Bij het optreden

Bij het optreden

Zaterdag 12 sept. 1959 - No. 552

Minder promoties een gevaar

<Zie pag. 3>

de nieuwe

• •

mJnister van Defensie

Zlvaar en verantwoordelijk nrnbt, waarin gewichtige beslissingen zl(llen mo..eten worden, genomen

P

Het verheugt ons, dat in deze belangrijke vakature op aanmerkelijk korter termijn kon worden voorzien dan in vele andere gevallen van tussentijds aftreden zowel voor als na de laatste wereldoorlog het geval is geweest.

Op 27 augustus, dus een week voordat de benoeming van de nieuwe bewi11dsr.p.an weru aangekondigd, gaf de "Nieuwe Rotterdamse Courant" in een hoofdartikel uiting van haar verontrusting over het nog niet vervuJd zijn van de vakature en over het "falen in deze kwestie van het liberale element in onze natie".

Het "Algemeen Handelsblad", dat op 1 sep- tember aan het hier en daar betoonde ongeduld een beschouwing wijdde en meende te weten, dat waarschijnlijk wel vóór de Prinsjesdag in deze vakature zou zijn voorzien, herinnerde hiertegenover aan vroegere gevallen van lan- gere duur en "Het Vaderland" betoogde in een nabeschouwing over de nieuwe benoeming (5 september), dat ·men toch moeilijk kon zeggen, dat het voorzien in een plotseling ontstane ministersvakature te lang duurt als daarmede ruim een maand is gemoeid.

Wij geloven, dat beide laatstgenoemde bladen de redelijkheid aan hun zijde hadden, maar zijn gaarne bereid, de bij de N.R.Crt. op een bepaald ogenblik gevoelde verontrusting over een mogelijk te lang slepend blijven van deze vaka- ture, ernstig te nemen.

Die bereidheid kunnen wij tot onze spijt echter niet opbrengen tegenover "Het Parool"

en "Het Vrije Volk", wier ontijdig en kunst- mati ". ach en wee geroep over "geschokt pres-_{o .} tige" en over het daardoor "gedaalde aanzien van Nederland in de kring van de NATO- bondgenoten" al te duidelijk door zucht naar oppositie-om-de-oppositie werd ingegeven.

* *

N

Aan die tevredenheid gaf het Rotterdamse orgaan uiting in deze bewoordingen:

Elke benoeming van een nieuwe minister is ee~ experiment. Wie de benoeming bevordert, zal er positieve verwachtingen van hebben. De toeschouwer zal ook verwachtingen kunnen

hebbe'n, goede of slechte. Wij zien in de persoon van ir. S.H. Visser, die nu in het Rotterdamse hotel aan het Plein (dit slaat op de historische afkomst van het gebouw aan het Plein, waar Defensie is gevestigd- Red. V. enD.) komt te zetelen, geen reden om slechte verwachtingen te hebben; hetgeen de toeschouwer niet altijd van elke nieuwe minister, ook in het zittende Kabinet, zal hebben kunnen denken.

"Minister Visser heeft veelzijdig en positief werk achter de rug; hij heeft ervaring - ook

Ir. S.H. Visser

internationaal- op het gebied van organisatie en bestuur. Hij heeft ook meer dan eens blijk gegeven, zich een eigen oordeel over politieke kwesties te kunnen vormen".

Met deze rustige beschouwing kunnen wij ons verenigen.

Iedere nieuwe minister, in het bijzonder wan- neer hij voor de eerste maal in zijn leven ^i~ deze functie optreedt, vormt op dat ogenbhk als zodanig nu eenmaal een onbeschreven blad.

V oor zulk een gloednieuwe Excellentie geldt zeker het bekende: "Let op mijn daden".

Ir. Visser was geen onbekende in de kring van onze V.V.D. en is vóór de oorlog o.a. secre- taris geweest van de Kamercentrale Leiden van de Liberale Staatspartij.

V oor hetgeen hij zelf over zijn levensloop en zijn opvattingen vertelde, verwijzen wij naar elders in dit blad.

* *

A

stane vakature in het algemeen weinig of niets bekend. Dat is ook thans het geval geweest.

Volgens sommige persorganen zouden enige andere gepolste kandidaten uit liberale kring in de tussenliggende weken hebben bedankt;

juist andersom, hebben anderen verwondering te kennen gegeven, dat bepaalde weer andere mogelijke kandidaten niet zouden zijn gevraagd.

Dat alles is echter .zuiver speculatief. Het aantal personen, dat geacht kan worden vol- ledig op de hoogte te zijn van de pogingen, _welke in die vijf weken zijn geschied om tot een 0~ ltórne>l, jq ongetwijfeld uiiersL beperkt.

De staatsburger-outsider ziet alleen het eind- resultaat. Ir. Visser heeft, desgevraagd, zich bereid verklaard de ministerpost aan Defensie te aanvaarden en er zal wel niemand zijn, die de zwaarte en verantwoordelijkheid van dit ambt niet beseft.

Naast de meer vaktechnische vraagstukken, waarin hij een grote steun zal hebben aan zijn zeer deskundige staatssecretarissen zullen ge•

wichtige problemen van meer algemeen•

politieke aard als de aanvaardbare hoogte der defensie-uitgaven en de duur van de diensttijd zijn aandacht en uiteindelijke beslissing, in het kader van het algemeen regeringsbeleid, vereisen.

* *

Het zal niet a l t ij d mogelijk zijn, die beslissingen te nemen, welke op het eerste gezicht het meest populair zullen zijn.

Juist dan zijn het de persoonlijkheid van de minister en de mate, waarin hij het algemeen vertrouwen in zijn beleid bij volksvertegen- woordiging en volk weet te vestigen, welke die maatregelen toch als een onvermijdelijkheid door de grote meerderheid zullen kunnen doen aanvaarden.

Wij wensen de ons geestwante bewindsman op zijn hoogst verantwoordelijke post gaarne toe, dat hij daarin inderdaad zal slagen en dat ook z ij n arbeid land en volk ten goede moge

komen. A.W.A.

AnENTIE AnENTIE

luistert op vriidag 18 september van 19.20 tot 19.30 uur over de zender Hilversum 11 (298 m) naar ,.DE STEM VAN DE V.V.D."

Spreker: Prof. mr. P. J. Oud.

YIUJHEID EN DEl\IOCRATIE 12 SEPTEMBER 1959 - PAG. 2

Tegenstellingen duidelijk openbaar geworden!

Het verschil tussen de anti-re·volutionair en de liberaal

Mijn artikel in "Vrijheid en Democratie" over de historische week in het nummer van 8 augustus j.l. heeft o.a. Poarteboer aanleiding gegeven tot een uitvoerige repliek in .,Ons Friese Platteland" van 19 augustus j.l., orgaan van de Chr. Boeren- en Tuindersbond voor Friesland.

Het blijkt Poarteboer hier onmogelijk, aan te voelen de beginselnoodzaak, die ouders noopt hun kinderen naar de open- bare school te zenden, al achten zij zich- zelf ook gelovige Christenen te zijn. Juist uit het feit, dat zij in deze wereld worden geconfronteerd met een grote verschei- denheid van oprechte overtuigingen aan- gaande de diepste levenswaarden, trekken zij, evenals mijn vrouw en ik dat deden, de conclusie, dàt zij die wereld moeten ne- men zoals ze is en moeten uitgaan van de gedachte, eens neergelegd in_e_fn Engels versje: "Uw volk, o God, Uw volk is goed genoeg voor mij".

Poarteboer is een landbouwer, die zijn gehele leven geboerd heeft voor de poorten yan Leeuwarden en die ook op journalistiek terrein zich een uitstekende reputatie heeft opgebouwd.

In dit artikel van Poarteboer nu komt een zin voor, welke heel duidelijk onderstreept, waarom hij anti-revolutionair is en ik liberaal ben. Hij schrijft toch: " - en wat dbet het warm aan - dat hij (schrijver dezes) voor de toekomst vertrouwt op de boodschap van Gods reddende en ontfermende liefde "voor alle tijden en volken", maar het verkilt weer als hij het verwacht. van "trouw zijn aan het beste wat in ons is"."

Hierin wordt de tegenstelling tussen ons beiden en in wijder verband tussen vrij- zinnig en gereformeerd, tussen liberaal en anti-revolutionair wel heel duidelijk ge- uit. In mijn artikel toch heb ik gezegd, dat de mens, welke overtuiging hij ook nastreeft en hoe zijn arbeid ook gericht is, trouw moet blijven aan het beste wat in hem is.

Nu is het zo, dat ik mij geen andere bron van innerlijke bewustwording en overtui- . ging kan denken dan die, welke gevoeld

wordt in het diepst van ons gemoed, waar het geheimenis van een eigen over- tuiging wordt geboren. Ik spreek van een mysterie en voor hen, die geloven, is dit de plaats waar God iets van zijn waarheid doet zien en aan welke waarheid zij zich dan vast kunnen houden.

Nu staan wij evenwel voor het raadsel - en ik zou willen zeggen het grote en onoplosbare mysterie - dat vanuit het diepst van het menselijk gemoed geheel verschillende inzichten openbaar worden, die zich uiten in verschillende vormen van Christelijk belijden, in humanisme en atheïsme en in andere grote wereld- godsdiensten, zoals het mohammedanis- me e.a.

Voor dit mysterie nu houd ik zonder mee< llalt, Ik wil trachten te staan voor hetgeen ik zelf als inzicht heb ontvangen, maar ik weet geen enkele instantie, die ik in laat3tC dUnleg tut r·echter kan zien over wat een ander of ik zelf als waar- heid heb aanschouwd. Daarom ben ik nu liberaal, omdat ik het recht erkend wil zien, dat ieder mens, voor zover zijn overtuiging het kenmerk der achtbaar- heid niet mist, vrij moet zijn te beleven en te ontwikkelen wat hij in zichzelf vond.

Wanneer nu aan dit liberale grond- beginsel zich paart overeenstemming van inzicht over de belangrijkste concrete politieke vraagstukken, dan kan ik met die anderen gaan samenwerken in de .Volkspartij voor Vrijheid en Democratie.

Naar het beginsel van deze partij is ieder daar welkom, die naast deze over- eenstemming van inzichten het onver- vreemdbaar recht van de mens van zijn eigen overtuiging erkent en die mens daarin volkomen als gelijkberechtigde naast zich zelf wil aanvaarden bij het verwerkelijken van een concrete liberale politiek.

Ook na vele gesprekken met aanhangers van orthodoxe en katholieke geloofsop- vattingen en o9k met Poarteboer zelf, is het mij altijd een raadsel gebleven, hoe zij dit moment van innerlijke aanschou- wing van hun waarheid, dat ook zij moeten hebben gekend, kunnen absolu- teren tot het bezitten van een waarheid voor alle mensen en alle tijden onver- anderlijk. Want Poarteboer is toch ook in zijn overtuiging trouw aan het beste wat in hem is, maar op de een of andere wijze laat hij dit moment achter zich en verabsoluteert hij zijn waarheid tot de Waarheid, al verlegt hij dan dat inner- lijk aanschouwen weer naar een toets- steen buiten hem, n.l. de Heilige Schrift en wat hij meent daaraan aan geloofs- normen te kunnen ontlenen.

Voor een raadsel

Zoals gezegd, ik sta hier voor een raad- sel, omdat ik mij niet kan onttrekken aan de gedachte, dat de mens zich hier - door het in zich geopenbaarde te ver- absoluteren tot het algemeen geldige - in zekere zin boven God plaatst en zich dreigt schuldig te maken aan wat Vondel eens heeft gezegd: "Zich te vermeten het beter dan de Heer te weten".

Zelf steunende op hetgeen ik heb ont- vangen, kan ik daaraan geen norm ont- lenen om te veroordelen en als ongeldig te bestempelen hetgeen anderen hebben ontvangen; ik kan slechts buigen voor dit mysterie van de veelsoortige open- baring in mensenharten en voor mij de

~plossing daarvan overlaten aan God.

Ik meen, dat in het bovenstaande het fundamentele onderscheid van het libe- rale en het anti-revolutionaire denken duidelijk kan worden onderkend.

Dit geheel verschillende uitgangspunt leidt ook tot een geheel verschillende le- venshouding. Dit komt bijvoorbeeld tot uiting wanneer Poarteboer vertelt, dat men in onze kringen "Ot en Sien" nog steeds onverdeeld naar de openbare school wil hebben. Wat zeggen wil, dat zij de kinderen het beste dat hun te geven is, willen onthouden, ongeacht de smaad Christus aangedaan, wanneer Zijn Naam niet meer genoemd mag worden"

Zij willen hun kinderen groot laten wor- den in de samenleving zoals die rondom hen bestaat, met de kinderen van hen, met wie voor hun besef God hen in één en hetzelfde volk plaatste. Zij willen zelf met hun kerken en andere verbanden de kin- deren trachten openheid te geven voor de godsdienstige overtuiging, die de hunne is, maar zij willen dit doen met grote eer- bied voor de mogelijkheid, dat God ook in hun kinderen weer iets anders kan leggen dan zij zelf ontvingen. Zo hebben deze ouders op Gods stafkaart voor het leven in Zijn dienst een ander veldtochtsplan uitgestippeld dan in de kringen van Paar- teboer vanzelfsprekend wordt geacht, maar Poarteboer mag daarom niet con-

H. G·ERRITZEN

HERENMODE

Laan van Meerdervoort 280a ·Gevers Deynootpl. 9 Den Haag

~

4rrow Shirts à 119.~5

verkrijgbaar in 3 mouwlengtes

Deze Bu.r,ger

is blij, blij, blij dat we het ploegje weer compleet hebben:

Oh, the galZant Fisher's life!

It is the best of any;

't is full of pleasure, void of strife and 't is bcloved by many Het was maar niets met die éne lege stoel.

Ik weet niet of u dat óók hebt, maar als ik aan een tafel zit met een gezelschap en één stoel blijft leeg, dan maakt mij dat onrustig.

Een duidelijke lacune, aan tafel, in een gebit, in een ministerie, geeft mij de zenuwen.

Dat zelfde gevoel heb ik wekenlang gehad in mijn staatsburgerl~jke

zenuwstelsel. Iets van de missing link. Iets van incompleetheid. Van

"u hebt goed praten, maar er ontbreekt toch wat aan".

Nu weet ik wel, dat Jan Onze Man voor die opening op schildwacht stond en dat de generaal en de kapitein vlak achter hem stonden, maar ad interim blijft ad interim; het is een noodvulling die je blijft proeven totdat de zaak definitief geplombeerd is.

Het kan best zijn, dat u het niet zo geproefd hebt, maar ik wél.

En u hebt misschien met volle teugen van die mooie zomer genoten.

voor mij was het maar een halve vreugde in de zon te zitten zonder een reguliere minister van defensie in de rug. '

Trouwens. de spanning wie het zou worden, viel mij ook iedere dag zwaarder. Ik keek àl maar rond in het kringetje liberale generalen en ik moet eerlijk zeggen, dat ik geen ogenblik aan wachtmeesters heb gedacht.

Zelf heb ik het nooit verder gebracht dan dienstplichtig soldaat bij de. verbindingsafeleZing H.R.I., gelegerd in de Morspoortkazerne te Letden: Daarom kan ik het zo aanvoelen, dat de heer Visser zich geen ogenbltk bedacht heeft, want er moet iets opwindends inzitten van wachtmeester met één stap boven alle generaals te komen.

In ieder geval: ons ploegje oppermannen is weer. compleet.

Tot heil van 't vaderland en tot niet ge1·inge vreugde van

-

eluderen, dat dit uit een mind"re \'erant- woordelijkheid voor de zedelijke "n ;;ods- dienstige vorming van hun kindel.·en zou voortvloeien of in een minder volstrekte gehoorzaamheid aan het beste wat in hun is, nl. een onderkende richtlijn van God.

Opengebroken heelal

Tenslotte wil ik de door mij gr,bruikte uitdrukking, n.l. die van het "opengebro- ken heelal" nog even nader verduidelij~

ken. Ik kan met Poarteboer instemmen, wanneer hij aanvoert, dat het ontzaglijke menselijke kennen en kunnen van deze

t~id aan de fundamentele waarheden van

het geloof niets verandert, maar wel lJen ik van mening, dat in de harten van vele gelovigen nog een zeer eenvoudige, om niet te zeggen primitieve voorstelling heerst van een hemel boven ons en een hel beneden ons. Door dit opengelJroken heelal wordt dit beeld verstoord en het is voor mij de vraag of het bij een verstoring van het beeld alleen zal blijven en of de realiteiten .van hemel en hel niet in het besef van velen aan kracht zullen inboe- ten. Daarbij zou ook wel eens kunnen blijken, dat vele Christelijke kerken in het verleden te veel getracht hebben de ge- lovigen door vrees voor de hel hun poor- ten binnen te drijven en te weinigen heb- ben gewonnen door de kracht van de lief- de.

Ik geloof dat men deze ontwikkelings- mogelijkheden niet moet ondersehatten en dat ook hier het Vrijzinnig Protestan- tisme baanbrekend werk heeft verricht door te trachten een geloefsbezit te hand- haven en te ontwikkelen, waarin deze bei~

de elementen van vrees voor straf en hoop op loon wat minder duidelijk in het godsdienstig ethos op de voorgrond tre- den.

ledere gelovige groep die tot een zekere consoliditeit wil komen, moet in waarden en begrippen vastleggen, wat de hoofdin- houd van haar geloof is, opdat de geest- verwant wete of hij zich binnen deze groep thuis kan gevoelen.

In de kringen van het vrijzinnige Chris- tendom heeft men dit ook trachten te doen, zij het met een uiterste ruimheid en voorzichtigheid. In de beginselverklaring van het Vrijzinnig Protestantisme wordt gezegd, dat er even zovele aanschouwin- gen van de dood zijn als er gelovigen zijn, maar dat men in deze kringen het eens is over het feit, dat God macht heeft over de dood. Men ziet dus hier, dat het denken over het hiernamaals heel wat minder ge- detailleerd is dan in andere kringen van het Christendom; het zou wel eens kun- nen zijn, dat het voor het Christendom van grote waarde is, pat er een groep ge- lovigen is, die blijft staan op het funda- ment van Gods barmhartigheid met men- sen en van de openbaring daarvan in Je- zus Christus en die de moed heeft over het hiernamaals in sobere woorden zijn overtuiging te uiten.

Ik hoop in het bovenstaande een bij- drage te hebben geleverd, niet om de over- tuiging van Poarteboer en de zijnen om te buigen, maar wel om de mijne en de onze te verdedigen.

H. D. LOUWES

---·---

BIJNA JAAR

Betonpaal- funderingen

OOK IN KELDERS

STALEN PALEN DAMWANDEN GRONDONDERZOEK

DE WAALPALEN

A'DAM, GEN. VETTERSTR. 58, TEL. 81810-87414 R'DAM, THURLEDEWEG 19,

TEL. 15219

VRIJHEID EN DEMOCRATIF.

*

^{WEEK to.t WEEK} *

Minder promoties een gevaar (I)

Onlangs heeft de Volkskrant gewezen op een publikatie van dr. P.M. L. Tammes in het "Correspondentieblad voor hogere amb- tenaren".

In genoemd periodiek wijst de heer Tammes op de hoge kosten voor de uitgave van een proefschrift, die een oorzaak vormen van het teruglopen van het aantal promoties. Een proefschrift van 100 bladzijden kost 2400 tot 3000 gulden. "Voor jonge onderzoekers is het vaak niet mogelijk een dergelijk bedrag op te brengen, te meer daar deze kosten fiscaal niet aftrekbaar zijn", aldus betoogt schrijver.

Een rapport van het Prins Bernhardfonds heeft reeds eerder vastgesteld, dat de achter- uitgang van het aantal promoties sinds 1939 belangrijk wordt beïnvloed door de gestegen drukkosten. De meerderheid van de promo- vendi komt uit groepen, die afhankelijk zijn van een vast en middelmatig salaris.

Uit een enquête is toen gebleken, dat de kosten betaald worden uit spaargeld ( 43%) , subsidie (3%), giften (187b), leningen (247;;) en andere bronnen (12 ()ó).

* * *

Minder promoties een gevaar (II)

Dr. Tammes wijst verder op de pleidooien, die in de laatste jaren werden gevoerd om hierin verandering te brengen. Prof. Joh.

W esterdijk zei: "Welk land in Europa, behalve Nederland dacht er ooit aan onze zeer uitge- breide proefschriften op kosten van de student te laten drukken?"

Prof. De Jongh uit Leiden bepleitte bij de rectoraatsoverdracht van 1958, dat ook pubU- katies van artikelen in een tijdschrift voor de doctorstitel zouden kunnen gelden. De Amster- damse prof. Woerdeman was voor minder dikke dissertaties, evenals de Leidse professor Bok. Prof. Clay in Amsterdam drukte de kosten van zijn leerlingen door hen een offset-instal- latie ter beschikking te stellen.

Ook de vertaalkosten blijken een grote han- dicap te zijn. Een beroepsvertaler rekent ongeveer vier cent per woord. De mogelijk- heden tot het verkrijgen van een beurs of gift zijn betrekkelijk gering. Het ministerie van Onderwijs verstrekt die alleen bij bijzonder belangrijke proefschriften. Sommigen zijn in de gelukkige omstandigheid, dat zij een proef- schrift kunnen uitgeven als publikatie van het instituut, waaraan zij werken.

De gehele ontwikkeling gaat op het ogenblik in de richting van kortere wetenschappelijke publikaties. Het ligt voor de hand, deze tendens ook te laten doordringen in de proefschriften, aldus dr. Tammes. Ook aan de promovendus is aan te bevelen, dat hij zijn publikatie efficiënt inricht en verzorgt overeenkomstig moderne opvattingen.

* * * Verlichting in de

fiscale sector

De Volkskrant heeft aan het bovenstaande een kort hoofdartikel gewijd, waarin o.m. wordt geconstateerd, dat de bepaling, dat jonge onderzoekers de hoge kosten voor de uitgave van een proefschrift fiscaal niet kun- nen aftrekken, duidelijk in een verkeerde richting werkt. De drukkosten stijgen, het aantal promoties loopt terug.

. Waarschijnlijk, aldus het blad, spelen ook

andere factoren bij die achteruitgang een rol.

Juist hierin ziet het een reden te meer om althans die barrières weg te nemen, die direct te beïnvloeden zijn.

Proefschriften, d.w.z.: studies, waarmee jonge academici een proeve afleggen van hun wetenschappelijke bekwaamheid en op grond waarvan zij dan een doctorstitel verwerven, zijn voor de ontwikkeling van het wetenschappelijk leven van uitzonderlijke waarde.

Het blad wijst verder op een, van oud-minis- ter Hofstra niet meer aan bod gekomen voor- stel tot het openen van een mogelijkheid tot het aftrekken van die studiekosten, die dienen om bestaande kennis uit te breiden en te ver- diepen. Het zou toe te juichen zijn, aldus de Volkskrant, indien het nieuwe kabinet deze gedachte zou overnemen en daarbij vooral maatregelen zou treffen, die tot het gemakke- lijker schrijven en uitgeven van proefschriften zouden leiden. Het zou, aldus het blad, in dub- bele zin, de belasting kunnen verlichten. En promotie betekenen, eveneens in dubbele zin.

* * * Nationaal belang

Wij zijn op deze zaak wat uitvoerig ingegaan, omdat wij haar uitermate belangrijk achten. Niet alleen voor de personen, die graag hun academische studie afgerond willen zien met de doctorstitel, maar vooral voor de moderne nationale samenleving, die steeds meer gebaat is met en afhankelijk van een voldoende wetenschappelijke fundering in de ruimste zin van het woord.

Een natie, die zijn wetenschappelijk poten- tieel verwaarloost, het althans niet stimuleort, draait de wijzers van de klok terug. Zij schaadt de expansiemogelijkheden van haar industrie en handel en ook haar militaire defensieve positie.

Dit geldt in deze tijd te meer, nu Rusland met zijn cadaverdiscipline - hoe men daar overigens ook over denken moge - streeft naar een wetenschappelijke top, die zij in dienst stelt van agressie tegen de vrije wereld.

Daarom is dit probleem zo belangrijk.

Het advies, dat de proefschriften korter en bondiger van inhoud dienen te zijn, is in zekere zin een slag in de lucht. Natuurlijk moeten zij kort en bondig zijn. Dit is een kwestie van wetenschappelijke efficiency en heeft met de kostenfactor als zodanig slechts indirect iets te maken.

Waar het om gaat is, dat wij ons intellect stimuleren tot het doen van onderzoekingen.

Een verlichting in de fiscale sfeer, zoals de Volkskrant die voorstelt, lijkt ons een aan- vaardbare mogelijkheid.

Nogmaals, men denke over deze zaken niet te licht. Want ook de natie, die wetenschappe- lijk indut, kon wel eens onder erg benauwende omstandigheden wakker worden.

* * *

Geen socialistische vat meer op de jongeren (I)

Onder het opschrift "Nieuwe Wegen" ver- scheen onlangs in het Vrije Volk een merkwaardig hoofdartikeltje, waarin wordt geconstateerd, dat zich in de jeugdbeweging grote veranderingen voltrekken.

"De vorm, die de jeugdbeweging in de eerste helft van deze eeuw had gevonden, blijkt niet meer te voldoen voor de tweede helft", aldus het Vrije Volk en het blad vervolgt:

"Wel werden de oude organisaties na de

12 SEPTEMBER 1959 - PAG. I

ALGEMEEN SECRETARIAAT V.V.D.

Koninginnegraeht 61 • 's-Gravenhage Telefoon 070 • 111768 en 114375

Giro 67880

bevrijding weer opgericht. Maar zij pakten niet meer. De jeugd, die nu volwassen wordt, heeft óf behoefte aan andere vormen en andere organisaties, óf helemaal geen behoefte meer aan eigen organisaties. Dat kan ook. De organi·

satie, die destijds vooraan heeft gestaan in de strijd voor nieuwe vormen en nieuwe ideeën, de AJC, heeft de consequenties getrokken. Zij doekte het oude huis op. En zij is het avontuur tegemoet gegaan, op zoek naar nieuwe vormen óf geen vormen.

De jongerenorganisatie van de Partij van de Arbeid heeft eveneens een eind aan zichzelf gemaakt. Omdat de politiek geïnteresseerde jonge socialisten geen behoefte meer hadden aan een organisatie, die of wel de Partij van de Arbeid in het jong nadeed, of wel deze partij als vernieuwer beoogde te verjongen en te ver- volmaken. Allebei kenmerkende trekken van de oude jeugdbeweging."

"De jongeren", aldus HVV, "hebben wel behoefte aan contact met anderen. In beide gevallen echter willen zij zich als volwassen gedragen. Zonder poespas. Zonder overspan- nen verwachtingen en opvallend vertoon. En zonder nadrukkelijk georganiseerd te worden of te zijn.

V oor de Partij van de Arbeid is dit aanleiding geworden de jongeren in de Partij de ruimte te geven. Waar zij behoefte hebben aan onder- ling contact, aan discussiegroepen, kunnen zij hun gang gaan. Is er enige hulp nodig, dan wordt die gaarne gegeven.

.. e or anisaties, congressen met resoluties en al wat blJ " e orgamsa 1e oe--

hoort, zal geen sprake meer zijn. De jongeren maken even gewoon deel uit van de partij als de ouderen. En zij doen wat hun hand te doen vindt. Gewoon, zoals ieder ander.

Er zijn tekenen, dat deze nieuwe opzet, die juist elke opzettelijkheid mist, aan zal slaan".

* * *

Geen socialistische vat meer op de jongeren (II)

Wij hebben de lezer het bovenstaande, merkwaardige artikeltje uit Het Vrije Volk niet willen onthouden. Het is enerzijds openhartig, anderzijds kwasi luchtig gesteld in de trant van: het is nu eenmaal zo, wie zegt er wat van.

En al tracht men het verloop onder de ge- organiseerde socialistische jeugd dan ook met een handbeweging weg te redeneren, er is toch een ondertoon van teleurstelling en spijt.

Inderdaad, deze ontwikkeling is voor de socialistische gedachte in Nederland niet bi}

zonder gunstig. De AJC heeft zijn tijd gehad, omdat het eilandje spelen in de woelige "kapi·

talistische" zee geen enkele zin meer heeft.

De jeugd, die zich nog aangetrokken gevoelt tot het socialisme wil niet meer, gelijk vroeger, vluchten in het maatschappelijk isolement. De minder principiële socialistische jongerenorga- nisatie "Nieuwe Koers" heeft er inmiddels ook al het bijltje bij neergelegd. De fraaie uitroep, dat men thans "de jongeren in de partij de ruimte wil geven" is niet meer dan een doekje voor het (rode) bloeden.

Hier is een voor het socialisme in ons land merkwaardige ontwikkeling gaande die nauw- lettend onze aandacht verdient.

(Vervolg op pag. 5),

VRIJHEID EN DEMOCRATIE 12 SEPTEMBER 1959- PAG. 4

JR. S. H.

ZIJN

ljEVEN EN ZIJN WERI(

Zoon van een Texels schoolhoofd, dat landbouw ging bestuderen

Naar aanleiding van de op 3 septem- ber j.l. gedane bekendmaking, dat ir. S. H. V i s s er aan H.M. de Koningin zou worden voorgedragen als minister van Defensie, had het "Algemeen Han- delsblad" die dag een gesprek met de heer ,Visser.

Wij ontlenen hieraan gaarne:

In zijn uiterlijk noch in zijn optreden heeft de heer Visser veel gemeen met ir.

Staf, die zovele jaren de hoogste leiding aan de Departementen van Oorlog en Ma- rine heeft gehad, maar wel is er deze treffende overeenkomst, dat beiden te Wageningen hebben gestudeerd en de graad van landbouwkundig ingenieur hebben behaald.

Algemeen secretaris van het werkge- versverbond en nu spoedig minister van Defensie; het zijn beide functies, die wei- nig te maken hebben met de landbouw en de vraag lag dus voor de hand: hoe kwam u destijds tot deze studie?

Texel zo antwoordde ir. Visser met een glimlach, 'is hier de verbindende schakel.

Ik werd op Texel geboren, waar mijn vader hoofd was van de Openbare School in Zuid Eierland. Texel trekt mij nog altijd heel erg en ieder jaar breng ik er enige tijd met mijn gezin door.

Toen mijn vader in 1906 op het eiland kwam, bevond de landbouw zich daar in vrij achterlijke staat en B. en W. vroegen mijn vader of deze zich niet tevens wilde toeleggen op de studie voor de landbouw- akte, opdat hij de boeren de zo noodzake- lijke voorlichting zou kunnen geven. Zo behaalde mijn vader door studie in de avonduren zijn landbouwakte en werd hij raadsman voor de boeren op dit eiland.

Later ging mijn vader over naar de Land- bouw-winterschool in Schagen en in zijn getuigschrift werd met nadruk melding gemaakt van zijn grote verdiensten voor de Texelse landbouw.

In Schagen ging ik op de lagere school en mijn H.B.S.-jaren bracht ik eerst in Arnhem· en later in Utrecht door . . ---~c=.;.N;;.l;;I.J-"n""v~adër nad. mijn belangstelling voor

de landbouw gewekt en zo ging ik in 1927 naar Wa!lP.nina-en. 'Wa~r ik in de i-1.-o.IJl.:=il.:lle

richting studeerde. Ik behaalde in 1933 het ingenieursdiploma in deze richting, met de bedoeling, een functie te gaan bekleden in de Java-suikerindustrie. Door de crisis van omstreeks 1933 kwam in deze plannen echter verandering.

Eerst studeerde ik nog enige tijd door voor het tweede diploma, in Nederlandse richting, maar door bemiddeling van prof.

Minderhoud kon ik adjunct-secretaris worden bij het Verbond van Nederlandse Werkgevers en deze kans heb ik gaarne aangegrepen. In 1939 werd ik secretaris, maar toen brak de oorlog uit en in 1941 viel ook het Verbond als slachtoffer van de Duitse bezetting,

In de bezettingsjaren was ir. Visser se- cretaris van de bedrijfsorganisatie in de voedselvoorzieningsindustrie.

* *

Na de bevrijding werd ir. Visser be- noemd tot wnd. regeringscommis- saris voor de buitenlandse agrarische aangelegenheden, in welke functie hij enige reizen maakte o.a. naar Australië en Nieuw-Zeeland.

Spoedig nadat de heer T. J. Twijnstra was benoemd tot voorzitter van de hoofd- groep industrie, werd ir. Visser algemeen secretaris van deze organisatie en samen met de heer Twijnstra werd het verbond van Nederlandse Werkgevers nieuw ge- organiseerd, waar ir. Visser - dat was in 1947 - nu als algemeen secretaris op- nieuw zijn intrede deed.

De heer Visser maakte ook verschillen- de reizen naar de Ver. Staten, het land, waar ook twee van zijn dochters zijn ge- trouwd. Thuis zijn nu nog drie zoons, van wie de jongste (11 jaar) nog op de lagere school is.

Op de vraag of hij nog enige persoon- lijke verbinding met onze krijgsmacht had gehad, antwoordde ir. Visser met 'n twin- keling in zijn ogen: Ik was eigenlijk graag zee-officier geworden, maar mijn vader had daar ernstige bezwaren tegen en zo is het anders gelopen.

Wel meldde ik mij in 1927 vrijwillig voor het reserve-kader en als wachtmees- ter van de bereden artillerie ben ik de dienst uitgegaan.

Over zijn plannen als minister van De- fensie kon de heer Visser zich uiteraard nog niet uitlaten. Hij zou zich daar nog diepgaand over moeten beraden, maar zag het wel reeds zo, dat voor hem, als minister, de nadruk zou liggen op de be- sturende ·en organiserende functie, De vele internationale contacten, welke ir.

Visser in zijn loopbaan heeft gehad, in het bijzonder in Amerika, zullen hem daarbij te stade komen.

* *

Het Handelsblad-gesprek met de heer Visser eindigde met de liberaal-po- litieke noot.

Politiek, zo bracht het blad in herinne- ring, is de heer Visser overtuigd liberaal.

Voor de oorlog was hij enige tijd secre- taris van de Kamercentrale Leiden van de Liberale Staatspartij en nog niet lang ge- leden voerde hij op uitnodiging van de Partijraad van de V.V.D. een vriendschap- pelijke gedachtenwisseling met prof. Wit- teveen naar aanleiding van het rapport van d~ prof, mr. B. M. T'elders-stichting over de publickrechtelijke bedrijfsorgani- satie.

Tussen beide inleiders bleken hier wel enige nuance-verschillen, zoals die ook tussen geestverwanten zeer wel kunnen voorkomen.

Ir. Visser gaf in het gesprek het ver- schil zelf aldus aan, dat hij, anders dan prof. Witteveen, de publiekrechtelijke re- geling in beginsel toch van hoge;-e orde acht en deze dichter bij het algemeen be- lang ziet staan dan de privaatrechtelijke regeling.

Ik ben, zo zei de heer Visser echter met nadruk, geen dogmaticus en stel mij ook tegenover de P.B.O. gaarne als realist.

Niet echter met de P.B.O. zal de nieu- we minister in de eerste plaats te doen krijgen, maar met de vele en moeilijke problemen, waarvoor de defensie en haar

organisatie ons land stelt.

Ir. Visser is er diep van overtuigd, dat dit een moeilijke en zeer verantwoorde- lijke taak is. Hij heeft echter gemeend, zich aan het beroep, dat op hem is ge- daan, niet te mogen onttrekken.

metalen sluitingen voor glasverpakkingen

THOMASSEN & DRIJVER

~LIKEMBALLAGEFABRIEKEN N.V.

Werft leden voor

""'---~---~-~-... ,..~-

... t ~···~···

.. ^··· ..

• •

• •

: schriftelijke enquête gehouden onder nauwkeurig op de hoogte zijn van :

; alle vrouweliike raads- en statcnleden onze eigen plaatselijke vronwcngroe- :

• _• en verder alle vrouwelijke Kamer- pen. als wel gewenst was; zij houdt • :

i leden en nog een aantal anderën, die tenminste dienaangaande een slag om :

: zich op politiek gebied bewegen (in de arm. :

.

• •

: Zij heeft zich dus op het hele ter- ll:ikse kolom te vullen met citaten uit. :

: rein georiënteerd en het resultaat is clit hoek. Maar waarom zoudt U het :

: dan ook bijzonder belangwekkend. niet zelf lezen? Wij kunnen het ook :

i Bestaan de meeste geschriften over aanbevelen voor bespreking in een :.

i Copie voor de:re rubriek te :enden noor: de vrouwen-emancipatie in hoofdzaak vrouwenbi,ieGnkomst; stof genoeg i

• uit feiten, namen en jaartallen, hier \'OOI' een hele middag praten. •.

; Mejuffr. Joh. H. Springer, Alexander- •

i• straat 16, Haarlem. gaat het ook om het waarom, waar- Wij bepalen ons hier tot enkele zin- i:

door, waartoe, hoe. Wat denkt men, nen uit de conclusie:

•• hoe doet men, hoe voelen de vrouwen •

• zich op haar nog betrekkelijk kort ge- "De nolitiek moet nog veel meer :

; D . d leden verworven plaats, welke hou- van een mannenzaak tot een mensen- ;

i e vrOUlV lll e ding neemt men tegenover haar aan. zaak worden. In hoeverre dit zal ge- i i Nederlandse Een staaltje van dit laatste: .-:chie:len is deels afhankelijk van het i:

i mannelijk, echter meer nog van het

I

politiek wat "felle" vrouw verkiest men niet En het. slot:

graag, tenminste niet zolang de in- "de politieke integratie van de

Reeds lang ligt een belangrijk tegratie nog in een aanvangssta- vrouw is voltooid te achten indien de boek onder deze titel op be- dium verkeert." politieke medewerking der vrouw tot

spreking te wachten. Het is van een een vanzelfsprekendheid is geworden.

: partijgenote van ons: mej. dr. Jacque- Theorie en praktijk in iedere poli- Over iets dat vanzelfsprekend is, :

; line Schokking, die er op gepromo- tieke partij worden weergegeven en :

i ^{praat -} denkt men zelfs niet meer. :

• veerd is. x). de vrouwenorganisaties besproken. i

• Ook de onze uiteraard. 'Vij kunnen aan het slot dus slechts

• Maar het leven is druk en een boek de wens uitspreken, dat het over en- •

i

zijde gelegd tot ,.er tijd voor is". Dit tekentje gezet: "de (vrouwen-)groe- kcle tientallen van jaren ondenkbaar • : echter verdient een ander lot en dat pen behandelen op de bijeenkomsten zal zijn geworden dat een bo-2k ge- ~ : willen wij gaarne verklaren, nu wij · h fd k l't' k d t schreven woz·dt uitsluitend over "de f

: er die tijd voor gevonden hebben, en ~:k ~:1 ~:~er!~r~~: ~a~n ma:~::~:;_ Vrouw in de politiek". :

: vele papiertjes en streepjes tonen, dat pelijke aard". J. H. s. :

: de lectuur de moeite waard was. _ _ _ _ :

i Wij zouden het niet zo durven zet- :

• De ondertitel luidt: "Emancipatie ten, want wij krijgen vooral de laat- x) Uitg. Van Gorcum, A::;sen, j 10.50 • : tot actief Burgerschap", d.w.z. spe- ste tijd wel eens de indru]{, dat, voor- i

: ciaal van de vrouw. Het doel van de namelijk door een tekort aan politie- :

: studie is nl. zoals in de inleiding ke spreeksters, het accent juist op ;

: staat: "enkele van de specifieke pro- onderwerpen van maatschappelijke :

i biemen te leren onderkennen, welke aard ligt, Maar zeker zijn wij hier Onze eigen conferentie i

: samenhangen met het proces van de niet van, door gebrek aan exacte ge- :

: politieke emancipatie en de politieke gevens, onder welk gebrek Uw secre-· Denkt u ^{er aan: :}

: integratie van de vrouw en tevens om taresse juist weer zit te zuchten bij :

i na te gaan ... · hoever beide proces- het opstellen van het jaarverslag. Ge- 17 Oktober a.S. i

• sen reeds zUn voortgeschreden", lukkig heeft de schrijfster van het •

: De schriifster heeft daartoe een hoek ook begrepen, dat wij niet zo :

i i

~ ... .