VU Research Portal
Tussen beroep en roeping
Taken, A.T.J.M.
2019
document version
Publisher's PDF, also known as Version of record
Link to publication in VU Research Portal
citation for published version (APA)
Taken, A. T. J. M. (2019). Tussen beroep en roeping: De academie in het spanningsveld van kunstpraktijk en
staat.
General rights
Copyright and moral rights for the publications made accessible in the public portal are retained by the authors and/or other copyright owners and it is a condition of accessing publications that users recognise and abide by the legal requirements associated with these rights. • Users may download and print one copy of any publication from the public portal for the purpose of private study or research. • You may not further distribute the material or use it for any profit-making activity or commercial gain
• You may freely distribute the URL identifying the publication in the public portal ? Take down policy
If you believe that this document breaches copyright please contact us providing details, and we will remove access to the work immediately and investigate your claim.
E-mail address:
vuresearchportal.ub@vu.nl
Inhoudsopgave
Woord vooraf 13
Inleiding 15 1. De academie tussen Renaissance en Romantiek 29
1.1 De eerste kunstacademie en de rol van de staat 29 1.2 Staat, kerk en mecenaat 34 1.3 Alberti en Leonardo: de kunstenaar als wetenschapper 40 1.4 De dubbele doelstelling van de academie 43 1.5 Italië en Nederland: studio-academies en tekenklassen 48 1.6 De Académie Royale van Parijs 51 1.7 Het belang van theorie 55 1.8 De eerste stappen van imitatie naar verbeelding 60 1.9 Nieuwe functies voor de staat 65 1.10 Conclusie 72
2. De romantische revolte en de academie 77
2.1 De academie onder vuur 77 2.2 Tegen regeldwang en universalisme 82 2.3 De geboorte van de romantische revolte 85 2.4 Over verbeelding en esthetische ervaring 90 2.5 Schiller en de esthetische opvoeding 94 2.6 Kernbegrippen van de romantische kunstopvatting. 99 2.6.1 Autonomie 102 2.6.2 Expressie 104 2.6.3 Verbeelding 106 2.6.4 Genie 107 2.6.5 Ironie 108 2.7. Conclusie 110
3. De academie tussen romantiek en markt 117
3.1 De veranderde maatschappelijke positie van de kunstenaar 117 3.2 De koning, de filosoof en de kunstacademie van München 122 3.3 Groepsvorming als remedie tegen sociaal isolement 125 3.4 De Nazareners 127 3.5 Frankrijk: de École des Beaux-Arts en de Romantiek 132 3.6 Nederland: de klant is koning 139 3.7 Engeland: van romantiek tot Arts and Crafts 147 3.8 Conclusie 155
4. De moderniteitscrisis en het Bauhaus 161
4.2 De kunstpolitiek van het keizerrijk 164 4.3 De kunstenaars in het proces van maatschappelijke omwenteling 168 4.4 Hervormingsinitiatieven in het kunstonderwijs 173 4.5 Het Bauhaus: tussen Kultur en Zivilisation 179 4.6 De kunstenaars aan het Bauhaus 184 4.7 Interne conflicten en politieke tegenwerking 188 4.8 Het Bauhaus in Dessau 194 4.9 Het belang van het Bauhausexperiment 199 4.10 Navolging van het Bauhaus 201 4.11 Conclusie 208
5. Cultuurbeleid en kunstonderwijs in Nederland 215
5.1 Een bijzonder status voor het kunstonderwijs? 215 5.2 De Nederlandse beeldende kunst tot 1940 219 5.3 De wet op het kunstnijverheidsonderwijs 223 5.4 De Bauhausinvloed in Nederland:
De Nieuwe Kunstschool en het IvKNO 227
5.5 Ingrijpende veranderingen na 1945 229 5.6 De legitimeringsparadox van het kunstbeleid 233 5.7 De bijzondere aard van het kunstonderwijs 236 5.8 Het einde van het spreidingsidee 242 5.9 Herstructurering van het kunstonderwijs 245 5.10 Kunstonderwijs en creatieve industrie 250 5.11 Conclusie 253
6. Eindbalans. Het creativiteitsdispositief in kunstpraktijk,
overheidsbeleid en kunstonderwijs 259
6.1 Een nieuw spanningsveld 259 6.2 De mens als economisch kapitaal 261 6.3 Het Bologna-akkoord 264 6.4 Het creativiteitsdispositief 265 6.4.1 De hybride kunstenaar 270 6.4.2 Creatieve industrie volgens de overheid 273 6.4.3 Artistiek onderzoek in het kunstonderwijs 276 6.5 Esthetische Bildung en de huidige academie 279 6.6 Esthetische opvoeding volgens Rancière 282 6.7 Conclusie 287
