VVE-RAPPORT
DEFINITIEF RAPPORT VAN HET ONDERZOEK IN HET KADER VAN
DE VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE KINDERDAGVERBLIJF SAMSAM
Locatie(s) : kinderdagverblijf Samsam
Plaats : Nijmegen
Onderzoeksnummer : 15043
Documentnummer : 3193015
Datum onderzoek : 5 juli 2011
Datum vaststelling rapport : 16 november 2011
1. INLEIDING
Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie (VVE). VVE is bedoeld voor jonge kinderen die
onvoldoende zijn toegerust voor een soepele instroom in groep 3 van het basisonderwijs, waardoor ze grote kans lopen om achterop te raken.
In dit rapport worden de volgende onderwerpen besproken:
De voorwaarden van VVE
De ouders
De kwaliteit van de educatie
Het VVE-programma, zoals dat wordt aangeboden
Het pedagogisch klimaat
Het educatief handelen
De ontwikkeling, zorg en begeleiding
De kwaliteitszorg
De doorgaande lijn tussen de voor- en vroegschool
De resultaten van VVE
Elk van de VVE-kwaliteitsaspecten is uiteengelegd in indicatoren. Als een indicator beoordeeld wordt, gebeurt dat doorgaans met de volgende oordelen:
1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig
Deze kwalificatie geeft aan dat er écht iets verbeterd dient te worden.
2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn wenselijk
Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt.
3. Voldoende
4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen
Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat andere voor- en/of vroegscholen hiervan kunnen leren.
Opbouw van het rapport
Hoofdstuk 2 beschrijft het totaalbeeld van het onderzoek. De beoordeelde onderwerpen
(indicatoren) staan in hoofdstuk 3, met eerst de oordelen en daarna een toelichting als dat nodig is. Als er op basis van dit onderzoek afspraken gemaakt zijn, staan die in hoofdstuk 4.
Groepsinformatie peutergroepen
Totaal aantal peuters in twee VVE-groepen: 55, waarvan 25 doelgroeppeuters
Kinderdagverblijf Samsam is een van de 3 VVE kinderdagverblijven van Stichting Kinderopvang Nijmegen (KION).
Voor het kinderdagverblijf ligt er nog een aantal verbeterpunten op meerdere indicatoren. Dit geldt voor de aspecten ouderbetrokkenheid, ontwikkeling, begeleiding en zorg binnen de groep en de kwaliteitszorg.
Als het gaat om de kwaliteit van de uitvoering zijn er slechts enkele indicatoren te ontwikkelen.
Voor wat betreft het stimuleren van de actieve betrokkenheid van de kinderen en het verrijken van spelen en werken, is kinderdagverblijf SamSam een voorbeeld voor anderen!
3. DE OORDELEN MET EEN TOELICHTING ALS DAT NODIG IS
A CONDITIES kdv Samsam
A0.1 Er is een recent GGD-rapport beschikbaar 3
A0.2 In het rapport zijn de basisvoorwaarden voor voorschoolse educatie
getoetst 2
A1 Een integraal VVE-programma
A1.1 Naam/namen van programma(s) Taallijn
A1.2 Wat is de kwaliteit van het programma? 3
A2 De groepsgrootte voldoet aan de maximumeisen (voorschool) 3 A3 Leidster - kind ratio ("dubbele bezetting") 3 A4 Voldoende VVE-tijd
A4.1 De peuters bezoeken de voorschool gedurende voldoende tijd (per week) 3 A4.2 Wat is doorgaans de beginleeftijd voor
VVE? 2 jaar
A5 Kwaliteit beroepskrachten
A5.2 Alle beroepskrachten zijn toereikend gekwalificeerd (opleiding) 3 A5.3 Alle beroepskrachten spreken voldoende Nederlands 3 A5.4 Alle beroepskrachten zijn toereikend geschoold (voor het VVE-programma) 4
A5.5 Er is een jaarlijks VVE-opleidingsplan 3
Condities
De inspectie heeft vastgesteld dat op het kinderdagverblijf weliswaar een recent GGD-rapport aanwezig is, maar dat daarin nog niet wordt ingegaan op alle nu te onderzoeken onderdelen (A0.1 en A0.2). In het beschikbare rapport uit 2010 gaf de GGD overigens wel aan dat kdv Samsam aan alle, toen onderzochte, kwaliteitseisen voldeed, waardoor er is afgezien in 2011 wederom een onderzoek uit te voeren.
Kinderdagverblijf SamSam heeft twee groepen met maximaal 16 kinderen. Conform de
Beleidsregels kwaliteit kinderopvang wordt er in de situatie dat er 16 kinderen worden opgevangen met 3 leidsters gewerkt.
Alle beroepskrachten van het kinderdagverblijf zijn volledig opgeleid voor het VVE programma Taallijn en zij volgen ieder jaar (verplicht en vrijwillig) een aantal gerichte nascholingsactiviteiten.
Binnen KION vormt scholing en training een belangrijk aandachtspunt voor beleid.
B OUDERS kdv Samsam
B1 Gericht ouderbeleid 2
B2 Ouders zijn vooraf adequaat geïnformeerd 2
B3 Intake 3
B4 Stimuleren om thuis ontwikkelingsstimulerende activiteiten te doen 2
B5 Participatie in VVE-activiteiten in de voorschool 2
B6 Informeren over de ontwikkeling van hun kind 3
B7 Rekening houden met de thuistaal 3
Ouders
Ouderbetrokkenheid is een belangrijke pijler van de voor- en vroegschoolse educatie. Een deel van de ouders van de kinderen op SamSam volgen een inburgeringscursus of een ander
scholingstraject gefinancierd door de gemeente. Er worden ook kinderen opgevangen van ouders op medische indicatie. Omdat ouders werken en/of studeren als hun kind op SamSam is, kost het het kinderdagverblijf meer moeite om ouders te betrekken bij VVE.
Voor het kinderdagverblijf is het ouderbeleid nog een ontwikkelpunt. Een analyse van de ouderpopulatie is niet aangetoond en het onderwerp ‘ouderparticipatie’ is niet op papier
uitgewerkt. Voor individuele kinderen zijn wel gegevens opgenomen in de kind dossiers, maar die zijn niet vertaald in beleid op het niveau van de locatie als geheel.
De ouders ontvangen bij aanvang van de opvang uitgebreide informatie. Deze informatie is opgedeeld in drie hoofdstukken, namelijk:
afspraken binnen kinderdagverblijf Samsam.
Pedagogisch beleid en handelen; een verkorte versie van het pedagogisch beleidsplan van alle KION kinderdagverblijven
Algemene KION informatie
De ruim twintig pagina’s geven geen informatie over VVE aanbod cq. activiteiten binnen Samsam.
Ouders kunnen op de twee groepen het pedagogisch beleid inzien waar deze informatie wel in staat. In de schriftelijke informatie naar ouders kan Samsam meer expliciet aangeven wat het ambitieniveau is en welke doelen worden nagestreefd.
Ouders hebben recentelijk voor de tweede keer een themaboekje ontvangen. Ongeveer iedere 6 weken wisselt het thema, maar het vorige boekje is geruime tijd geleden verspreid. Ouders zijn enthousiast over het broekje, maar het is twijfelachtig of ouders ook thuis
ontwikkelingsstimulerende activiteiten doen met hun kind.
Het aantal ouderactiviteiten dat op kinderdagverblijf Samsam georganiseerd wordt is beperkt. Er worden thema-avonden georganiseerd in samenwerking met Tandem. Met inbreng van ouders komen thema’s zoals slapen en luisteren aan de orde. Dit jaar is er een zo’n avond geweest en het aantal ouders dat deelneemt aan deze georganiseerde activiteiten is beperkt. Verder bezoeken de peuters een maal per jaar de Montessorischool voor een voorstelling. Uit foto’s in de hal blijkt dat het zomerfeest, met hapjes van ouders, een plezierige activiteit is geweest.
De ouders waarmee de inspectie heeft gesproken tonen zich tevreden over het kinderdagverblijf en zijn in het bijzonder positief over de ‘sterrengroep’. Kinderen zien er naar uit om een
‘sterrenkind’ te worden. Verder ervaart men de communicatie van medewerkers buitengewoon positief.
C KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE kdv Samsam
C1 Kwaliteit van de educatie: het aangeboden programma
C1.1 Een integraal VVE-programma 3
C1.2 Werken met een doelgerichte planning 2
C1.3 Het aanbod gericht op de taalontwikkeling is voldoende dekkend 3 C1.4 Het aanbod klimt op in moeilijkheidsgraad en er wordt gedifferentieerd 3 C2 Kwaliteit van de educatie: het pedagogisch klimaat
C2.1 Het pedagogisch handelen van de leidsters is respectvol 3 C2.2 De leidsters hanteren duidelijke pedagogische gedragsgrenzen 3 C2.3 De leidsters stimuleren de sociale vaardigheden en de persoonlijke
competenties van de kinderen 3
C2.4 De leidsters tonen respect voor de autonomie van het kind 3 C2.5 De inrichting van de ruimte is aantrekkelijk, uitdagend en spel- en taal-
uitlokkend 2
C3 Kwaliteit van de educatie: het educatief handelen
C3.1 Het educatief handelen van beide leidsters is goed op elkaar afgestemd 3 C3.2 Er worden effectieve en gerichte activiteiten voor de taalontwikkeling
uitgevoerd
3 C3.3 De leidsters bevorderen de interactie met en tussen kinderen 3 C3.4 De leidsters stimuleren actieve betrokkenheid van de kinderen en verrijken
het spelen en werken 4
C3.5 De leidsters bevorderen de ontwikkeling van aanpakgedrag (strategieën) bij de kinderen
3 C3.6 Het gedrag van de leidsters met de kinderen is responsief 3 C3.7 De leidsters stemmen de activiteiten af op verschillen in de ontwikkeling
van de individuele kinderen 2
Kwaliteit van de uitvoering van VVE
Bij binnenkomst in het kinderdagverblijf is het huidige thema ‘zomer’ duidelijk herkenbaar. In de hal is een thematafel gemaakt en er staat een digitale fotolijst met foto’s. In de naburige ruimte van de buitenschoolse opvang heeft het kinderdagverblijf een hoekje met daarin een verteltafel.
Met uitzondering van de schoolvakanties wordt deze ruimte dagelijks gebruikt in de ochtend voor VVE aanbod aan de ‘sterrengroep’. In het pedagogisch beleid van kinderdagverblijf Samsam staat dat één pedagogisch medewerker met de 3-plus kinderen op een speelse manier bezig is met de
Nederlandse taal. ‘De kinderen leren door middel van een verteltafel al spelend, zingend, knutselend, en ontdekkend de nieuwe woorden, die horen bij het thema.’ De inspectie heeft het ochtendprogramma voor de ‘sterrenkinderen’ kunnen aanschouwen en oordeelt daar (bijzonder) positief over. De leidster toont zich bijzonder vaardig in het uitlokken van taal, ook tijdens het fruit eten. Verder wordt de actieve betrokkenheid van een nieuw, ‘taalarm’ kind steeds weer
gestimuleerd. Na het schilderen van de zee en het strand mogen de zeven kinderen zelf zand op het strand strooien en voelen. Vervolgens mogen ze een eigen handdoekje en parasolletje uitkiezen. Eerder die ochtend konden de kinderen niet wachten om te gaan duiken in de zee, net als Bo en Babs in het verhaal.
Ook op de groepen ‘De maan’ en ‘De zon’ worden kansen benut om de taalontwikkeling van kinderen te stimuleren. Ook hier is te aanschouwen dat leidsters mee doen met het spel en op die manier de interactie met en tussen kinderen bevorderen. Al met al vindt de inspectie voor wat betreft het stimuleren van de actieve betrokkenheid van de kinderen en het verrijken van spelen en werken, kinderdagverblijf Samsam een voorbeeld is voor anderen.
Kinderdagverblijf Samsam is beperkt in het inrichten van de VVE ruimte, omdat deze ruimte
’s-middags door de buitenschoolse opvang wordt gebruikt. Op de groepen dient men verder rekening te houden met baby’s en dreumesen en kan men bijvoorbeeld niet een verteltafel laten staan. Een en ander betekent dat de inrichting niet als aantrekkelijk, uitdagend en spel- en taal- uitlokkend beoordeeld kan worden.
Als het gaat om het werken met een doelgerichte planning is de inspectie van mening dat dit punt verbeterd kan worden. Een thema wordt door meerdere leidsters uitgebreid voorbereid door het invullen van een formulier waarbij onderwerpen als boeken, verrijking van de hoeken,
liedjesmand, themaboekje en het anker en de afsluiting worden uitgewerkt. Voor wat betreft de boeken worden er ook dreumesboeken benoemd. Verder wordt er een lijst met mogelijke
activiteiten voorbereid. Achteraf vullen de leidsters een logboek in met de uitgevoerde activiteiten.
Op basis van deze logboeken en op basis van de observatie van ‘De sterrengroep’ waardeert de inspectie de indicatoren C1.3 en C1.4 als voldoende. De indicator C3.7 (De leidsters stemmen de activiteiten af op verschillen in de ontwikkeling van het individuele kind) is echter niet aangetoond.
D ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG kdv Samsam
D1 Ontwikkeling, begeleiding en zorg binnen de groep
D1.1 Volgen van de brede ontwikkeling van alle kinderen 3 D1.2 De begeleiding is planmatig voor: de hele groep, de kleine (tutor)groep en
het individuele kind
2 D1.3 De evaluatie van de aangeboden begeleiding en zorg 2 D1.4 Specifieke aandacht bij de begeleiding en zorg voor de taalontwikkeling 2 D2 Ontwikkeling, begeleiding en zorg in de bredere zorgketen
D2.1 Leidsters hebben een overzicht van de kinderen die zorg nodig hebben die de voor- resp. vroegschool niet kan leveren, en van de aard van die zorg
3 D2.2 Leidsters melden kinderen aan voor externe zorg wanneer de voor- resp.
vroegschool de gewenste zorg niet kan leveren 3
D2.3 De leidsters blijven de ontwikkeling van kinderen met extra zorg bijhouden 3 Ontwikkeling, begeleiding en zorg
Op het kinderdagverblijf is een leidster mentor van een aantal kinderen. De mentor volgt de ontwikkeling van kinderen structureel met behulp van het welbevinden observatie-instrument. Als hulpmiddel bij deze observaties gebruikt kinderdagverblijf Samsam een ontwikkelingsschema. Het schema beschrijft de verstandelijke, motorische en sociale ontwikkelingen van kinderen in de leeftijd van 0-3 maanden, 4-6 maanden, 7-9 maanden, 10-12 maanden, 13-18 maanden, 2 jaar, 2,5 jaar, 3 jaar en 4 jaar. (Het schema is afkomstig uit ‘Leren praten en pratend leren’ van Linda Clark en Catherine Ireland.) De oudergesprekken worden structureel gevoerd en ouders tonen zich hierover tevreden. Ouders ontvangen ook een kopie van het observatieformulier. Er zijn in de steekproef geen aanzetten aangetroffen van stimuleringsplannen conform het signaleringsprotocol.
Dat er doelgerichte begeleiding en zorg binnen de groep wordt bepaald, geboden en geëvalueerd is op die manier niet aantoonbaar.
Het is wenselijk dit minstens voor een beperkt aantal risicokinderen toch te doen, zodat hun receptieve en productieve woordenschat beter kan worden gevolgd en beïnvloed.
Uit het gesprek met de zorgcoördinator (Kijk op Kleintjes) blijkt dat zorgkinderen met regelmaat worden besproken. Ook op het kinderdagverblijf observeert de zorgcoördinator. Zij voert, samen met de leidster(s) oudergesprekken en brengt kinderen in in het ZAT team. Het contact tussen de leidsters en de zorgcoördinator heeft zich afgelopen jaar op een positieve manier ontwikkeld. Er zijn kinderen op SamSam waarbij men zich geen zorgen maakt over de ontwikkeling, maar wel over de thuissituatie. De manager van het kinderdagverblijf vervult bij een en ander een belangrijke rol. Zij voert 6 wekelijks besprekingen waarbij (zorg)kinderen besproken worden.
Tijdens dit overleg met leidsters wordt ook bepaald of de zorgcoördinator wordt ingeschakeld. Van deze overleggen worden verslagen gemaakt.
E KWALITEITSZORG BINNEN DE VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL kdv Samsam
E1 Er is VVE-coördinatie in de voorschool 3
E2 De voorschool evalueert de kwaliteit van haar VVE 3
E3 De voorschool evalueert de opbrengsten van alle kinderen 2 E4 De voorschool formuleert op basis van evaluaties verbetermaatregelen en
voert die aantoonbaar en planmatig uit
2
E5 De voorschool borgt de kwaliteit van haar educatie 3
Kwaliteitszorg
De kinderdagverblijven van KION hebben een HKZ gecertificeerd Kwaliteitsmanagementsysteem.
Met dit systeem zijn zaken als beleid, maar ook het primair proces vastgelegd in procedures en protocollen. Ook een ieders taken en verantwoordelijkheden zijn vast gelegd. Binnen
kinderdagverblijf Samsam is er een pedagogisch medewerker die, samen met de VVE-consulent , VVE coördineert, maar alle leidsters blijven betrokken bij (de uitvoering van) VVE. Verder is er een overlegstructuur waarbij op vaste frequentie bijvoorbeeld groepsoverleg en teamoverleg wordt gehouden.
Hoewel er op gemeentelijk niveau géén afspraken zijn gemaakt over de te bereiken resultaten, mag van alle locaties worden verwacht dat ze de eigen doelen evalueert. Bij gebrek aan concrete doelstellingen wordt de kwaliteit van VVE op kinderdagverblijf Samsam slechts gedeeltelijk geëvalueerd. Omdat er niet structureel gemeten wordt, kunnen de opbrengsten ook niet als zodanig worden geëvalueerd. Dit neemt niet weg dat er binnen deze locatie wel degelijk structureel gesprekken plaatsvinden over de voortgang en de kwaliteit van de uitgevoerde activiteiten.
F DOORGAANDE LIJN kdv Samsam
F1 Er is iemand binnen het kinderdagverblijf verantwoordelijk voor de contacten met de basisscholen
3 F2 Voldoende kinderen stromen door naar een vroegschool - F3 Het kinderdagverblijf zorgt voor doelmatige informatie voor de basisscholen
waar de uitstromende peuters naartoe gaan
3 F3.1 Wanneer sprake is van een zorgkind, is er een warme overdracht 3 F4 Het kinderdagverblijf is op de hoogte van de VVE-programma’s van de
basisscholen en houdt daar zoveel mogelijk rekening mee - F5 Het pedagogisch klimaat en het educatief handelen van de voor- en
vroegschool is op elkaar afgestemd
- F6 De manier om met ouders om te gaan op de voor- en de vroegschool is op
elkaar afgestemd
- F7 De interne begeleiding en zorg zijn op de voor- en vroegschool op elkaar
afgestemd -
Doorgaande lijn
De doorgaande lijn tussen kinderdagverblijf Samsam en een basisschool heeft de inspectie voor een groot deel niet kunnen beoordelen. Kinderen stromen uit naar zeven verschillende scholen in de wijk waarvan de meeste kinderen naar de Montessorischool. De manager van kinderdagverblijf Samsam is verantwoordelijk voor de contacten met de basisschool. Verder is de zorgcoördinator
degene die in het geval van een zorgkind betrokken probeert te blijven al dan niet met inzet van het consultatiebureau.
4. VERVOLGAFSPRAKEN
Het bezoek heeft geen aanleiding gegeven voor het maken van vervolgafspraken.
