Les 2: Zwanger in het nu
Mindful Zwanger & Bevallen
www.mindfulzwangerenbevallen.nl
Les 2: Zwanger in het nu
Wat leer je in de sessie: zwanger in het nu?
Kennismaking met het concept leven in het nu
Verschil tussen doe-modus en zijn-modus
Relatie tussen mindfulness en leven in het nu
Manieren om in het nu te komen
Voorkomen dat je gedachten je meeslepen
Meer van het moment te genieten in plaats van altijd bezig te zijn
Van alledaagse gewoonten naar leven in het nu
Hoe leven we normaal? In de vorige les spraken er al over. We doen heel veel dingen op de automatische piloot. En we keken ook al naar de nadelen die dit kan opleveren. Terwijl we de dingen van het dagelijks leven uitvoeren zijn we er met onze aandacht niet bij. Maar waar zijn we dan wel met onze aandacht? Misschien kun je je jezelf eens een tijdje observeren en zien waar je aandacht is. En misschien kun je dan merken dat je vaak in gedachten verzonken bent. Wat er namelijk vaak gebeurt, is dat je gedachten je als het ware weghalen uit het huidige moment. Ga je kijken waar deze gedachten zich daadwerkelijk afspelen dan is dat ofwel in het verleden of in de toekomst. De gedachten gaan vaak niet over hetgeen waar je op dit moment mee bezig bent.
Herken je de volgende situatie? Er is iets vervelends gebeurd en in je hoofd beleef je deze situatie een paar keer opnieuw. Je vraagt jezelf af wat er gebeurd zou zijn als je iets anders had gezegd of gedaan. Als je goed kijkt naar je gedachten dan gaan die over dingen die in het verleden zijn gebeurd. Maar gedane zaken nemen geen keer. Je kunt die situatie niet meer veranderen. Je hebt het al gedaan zoals je het gedaan hebt. In feite word je door deze herbelevingen gevangen gehouden door het verleden. Maar je kunt ook door de toekomst gegijzeld worden. Neem nu bijvoorbeeld angst voor de bevalling, iets wat regelmatig voorkomt. Op dit moment beval je nog niet, maar doordat je gedachten je meenemen naar de toekomst en allerlei mogelijke scenario’s naar voren laten komen, lijkt het alsof je er al bent en voel je ook de emoties die erbij horen.
Binnen deze mindfulnesstraining gaan we een andere manier van leven onderzoeken en oefenen, waarbij je bewuster je aandacht leert te richten op het huidige moment: leven in het nu!
De doe-modus en de zijn-modus
Binnen mindfulness spreken we over het verschil tussen de doe-modus en de zijn-modus. En wat we oefenen in de training is bewust te kiezen voor een van de twee, afhankelijk van wat de situatie van ons vraagt. Jon Kabat-Zinn gaf ooit eens aan: “Meditatie is echt niet-doen.
Het is de enige menselijke verlichting die ik ken die niet inhoudt dat je ergens anders probeert uit te komen of iets te doen, maar juist de nadruk legt op waar je al bent.”
Doe-modus
Meestal zijn we in ons dagelijks leven in de doe-modus. Altijd maar bezig. Eigenlijk bijvoorbeeld om dingen anders te willen dan we ze nu ervaren of juist om dingen te ervaren die we nu niet hebben. We kunnen dan bijna continu bezig zijn met wat we vinden dat er moet gebeuren, moet veranderen, opgelost moet worden.
En onze dagen zitten echt vol met dingen die gedaan moeten worden. Vaak ervaren we de doe-modus met een onbevredigend gevoel. We willen iets wat we niet hebben. Of we hebben iets wat we niet willen. En zoals we in les 1 al zagen gebeuren heel veel van deze processen op de automatische piloot.
Natuurlijk is de doe-modus heel praktisch bij het oplossen van technische taken door analyseren, beoordelen en evalueren. Ze kan ons uitstekend helpen bij het bereiken van doelen in alledaagse situaties en bij het oplossen van met werk verbonden problemen. Bijvoorbeeld bij het schoonmaken van ons huis, of koken van
een maaltijd, het voorbereiden van een vergadering. De doe-modus houdt voortdurend in de gaten of onze handelingen het gewenste effect hebben en past acties aan als dat nodig is.Maar deze strategie is niet heilzaam bij het oplossen van emotionele problemen, bij depressie en angstreacties, piekeren, stress, pijn, ziekte of werkdruk. Als we in deze situaties gaan focussen op hoe we onszelf zien en hoe we zouden willen zijn, kunnen we terechtkomen in een spiraal van piekeren over en kritiek op ons zelf.
Over hoe we functioneren, ons doen en laten, de oorzaken waarom we bijvoorbeeld niet gelukkig zijn en de betekenissen en gevolgen ervan. Als we het actuele probleem zien als A en de oplossing van ons probleem als B, zal onze geest automatisch vanuit de doe-modus de kortste weg van A naar B willen vinden.
Bij emotionele problemen (zoals angst, piekeren, depressief zijn) is het echter vaak beter om wat langer bij A te blijven:
de zijn-modus.
Zijn-modus
Juist in deze modus proberen we niets te veranderen. We proberen niet ergens anders uit te komen dan waar we nu al zijn. Deze houding kenmerkt zich door aandachtig te zijn.... door mindfulness. Als we leven vanuit de zijn-modus geven we doelbewust onze niet oordelende
aandacht aan de dingen precies zoals ze zijn, op dit moment. We kunnen aandacht geven aan onze lichamelijke gewaarwordingen, gevoelens, emoties, gewoontepatronen en gemoedstoestanden. De zijn-modus is een andere manier van weten dan het denken en oplossingsgericht zijn van de doe-modus. Ze biedt ons een alternatieve manier waarop we ons leven kunnen leiden en hoe we kunnen omgaan met ons lichaam, onze gedachten, emoties, stressreacties en andere gewoontepatronen.
Door middel van bewustheid van de zijn-modus kunnen we:
Uit ons hoofd stappen en de wereld rechtstreeks ervarend leren kennen, zonder het voortdurende commentaar van onze gedachten.
Beter naar onze innerlijke signalen luisteren. Bewustheid biedt zo een bescherming tegen het overschrijden van onze grenzen.
Een innerlijke alertheid ontwikkelen waardoor we minder snel doorschieten in onbewuste reacties op wat waargenomen wordt (het interpreteren van wat je waarneemt).
Meer zicht krijgen op hardnekkige denkpatronen en afweermechanismen.
Ophouden met het leven geforceerd een bepaalde kant op te sturen en ermee beginnen meer in het hier en nu te leven.
(aangepast overgenomen uit het werkboek voor MBSR van centrum voor mindfulness Radboud UMC)
Hoe kom ik in het nu?
Je kunt jezelf voornemen om vanaf nu meer in het nu te verblijven. Maar dit is in de praktijk nog niet zo gemakkelijk. Zoals het vaak gaat wanneer je nieuwe dingen leert, vergeet je het weer. Het is een nieuwe vaardigheid die je gaat ontwikkelen in de komende weken door middel van de mindfulnesstraining. Maar hoe doe je dat nu?
De ademhaling
Voor veel mensen is de gemakkelijkste manier om in het nu te komen via het lichaam. Een belangrijke manier hebben we in de vorige les al ontdekt. We hebben geoefend om aandacht te besteden aan de ademhaling. Het grote voordeel van de ademhaling is dat we deze altijd bij ons hebben en er dus moeiteloos met onze aandacht naartoe kunnen gaan. Door middel van aandacht voor de ademhaling
komen we onmiddellijk in het huidige moment terecht.
De zintuigen
Maar de ademhaling is niet de enige manier om in het nu terecht te komen.
Ook via onze zintuigen vinden we een krachtige poort om het nu binnen te gaan.
Misschien kun je hiermee de komende week eens experimenteren. Ga bijvoorbeeld eens met je volledige aandacht naar hetgeen je ziet, vooral van
die dingen waarvan je van tevoren denkt dat je al precies weet hoe het eruit ziet.
Ook kun je met je volledige aandacht gaan naar de die je om je heen hoort, of geluiden die je in je eigen lichaam hoort.
Een andere manier is aandacht besteden aan de dingen die je met je tastzin voelt.
In de zwangerschap is een van de meest voor de hand liggende manieren om in het nu te komen het volgen van de bewegingen van de baby in je buik. Dit kun
je als een kleine
mindfulnessoefening beschouwen gedurende de hele zwangerschap. We zeggen wel eens voor de grap dat je baby je grootste mindfulnesstrainer is.
Natuurlijk heb je als aanstaande vader geen baby in je buik. Toch kan ook jij de tastzin gebruiken om in het nu te komen.
Zit je bijvoorbeeld op een stoel, voel dan eens precies waar je de meeste druk ervaart van de stoel op je lichaam. Ga eens na waar de stoel geen contact meer maakt met je lichaam. Of misschien kun je eens aandacht besteden aan het gevoel van de kleding die je draagt. Waar precies is je lichaam omgeven door kleding? En waar voel je de omgevingslucht aan je lichaam?
Voorkomen dat gedachten je meeslepen
Door op deze manier met je volledige aandacht naar je lichaam te gaan en naar je zintuigen ben je meteen in het nu, want je lichaam is altijd in het nu. En op deze manier merk je wanneer je wordt afgeleid door gedachten en heb je de keuze om deze weer los te laten en opnieuw met je
aandacht naar je lichaam te gaan. Je leert om gedachten te zien als gebeurtenissen die tijdelijk in het veld van je bewustzijn opkomen, maar ook weer voorbijgaan, zoals wolken die aan de hemel voorbijdrijven. Ze vallen je even op, maar je laat ze weer los.
Meer genieten van het moment
Het voordeel van het steeds opnieuw aandacht besteden aan het huidige moment, is dat je op deze manier losraakt uit automatische denkpatronen. Eigenlijk zorgt het voor een soort minipauze in de dagelijkse beslommeringen. Door verspreid over de dag kleine momenten in te lassen waarin je heel bewust aandacht besteed aan het huidige moment krijg je een kleine pauze. Zeker als je iemand bent die gemakkelijk piekert, zul je merken dat deze kleine pauzes je een voordeel opleveren. Het helpt je om meer te genieten van het moment. Het kan ook helpen om jezelf op piekermomenten de vraag te stellen: ”wat is mijn probleem nu?” Vaak zul je dan moeten erkennen dat je op dit moment helemaal geen probleem hebt. Hoe vaker je dit zult vaststellen des te meer zul je je geest trainen zich alleen met het huidige moment bezig te houden.
Het verleden is al geweest en de toekomst is onzeker. Waarom zou je jezelf dan moeten vermoeien met zaken waarvan je niet eens zeker weet of ze ooit zullen gebeuren? Het is veel verstandiger om nu te ontspannen, te genieten en rust te nemen nu het kan. En als er in de toekomst problemen opduiken, kun je er op dat moment je volledige aandacht op richten.
Literatuur:
Nancy Bardacke, Mindful Bevallen: Hoofdstuk 11 Mindfulness in het leven van alledag
