drijvende
waterweegbree
in Limburg
drijvende waterweegbree
(Luronium natans)Europees beschermde soort (Habitatrichtlijn)
6-jaarlijkse rapportering over verspreiding en kwaliteit extra gegevens verzameld om ecologie te begrijpen
• genetische diversiteit
• standplaats: vegetatie + waterlaag + bodem
• landgebruik
• connectiviteit
onderzoek uitgevoerd in heel Vlaanderen
• Limburg: 12 (meta)populaties
• Antwerpen: 10 (meta)populaties
2007-2012
ver
sp
kwaliteit Limburgse populaties
toestand populatie • oppervlakte • aantal • reproductie (bloei/vruchten) habitatkwaliteit • zuurtegraad • schaduw • pioniersomstandigheden dynamische of verstorende processen
sliblaag
• successie: hoger opgroeiende soorten dan LN
• doorzicht waterkolom
• eutrofiëring
• verzuring
• invasieve exoten
meer dan helft <5 m² of <100 rozetten
toestand populatie
• oppervlakte < 1m²
• 1-10 rozetten
• geen bloei of vruchten
habitatkwaliteit
• zuurtegraad
• geen schaduw
• pioniersomstandigheden
geen dynamische of verstorende processen
20 cm slib
• successie: > ¾ hoger opgroeiende soorten
• ‘bodemzicht’
• > 30% eutrofiëringsindicatoren (draadwier, mannagras, pitrus, lisdodde)
• > 10% verzuringsindicatoren (vensikkelmos, knolrus, veenmos)
• geen invasieve exoten
toestand populatie • oppervlakte ± 100m² • > 1000 rozetten • bloei aanwezig habitatkwaliteit • zuurtegraad • geen schaduw • pioniersomstandigheden
dynamische of verstorende processen
sliblaag
• successie: hoger opgroeiende soorten dan LN
reproductie en dispersie
klonaal
genetica
meestal 1 dominante kloon per populatie
• vegetatieve voortplanting: belangrijk
• meerdere klonen kunnen door elkaar groeien
lage genetische diversiteit
vegetatief generatief
aandeel vegetatieve reproductie verschilt tussen populaties
grote populaties: grootste genetische diversiteit
ondersteuning criterium voor kwaliteitsbeoordeling
www.plantillustrations.org
gene
tic
a
Dauteweyers Doodsgeleeg (Kolberg)
genetische verwantschap tussen populaties
nabije populaties, hydrologisch verbonden
• meestal nauw verwant; metapopulaties
• maar geen garantie
ook verwantschap op lange afstanden door dispersie van klonen of zaden
gene
tic
pionierssoort
weinig competitieve soort
TN TP st and p la atsk enm erk en
standplaatskenmerken
optimale omstandigheden voor Luronium (Szmeja & Bazydlo 2005)
meeste water- en bodemkenmerken: weinig verschil tussen 3 klassen van aanwezigheid
besluit
b
esluit
verspreiding
• Limburg bevat belangrijke populaties
toestand Limburgse populaties
• veel kleine populaties
• successie belangrijke oorzaak van achteruitgang
genetisch onderzoek
• vegetatieve + generatieve voortplanting • belang van metapopulaties
• belang van zaadbank
standplaatskenmerken
• voornamelijk dynamische processen van belang voor het
creëren van geschikt habitat
• niet opgewassen tegen concurrentiekrachtige soorten • water- en bodemkenmerken minder bepalend, hoewel
dank aan: Bert Berten, Lily Gora, veldmedewerkers, alle
waarnemers, plantenwerkgroepen, beheerders, …
verdere lezen?
• Cox K., Leyssen A., Mergeay J., Ronse A., Packet J., Denys L. (2014)
Genetic assessment of Luronium natans in lower Belgium. Analysis of population connectivity in an aquatic perennial. Rapport Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek INBO 2014
(5021339), Brussel. (te downloaden via
https://www.inbo.be/nl/publicatie/genetic-assessment-emluronium-natansem-lower-belgium)
• Ronse A., Leyssen A., Denys L., Packet J. (geaccepteerd). Past and
present distribution of the rare aquatic plant Luronium natans (Alismataceae) in Belgium. Plant Ecology and Evolution.
• Leyssen A., Denys L., Packet J. & Ronse A. (in voorbereiding).
Standplaatskarakteristieken van drijvende waterweegbree
(Luronium natans) in Vlaanderen. Rapport van het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek, Brussel.
waarnemingen: mogen nog steeds doorgeven worden:
an.leyssen@inbo.be; www.waarnemingen.be of
