a p i p a d a s a s o e d a n j a i a p o e n j a n a m a d j s d i b e s a r d i i n t e r i n d a h , i a m o e l a i p a k e t a k t i e k l e m b o e t d a n l e b i h m a n i s , k a l o e d m g e n i t o e t j a r a t i d a b e r h a s i l , b a r o e l a h i a g o e n a k e n l a g i k a k e r a s a n . M a l a h d i a n t a r a k a w a n a n p e r a m p o k j a n g k a k o é r a n g a n o n g k o s , d j i k a d e n g e n t e r o e s t e r a n g m i n t a b a n t o e a n p a d a n j a , s e d i k i t b a n j a k t e n t o e T i o B e n g s o e k a m e m b a n t o e . T e g a s n j a T i o B e n g p e r l a k o e k e n i t o e k a w a n a n p e n j a m o e n d e n g e n k a k e r a s a n d a n d j o e g a m a l e p a s b o e d i .

O l e h k e r n a i t o e d j o e g a , b i a r p o e n d i a n t a r a o r a n g - o r a n g d a l e m k a ' a n g a n l i o k l i m b a n j a k j a n g m e r a s a

b e n t j i p a d a n j a , t c c h b a n j a k d j o e g a j a n g m e r a s a s o e k a d a n i n d a h k e n p a d a n j a d e n g e n s a t o e l o e s n j a h a t i , b o e k a n m e l o e i o e l a n t a r a n m e r a s a t a k o e t . B i a r p o e n j a n g m e r a s a b e n t j i s a b a n s a b a n m a o e o b o r k a w a n - k a w a n n j a b o e w a t m e m o e s o e h i n p a d a T i o B e n g , t a p i l a n t a r a n a d a l a e n g o l o n g a n j a n g m e r a s a s o e k a p a d a n j a , f i h a k j a n g m a o e m e m o e s o e h i n t i d a b i s a t e r l a i o e b e s a r d j o e m b i a h n j a ,

(14)

— 8 —

m a k a T i o B e n g b i s a p e g a n g t e g o e i a p o e n j a k a d o e d o e - k a n d a n k a a n g k e r a n , k e r n a b i a r p o e n s o e d a p e r n a d i t j o b a b o e w a t m e n g r o e b o e t i n , t a p i a c h i r n j a m a r i k a i t o e k e n a d i l a b r a k s a m p e k o e t j a r - k a t j i r o l e h T i o B e n g . T i d a b i s a d i s a n g k a ! b a h o e w a T i o B e n g t e l a h b e r b o e w a t p i n t e r s e k a l i d e n g e n s a t j a r a b e g i t o e , d a n i n i l a h d j o e g a s e b a b n j a i a p o e n j a n a m a t i n g g a l g i l a n g g o e m b i i a n g s a m p e t i g a p o e l o e h t a o n l a m a n j a . T a p i m o e s t i d i a k o e h d j o e g a b a h o e w a T i o B e n g p o e n j a i l m o e k a p a n d e a n s i l a t s a m i n g k i n l a m a p o e n d j a d i s a r n i n g k i n b e r t a m b a t i n g g i , s e b a b i a a d a s a o r a i i g j a n g s o e k a b e l a d j a r d a n t i d a b e r t a b e a t s o m b o n g , p a d a s a s o e a t o e o r a n g j a n g a d a m e m p o e n j a i i l m o e k a p a n d e a n , s e l a m a n j a i a s o e k a m i n t a p e n g a d j a r a n d e n g e n t i d a m a i o e - m a i o e , h i n g g a i a p o e n j a i l m o e k a p a n d e a n d j a d i s a m i n g k i n b e r t a m b a t i n g g i s a d j a .

O n g B a n K i m k o e t i k a m e n d e n g e r o m o n g a n n j a T i o B e n g b e g i t o e r o e p a , t i d a m e n g o t j e l e b i h d j a o e , h a n j a l a n t a s m e n g a n g k a t i a p o e n j a t j a n g k i r a r a k p e r s i i a h k e n s e m o e w a o r a n g m i n o e m . S a l a e n j a T i o B e n g s e n d i r i , s e m o e w a o r a n g b i k i n k e r i n g m a r i k a p o e n j a t j a w a n , k a m o e d i a n l a n t a s m a k a n d e n g e n b e r n a p s o e d a n g o e m b i r a h . D e n g e r i t i d a m e r a s a i t o e t j a n g k i r - t j a n g k i r s o e d a d i i s i s a m p e t i g a k a l i d a n p a d a w a k t o e m a o e d i i s i b o e w a t k a a m p a t k a l i n j a , t e r n j a t a i t o e t e m p a t a r a k p o e n s o e d a k e r i n g , h i n g g a T i o B e n g t i d a p e r l o e m e n j e g a .

T a p i O n g B a n K i m j a n g m e m a n g d o j a n s o e s o e m a t j a n , l a n t a s p r e n t a h k e n d j o n g o s a m b i l l a g i s a t o e t e m p a t a r a k j a n g t e r i s i p e n o e h . T i o B e n g m e l a r a n g p e n g g a w e - p e n g a w e n j a m i n o e m l a g i , t j o e m a s a d j a O n g B a n K i m j a n g s a n g a t d o j a n m i n o e m , b e r o e l a n g - o e l a n g m i n t a k e n s o e p a j a i t o e p e n g g a w e - p e n g g a w e b o l e h m i n o e m l a g i s a o r a n g s a t j a n g k i r . O l e h k e r n a i a m e -

(15)

m i i l t a s e m b a r i m e r i b i n , a c h i r n j a T i o B e n g d j a d i k a w a l a h a n d a n m e l o e l o e s k e i i .

„ J a , a p a b o l e h b o e w a t , " k a t a i a ; „ t a p i t i d a l e b i h d a r i s a t o e t j a w a n — s a t o e t j a w a n l a g i s a d j a , t o e w a n O n g ; a k o e m e l o e l o e s k e n m e l o e l o e l a n t a r a n m a l o e h a t i s a m a k a o e , t a p i k a l o e l e b i h d a r i s a t o e i j a w a n a k o e t e r p a k s a m o e s t i d j a l a n k e n a k o e p o e n j a d i s c i p l i n e t e r h a d e p p a d a a k o e p o e n j a p e n g g a w e p e n g g a w e j a i i s ; m o e s t i b e r t o e n d o e k d e n g e i i t i d a b a l e h b e r b a n t a l a g i . ' , T i o B e n g j a n g b e r h a t i - h a t i , k o r r . b a l i p r e k s a i t o e a r a k j a n g b a r o e d i b a w a , t a p i t e r n j a t a t i d a a d a a p a - a p a j a n g m e n j o e r i g a k e n , h i n g g a O n g " ' • a n K i m d a n i t o e a n e m p e n g g a w e d a r i H o S i n P i o k i o k l a n t a s m i n o e m l a g i m a s i n g - m a s i n g s a t o e t j a n g k i r ; t a p i O n g B a n K i m s e m b a r i m a k a n s e m b a r i m i n o e m t r o e s s i s a n j a i t o e a r a k , h i n g g a a c h i r n j a i a d j a d i m a b o k d a n m o e i a i

m e n g o t j e l a g i .

„ T i o p i a u v v s o e , k a o e i n i t e r l a l o e b e r h a t i - h a t i , " k a t a i a s e m b a r i t e r t a w a b e s a r , „ m a r i l a h t j o b a m i n o e m s a t o e t j a w a n s a d j a , j a s a t o e t j a w a n s a d j a . S e b a b i n i h a r i k i t a h a r o e s b e r g i r a n g b a h o e w a k i t a p o e n j a p e r d j a l a n a n s o e d a d e k e t s a m p e k a t e m p a t j a n g d i t o e - d j o e ! h a h a h a ! "

„ J a , n a n t i a k o e m a o e m i n o e m , t a m e n i n k a o e m i n o e m s a m p e m a b o k , t o e a n O n g , " s a o e t H e k - h o e i - h o u w , „ d j i k a k i t a s o e d a b i s a s a m p e d e n g e n s l a m e t d i k o t a T h a y g o a n . S e k a r a n g a k o e p o e n j a k e w a d j i b a n d a n t a n g g o e n g a n m a s i b e l o n t e r l e p a s , k a l o e s a m p e k e d j a d i a n a p a - a p a j a n g m e r o e g i k e n , a k o e r a s a k a o e s e n d i r i p o e n t i d a a k e n m e r a s a s e n a n g . "

K o e t i k a m e n d e n g e r i t o e p e r k a t a h a n „ m e r o e g i k e n , "

s a t o e p e r k a t a h a n j a n g s a n g e t t i d a d i s o e k a o l e h s o e d a - g a r S a n s e e , j a n g o e m o e m n j a m e n d a p e t d j o e l o e k a n :

„ L e b i h s a j a n g o e w a n g d a r i p a d a i a o r a r . g p o e n j a d j i w a

(16)

— 10 —

s e n d i r i , " m e n d a d a i < i a o e n d j o e k s i k e p s o e n g g o e - s o e n g - g o e , k a m o e d i a n d e n g e n t i d a m e r a s a l a g i i a m e n g a w a - s i n k a d j o e r o e s a n d i m a n a i t o e t i g a p e t i o e w a n g a d a d i t a r o .

„ J a , j a , a k o e s a l a h s e k a l i s o e d a m a o e m e m a k s a p a d a k a o e , T i o P i a u w s o e , " k a t a i a d e n g e n s o e w a r a n j a s a o r a n g s e d a r , „ m a l a h a k o e p o e n s o e d a m i n o e m t j o e k o e p , d a n s e k a r a n g b o l e h s o e r o e a n d j o n g o s b a w a n a s i . "

B e g i t o e l a h i a o r a n g l a n t a s b r e n t i m i n o e m d a n m a k a n n a s i . K a m o e d i a n d j o n g o s h o t e l d a t e n g m e m b a w a n e n a m p a n b o e a t a n g k o e t i n i t o e p i r i n g m a n g k o k b e k a s . O n g B a n K i m l a n t a r a n s o e d a s i n t i n g l a n t a s s a d j a m e n g o t j e s e p e r t i b e t e t j a n g l a g i m a k a n p e t e , p o e d j i T i o B e n g s a t i n g g i l a n g i t , s e b a g i s a t o e t o e k a n g p o p i o j a n g p a l i n g d j e m p o l a n d a n t i d a a â a b a n d i n g a n n j a . H e k - h o e i - h o u w t j o e m a b i s a m e n g a n g k a t p o e n d a k n j a d a n t i d a b e g i t o e m a o e m e n g o p e n i n o m o n g a n n j a i t o e o r a n g m a b o k . A c h i r - a c h i r O n g B a n K i m d j a d i m o e l a i l e s o e , b e r o e l a n g o e l a n g i a m e n g o e - w a p d a n t e r o e s n a e k d i p e m b a r i n g a n n j a t i d o e r d e n g e n t i d a m e m b o e k a d o e l o e p a k e a n n j a . K a l o e s a d j a T i o B e n g s o e d a b e r k e n a l a n l e b i h l a m a p a d a O n g B a n K i m , n i s t j a j a i a a k e n m e r a s a h e r a n a t a s s i n t i n g n j a i t o e s o e d a g a r S a n s e e . S e b a b i a i t o e s a b e t o e l n j a a d a s a t o e I o d o n g , j a n g d o j a n d a n k o e w a t s e k a l i m i n o e m , d a n a p a j a n g i t o e w a k t o e i a s o e d a m i n o e m , s e b e t o e l - n j a b e l o n t j o e k o e p b o e a t b i k i n i t o e o r a n g S a n s e e

• d j a d i m a b o k d a n d j a t o p o e l e s . T a p i T i o B e n g k i r a k e n i t o e s o e d a g a r S a n s e e a d a s a t o e p e m a b o k a n j a n g t a k e r a n n j a t j e t e k , m a k a i a t i d a t j o e r i g a a p a - a p a .

B e g i t o e l a h d e n g e n p e r l a h a n i t o e a n e m p e n g g a w e n j ^ I T i o B e n g p o e n p a d a m e n g o e w a p , d a n s a t o e p e r s a t o e o e n d j o e k r o m a n j a n g s a n g e t l e s o e , h i n g g a T i o B e n g

(17)

— 1 1 —

d j a d i m e r a s a s ä n g e t t i d a e n a k d a n m e n j o m e l : „ A p a a k o e b i l a n g , k a o e o r a n g t i d a b o i e h m i n o e m , s e b a b s a t o e k a l i m i n o e n l a n t a s b i k i n k a o e o r a n g d j a d i

# m e n g a n t o e k . H a j o , s e k a r a n g k a o e o r a n g p e r g i t i d o e r d o e l o e s e m o e a n j a , n a n t i p a d a w a k t o e n j a a k o e m e n g a n ­ t o e k a k o e a k e n b a n g o e n i n k a o e o r a n g . "

I t o e a n e m p e n g g a w e d e n g e n z o n d e r d i o e n d a n g b o e a t k a d o e a k a l i n j a , l a n t a s s a d j a p a d a r e b a h k e n d i r i d i a t a s m a r i k a p o e n j a p e m b a r i n g a n , d a n t i d a l a m a k a m o e d i a n i a o r a n g s o e d a m e n g g e r o s g e r o s s e p e r t i b a b i .

H a l i t o e s e d i k i t b a n j a k m e m b i k i n T i o B e n g d j a d i t j o e r i g a , s e b a b s e l a m a n j a i a b e l o n p e r n a l i a t i a p o e n j a p e n g g a w e - p e n g g a w e b e g i t o e m e n g a n t o e k s e p e r t i d i i t o e w a k t o e , m a l a h i a o r a n g t i d a t a o e m e n g g e r o s b e g i t o e k e r a s d j i k a i a o r a n g l a g i t i d o e r . l a t i d a b i s a a b i s m e n g a r t i m e n g a p a s e k a r a n g m e n d a d a k a n i a o r a n g b i s a d j a d i b e g i t o e l e s o e d a n t i d o e r d e n g e n m e n g g e r o s k e r a s . I a t e r o e s p i k i r k e n i t o e h a l s e m b a r i b i k i n p a p r e k - s a h a n p a d a p i n t o e d a n d j e n d e l a - d j e n d e l a i t o e k a m a r , a p a s o e d a t e r k o e n t j i d e n g e n b a e k a t a w a t i d a . T a p i m e n d a d a k i a p o e n r a s a k e n b a d a n n j a s ä n g e t l e s o e d a n b e r o e l a n g - o e l a n g i a m e n g o e w a p s a m p e m e n g a l o e w a r - k e n a e r m a t a .

„ H e , t j i l a k a t i g a b e l a s ! " b e r s e r o e h i a s e n d i r i n j a ,

„ m e n g a p a a k o e p o e n d j a d i l e s o e d a n m e n g a n t o e k ? A k o e t o c h t i d a m i n o e m a r a k b a r a n g s e t e t e s ! "

„ A i ! " b e r s e r o e h l a g i i a , „ m e n g a p a i n i p e n g r a s a h a n m e n g a n t o e k a d a b e g i n i k e r a s , h i n g g a t i d a b i s a t e r t a h a n l a g i ! "

K o m b a l i i a m e n g o e w a p b e r o e l a n g - o e l a n g d a n i a p o e n j a k a p a l a b e g i t o e b e r a t d a n i a p o e n j a k a d o e a m a t a n j a s e p e r t i m a o e r a p e t s a d j a .

(18)

— 1 2 —

„ W a h ! t j i i a k a b e s a r ! k i t a k e n a t e r d j e b a k , " b e r s e - r o e h i a ; t a p i t e r n j a t a s o e d a k a s e p , s e b a b i t o e w a k t o e d e n g e n t i d a b e r d a j a l a g i i a d j a t o d o e d o e k d i s a t o e k o r s i d a n d e n g e n s e i i d e r k e n k a p a l a n j a k a b i a k a n g k o r s i d a n d i n d i n g t e m b o k i a d j a d i p o e l e s d a n t i d a i n g e t s a t o e a p a l a g i .

I I .

I T K I E T H O M O E L A l B E K E R D J A .

— o —

I t o e r o e m a h m a k a n d i m a n a T i c B e n g d a n l a e n - i a e n n j a m e n g i n a p b e r s a m a m a r i k a p o e n j a b a r a n g - b a r a n g b a w a ' a n d i b o e k a o l e h s a t o e p e n d j a h a t j a n g s o e d a l a m a t j o e t j i t a n g a n , l a i t o e b e r n a m a G o c i S o e i - H o n g j a n g d o e l o e n j a s o e k a m e l a k c e k e n p e r a m p a s a n d a l e m i a p o e n j a r o e m a h m a k a n j a n g i a o e s a h a k e n d e n g e n p e n g a r o e h n j a s e m a t j e m o b a t p o e l e s b i k i n a n - n j a s e n d i r i j a n g d i n a m a k e n t j o e i m a y o . I n i o b a t p o e l e s , b o e k a n s a d j a a m p i r t i d a a d a r a s a n j a , m a l a h k a l o e d i t j a m p o e r s a m a l a e n - l a e n b a r a n g t j a e r , b i a r p o e n j a n g b e n i n g , s a m a s e k a l i t i d a m c n g o e n d j o e k w a r n a a p a a p a . M a l a h b i s a d i t j a m p o e r i n d j o e g a d a l e m m a k a n a n a t a w a p o e n a e r t h e e , t a p i a m p i r t i d a m e - n g a s i r a s a a p a - a p a , t e r o e t a m a d j i k a d a l e m a e r t h e e j a n g m e d o k .

G o e i S o e i H o n g s o e d a b e r o e m o e r l i m a p o e i o e h l i m a t a o n , d a n d o e l o e n j a i a m e l a k o e k e n i a p o e n j a p a k e r d j a h a n d i b i l a n g a n O u w l a m , O u w p a k , H o l a m , A n h o e i , d a n S h o a t a n g , s e l a m a n j a d i l a k o e k e n d e n g e n t e r t i p d a n p a n d e , h i n g g a b e l o n s a t o e k a l i i a k e n a b e r o e r o e s a n s a m a p o l i t i e d a n p e m b e s a r . B i l a d i s a t o e t e m p a t i a m o e l a i d i t j o e r l g a k e n , l a n t a s i a b r e i i t i k e n p a k e r d j a h a n d j a h a t n j a s e m b a r i m e n g i l a n g k a n s e g a l a

(19)

b o e k t i - b o e k t i , k a m o e d i a n s a s o e d a i i j a s e m o e a b o e k i i l i n j a p , l a n t a s i a p i n d a k a i a ë n t e m p a t . O l e h k e r n a i t o e d j o e g a , d i a n t a r a g o l o n g a n k a o e m l i o k l i t n k a s i i a d j o e i o e k a n T j i o b i a n g i a m o n g , s e b a b d e n g e n m o e k a b e r s e n j o e m - s e n j o e m i a a m b i l l a e n o r a n g p o e n j a d j i w a d a n b e r i k o e t h a r t a m i l i k n j a

P a d a w a k t o e T j i o b i a n g i a m - o n g G o e i S o e i H o n g b e r o e m o e r l i m a p o t i o e h t a o n , l a n t a r a n m e r a s a k a d o - s a h a n n j a s o e d a t e r l a l o e b a n j a k , d a n d j o e g a h a s i i n j a d a r i i a p o e n j a p a k e r d j a h a n d o e r h a k a s o e d a b i s a m e - n g a s i k a t j o e k o e p a n b o e a t i a p o e n j a b e k e i p e n g h i d o e p a n d i h a r i t o e w a , d a r i A n h o e i — d i m n n a i a l a k o e k e n p a k e t d j a h a n n j a j a n g t e r k o e t o e k p a l i n g b l a k a n g — i a p i n d a k a S a n s e e , m e m b o e k a i t o e r o e m a h m a k a n W a t - p i n - t i a m d i T j i m - g o a n - k o a n . S e d a r i i t o e W a t - p i n - k o a n d i o e s a h a k e n s e l a m a n j a t i d a t a o e i r e i a k o e k e n p a k e r d j a h a n j a n g d o e r h a k a , k a t j o e a l i s a t o e k a l i i n i b e g i t o e p o e n a t a s p e r m i n t a h a n n j a I t K i e T h o j a n g s a n g a t .

I t K i e T h o t j o e m a a d a s a t o e n a m a p o j o k a n s a d j a , s e b a b p a d a s a b a n k a l i i a m e l a k o e k e n p e r a m p o k a n a t a w E p o e n p e m b o e n o e h a n , s e l a m a n j a i a s o e k a t i n g - g a l k e n s a t o e t a n d a d a r i 1 j a p d e n g e n p o e p o e r j a n g m e r o e p a k e n s e t a n g k e b o e n g a h t h o S e d e n g I t K i e T h o p o e n j a n a m a j a n g s a b e t o e l n j a O u w K o e i B o e n D a r i m a n a a s a l o e s o e i n j a o r a n g t i d a t a o e d e n g e n b e t o e i . S e b a b i a p o e n j a l a g o e b i t j a r a t i d a t e t e p , s e b e n t a r i a b i s a b i t j a r a s e p e r t i p e n d o e d o e k s e l a t a n , s a b e n t a r i a b i s a b i t j a r a s e p e r t i p e n d o e d o e k O e t a r a ; m a l a h s i a p a g o e r o e n j a d a n t e r m a s o e k p a d a t j a b a n g m a n a , t i d a a d a s a t o e o r a n g j a n g t a o e .

I t K i e T h i o m o e l a i m o e n t j o e l d i S a n s e e , k a m o e d i a n k a d e n g e r a n i a m e l a k o e k e n d j o e g a p e r a m p o k a n d i b i l a ­ n g a n H o l a m . s a h i n g g a i n i t j e r i t a d i m o e l a i , b a r o e s a d j a

(20)

— 14 ~

l i g a a t a w a a m p a t b o e l a n l a m a n j a , t a p t d e n g e n l a n f a s i a p o e n j a n a m a d j a d i b e g i t o e t e r m a s h o e r , k e r n a b r a n i d a n k a k e d j e m a n n j a ; t a p i k a l o e m a o e d i t a n g k a p s e l a m a n j a b i s a m e l o i o s k e n d i r i d e n g e n m e l o e k a i p a d a o r a n g - o r a n g j a n g m a o e m e n a n g k a p p a d a n j a , a t a w a p o e n d i b i n a s a k e n d j o e g a .

P a d a s o e a t o e h a r i I t K i e T h o d a t e n g m e n g i n e p d i W a t - p i n - t i a m , o l e h k e r n a O o e i S o e i H o n g m e m a n g a d a s a t o e p e n d j a h a t o e l o e n g , d e n g e n l a n t a s s a d j a i a b i s a k e n a l i n b e h o e a I t K i e T h o a d a s a t o e p e n d j a h a t . S a b a ^ g i m a n a b i a s a n j a , p e n d j a h a t m e r a s a s o e k a s a m a p e n ­ d j a h a t , m a k a d e n g e n m a n i s i a b l a d j a r k e n a ! p a d a i t o e

p e r a m p o k , s e k a l i p o e n m o e l a n j a It K i e T h o m e r a s a t j o e r i g a , t a p i a c h i r n j a i a o r a n g d j a d i b e r s o b a t b a c k .

T a t k a l a T i o B e n g d a n i a p o e n j a p i o s a m p e d i D j o e l a m d a l e m b i l a n g a n p r o v i d e H o l a m , I t K i e T h o s o e d a m e n d a p a t k a b a r , k e r n a i t o e w a k t o e i a d j o e s t r o e b e r a d a d i i t o e t e m p a t T a p i i t K i e T h o m e r a s a s i l o s a m a n a m a n j a H e k - h o e i - h o u w j a n g s a n g a t b e s a r d a n b a n j a k d i t a k o e t i n o l e h o r a n g - o r a n g d i k a l a n g a n i i o k l i m , d a n k a l o e s a d j a i a t o e r o e n t a n g a n d a n k e n a d i k a l a h - o l e h T i o B e n g , n i s t j a j a i a p o e n j a p a m o r d j a d i i l a n g , m a k a s a b i s a n j a i a m a o e t o e r o e n t a n g a n d e n g e n b e r ­ h a s i l d a n p e g a n g t i n g g i i a p o e n j a n a m a .

B e g i t o e l a h i a m e n g i k o e t i n d i s a p a n d j a n g d j a l a n a n d e n g e n m e n g e l a p , t a p i s e l a m a n j a i a m e n d a p a t k a n j a - t a h a n b a h o e a T i o B e n g a d a s a o r a n g j a n g s a n g a t b e r h a t i - h a t i d a n s e l a l o e b i k i n p e n d j a g a h a n k e r a % h i n g g a i a t i d a b i s a t o e r o e n t a n g a n k a l o e b o e k a n n j a d e n g e n k a k e r a s a n d a t i p a k s a h a n . S e p e r t i s o e d a d i b i ­ l a n g d i a l a s , l a n t a r a n k o e a t i r i a t i d a b i s a m e n a n g i n p a d a T i o B e n g , m a k a i a t i d a m a o e g o e n a k e n k a k e r a ­ s a n . l a m e n g o e n t i t t e r o e s s a m p e d i d e k a t t a p e l w a t e s H o l a m - S a n s e e , m e n d a p a t k a p a s t i a n j a n g i t o e r o m b o -

(21)

— 15 —

n g a n o r a n g j a n g i a k o e n t i t a k e n a m b i ! d j a l a n a e r d i s a p a n d j a n g s o e n g e i T j i m - h o , I t K i e T h o m e n d o e l o e i n m e n j e b r a n g i n s o e n g e i k o e n i n g d a n m ^ ^ n d a r a t d i d i s ­ t r i c t T j i m g o a n .

I t K i e T h o l a n t a s m i n t a b a n t o e a n n j a G o e i S o e i H o n g s o e p a j a b i s a m e r a m p a s b a r a n g - b a r a n g t a n g g o e - n g a n n j a T i o r t e n g ; t a p i T j i o - b i a n - g i a m - o n g m e r a s a d j e r i h p a d a H e k - h o e i - h o u w j a n g n a m a n j a b e g i t o e t e r m a s h o e r d a n d i t a k o e t i n b a n j a k o r a n g , t a p i a c h i r n j a i a k e n a d j o e g a d i b o e d j o e k , s e b a b I t K i e T b o d j a n d j i - k e n b a g i d o e w a h a s i l n j a i t o e p e r a m p o k a n . B e g i t o e i a l i G o e i S o e i H o n g b e r d a j a s a b i s a n j a s o e p a j a T i o B e n g d a n k a w a n - k a w a n n j a m e n g i n e p d a i e m i a p o e n j a h o t e l . O l e h k e r n a m e m a n g d j o e g a i a p o e n j a h o t e l j a n g p a l i n g b e s a r d a n p a l i n g b a e k s o e d a t e n t o e s a d j a d e n g e n g a m p a n g T i o B e n g t e r t a r i k b o e w a t m e n g i n e p d i W a t - p i n - t i a m .

K a b e t o e l a n s e k a l i O n g B a n K i m p e s e n s a t o e m e d j a m a k a n a n d a n m i n o e m a n , l a l o e G o e i S o e i H o n g t j a m p o e r i n i a p o e n j a o b a t p o e l e s — t j o e i - m a - y o k a d a l e m a r a k d a n d j o e g a b e b r a p a r o e p a m a k a n a n . M a l a h b l a k a n g a n l a n t a r a n m e l i a t T i o n g B e n g t i d a m a o e m i n o e m a r a k s a m a s e k a l i , l a n t a r a n k o e w a t i r i t o e t o e k a n g p o p i o t i d a d j a t o p o e l e s d a l e m a e r t h e e j a n g m e d o k . K a s o e d a h a n n j a , b o e k a n s a d j a O n g B a n K i m d a n i t o e a n e m p e n g g a w e d j a d i d j a t o p o e l e s , m a l a h T i o B e n g j a n g t e r l i t i d a n s e n a n t i a s a b e r h a t i - h a t i d j o e g a t e r k e n a p e n g a r o e n j a i t o e o b a t .

I t K i e T h o d a n G o e i S o e i H o n g l a n t a s m e n g o r e k d j e n d e l a d e n g e n m a r i k a p o e n j a g o l o k , d a n d a l e m s e d i k i t s a ' a t k a m o e d i a n i a o r a n g s o e d a b e r a d a d i d a l e m i t o e k a m a r b e s a r . L e b i h d o e l o e i a o r a n g p e r g i r i n g k o e s k a k i t a n g a n n j a T i o B e n g d e n g e n b e b r a p a t a m b a n g b a s a , k a m o e d i a n r i n g k o e s d j o e g a i t o e a n e m

(22)

— 1 6 ~

p e n g g a w e H o S i n P i o k i o k O n g B a n K i m d a n a m p a t , p e n g g a w e n j a . K a i o e m e n o e r o e t I t K i e T h o p o e n j a p i k i r a n , l a m a o e l a n t a s D o e n o e h m a t i s a d j a p a d a T i o B e n g ; t a p i O o e i S o e i H o n g j a n g m o e s t i m e n a n g g o e n g t a n g g o e n g a n l a n t a r a n i t o e p e r k a r a t e r d j a d i d a l e m i a p o e n j a r o e m a h b e r k e r a s m e n j e g a d a n m i n t a s o e p a j a i t o e k o n t j e s o e k a b e r s a b a r .

L e b i h d o e l o e i a o r a n g g o n d o l p e r g i i t o e t i g a p e t i j a n g t e r i s i o e w a n g p e r a k , k a m o e d i a n s i n g k i r k e n d j o e g a i t o e s o e t r a - s o e t r a , h i n g g a d a l e m i t o e k a m a r s a m a s e k a l i d j a d i b r e s i h .

S e k a r a n g a p a k i t a m o e s t i b i k i n s a m a i n i a n d j i n g - a n d j i n g ? " m e n a n j a I t K i e T h o p a d a O o e i S o e i H o n g , k o e t i k a i a o r a n g s o e d a s i n g k i r k e n i t o e s e m o e w a b a r a n g - b a r a n g k a s o e a t o e g o e d a n g d i d a l e m t a n a h .

„ D a r i s a t a d i a n a k o e s o e d a p i k i r k e n i n i h a l , " s a o e t O o e i S o e i H o n g , , , t i d a a d a l a e n d j a l a n j a n g l e b i h b a e k d a r i p a d a a n j o e t k e n i a o r a n g k a d a l e m s o e n g e i T j i m - h o . A k o e a d a p o e n j a s a t o e p r a o e j a n g b i a s a s o e k a d i g o e n a k e n b o e a t m e n g a n k o e t b i r a n g - b a r a n g , k i t a b o l e h b a w a i n i o r a n g - o r a n g d a l e m i t o e p r a o e , n a n t i p a d a s a s o e d a n j a s a m p e d i t e n g a h s o e n g e i , k i t a b o e k a i n t a m b a n g n j a d a n s a t o e p e r s a t o e d i t j e m p l o e n g i n k a d a l e m a e r , d e n g e n b a g i t o e , o r a n g a k e n k i r a k e n i a o r a n g k a t j e m p l o e n g d a n k a l e l a p m a t i d i d a l e m a e r l a n t a r a n k a t j i l a k a h a n , h i n g g a k i t a b i s a t e r b e b a s s a m a s e k a l i d a r i t o e d o e h a n d j e l e k . "

„ O h , O o e i t o a k o ! k a o e i n i s a s p a n g g o e n j a s a n g e t p i n t a r , " k a t a I t K i e T h o d î n g e n m e r a s a k a g o e m , a k o e s a t o e d j o e , , s a ' a n t e r o n j a s a m a k a o e p o e n j a d a j a o e p a j a i t o e . "

O o e i S o e i H o n g l a n t a s p a n g g i l i a p a e n j a b î b r a p a o r a n g k a p e r t j a j a h a n d a n s o e r o ^ s e d i a k e n i t o e p r a o e j a n g p e r l o e . A c h i r n j a i a b e r k a t a : , , N a n t i k a l o a s o e d a

(23)

— 17 —

s o . ^ d d d j a m s a b ï l a s m a l e m , s e m o e a t e t a m o e d a l e m i n i h o t e l s o e d a p a d a t i d o e r , k a o e o r a n g b o l e h g o t o n g i n i d o e a b e l a s o r a n g k a l o e w a r d a r i s i n i d e n g e n d i - b o e n g k o e s s a m a t i k e r , d a n m o e s t i t e r o e s d i a n g k o e t k a d a l e m i t o e p r a o e , m e n o e n g g o e s a m p e a k o e d a t e n g . "

îi: * *

D i p i n g g i r n j a s o e n g e i T j i m - h o k a l i a t a n a d a a m p a t a t a w a l i m a o r a n g j a n g l a g i r e p o t m e n g a n k o e t i n g o e l o e n g a n - g o e l o e n g a n t i k e r j a n g s a n g e t b e s a r k a a t a s s a t o e p r a o e b a r a n g j a n g l a g i b e r l a b o e d i s i t o e . S e m o e a o r a n g b a k e r d j a d e n g e n t i d a b e r k a t a - k a t a , h i n g g a i t o e w a k t o e t j o e m a k a d e n g e r a n s a d j j s o e w a r a - n j a a e r j a n g m e n d a m p a r p r a o e d a n s o e w a r a n j a b i n a t a n g - b i n a t a n g k e t j i l j a n g s o e k a b e r b o e n j i d i w a k t o e m a l e m . I t o e m a l e m s e k a l i p o e n t i d a a d a s i n a r n j a r e m b o e i a i i , t a p i l a n g i t a d a s a n g e t b r e s i h , h i n g g a s i n a r n j a b i n t a n g - b i n t a n g j a n g k e t a p k e t i p m e n g a s i p a n e r a n g a n j a n g s o e r e m d a n r e m e n g - r e m e n g .

D a r i s a b e l a h o e t a r a i t o e w a k t o e k a l i a t a n a d a m e n - d a t e n g i n d o e a o r a n g d e n g e n g e r a k a n j a n g t j e p a t n j a t i d a b e r b e d a s a b a g i d j o e g a s a p a s a n g b o e r o e n g t e r b a n g . K o e t i k a i t o e o r a n g - o r a n g j a n g b a k e r d j a d j o e s t r o e m e n g a n g k o e t i n g o e l o e n g a n t i k e r j a n g p a l i n g a c h i r , s a l a - s a t o e d i a n t a r a n j a d a p e t l i a t p a d a i t o e d o e a o r a n g j a n g l a g i m e n d a t e n g i n d a r i s a b e l a h o e t a r a .

„ N a h , ' t o e ' p a d i a n j a t a o y a s o e d a d a t a n g s a m a i t o e O r a n g s h e O u w , " k a t a i a p a d a k a v v a n - k a w a n n j a .

, , S t ! d j a n g a n b a n j a k b i t j a r a , " k a t a s a o r a n g l a e n .

„ T o a y a p e s e n k i t a t i d a b o l e h b i t j a r a s a m a s e k a l i . "

T i d a a n t a r a l a m a k a m o e d i a n i t o e d o e w a o r a n g s o e d a s a m p e k a p i n g g i r n j a i t o e s o e n g e i . D o e a - d o e a n j a î T i e n g a w a s i n k a d j o e r o e s a n p r a o e d e n g e n s o r o t m a t a j a n g s a n g e t m e m p e r h a t i k e n .

(24)

— 18 —

„ S o e d a b e r e s s e m o e w a n j a ? " m e n a n j a s a t o e d i a n t a r a n j a j a r i g b e r o e m o e r l e b i h t o e w a .

„ S o e d a , t o a y a , " d j a w a b s a t o e d i a n t a r a i t o e o r a n g - o r a n g j a n g m e n g a n g k o e t i n i t o e g o e i o e n g a n - g o e - l o e n g a n t i k e r .

„ N a h , k a i o e b e g i t o e , h i a n t e e , " k a t a l a g i i t o e o r a n g j a n g t o e w a h a n p a d a k a w a n n j a , „ s e k a r a n g d j o e g a k i t a b o l e h l a n t a s b r a n g k a t . S e b a b b o e w a t s a m p e k a T j i p - l i o e t a n , d i m a n a a e r n j a i n i s o e n g e i s a n g e t d e r e s , s e d i k i t n j a m o e s t i m e m a k a n t e m p o s a t o e d j a m l e b i h , s e d e n g d i w a k t o e b a l i k n j a d j i k a d a p e t a n g i n d o e w a d j a m , d j i k a t i d a , s e d i k i t n j a m o e s t i d o e w a d j a m s a t e n g a h , k e r n a k i t a m o e s t i m e l a w a n a l i r a n n j a a e r . "

„ W a h , k a l o e b e g i t o e d j a n g a n - d j a n g a n k i t a a k e n b a l i k p o e l a n g k a s i a n g a n , " k a t a k a w a n n j a j a n g d i s e b o e t h i a n t e e , „ s e b a b s e k a r a n g s o e d a a m p i r d j a m d o e w a b e - l a s . M a r i l a h k i t a b e k e r d j a l e k a s . "

T i d a l a m a k a m o e d i a n i t o e p r a o e s o e d a d i g a j o e o l e h a n e m p e n g g a j o e d a n d j o e g a d i p a s a n g l a j a r , k e r n a k a b e t o e l a n m e n d a p a t a n g i n j a n g m e n i o e p k a d e p a n . I t o e d o e w a o r a n g j a n g d a t e n g p a l i n g b l a k a n g b o e k a n l a e n d a r i O o e i S o e i H o n g d a n I t K i e T h o O u w K o e l B o e n .

„ M e n g a p a t o a k o m a o e l e l a p k e n i n i o r a n g - o r a n g d i T j i p - l i o e - t a n ? " m e n a n j a j a n g t e r s e b o e t b l a k a n g a n

p a d a k a w a n n j a .

„ S e b a b k a l o e d i l e l a p k e n d i s i n i , a k o e k o e w a t i r i a o r a n g t i d a m a t i , k e r n a a e r n j a t i d a d e r e s , s a l a e n n j a i t o e d j o e g a t e r l a l o e d e k e t s a m a a k o e p o e n j a r o e m a h . . . "

„ A c h , s e k a r a n g a k o e m e n g a r t i , s e b a b t o a k o t i d a m e n d a p e t t o e d o e h a n d j e l e k , " m e m o t o n g I t K i e T h o .

„ J a , b e t o e l ; t a p i a d a l a g i s a t o e s e b a b j a n g p e n t i n g , d i s a n a a k o e t i d a b e g i t o e t e r e n a l s e p e r t i d i s i n i , m a k a

(25)

_ 19 —

k a l o e s a m p e k e p e r g o k a n o r a n g , a k o e t i d a k o e w a t i r

d i k e n a l i n o r a n g . " , . , . . . .

K a o e s e l a m a n j a b e k e r d j a d e n g e n h a t i h a t i s e k a l i t o a k o , " k a t a O u w K o e i B o e n .

O o e i S o e i H o n g t e r t a w a s e b a g i d j o e g a s o e w a r a - n j a b o e r o e n g t j o e l i k t j o e l i k .

„ K a l o e a k o e t i d a s e n a n t i a s a b e r h a t i - l i a t i , m a s a t a h a k o e b i s a t i n g g a l s l a m a t s a m p e i n i h a r i ! " k a t a i a d e n g e n s o e w a r a b a n g g a .

B e g i t o e l a h i a o r a n g o m o n g - o m o n g d e n g e n a s i k , h i n g g a t i d a m e r a s a l a g i s o e d a s a m p e d i d e k e t T j i p - l i o e - t a n . G o e i S o e i H o n g b e r b a n g k i t d a r i i a p o e j n a t e m p a t d o e d o e k d a n m a m e r e n t a h .

„ T o e r o e n k e n l a j a r ! " k a t a i a . „ K a m o e d i a n p e r t a - h a n ' k e n k a o e o r a n g p o e n j a p e n ^ g a j o e s o e p a j a d j a l a n - n j a p r a o e d j a d i p e r l a h a n . D i d e k e t t e m p a t j a n g a e r n j a d e r e s , k i r - k i r a t e r p i s a l i m a p o e l o e h k a k i d j a o e n j a , m o e s ' t ! t a h a n i n i p r a o e d j a n g a n s a m p e t e r b a w a o l e h a l i r a n n j a a e r k a i t o e t e m p a t j a n g d e r e s , s e b a b b o e a t b a l i k i n l a g i k a s i n i a k e n m e m a k a n t e m p o t e r j a l o e l a m a h i n g g a a c h i r n j a k i t a a k e n d j a d i k a s i a n g a n . "

I t o e s e m o e a p r e n t a h d i l a k o e k e n d e n g e n b e t o e l . i S e p a n d j a n g i t o e w a k t o e G o e i S o e i H o n g p r e k s a i t o e g o e i o e n g a n - g o e l o e n g a n t i k e r j a n g s a m a s e k a l i b e r - d j o e m b l a a m p a t , k e r n a s a b a n g o e l o e n g n j a a d a t e r g o e - l o e n g t i g a o r a n g . A c h i r n j a G o e i S o e i H o n g d e n g e n t e r b a n t o e o l e h I t K i e T h o b o e k a k e n s a t o e a n t a r a n j a , j a n g t e r n j a t a a d a t e r i s i T i o B e n g b e r s a m a i a p o e n j a d o e w a p e n g g a w e . P a l i n g d o e l o e T i o B e n g p o e n j a t a l i r i n g k o e s a n d i i e p a s k e n , k a m o e d i a n d e n g e n p e r l a h a n d i t j e m p l o e n g k e n k a d a l e m s o e n g e i o l e h i t o e d ( . e w a p e n d j a h a t . B l a k a n g a n i t o e d o e a p e n g g a w e p o e n d a p e t g i l i r a n d i s o e r o e „ m a n d i " k a d a l e m a e r n j a i t o e s o e n g e i

j a n g d i n g i n .

(26)

- 20 —

O o e i S o e i H o n g d a n I t K i e T h o b e k e r d j a d e i i g e n t j e p e t s e k a l i , h i n g g a a c h i r r j a t j o e m a t i n g g a l s a t o e g o e l o e n g a n l a g i j a n g b e i o n d i t j e m p l o e n g k e i ; , d a n i t o e l a h d e n g e n s e t j a r a k a h e t o e i a n a d a O n g B a n K i m b e r s a m a i a p o e n j a d o e a p e n g g a w e . M e n d a d a k k a d e - n g e r a n d a r i s a b e i a h i l i r a d a s o e w a r a n j a p e n g g a j o e - p e n g g a j o e j a n g m e m o e k o e l a e r , b e r b a r e n g d e n g e n i t o e k a d e n g e r a n d j o e g a s o e w a r a n j a k a m o e d i j a n g b e r g e o t - g e o t a n .

„ L e k a s ! t j e m p l o e n g i n s a d j a t i g a - t i g a n j a d e n g e n s a t o e k a l i i e m p a r , " k a t a G o e i S o e i H o n g .

I t K i e T h o l a n t a s t o e m p o e k i t o e t i g a o r a n g j a n g b e r a d a d a l e m k a a d a h a n s e p e r t i m a t i , k a m o e d i a i i b e r ­ s a m a O o e i S o e i H o n g l a n g m e m e g a n g i n b a g i a n k a k i - k a k i n j a , d a n i a m e m e g a n g i n b a g i a n p o e n d a k n j a , l e m p a r k e n i t o e t i g a o r a n g k a d a l e m s o e n g e i . S a t o e k a l i i n i l a n t a r a n s a t o e k a l i I e m p a r t i g a o r a n g , s o e a r a a e r j a n g b e r g e d j e b o e r a n a d a l e b i h k e r a s d a r i s e m o e a j a n g t e r d j a d i d o e l o e a n .

„ H a j o , l e k a s p o e t e r k e n i n i p r a o e ! " m a m e r e n t a h ü o e i S o e i H o n g , j a n g a m b i l d j o e g a s a t o e p e n g g a j o e b o e a t m e m b a n t o e i n p a d a o r a n g - o r a n g n j a , d a n d i t o e - r o e t o l e h I t K i e T h o .

D a l e m s e d i k i t s a ' a t s a d j a i t o e p r a o e s o e d a d i p o e t e r i n k a p a l a n j a m e n g o e d j o e r b a l i k k a d j o e r o e s a n d i s t r i c t T j i n i g o a n , k a m o e d i a n d e n g e n b e r b a r e n g i a o r a n g k a s i k e r d j a m a r i k a p o e n j a p e n g g a j o e . S a s o e a t o e g a j o e h a n a d a b e g i t o e t e t a p d a n a n t a p , m a k a d a l e m s e d i k i t s a ' a t s e d j a i t o e p r a o e s o e d a t e r p i s a d j a o e d a r i b i l a n g a n T j i p - I i o e - t a n . , B l a k a n g £ n d e n g e n t e r b a n t o e o l e h l a j a r j a n g m a r i k a p a s a n g k e n , k i r a - k i r a d j a m a m p a t p a g i i t o e k a w a n a n p e n d j a h a t s o e d a b i s a b a l i k p o e l a n g k a p e - l a b o e a n d i d e k a t d i s t r i c t T j i m g o a n . O o e i S o e i H o n g d a n I t K i e T h o d e n g e n t e r s i p o e - s i p o e m e n d a r a t d a n

(27)

— 21 —

b a l i k p o e l a n g k a h o t e l ; t a p i l a n t a r a n s o e d a p a g i ,

• t e r p a k s a i a o r a n g m a s o e k d e n g e n m e n g a m b i l d j a l a n a t a s g e n t e r g

i l l .

K A T O E L O E N O A N D E N G E N T I D A T E R D O E G A .

— o —

T a t k a l a T i c B e n g j a n g p a l i n g d o e i o e d i t j e b o e r k e n k a d a l e m a e r , l a n t a r a n i a j a n g p a l i n g s e d i k i t t ç r k e n a p e n g a r o e h n j a i t o e t j o e i - m a - y o , b a r o e s a d j a i a t e n g g e ­ l a m k a d a l e m a e r , l a n t a s s a d j a i a d j a d i m e n d o e s i n l a n t a r a n t e r k e n a h a w a d i n g i n . B e r m o e l a l a n t a r a n k a g e t i a d j a d i g e l a b a k a n d a n k e n a t e l e n a e r s o e n g e i b e b r a p a k a l i ; a p i l a n t a r a n p a d a w a k t o e i a m a o e d j a t o p o e l e s l e b i h d o e i o e s o e d a m e n j a n g k a d j e l e k , l a n t a s s a d j a i a m e n g a r t i b a h o e a d i r i n j a b e r a d a d i d a l e m b a h a j a . I a m e n a h a n n a p a s d a n b e r l a k o e s a b a r , k a m o e d i a n b e r - d a j a b o e a t t i m b o e l k a a t a s m o e k a a e r . l a b i s a d j o e g a t i m b o e l k a m o e k a a e r , t a p i i a p o e n j a p i k i r a n m a s i s a ; p a r o b o e r e m , h i n g g a i a t i d a t a o e d i r i n j a b e r a d a d i m a n a . O l e h k e r n a i a m a s i l e m a s d a n k e p a l a p o e s i n g , i a b i a r k e n d i r i n j a m e n g a m b a n g d a n a n j o e t t e r b a w a a l i r a n n j a a e r . A c h i r n j a a n g i n p a g i b i k i n i a p o e n j a o t a k d j a d i s e g e r , h i n g g a i a m o e l a i b i s a t a o e j a n g i a d j o e s t r o e a n j o e t d i s o e n g e i T j i m h o j a n g i a s e r i n g l i w a t i n d a n k e n a l b a e k k e a d a h a n d i k a d o e a t e p i n j a .

I a d j a d i i n g e t d j o e g a a s a l n j a i a b e r a d a d i d a l e m h o t e l W a t p i n - t i a m d i b i l a n g a n d i s t r i c t T j i m - g o a n , d a r i s i t o e i a m o e l a i i n g e t s e m o e a p e r k a r a , O n g B a n K i m j a n g m a b o k , i a p o e n j a a n e m p e n g g a w e b e g i t o e p o e n a m p a t p e n g g a w e n j a i t o e s o e d a g a r S a n s e e ,

(28)

— 22 —

s e m o e a n j a d j a d i b e g i t o e l e s o e d a n d j a t o p o e l e s d e n g e n t j e p a t , b e g i t o e p o e n i a s e n d i r i j a i i g s a m a s e k a l i ' t i d a m i n o e m a r a k . T i d a b i s a s a l a h l a g i t e n t o e i t o e h o t e l a d a s a t o e h o t e l i t e m — h o t e l j a n g d i b o e k a o l e b p e n d j a h a t , j a n g s o e k a m e n j i l a k a k e n t e t a m o e t e t a m o e n j a b o e a t d i r a m p a s b a r a n g m i l i k n j a .

B e r p i k i r s a m p e d i s i n i , l a n t a s s a d j a T i o B e n g d j a d s s e n g i t s e k a l i , b e r d a j a b a l i k i n b a d a n n j a b o e a t b e r n a n g k a p i n g g i r ; t a p i a p a m a o e d j o e s t r o e p a d a i t o e w a k t o e i a t e r s e d o t o l e h a l i r a n a e r j a n g s a n g e t d s r e s , p a d a s a b e i o n n j a i a b i s a b e r b o e a t s a t o e a p a , i a p o e n j a b a d a n l e b i h s i a n g s o e d a t e r b a w a a i i j o e t o l e h i t o e a e r d e r e s , s e k a l i p o e n i a b e r n a n g s a k o e w a t - k o e w a t n j a , t o c h i a t i d a b i s a l a w a n a l i r a n n j a i t o e a e r j a n g s a n g e t d e r e s . A p a p o e l a i t o e w a k t o e i a r a s a k e n b a d a n n j a m a s » l e l a h — d i s e b a b k e n o l e h p e n g a r o e h n j a m a - t j o e i - y o , j a n g s e k a l i p o e n s o e d a t e r s e d a r d a r i m a b o k n j a , t o c h t i d a o e r o e n g m e m o i k i n s a K o e d j o e r b a d a n d j a d i l e m a s — k a l o e i a t e r o e s b e r d e g i n g a n b o e a t b e r n a n g l a g i k a a t a s , a c h i r n j a i a b i s a W a l e l a p l a n t a r a n k a ' a b i s a n t e n a g a . M a k a i a b i a r k e n b a d a n n j a t e r b a w a o l e h a l i r a n ­ n j a a e r d e r e s , k a m o e d i a n i a m a o e m e n f j a r i k o e t i k a b o e a t m i n g g i r k a b a g i a n a e r n j a i t o e s o e n g e i j a n g t i d a t e r i a l o e d e r e s , d a n a c h i r n j a m e n d a r a t .

L a m a d j o e g a i a t e r b a w a o l e h a l i r a n n j a i t o e a e r d e r e s , d a n k o e t i k a r a s a k e n d j a l a n n j a a e r t i d a b e g i t o e d e r e s l a g i , l a n t a s s a d j a i a m o e l a i l : ) e r n a n g k a p i n g g i r , t e r n j a f a d i i t o e p i n g g i r a n a d a s a t o e t e l o e k , d i m a n a a d a s a t o e p r a o e b e s a r j a n g l a g i b e r l a b o e . M e l i a t i t o e p r a o e m e n d a d a k a n T i o B e n g d j a d i s e g e r d a n b e r - s o e m a n g a t , d e n g e n b e b r a p a g e r a k a n k a k i t a n g a n j a n g

k e r a s i a s o e d a b i s a m a s o e k k a i t o e t e l o e k , d a n b e b r a p a k a l i l a g i i a s o e d a b e r a d a d i p i n g g i r n j a i t o e p r a o e b e s a r .

„ T o e l o e n g ! t o e l o e i i g ! " b e r s e r o e h i a .

(29)

D a l e m s e d i k i t s a ' a t s a d j a k a l i a t a n a d a b e b r a p a e r a n g j a n g o e d j o e k r o e p a t i j a d i a t a s i t o e p r a o e s e m b a r i ï j e l i n g o e k a n m e l i a t k a s e g a l a d j o e r o e s a n .

„ T o e l o e n g ! t o e i o e n g ! b e r s e r o e h l a g i T i o B e n g , l ' t o e b e b r a p a o r a n g l a n t a s m e m b o e r o e k a i t o e d j o e r o e s a n d i m a n a f i o B e n g l a g i p e g a n g a n p a d a p i n g g i r n j a p r a o e . A c h i r n j a T i o B e n g s o e d a d i a n g k a t k a a t a s i t o e p r a o e b e s a r . D e n g e n r i n g k e s i a I j e r i t a k e n a p a j a n g s o e d a t e r d j a d i a t a s i a p o e n j a d i r i , d a n d e n g e n b e r d a s a r s a m a k e a d a ' a n p e r k a r a , i a m e n d o e g a b a h o e -

\ v a d i r i n j a t e l a h d i t j e m p l o e n g k a d a l e m a e r t i d a t e r l a i o e

• d j a o e d a r i i t o e T j i p - l i o e - t a i i , b e g i t o e p o e n i a p o e n j a k a w a n - k a w a n j a n g l a e n n j a , m a k a i a m i n t a s o e p a j a i t o e p r a o e s o e k a b r a n g k a t m e m b e r i p e r t o e l o e n g a n p a d a i a p o e n j a k a w a n - k a w a n j a n g l a e n n j a d i s a b e l a h b a w a h n j a i t o e a l i r a n a e r j a n g d e r e s .

I t o e p r a o e b e s a r a d a m o e w a t s a t o e s o e d a g a r t h e e j a ' i g d j o e g a m a o e a n g k o e t b ó r a n g d a g a n g a n n j a k a T h a y g o a n , d a n s o e d a t e n t o e s a d j a i d a m e m b a w a b e b r a p a t o e k a n g p o p i o b o e w a t m e l i n d o e n g i n i a p o e n j a b a r a n g - b a r a n g , d a n i t o e t o e k a n g - t o e k a n g p o p i o k o e t i k a T n e n d e t i g e r a d a b e b r a p a k a w a n s a d j a b a t n j a j a n g

^ e n d a p e t s o e s a , t e r l e b i h l a g i s a t o e d i a n t a r a n j a a d a H e k - h o e i h c u w T i o B e n g , s o e d a t e n t o e s e k a l i i a o r a n g ' T i o e s t i m e m b e r i p e r t o e l o e n g a n . L a l o e i a o r a n g d a m i k e n i t o e o e r o e s a n s a m a i t o e s o e d a g a r t h e e , t a p i i a i t o e

^ j o e m a s a t o e d j o e s a d j a b o e a t m e n o e l o e n g i n o r a n g , t a p i s a m a s e k a l i t i d a s a t o e d j o e b o e w a t b e r t e m p o e r s a r n a k a w a n a n p e n d j a h a t . B e g i t o e i a h i t o e p r a o e l a n t a s d i d j a l a n k e n d e n g e n m e m a s a n g l a j a r d i b a n t o e d j o e g a d e n g e n d o r o n g a n n j a g a l a - g a l a b a m b o e p a n d j a n g , s e d e n g d i k i r i d a n k a n a n n j a i t o e p r a o e a d a d i p a s a n g i n ' t i j a r i n g d j a r i n g b o e w a t m e n o e l o e n g i n p a d a l a e n - l a e n

Referenties

GERELATEERDE DOCUMENTEN

Para pengarang telah menemukan berbagai persoalan kemanusiaan dalam masyarakat urban, khususnya yang dekat dengan kehidupan mereka, dan menghadirkannya dalam karya sastra..

De in het tweede decennium van deze eeuw ingezette vervanging door bank-, assurantie- en handelskantoren heeft zich in de huidige Kali Besar bebouwing tot voor kort bestendigd.. Van

issues received attention: activities preceding educa= tional system planning, requirements of educational sys= tern planning and essential elements of educational

A structured, standardised questionnaire will be devised and submitted to governing body chairmen and school principals of secondary schools in order to

recommendations relating to the governing body of the state-aided school and its knowledge, understanding and interpretation of its legal responsibility, will be

Principals and senior staff (H.O.D) and class teachers should work hand' in glove with the mentor teachers in helping the beginner teachers with all four basic

The tempo of the German retreat, coupled with broadcasts from Moscow urging the Poles to revolt, left the impression of impending Russian assistance in the event of an

These SAAF squadrons participated in probably the most hazardous operation undertaken by the SAAF during the war when they undertook dropping supplies to partisans