Tips en tricks voor een degelijke
successieplanning
Agenda
Agenda:
1) Basisprincipes op vlak van successieplanning 2) Horizontale planning
3) Verticale planning 4) De STAK
5) De maatschap 6) De zorgvolmacht 7) Conclusie
Basisprincipes successieplanning
Basisprincipes successieplanning
Diverse stappen bij een overlijden:
1) Toepassing regels huwelijksvermogensrecht 2) Toepassing regels erfrecht
3) Toepassing tarieven in de erfbelasting
Basisprincipes successieplanning
Toepassing regels huwelijksvermogensrecht:
-> grosso modo 3 huwelijksstelsels in België:
- wettelijk stelsel
- stelsel van scheiding van goederen
- stelsel van algehele gemeenschap
Basisprincipes successieplanning
Toepassing regels erfrecht:
bv. erflater was gehuwd en had 2 kinderen
-> langstlevende echtgenote erft het vruchtgebruik
over zijn volledige nalatenschap en de kinderen
erven de blote eigendom
Basisprincipes successieplanning
VLAANDEREN
Tarieven in de erfbelasting
:
In rechte lijn en ts echtgenoten/samenwonenden (van toepassing per erfgenaam en afzonderlijk op roerend en onroerend gedeelte dat vererfd wordt:
€ 0 - € 50.000: 3%
€ 50.000 - € 250.000: 9%
> € 250.000,00: 27%
Uitzonderingen
- Vererving van de gezinswoning en eerste schijf van € 50.000,00 roerende goederen ts echtgenoten, wettelijk en feitelijk (3j) samenwonenden is vrij van erfbelasting
Basisprincipes successieplanning
Tarieven in de erfbelasting :
Tussen vreemden:
€ 0 - € 35.000,00: 25 %
€ 35.000 - € 75.000,00: 35 %
> € 75.000,00: 55 %
Wil noteren dat deze laatste tarieven van toepassing zijn op het totaal van de nettoverkrijgingen van alle erfopvolgers. Elke erfgenaam betaalt een deel van de globaal berekende erfbelasting in verhouding tot de ontvangen nettoverkrijging.
Basisprincipes successieplanning
Tarieven schenkbelasting ?
Roerende goederen:
- 3% (rechte lijn) of 7% (ts vreemden) wanneer schenkingsakte in België geregistreerd wordt.
Opmerking :
* Sedert 1 dec 2020 is ook een buitenlandse notariële akte waarbij roerende goederen worden overgedragen, verplicht registreerbaar in België aan 3% (sluiten ‘Kaasroute’).
- 0% in geval van bankgift (onrechtstreekse schenking)
Basisprincipes successieplanning
Tarieven schenkbelasting ?
Onroerende goederen (in rechte lijn):
0 - 150.000,00: 3%
150.000,00 - 250.000,00: 9%
250.000,00 - 450.000,00: 18%
➢ 450.000,00: 27%
-> van toepassing per begiftigde en per schenker;
-> om de 3 jaar opnieuw in de laagste schijf;
Basisprincipes successieplanning
Familiale onderneming of familiale exploitatievennootschap
• Tarief : 0% schenkbelasting en 3% erfbelasting
• Welke activa ?
➢ familiale onderneming
❑ Door erflater of zijn echtgenote beroepsmatig geïnvesteerde activa
❑ Onroerende goederen die niet hoofdzakelijk tot bewoning bestemd of gebruikt zijn
➢ familiale vennootschap
❑ Aandelen die stemrecht toekennen
❑ Geen rekening-courant !!
❑ Werkelijke leiding in EER
Basisprincipes successieplanning
Familiale onderneming of familiale exploitatievennootschap
VÓÓR het overlijden:
• Participatievoorwaarde: rechtstreeks aandelenbezit in handen van de erflater en/of zijn dichte familieleden dat minstens 50% van de stemrechten vertegenwoordigt.
• Exploitatievoorwaarde: de vennootschap moet een nijverheids-, handels-, ambachts- of landbouwactiviteit uitoefenen
NA het overlijden
• Verderzetting van de activiteit gedurende drie jaar na overlijden
• Geen kapitaalvermindering gedurende drie jaar na overlijden
Basisprincipes successieplanning
Familiale onderneming of familiale exploitatievennootschap
Een vennootschap waarbij cumulatief aan volgende twee voorwaarden is voldaan:
− het totale actief voor > 50% uit onroerende goederen bestaat;
− de bezoldigingen, sociale lasten en pensioenen < 1,5% van het totaal actief bedragen;
wordt, behoudens tegenbewijs, geacht niet in aanmerking te komen voor het gunsttarief van 3% erfbelasting. Het betreft hier een wettelijk vermoeden.
-> tegenbewijs: vonnis Rb. Gent dd. 4 februari 2020
Basisprincipes successieplanning
Familiale onderneming of familiale exploitatievennootschap
Quid : holdings ?
• Indien de holding zélf een nijverheids-, handels-, ambachts- of landbouwactiviteit uitoefent, dan kwalificeert deze vennootschap als familiale exploitatievennootschap én kan de volledige waarde van de holding met al haar onderliggende dochter- en kleindochtervennootschappen van het voormeld gunsttarief genieten.
• Holdings die zelf géén nijverheids-, handels-, ambachts- of landbouwactiviteit uitoefenen, kwalificeren eveneens als een familiale exploitatievennoot indien zij minstens 30% van de aandelen in volle eigendom aanhouden in minstens 1 directe dochtervennootschap die wel een nijverheids-, handels-, ambachts-, landbouwactiviteit heeft of een vrij beroep uitoefent en die haar zetel van werkelijke leiding binnen de EER heeft. In voorkomend geval zal evenwel enkel de waarde van de onderliggende exploitatievennootschap(pen), die een reële economische activiteit uitoefen(t)(en), die zich weerspiegelt in de waarde van de aandelen van de holding, van het gunsttarief kunnen genieten (toepassing regel van drie).
Basisprincipes successieplanning
Familiale onderneming of familiale exploitatievennootschap
Voorheen belangrijk !
In beide gevallen – vermits de holding kwalificeert als een familiale onderneming – wordt, wanneer de schenkingsakte van de aandelen niet ter registratie wordt aangeboden (bv omdat de schenkingsakte verleden wordt vóór een Nederlandse notaris) de overlevingsperiode verlengd van 3 jaar naar 7 jaar. De schenker moet met andere woorden nog 7 jaar leven na de schenkingsakte opdat de vrijstelling definitief zou zijn (zie ook hierna).
Basisprincipes successieplanning
Hoe hoge tarieven in de erfbelasting vermijden ?
-> Horizontale planning
= tijd kopen als kinderen nog jong zijn
= tussen kinderloze koppels
-> Verticale planning
Horizontale planning
Horizontale planning
-> Schenking tussen echtgenoten (eigen vermogen) -> beding van aanwas (eigen vermogen)
-> wijziging huwelijkscontract
Horizontale planning
Schenking tussen echtgenoten
- steeds ad nutum herroepbaar;
- leidt ertoe dat bij het eerste overlijden van één van de echtgenoten – en op voorwaarde dat, wat een bankgift betreft, de overlevingsperiode overbrugd werd of de schenking vóór het overlijden geregistreerd werd – geen erfbelasting verschuldigd is over het geschonken vermogen.
- Opdat deze techniek zou werken is het noodzakelijk dat in deze schenking
een recht van terugkeer wordt opgenomen.
Horizontale planning
Beding van aanwas
= een contract waarbij de echtgenoten overeenkomen dat wanneer één van hen overlijdt, de andere echtgenoot eigenaar wordt van de goederen die in het contract beschreven staan.
= zienswijze Vlabel: geen erf- en schenkbelasting verschuldigd, indien het gaat om een echt “kanscontract”(onder bezwarende titel)
noot: bij de aanwas van een onroerend goed is er wel 10% registratiebelasting verschuldigd op het deel dat overgaat naar langstlevende.
Horizontale planning
Beding van aanwas
Er is volgens Vlabel sprake van een kanscontract wanneer:
- beide partijen evenveel kans hebben om bij overlijden van de andere, eigenaar te worden van diens aandeel in de goederen;
- beide partijen ongeveer even oud zijn en verkeren in even goede gezondheid;
- beiden financieel gelijkwaardig zijn (bezitten elk de helft van de goederen);
- uit bewoordingen van de overeenkomst (oa vervreemdingsverbod en verplichting voor de partijen om alle beslissingen gezamenlijk te nemen) de bedoeling blijkt
Horizontale planning
Wijziging huwelijkscontract
- Keuzebeding in stelsel met gemeenschap;
- Creatie T.I.G.V. met keuzebeding in stelsel van scheiding van goederen;
- Toekenning huwelijksvoordelen (onverdeeldheid) in stelsel
scheiding van goederen
Verticale planning
Verticale planning
= Schenking aan de kinderen/neven en nichten enz..
Hoe als schenker controle behouden ?
-> schenking met voorbehoud van vruchtgebruik
-> oprichting maatschap / STAK
Verticale planning
Tarieven schenkbelasting ?
Roerende goederen:
- 3% (rechte lijn) of 7% (ts vreemden) wanneer schenkingsakte in België geregistreerd wordt
- 0% in geval van bankgift (onrechtstreekse schenking)
Opmerking: 3- jarige overlevingsperiode, maar steeds registratie mogelijk bij nakend overlijden
Verticale planning
Modaliteiten die in de schenkingsakte kunnen voorzien worden:
- Voorbehoud van vruchtgebruik of last
- Verbod tot inbreng in enige (huw)gemeenschap;
- Optioneel ontbindend beding van terugkeer bij vooroverlijden van de begiftigde;
- Vervreemdingsverbod;
- Mogelijkheid tot herroeping van de schenking in geval van bv. drugs- of alcoholverslaving, lidmaatschap sekte enz;
- Beding van fidei commis de residuo;
- ……
Stichting administratiekantoor
‘STAK’
STAK
Een (Nederlandse) stichting-administratiekantoor (STAK) is een controlevehikel met rechtspersoonlijkheid. In ruil voor de inbreng van vermogensbestanddelen (meestal aandelen) verkrijgen de inbrengers certificaten van de stichting-administratiekantoor. Zij worden m.a.w.
“certificaathouder”. De oprichting gebeurt bij notariële akte.
Voordelen:
• de juridische controle over de ingebrachte vermogensbestanddelen (stemrechten) kan uitgebreid geregeld worden, ongeacht waar de economische vermogensbestanddelen (de certificaten) zich bevinden, bv. tegengaan van versnippering van zeggenschap over beleid in holdingvennootschap als gevolg van vererving, terwijl alle familieleden/certificaathouders wél kunnen blijven genieten van eventuele dividenden;
• de bevoegdheden van het bestuur kunnen nauwkeurig omschreven worden, bv. opvolging bij overlijden / onbekwaamheid van de schenker;
• het bestuur van de STAK kan de ingebrachte vermogensbestanddelen (bv. aandelen) verkopen of kan beslissen tot kapitaalvermindering ongeacht of de certificaathouders hier al dan niet mee
STAK
De STAK regelt enkel de juridische controle over het vermogen, doch niet de economische eigendomsrechten.
Wil noteren dat een stichting-administratiekantoor een doorstortingsverplichting heeft (bv. bij verkoop van aandelen of een kapitaalvermindering komen de gelden toe aan de stichting- administratiekantoor, die deze moet doorstorten aan haar certificaathouders). Als de certificaten geschonken zijn of zijn vererfd, zal in dit geval een deel van die gelden bij de kinderen terecht komen, zonder enige controle.
=> Vandaar dat de STAK vaak gecombineerd wordt met een maatschap,
zodat de doorgestorte gelden daar geparkeerd worden. In de statuten
Maatschap
Maatschap
= fiscaal transparant
= geen doorstortingsverplichting
= kan onderhands opgericht worden
Maatschap
Situering maatschap in kader van successieplanning:
-> Voorafgaandelijke inbreng van het vermogen in een maatschap en schenking van de deelbewijzen van de maatschap OF
-> Schenking van het vermogen, waarna de begiftigden het geschonkene inbrengen in de maatschap
= > controlebehoud
= > mogelijkheid vermogen “te parkeren” (geen door- stortingsverplichting)
-> De tweede optie wint aan belang door het sluiten van de ‘Kaasroute’
Maatschap
De maatschap als controlestructuur in de praktijk
-> Bescherming vermogen bij minderjarige kinderen
-> Bescherming vermogen bij gehandicapte kinderen, kinderen met bepaalde verslaving enz.
-> Bescherming vermogen tegen ex-echtgeno(o)t(e)
Maatschap
De maatschap bij minderjarige kinderen
- Duur verbinden aan bereiken bepaalde leeftijd door het jongste kind;
- Opvolgend zaakvoerder voorzien (bij defungeren van beide ouders) - Tijdens duur maatschap: gedeeltelijke onttrekking van fondsen
mogelijk voor bepaalde in de statuten voorziene specifieke
doeleinden
Maatschap
De maatschap bij gehandicapte kinderen
- Duur verbinden aan de levensduur van het gehandicapte kind;
- Opvolgend zaakvoerder voorzien (bij defungeren van de ouders) - Desgevallend maandelijkse uitkeringen voorzien
- Eventueel in combinatie met oprichting fonds bij KBS
Maatschap
De maatschap bij echtscheiding
- Minderjarige kinderen: ouderlijk vruchtgenot kan ontnomen worden bij testament; ouderlijk beheer niet -> oprichting maatschap
- Uitsluiten ex als erfgename van de kinderen: testament/schenking
met een beding van fidei commis de residuo -> maatschap zorgt
ervoor dat vermogen afgescheiden blijft
Maatschap
Recente wetswijzigingen die impact hebben op de maatschap?
a) Hervorming ondernemingsrecht b) UBO
c) Artikel 2003 B.W.
Maatschap
De maatschap en Vlabel
1. Quid artikel 2.7.1.0.3 VCF (oud artikel 4 W. Succ) ?
“Worden met het oog op de heffing van het successierecht als legaten beschouwd:
1° alle schulden die uitsluitend bij uiterste wil erkend zijn;
2° alle schuldbekentenissen van sommen die voorkomen als een contract onder bezwarende titel, maar die een bevoordeling inhouden en die niet aan de schenkbelasting of het registratierecht op de schenkingen zijn onderworpen.
3° alle schenkingen van roerende goederen die de erflater heeft gedaan onder de opschortende voorwaarde of termijn die vervuld wordt ingevolge het overlijden van de schenker”.
Maatschap
De maatschap en Vlabel
1. Quid artikel 2.7.1.0.3 VCF (oud artikel 4 W. Succ) ?
VB nr. 16046:
- levenslange controle voorbehouden via de voorafgaande inbreng in de maatschap werd beschouwd als een schenking onder de opschortende voorwaarde/termijn en aldus onderhevig aan artikel 2.7.1.0.3,3° VCF in combinatie met de antimisbruikbepaling
- Kritiek:
- Geen sprake van een opschortende voorwaarde/termijn van overlijden van de schenker
Maatschap
De maatschap en Vlabel
1. Quid artikel 2.7.1.0.3 VCF (oud artikel 4 W. Succ) ?
Waar ligt de grens voor Vlabel ?
-> zie VB nr 17019, 17054, 18020, 18033…
- geen absolute beslissingsmacht bij de zaakvoerder - mate van inkomstenbehoud
- kinderen participeren mee bij de oprichting van de maatschap en moeten mee beslissen voor bepaalde belangrijke beslissingen;
- enz…
-> zie ook arrest Hof van Beroep Gent dd. 5 september 2018
Maatschap
De maatschap en Vlabel
2. Quid schenkingen met voorbehoud van vruchtgebruik ?
-> vernietiging standpunt nr. 15004 van Vlabel door Raad van State
“Aangezien noch de wettekst, noch de parlementaire voorbereiding, de registratie van de schenking in België oplegt en aangezien de fictiebepaling strikt moet worden
uitgelegd, kan uit artikel 2.7.1.0.7 VCF niet worden afgeleid dat de
schenking voorafgaand aan de gesplitste inschrijving, maar als
Maatschap
De maatschap en Vlabel
2. Quid schenkingen met voorbehoud van vruchtgebruik ?
-> Vernietiging door Raad van State van beslissing nr. 15004 van Vlabel Gevolgen ?
- schenkingen met voorbehoud van vruchtgebruik zijn terug mogelijk vóór Nederlandse notaris, maar intussen minder interessant door sluiten
‘Kaasroute’.
- in schoot van maatschap gegenereerde inkomsten niet langer automatisch belastbaar in de erfbelasting in hoofde van de vruchtgebruikers.
Zorgvolmacht
Zorgvolmacht
= sluitstuk van de successieplanning
= op die manier wordt vermeden dat een externe via procedure voor de Vrederechter, als voorlopig bewindvoerder moet worden aangeduid
=
last-minute-schenkingen blijven op die manier mogelijk
Conclusie
Coördinaten
Ann Voet Advocaat
Politieke Gevangenenlaan 10 A 8940 Wervik
+32 479 61 99 93
Disclaimer
• De informatie in deze presentatie is gebaseerd op de wet, reglementeringen, rechtspraak en concrete gevallen, rulings en andere bronnen die bestaan op het moment van de presentatie. Bijgevolg kunnen latere wijzigingen leiden tot de ongeldigheid van de informatie vervat in deze presentatie, (waarvoor Via Alta bv geen verantwoordelijkheid draagt om de lezer/gebruiker te informeren).
• Toepassing van de in deze presentatie vervatte principes zal afhangen van de specifieke toepasselijke omstandigheden. Vooraleer te handelen op basis van deze presentatie, is het aangewezen advies in te winnen hieromtrent. Via Alta bv zal u hierbij graag bijstaan. Via Alta bv aanvaardt geen zorgvuldigheidsplicht of aansprakelijkheid voor enige verlies veroorzaakt aan een persoon die handelt of die zich onthoudt van enige handeling als gevolg van enige
