Abortus- wetvan mevrouw Veder

Abortus- wetvan mevrouw Veder

. __,

..

...

,:

. ^'

' ~- • t

\ _\ ~ _.

_. -·

.':" '·

•

'

nummer 1124 21 februari 1975 vrijheid en d.emocrati~

• De redactievan Vrijheid en Democratie is gevestigd te Hilversum. Pieter de Hooghlaan 87.

Hoofdredacteur is de heer Ph. C. la Chapelle.

• De abonnementen- administratie wordt verzorgd door het algemeen

secretariaat van de VVD, Koninginnegracht 57 te Den Haag (teiefoon 070- 614121). Voor adreswijzigingen etc.

wende men zich dus tot het algemeen

secretariaat.

• De advertentie- exploitatie wordt verzorgd door het Bureau Van Vliet b.v .• postbus 20 te Zandvoort,

telefoon 02507- 4745.

algemeen secretariaat

• Hetalgemeensecre- tariaat van de VVD is gevestigd te Den Haag.

Koninginnegracht 57.

telefoon 070-614121.

Postrekening: 67880 ten name van algemeen secretaris van de VVD te Den Haag.

tweede kamerfractie

• Het secretariaat van de VVD-fractie in de Tweede Kam·er is gevestigd in het gebouw van de Kamer, Binnen- hof 1 A te Den Haag.

Telefoon 070- 614911.

VVD-wetsontwerp over abortus pag .. 4

De bureaula van minister Van Doorn 6

Toxopeus blijft 't liefst in Groningen 8

Defensiedebat in Tweede Kamer 11

Tweede rapport aan de Club van Rome 15

Minister Van Agt: Kop van Jut . 17

Mededelingen van het hoofdbestuur 19

Mijn opinie is .... 20

De VVD van A tot Z 22

door Ph. -C. la Chapelle, hoofdredacteur

CHU ziet het niet

zitten

Terecht heeft Het Parool er vorige week in een hoofdartikel op gewezen dat het Chris- ten-Democratisch Appèl (CDA) aan geloof- waardigheid heeft gewonnen, doordat het (voorlopig) mislukt is.

Het congres van de Christelijk Historische Unie, op 8 februari te Utrecht gehouden, wilde niet ingaan op het voorstel van de KVP en de ARP om reeds nu af te spreken bij de volgende verkiezingen uit te komen met één verkiezingsprogramma en met één ge- meenschappelijke kandidatenlijst. Intussen blijft de CHU wel streven naar de totstand- koming van het CDA. Maar de uitspraken van het congres komen er, vrij vertaald, op neer dat men de politieke samenwerking voorlopig niet ziet zitten.

Dat getuigt van zin voor de werkelijkheid.

KVP en ARP steunen het beleid van het kabinet-Den Uyl. Niet áltijd met woorden, maar tot dusver steeds wel met daden als het in de Tweede Kamer op kleur bekennen aankomt. De CHU daarentegen voert dui- delijk oppositie. Het gaat daarbij om zeer wezenlijke verschillen in opvatting over tal van politieke vraagstukken, om met elkaar botsende visies op de inrichting van de sa- menleving. Het zou volstrekt ongeloofwaar- dig zijn als KVP, ARP en CHU in die situatie gingen werken aan één gezamenlijk program- ma.

,Wat zullen de politieke gevolgen zijn van de voorlopige mislukking van het CDA? De CHU heeft met enige nadruk gezegd van KVP en ARP niet te eisen dat zij het kabinet-Den Uyl zullen laten vallen om het CDA tot stand te kunnen brengen. Toch valt moeilijk in te zien hoe men anders de impasse zou kunnen doorbreken.

De alles beheersende vraag is of men in confessionele kring nog serieus naar een werkelijke politieke samenwerking toe wil.

Is dat het geval, dan zullen van KVP en ARP concessies nodig zijn, die deze partijen onvermijdelijk doen vervreemden van het beleid-Den Uyl. Maar het zou óók denkbaar zijn (en voor de politieke duidelijkheid mis- schien wel zo goed), dat er twee christen- democratische groeperingen ontstaan, waar- van de één aanleunt tegen de socialistische maatschappijvisie, de ander tegen de libera- le. Want zoals prof. Oud al twintig jaar geleden heeft gezegd: de werkelijke scheids- lijn in de politiek is die tussen socialisme en liberalisme.

•

De VVD start de werkzaamheden voor de samenstelling van een nieuw ver- kiezingsprogramma. De partij wil tijdig klaar zijn om bij vervroegde verkiezin- gen een compleet programma aan de kiezers te kunnen voorleggen. Het thans nog geldige programma ,,Libe- ralen op nieuwe wegen" moet getoetst worden aan nieuwe ontwikkelingen,

VVD maakt nieuvv •

programma

nieuwe problemen vragen om een liberaal antwoord, het beleid-den Uy~

roept om een actueel alternatief. Veel alternatieve voorstellen zijn zó te lich- ten uit het werk van de Tweede Kamer- fractie die voortdurend met tegenvoor- stellen komt. Dit~alles moet gecombi- neerd worden met werk uit de partij en als geheel aan het oordeel van de partij onderworpen worden.

Aan de commissies van deskundigen is door het hoofdbestuur verzocht zich te zetten aan de niet geringe taak van het aandragen van bouwstenen, ideeën en nieuwe visies. Het zal tenslotte de par- tij zelf in al haar geledingen zijn die beslist.

Dat zal straks veel werk, veel studie vragen van de afdelingen, de onder- centrales en de centrales. Het hoofd- bestUur is ervan overtuigd dat de par- tij dat met hetzelfde enthousiasme tal doen als in het verleden.

H. V. VAN SOMEREN-DOWNER zie ook pagina 20

,:P

VVD- -w-etsont-w-erp over abortus

Wat was het motief van onze fractie om met een eigen wetsontwerp inzake abortus te komen? Had de fractie niet evengoed kunnen wach- ten op de indiening van het confessionele ontwerp, om daarna een keuze te maken uit het wetsontwerp Lam- berts-Roethof en het wetsont- werp van Schaik-van Leeu- wen, eventueel in geamen- deerde vorm? Dit is een vraag die ons herhaaldelijk is ge- steld.

De fractie heeft deze vragen ook rijpelijk overwogen. Zij is echter tot haar beslissing ge- komen om de volgende rede- nen.

Totstandkoming van een nieu- we wet is urgent. Dit feit was reeds onderkend door het kabinet-Biesheuvel, dat daarin heeft voorzien door in- diening van het wetsontwerp Stuyt-Van Agt in 1972. Reeds sinds 1970 is het abortus- vraagstuk in studie en zijn er wétsontwerpen aanhangig, doch nog steeds kon geen be- slissing worden genomen, omdat het wetsontwerp, dat de KVP- en ARP-fracties had- den toegezegd, nog uitbleef.

Tijdens het debat over de Bloemenhave-kliniek in okto- ber van het vorig jaar bleek dat het confession~le ontwerp nog lang niet gereed was, en dat er opnieuw maanden zou- den verlopen alvorens in het parlement definitieve beslis-- singen genomen konden wor- den. Inmiddels had minister Van Agt gelegenheid tot inci- denteel ingrijpen op grond van zijn persoonlijk inzicht, een si- tuatie die niet alleen wij. maar ook vele andere Kamerfrac- ties zeer onbevredigend von- den.

Door aan te kondigen met een eigen wetsontwerp te zul- len komen, hebben wij de

De VVD heeft vorige week een initiatief··

wetsontwerp ingediend over de zwanger!:;chapsafbre- king.

Het is een wetsont- werp van ruim twintig artikelen, vergezeld van een uitvoerige toelichting. Het is ondertekend door de Tweede Kamerleden ' mevrouw mr.

E. Veder-Smit en de heer mr. A. Geurtsen.

Het artikel op deze pagina werd geschreven door mevrouw Veder.

gang vaQ zaken kunnen ve~

snellen, zodat eindelijk eind januari het confessionele wetsontwerp ter tafel lag.

Op de wip

Was het bovenstaande een overweging van tactï'sche aard, er waren andere over- wegingen van veel meer fun- damentele aard.

Door niets te doen, zouden wij gedwongen worden te kiezen tussen het confessionele en het socialistische wetsont-

Wbp. Als het confessione:e wetsontwerp voor ons, zowel door de wetstekst als door de .. filosofie", niet aanvaardbaar zou zijn, wordt het een ris- kante zaak om te proberen het door amendering te ver- beteren. We weten niet of onze amendementen worden aanvaard, en als dat wel het geval zou zijn, of de indieners van de gewijzigde wetsont- werpen hun ontwerp dan nog zullen handhaven.

Hetzelfde geldt voor het so- cialistische wetsontwerp, dat weliswaar de strafbaarheid grotendeels opheft, doch

daarvoor geen enkele regeling in de plaats stelt.

De situatie is daarom lang niet denkbeeldig, dat de VVD, d1e wat dit onderwerp betreft op de wip zit, voor geen van beide wetsontwerpen kan stemmen, zodat ze beide wor- den verworpen.

En dan hebben we niets!

Tenslotte heeft het Bloemen- have-debat ons geleerd, dat de tegenstellingen op het ge- bied van het abortusvraagstuk zo groot en zo fundamenteel zijn, dat een eigen inbreng, een eigen formulering van de liberale beginselen, niet lan- ger gemist kan worden. Het wordt erg onbevredigend, om kritiek te leveren op andere (al of niet ingediende) wets- ontwerpen, als men zelf geen eigen bijdrage levert. Onze partij vertegenwoordigt een belangrijke geestelijke stro- ming, die over dit vraagstuk bépaald wel wat te zeggen heeft.

Men kan ons zeker niet ver- wijten, dat wij de zaak ver- tragen, want we hebben bii-

zonder snel gewerkt. Op 5 november werd een werk- groep geïnstalleerd. Deze stel- de een nota op met voorstel- len, die op 20 december door de fractie werd aanvaard.

In januari kwam de wetstekst met de memorie van toelich- ting gereed. Op 3 februari besliste de fractie, na bestu- dering van het confessionele wetsontwerp,· dat het wets- ontwerp van mr. Geurtsen en mij zou worden ingediend.

Binnen drie en een halve maand had de werkgroep dus haar opdracht vervuld, een prestatie waarvoor ik haar en haar adviseurs, onder wie ik graag dr. van Mansvelt noem, graag van harte wil danken.

Hoofdinhoud

Het wetsontwerp heft de strafbaarheid van de arts en de vrouw op, mits aan de be- palingen van de wet is vol- daan. Zwangerschapsafbre- king van een buiten het moederlichaam levensvat- bare vrucht wordt niet tot de werkingssfeer van het wets- ontwerp gerekend en blijft dan ook, als er geen medische

J

Het wetsontwerp ·van de WO over abortus is voorbereid door een werkgroep uit de Twee- de Kamerfractie, be- staande uit mevrouw mr. E. Veder-Smit, (voorzitter) mr. A.

Geurtsen jvice-voorzit- . ter). drs. G. M. van Aardenne, drs .. p. :J, D.

Oees, mevrouw drs. N.

Ginjaar-Maas, mej. mr.

A. Kappeyne van de Copp~llo _en rrir. H. E.

Koning; fractieleden derhalve die zich bezig- houden met volksge- zondheid en justitie. Het secretariaat werd waar- genomen door drs. L.

van Waasbergen, staf- medewerker van de fractie. ·

noodzaak is, niet toegestaan.

Het wetsontwerp noemt geen indicaties of toetsingscriteria, evenmin als termijnen ter be- paling van een maximale zwangerschapsduur. Hetgeeft in plaats daarvan een regeling, die waarborgen biedt voor een zorgvuldige besluitvorming en behandeling.

Na rijp beraad zijn we tot de conclusie gekomen, dat het formuleren van indicaties, die voor alle gevallen toegepast kunnen worden en die niet .,uitgerekt" of ontdoken kun- nen worden, in de praktijk on- mogelijk is. Ook het stellen van termijnen voor een zwan- gerschapsduur, waarvóór wel abortus mag plaatsvinden, en waarná dat niet zou mogen, stuit op grote moeilijkheden.

Ook in het confessionele wetsontwerp heeft men dat niet gedaan.

Vrouw en arts

We hebben daarom gezocht naar een methode om te waarborgen, dat de besluit- vorming, behandeling en na- zorg t.a.v. abortus zo zorgvul- dig mogelijk geschiedt. We

Overzicht van de persconferentie, tijdens welke. het. abortus-ontwerp werd gepubliceerd.

zijn er daarbij van uit gegaan, dat men als liberaal een gro- te verantwoordelijkheid mag en moet toekennen aan de vrouw, die voor een heel in- grijpende beslissing in haar leven staat, en die deze be- slissing terdege zal overwe- gen. Wij vinden, dat de vrouw bij haar zware verantwoorde- lijkheid in deze moet kunnen overleggen met en steunen op haar arts en eventuele ande- ren.

De mogelijkheid is er immers dat de vrouw eigenlijk de abortus liever niet wil, maar daartoe door haar omgeving wordt gedwongen. In zo'n ge- val is een serieus gesprek met de arts heel noodzakelijk, want die zal dit gewetenscon- flict kunnen onderkennen.

Maar als deze gesprekken hebben plaatsgehad en als de alternatieven zijn overwogen, dan moet de moderne, ge- emancipeerde vrouw daarna ook zelf de verantwoordelijk- heid dragen. Die verantwoor- delijkheid kan zij uiteindelijk niet aan de deskundigen over- laten.

Het wetsontwerp gaat daarom uit van de gedeelde verant-

woordeliikheid tussen vrouw en arts. Het draagt de arts op om in het overleg met de vrouw ook de man of de partner te betrekken, doch al- leen als de vrouw daarmee in- stemt. Het verlangt van de arts, dat hij binnen acht dagen beslist of hij de abortus zal verrichten. Abortus wordt vol- gens het wetsontwerp alleen toegestaan in ziekenhuizen of abortusklinieken. De abortus- klinieken worden onderwor- pen aan een toèzicht en mo- gen alleen functioneren als zij een erkenning gekregen heb- ben. De erkenningseisen zijn vastgelegd in de wet. Zij om- vatten o.m. de beschikbaar- heid van bepaalde stafleden, maatregelen voor spoedhulp bij het optreden van compli- caties, toezicht op de tarieven en openbare verslaggeving.

Het toèzicht zal worden uitge- oefend door een commissie, waarvan de leden worden be- noemd op voordracht van be- paalde maatschappelijke or- ganisaties.

Noodoplossing

We zouden alle lezers wil-

len aanraden, de toelichting op ons wetsontwerp te le- zen, want daarin zijn we in-

g~gaan op vele ethische en fi- losofische aspecten van het probleem, dat de 'zwanger- schapsafbreking is. Zwanger- schapsafbreking zien we als een noodoplossing, die zoveel mogelijk moet worden voor- komen.

Als indieners van het wetsont- werp beseffen we, dat we een · grote verantwoordelijkheid op ons hebben geladen. We heb- ben geprobeerd een oplossing te bieden, die op de liberale beginselen van vrijheid en ver- antwoordelijkheid stoelt.

We hebben er alle begrip voor, dat niet iedereen deze oplossing zal toejuichen, zo- wel binnen als buiten de VVD, en we respecteren ten volle andere meningen.

We hebben gemeend, dat on- ze verantwoordelijkheid bete- kent het zoeken naar een op- lossing, die de verantwoorde- lijkheid tot haar recht doet ko- men, die gebaseerd is op ver- draagzaamheid, en die waar- borgen biedt dat met zeer fundamentele belangen op de juiste wijze wordt gehandeld.

•

l:r

Dr. K. van Dijk is Tweede Kamerlid voor de WO sinds juni 1963. Zijn specialismen in de Kamer zijn

wetenschapsbeleid en omroep- en perspolitiek.

De heer Van Dijk is jurist en gepromoveerd op een proefschrift over radio en volksontwikkeling.

Jarenlang is hij docent sociologie geweest en aan de universiteit van Groningen heeft hij een leeropdracht gehad in de sociologie van de massacommunicatie.

Hij was reporter en regisseur bij de Regionale Omroep Noord.

door Ph. C. la Chapelki

I •

De bureaula van

KVP-minister Van Doorn heeft in zijn bureaula een concept liggen voor een ,.nota media- beleid" die hij (binnenkort?) wil publiceren. Een nota, waar- in hij zijn visie geeft op het beleid dat de overheid zou moeten voeren ten aanzien van pers, radio en televisie.

Kennelijk heeft hij zijn bureau- la niet al te goed afgesloten, want in het najaar van 197 4 is al het nodige van zijn be- leidsvoornemens uitgelekt.

"Het concept is toen in Hil- versum en Bussum vrijwel huis aan huis verspreid," al- dus omroepspecialist en VVD- Kamerlid dr. K. van Dijk, ,.maar de Kamerleden ontvingèn het niet."

De parlement<;Jire behandeling van de nota wordt op deze wijze uitgesteld en dat is, meent de heer Van Dijk, ook de bedoeling van de minister.

Door het - vermoedelijk op- zettelijke - lek heeft men vast een beetje kunnen wennen aan de denkbe~den van de bewindsman en dat kan in zijn voordeel werken.

Conservatief

,.Het beleid dat de minister voorstaat is in mijn ogen con- servatief. Met name. wat de omroepen betreft wil hij alles bij het oude laten.

Van Doorn, oud-voorzitter van de KRO, denkt uitsluitend in de termen van het historisch gegroeide omroepbestel. Dat betekent dat hij het nieuwe gegadigden zo moeilijk moge- lijk wil miJken en de positie van de oude zendgemachtig- den zo min mogelijk aantast.

Daarbij speelt natuurlijk ook de politieke instelling van de · heer Van Doorn een rol, d,ie hem ertoe verleidt met twee maten te meten", zo oordeelt Van Dijk.

De strijd om Veronica is daar- van een voorbeeld. Veronica

WO-Kamerlid dr. K. van Dijk had 200.000 leden, maar slechts 5 7.000 daarvan ble- ken öok houder te zijn van een omroepkaart dat wil zeg- gen kijk- en luistergeld te betalen. De bepalingen zijn op het ogenblik zó, dat voor het beoordelen van de aanvraag voor een zendmachtiging en van de status van de omroep- vereniging alleen die leden tellen, die ook geregistreerd zijn bij de dieMst kijk- en luisterbijdragen. Mede op grond van die bepaling is Veronica uit de ether ge- weerd. De VPRO · heeft 147.000 leejen en is op grond daarvan een z.g. C-omroep.

Maar van die 14 7.000 zijn er slechts 90.000 houder van een omroepkaart. Dat hóudt in dat de VPRO niet méér zou zijn dan een aspirant-omroep- organisatie. Maár wat voor Veronica gold mocht niet voor de VPRO gelden.

Dat er overigens zo'n ver··

schil bestaat (onqetwijfeld

bij alle omroepverenigingen) tussen enerzijds het aantal leden en anderzijds het aantal , · leden dat ook kijk- en luister- geld betaalt, heeft een simpe- le verklaring. In het algemeen betaalt het gezinshoofd kijk- en luistergeld en de omroep- kaart staat daardoor op zijn naam. Als vader dan lid is van de AVRO en zijn dochter lid van de VPRO, dan telt vader als AVRO-lid mee, maar dochterlief niet als lid van háár favoriete club. En verder zijn er natuurlijk de z.g. zwart- kijkers (mensen die zich ont- trekken aan de verplichting om kijk- en luistergeld te be- talen), die - als zij lid zou- den zijn van een omroep- vereniging -dus ook niet mee- tellen.

Koppelingen

Deze koppeling van het lid- maatschap aan het houder- schap van een omroepkaart is verwerpelijk. De heer Van

[llinister Van Doorn

Doorn vindt dat volgens zijn concept-nota ook- en op dat punt is de VVD het gaarne met hem eens. ,.Maar", zo zegt de heer Van Dijk, ,.Van Doorn wil verder. gaan. Hij wil óók het lidmaatschap los zien van het abonnement op het programmablad dat door de omroepvereniging wordt uit-- gebracht. En dáár ben ik te- gen".

Wie zich abonneert op Tele- vizier, om een willekeurig voorbeeld te nemen. is daar- mee tevens lid van de AVRO.

Van Dijk erkent wel dat er in die situatie onzuivere ele- menten zitten: men abonneert zrch misschien op een bepaal- de gids omdat die de pro- gramma's overzichtelijker af- drukt dan een ander, omdat die gids er aardiger uitziet of wat artikelen en achter- grond-informatie bevat, die men in een andere gids niet of minder vindt. Het abonne- ment op zo'n blad is in we- zen natuurlijk wat anders dan het lidmaatschap van een om- roepvereniging. ·Dat laatste zou gebaseerd moeten zijn op waardering voor de radio- en televisieprogramma's va·n die vereniging.

Niette.min meent Van Dijk dat het systeem van leden-abon- nees het beste functioneert en acceptabeler is dan andere oplossingen.

Omroepverkiezingen Er wordt in dat verband ook wel eens gesproken over ,.omroepverkiezin·gen", waar- bij dus het publiek kan stem- men op een der omroepver- enigingen. De zendtijd zou dan verdeeld kunnen worden op grond van deze verkie- zingsuitslag.

.. Dat denkbeeld verwerp ik".

aldus Van Dijk, "om verschil- lende rerlenen. In de eerste plaats zou ik het een heel

KVP-minister Van Doorn

moeilijke zaak vinden in ver- band met de rechtspositie van het omroeppersoneel. Perio- diek loopt dat personeel de kans om van de ene dag op de andere op straat gezet te worden. als door de verkie- zingsuitslag een omroepor- ganisatie plotseling dra~tisch

moet inkrimpen (bij vermin- dering vaQ het aantal abon- nees op een programmablad is er sprake van een veel ge- leidelijker proces). In de twee- de plaats is het een middel.

bij uitstek om vervlakking in de hand te werken. Im- mers: elke omroepvereniging zal dan geneigd zijn zoveel mogelijk populaire program- ma's te brengen, die bij het grote publiek in de smaak vallen en de kans dat men nauwelijks of geen aandacht meer bèsteedt aan andere za- ken wordt levensgroot.

Totaal-programma Bekend is ook (denk aan de

voorwaarden die de minister gesteld h"dt voor uitbrei- ding viln de TROS zendtijd) dilt Van Doorn de omroep- verenigingen een ,.tota<JI-pro- gramrna" \vi! laten verzorgen.

,.Met and8rP woorden", zo in- terpreteert Van Dijk, .. zij moe- ten een b<)Odschap brengen, het moeten irJdjie verenigin- gen zijn. Ik heb damaan geen behoefte. Het is voor rnij bij- voorbeeld hPiemaalniet nodig dat elke omroepvereniging een eigen actualiteitenru- briek verzorgt. Natuurlijk wil 1k wel dat ik als kijker en luisteraar r;en behoorlijke keus heb. Ik zou niet op alle zen- ders de hele dWJ uilsluitend popmuziek willer> horen. ook niet uitsluitend klassieke mu- ziek, ook niet uitsluitend do- minees, ook niet uitsluitend Den Uyl. Dat zou mij alle- maal misseliJk maken Ik zeg dus niet dat radio en tele- visie als geheel n<~en totaal- programma moeh•n bren- gen. Ik zeq alleen dat het

niet nodig is dat elke omroep- vereniging apart een totaal- programma brengt. Juist omdat er zoveel omroepver- enigingen zijn komt iedereen op enig moment wel aan zijn trekken." En áls men dan toch die eis van een totaal- programma wil stellen, dan zal het nodig zijn dat begrip nauwkeuriger en beter in de wet te omschrijven.

BBC-model

,.Eigenlijk praten we", z~gt

Van Dijk, ,.over een zaak die mij in zijn geheel niet aan- staat. Wij praten over een om-·

ronpbestel, dat weliswaar historisch gegroeid is, maar dat ilaar mijn smaak volstrekt uit de tijd is. Ik zou één om- roeporg;:misatie wensen naar het Engelse BBC-model, met toepassing van de BBC-code.

Een code die bij interviews inhoudt dat niet de mening van de interviewer interessant is, maar van degeen die on- dervraagd wordt. Een code die het verder mogelijk maakt alle geestelijke, maatschappe.::

lijke en godsdienstige stro:·

mingen aan het woord te la- ten. Een code volgens welke allerlei populaire programma's worden uitgezonden, zonder dat de programma's voor de·

,.happy tew" in het vergeet-.

boek raken.

Het liefst zou ik ons hele om- roepbestel willen opdoeken, maar dat zal zeker de eerste tien ·.jaar politiek niet haa.l.·

baar zijn". '

Een vreemde eend in de oijt is de NOS. Van Dijk daarover:

.. Aanvankelijk zijn wij er vóór geweest dat het gezamenlijk programma. eerst onder de vlag van NTS en NRU, nu on~

der d~ vlag van de NOS, ver-

•sterkt en uitgebreid zou wor- den. Dat sloot aan bij ons streven naar een Nederlandse BBC. Maar de NOS is zich steeds meer gaan gedragen als een zuil, zoals de anderen .. ~

met naar mijn smaak beden- kelijke subjectieve kanten: In feite is het geworden tot een omroeporganisatie zonder le- den, die intussen wel maar liefst 40% van de zendtijd vult. In het systeem zoals dat nu eenmaal in Nederland draait, past dat niet".

Perssubsidies

Een ander heet hangijzer bij het overheidsbeleid ten aan- zien van de media is natuur- lijk de kwestie van perssub- sidies. Wat dat betreft ver- wijt de heer Van Dijk minis- ter Van Doorn een volstrekt willekeurig beleid. "Ons wordt wel aangewreven dat wij geen oog hebben voor het feit dat kranten en weekbla- den iets méér zijn dan com- merciële artikelen. Natuurlijk erken ook ik dat zij een cul~

tuurgoed vormen, waar je zui- nig op moet zijn. Wij zetten de Martinitoren in de stei- gers, omdat wij hem graag willen behouden. Ik heb er geen moeite mee om een weekblad of krant in een moeilijke periode te helpen.

Maar het mag geen blijvende steun worden. Het blad moet in staat zijn de moeilijkheden te overwinnen, met andere Woorden weer voldoende abonnees te krijgen (de adver- teerders komen dan vanzelf).

Lukt dat niet, dan kun je naar

mijn mening slechts één con- clusie trekken: dat er geen be- staansrecht voor zo'n blad meer is, dat het in onvoldoen- de mate het publiek aan- spreekt. Ik geloof dat één van de belangrijkste punten daarbij is dat in veel gevallen de communicatie tussen jour- nalist en lezer ontbreekt. De journalist - naar mijn gevoel vooral bij die noodlijdende bladen - trekt zich niets aan van wat de lezer wil of ver- wacht. Hij gaat zijn eigen gang, het liefst als een om- turner van de maatschappij".

Haagse Post

Subsidie is naar de opvatting van Van Dijk niet het aange- wezen middel om kranten in een bepaalde fase van hun bestaan te helpen. "Dat moet je doen met kredietfaciliteiten.

Wat met de Haagse Post is gebeurd, daar heb ik vrede mee. De Haagse Post krijgt een renteloze lening onder de voorwaarde dat in drie jaar het aantal abonnees moet zijn opgevoerd van 26.000 nu tot 42.QOO dan. Lukt dat niet, dan moet men 9% rente be- talen. Ik vind dat een gezon- de opstelling. Alleen dient het zó te zijn dat het bedrijfs- tands voor de pers bij de wet geregeld wordt, zodat niet de minister alléén kan beslissen.

•

'tLiefst

blijf ik hier

Hoeveel schakeringen rood hetgeheellinkse

Groningse college van Gedeputeerde Staten ook mag tellen, de hoogste bestuurder in onze noordelijkste provincie is nog altijd een VVD-er: mr. Edzo Hendrik Toxopeus. Sinds 1970 is hij commissaris van de koningin in Groningen, maar recentelijk is zijn naam genoemd in verband met een mogelijke terugkeer in de landspolitiek, mocht de VVD weer regerings- verantwoordelijkheid krijgen.

Mr. Toxopeus stelt echter met nadruk dat hij eigener bewe- ging die stap niet zal maken.

",k ben hier in Groningen gekomen om mijn tijd uit te dienen. Nee, het liefst blijf ik hier. Maar als ik het landsbe- lang daarmee zou dienen - maar gut, gut zo belangrijk ben ik niet - of als de partij in uiterste nood een beroep op mij zou doen, dan zou ik.

niet· veel anders kunnen. Ik zeg nooit .. nooit". Dat heb ik van Oud geleerd. Kijk, ik heb erg veel te danken aan de par- tij. Maar nogmaals primair zie ik mijn plaats hier in Gronin- gen".

Mr. Toxopeus, in 1 918 gebo- ren in Amersfoort, maar opge- groeid in Breda, had in de Brabantse stad een praktijk als advocaat alvorens hij via de plaatselijke politiek naar Den Haag promoveerde. Hij werd in 1956 kamerlid, in 1959 al minister van binnen- landse zaken. Eerst in het kabi- net De Quay, later in de rege-

ring Marijnen die de vier jaar niet vol maakte en in maart 1965 over de omroepwet struikelde. In 1965 keerde hij in de kamerfractie terug als politiek leider tot zijn benoe- ming in Groningen.

Mooi ambt

"Ik heb dit ambt van commis- saris van de koningin heel be- wust geambieerd" zegt hij.

",k kende het uit mijn tijd als minister, toen ik met com- missarissen op werkbezoeken en in Den Haag ermee in con- tact kwam. Het is een heel mooi bestuurlijk ambt. Je staat veel dichter bij de mensen dan op het departement of in de Kamer, omdat je werkzaam- heden daar begrensder zijn".

Mr. Toxopeus heeft dan ook geen moment spijt van zijn vertrek naar Groningen, met welke provincie hij via ouders en schoonouders altijd grote affiniteit heeft gehad. "Mijn vader was een geboren en ge- togen Groninger. Hij studeer- de hier theologie. Beide ou- ders van mijn vrouw komen uit deze provincie. We had- den het volstrekt onberede- neerbare gevoel te zijn terug- gekeerd naar de oude grond".

Friesch Groningsche Hypotheekbank N.V.

In Groningen is dat anders.

Zijn vrouw - weer goed her- steld van de gevolgen van een ernstig verkeersongeval - is

pandbrieven

een veilige belegging met zeer hoog rendement

volop betrokken bij de werk- zaamheden van haar man. Zij is verder presidente van de overkoepelende vrouwenor- ganisatie V.H.V., een functie, waaraan zij praktisch een dag- taak heeft overgehoud~n.

Nietgemakkelijk

Groningen lijkt geen gemak- kelijke provincie voor een VVD-er wiens hoofdtaak toch nog altijd het besturen met het college van gedeputeer- de staten is. Groningen is een van 's lands grootste PvdA-gewesten en zeer radi- caal. De PvdA-bestuurders worden door hun achterban voortdurend in een radicale richting gestuurd ... Toch is die samenwerking met de gede- puteerden van een andere politieke richting mij niet te-

·gengevallen" vindt mr. Toxo- peus ... Zolang de gedeputeer- den maar dat provinciale werk willen doen. We weten van

elkaar dat onze politieke op- vattingen geen gelijke tred houden, maar ook de gede- puteerden onderling zijn het natuurlijk niet altijd eens on- danks hun gezamenlijke links- heid, want zij hebben ieder hun eigen portefeuille met ei- gen verschillende taken. Nee, ik heb echt geen reden om te zuchten en te steunen'".

Achterstand

Óok economisch gezien is Groningen geen gemakkelijk gewest . .,Er is hier inderdaad een economische achter- stand bij het westen. Maar we moeten niet te hard brullen, hier" vindt Groningen's com- missaris ... Kijk maar eens in het Europa van de negen.

Daarin zijn wel gebieden die er veel slechter aan toe zijn.

Er is hier een achterstand wat betreft inkomen per hoofd van de bevolking. Oorzaak daar- van is het gebrek aan hoog-

gekwalificeerde functies. Ons verlangen is er dan ook op gericht daarin verbetering te brengen, grotere diversiteit aan afgestudeerden te kunnen aanbieden. Trouwens de werkgelegenheid in het alge- meen moet hier beter wor- den. Die is in Groningen al- tijd weer beroerder dan in het westen. Dat berokkent ons veel zorg".

PTT

De ogen van Groningen zijn nu dan ook gericht op de cen- trale PTT -directie die volgens de oorspronkelijke plannen 5300 arbeidsplaatsen van Den Haag naar Groningen zou overhevelen.

Het kabinetsbesluit heeft in PTT-kringen nogal wat weer- stand gewekt en volgens de laatste toezeggingen zouden er 3000 vertrekkende PTT -ers naar Groningen komen. Daár

Victor Hafkamp interviewde mr. E. H.

Toxopeus. Foto lood van Bennekom.

moet dan nog over worde.1 gepraat. Mr. Toxopeus: .. Wij hebben als provincie geen controverse met de PTT. We hebben alleen de toezegging dat hier plaatsen worden ge- creëerd voor hoog-gekwalifi- ceerde functies. Bij vacatures in de toekomst, kunnen noor- derlinÇJen er dan inspringen.

En dat moeten we heb- ben .... Propaganda voor het noorden hebben we bewust nog niet bedreven om geen effect te krijgen van .. het is al bekeken" en ze niet verder van ons af te drijven. De Gas- unie is hier ook naar toe ge- komen op voortreffelijke voor- waarden. Ik ken geen Gas- unieman die nog terug wil.

Er is hier nog frisse lucht en natuur, ruimte om te rijelen".

Industrialisatie

Industrialisatie zou een be- langrijke oplossing voor Gro- ningen zijn. Aan de vorig jaar geopende Eemshaven is daar ruimte voor. Maar in dit op- zicht komen de standpunten van milieubeschermers en pousseerders van de werkge- legenheid nogal eens met el- kaar in botsing. Mr. Toxopeus is het eens met zijn gedepu- teerde dat je niet aan het een of ander prioriteit moet geven en beide belangen kunt dienen.

Groningen heeft naar mr.

Toxopeus' opvatting te weinig in het Westen aan de weg ge- timmerd ... Er is geweldig wei- nig mobiliteit in ons land", vindt hij . .,Ik ga opgewekt en blij naar Den Haag voor een bespreking van een uur. Maar in die zes jaar dat ik op bin- nenlandse zaken zat, heb ik nog nooit Groningse bestuur- ders op bezoek gekregen die zeiden: er deugt iets niet bij ons. Daar moet je wat aan doen. Er was een zekere te- rughoudendheid naar het westen te reizen. Dat is nu wel veranderd".

•

'A

Tijdens het Wereldbevol- kingscangres in Boekarest, in augustus 1974, kwam het voor velen als een verrassing:

de samenhang tussen ener- zijds de status en ontwikke- ling va.n de vrouw en haar in- tegratie in de maatschappij en anderzijds de mogelijkheid om bepaalde lokale en mondiale problemen op te lossen.

Waarbij die positie dan zelf weer afhankelijk is van de so- ciaal-culturele, economische en politieke omstandigheden in een land.

Dit thema kwam ook weer duidelijk naar voren in de 29e Algemene Vergadering van de Verenigde Naties.

Vooral de Amerikaanse Sena- tor Percy legde nadruk op de- ze onderlinge onafhankelijk- heid. Niet alleen in de Derde - humanitaire commissie, waar de vrouw traditie-ge- trouw aan bod komt bij de be- handeling van het "Rapport van de Commissie over de Status van de Vrouw". Ook in de Tweede- Economische- Commissie sprak hij er dit jaar uitvoerig over.

En zèlfs Me Namarra, directeur van de Wereldbank, kondigde in de ECOSOC aan dat de Bank zich bij haar beleid ook zou richten op de ontwikke- , ling van de vrouw.

~esolutie

Nederland zelf wees op de consequenties voor regerin- gen: de integratie van de vroaw is geen geïsoleerd pro- bleem meer, op te lossen op een "regenachtige achterna- middag". Zo moeten b.v. ont- wikkelingsplannen getoetst worden aan hun invloed op de status van de vrouw en de mogelijkheid dat vrouwen bij de uitvoering daarvan be- trokken worden. In de econo- mische commissie nam men een door Amerika ingediende en mede door Nederland geco-sponsorde resolutie aan

over "wamen and develop- ment".

Voor het éérst in deze com- missie een resolutie over vrouwen. En dus in een "ha- ha-wat-een-onzin-sfeer"!

In de financiële commissie werd bij het punt "Perso- neelsbeleid" de UN aange-

·moedigd de hand in eigen boezem te steken en meer vrouwen op hoge posten te benoemen. (Secretaresses zijn er, natuurlijk, zat).

Waarmee we dan meteen ko- men bij een kernprobleem: de wereld kan zich eigenlijk geen

"waste of human resources"

veroorloven. Overduidelijk in ontwikkelingslanden.

Maar ook van toepassing op de ontwikkelde landen, waar de economische en sociale structuren zà ondoorzichtig zijn geworden dat de "waste"

niet meer opvalt. Bovendien zijn deze structuren veelal ge- baseerd op vooroordelen die moeilijk te veranderen zijn.

Verder werd van Nederlandse zijde benadrukt dat noch de groep van eminente personen in hun studie over multina- tionals, noch het laatste "Rap- port van de Commissie over de Status van de Vrouw" eni- ge aandacht besteedden aan de invloed die de activiteiten van multinationale onderne- mingen hebben op de status van de vrouw in het betrokken

Drs. N. Rempt- Halmmans de Jongh, maakte namens het Nederlandse Vrouwen Comité(op

voordracht van de Vrouwen in de VVD) deel uit van de

Koninkrijksdelegatie naar de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties, najaar 1974.

Zij nam deel aan de werkzaamheden van de Economische Commissie en was, speciaal voor het debat over de vrouw,

"alternate" in de Humanitaire Commissie.

land. Het zou nuttig zijn als de nieuwe commissie van de ECOSOC, die zich verder op dit terrein zal begeven, de vrouw wel in hun overwegin- gen en plannen zou betrek- ken.

En is het te véél gevraagd om in de Nederlandse afvaardi- ging naar deze Commissie ook vrouwen op te nemen?

Het was overigens frappant en tekenend voor het rollen- patroon binnen de·UN, dat het beetje vrouwen dat meedraait in de verschillende delega- ties, voornamelijk wordt ge- concentreerd in de Humani- taire Commissie. Geen won- der dat deze "Third Commit-

tee" in de wandelgangen de

"Skirt Committee" heet!

Jaarvan de vrouw

Dan nog iets over het Jaar van de Vrouw.

Dit onderwerp mocht zich in de Derde Commissie in een zeer grote belangstelling ver- heugen. Een record aantal

"distinguished delegates" ver- telde over plannen als: inven- tarisatie van de problemen;

wetenschappelijk onderzoek;

regionale congressen; ten- toonstellingen; manifestaties.

En deelname aan de speciale UN conferentie in Mexico, medio 1975, waar o.m. als follow-up van het Jaar van de Vrouw een actie-programma moet worden uitgebroed.

Na enig aandringen heeft on- ze minister Pronk besloten een bedrag ter beschikking te stellen voor het UN fonds ter financiering van deze activi- teiten. drs. N. Rempt

•

Vergadering DenHaag

De afdeling Den Haag van de Vrouwen in de WD houdt woensdag 26 februari haar jaarvergadering in het Old-

Fellowhuis, Nassauplein 27.

Aanvang 19.30 uur.

Mevrouw drs. M. W. M. Vos- Van Gortel moet in verband met haar drukke werkzaamhe- den als wethouder van finan- ciën, haar functie neerleggen.

In haar plaats stelt het be- stuur mevrouw M. Keunen- Boon voor.

Na de pauze om ongeveer 20.30 uur komt de vragen- lijst over "Onderwijs en sa- menleving" aan de orde. De lijst is opgesteld door me- vrouw drs. N. J. Ginjaar-Maas.

De behandeling zal gebeuren onder leiding van mevrouw H.

Sicman-Hardeman.

•

~=;~::;:: _..,. _________ .. ^{.st. .... f!FJ ... , _______ _}

schijngevecht in de Kamer

Het defensiedebat in de Tweede Kamer had vorige week iets weg van een schijngevecht.

Hoofdmoot was de vervanging van de

Starfig_hter. Maar de beslissing hierover is nog altijd niet genomen en minister Vredeling is niet van plan om zich de keus van de nieuwe

straaljager door de Tweede Kamer te laten opleggen. Het besluit wordt genomen in samenwerking met België, Noorwegen en Denemarken en daarna mag de kamer zich er over uitspreken.

floeg zei namens de WO- fractie: .. Het vervangende vliegtuig moet van een nieu- we generatie zijn, wil het zich voor vijftien tot twintig jaar kunnen handhaven." Hij waarschuwde tegen het stre- ven van Vredelings PvdA om alleen maar te zoeken naar een zo goedkoop mogelijk vliegtuig . .,Het gàat om het te.chnisch meest hoogwaardi- ge toestel dat voldoet aan de taken die binnen de Navozijn afgesproken."

Voorkeur

Aan het slot van het debat

liet Vredeling doorschemeren dat hij persoonlijk een voor- keur voor een Europees ge- vechtsvliegtuig heeft.

De toekomst van de Europe- se luchtvaartindustrie staat op het spel. zei de minister, en hij besteedde daarbij verrassend veel aandacht aan de Franse Mirage.

Eén ding lijkt nu vast te staan:

op basis van het prijspeil van vorig jaar mag de opvolger van de Starfighter niet meer dan 2,3 miljard gulden kos- ten.

Het is al vaker geschreven maar de opvolging van de

WD-defensiespecialist A. Ploeg

Starfighter kan bijna niet zon- der brokken tot stand komen.

Minister Vredeling heeft niet alleen te maken met de ver- langens van de VVD en de confessionele partijen die de gevechtskracht van de lucht- macht op peil willen houden.

Hij dreigt vooral ook steeds sterker in de tang van zijn eigen partij te blijven haken.

De partijraad deed vorig na-

De bewindslieden van defensie tijdens het Kamerdebat: v.l.n.r. staatssecretaris Stemerdinck, mi- nister Vredeling en staatssecretaris Van Lent.

jaar uitspraken die hij per om- gaande naast zich neer heeft gelegd. Maar de PvdA-frac- tie in de. Tweede Kamer is 'bezig om dit voorbeeld van de

minister niet te volgen.

Druk

De druk uit de fractie op Vre- deling om een goedkoop toe- stel aan te schaffen dat geen atoomtake11 mag kunnen ver- vullen wordt steeds groter.

Misschien is het allemaal al- leen maar politieke taktiek van de defensiewoordvoer- ders in de PvdA-fractie. Mis- schien is het alleen bedoeld om het PvdA-congres (in april) zand in de ogen te strooien. In dat geval is er niks aan de hand en zullen alleen binnen de PvdA wat vuiltjes uit de linker ooghoeken moe- ten worden gewreven.

Maar als het ançlers uitpakt dan is er maar één uitweg:

premier Den Uyl zal dan een nieuwe minister van defensie moeten zoeken want Vrede- ling beschouwt zich zelf als minister van defensie en niet als een huursoldaat van zijn eigen partij. Ploeg heeft het vertrek van Vredeling een half jaar geleden voor- speld ....

Geweten

Twee andere punten uit het defensiedebat tot slot:

• Over de gewetensbezwaar- den zei Keja dat niet militai- ren (kolonel of dienstplichtige) maar enkel en alleen regering en volksvertegenwoordiging mogen beslissen of geweld moet worden gebruikt. De re- gering zal met dit uitgangs- punt rekening moeten houden in de verruiming van de wet op de gewetensbezwaarden.

• De VVD wil in vredestijd geen tweede squadron in Gil- ze-Rijen. Stemerdink, de staatssecretaris, heeft gezegd dat hij dit voorlopig niet zal

doe~. '

De WD wil wel een oefen- terrein in de Lauwerszee.

Om de pijn voor de bevol- king te verzachten vroeg Ploeg om extra arbeidsplaat- sen in dat gebied. e

. \

Kamerjoumaal .

l.

..

.. Ik ben wel verbaasdgeweest over het tumult in Nederland.

Ik was namelijk erg blij met het aanbod dat mij in Mexi- co was gedaan." Dit zei prins Bernhard bij zijn terugkeer van een reis door Zuid-Ameri- ka en de Verenigde Staten.

Het tumult waarop de prins doelde was ontstaan toen tij- dens zijn verblijf in Mexico berichten overwaaiden dat hij oliezaken deed met de presi- dent van dat land. De reacties van de Rijksvoorlichtings- dienst en van economische zaken spraken van .. verba- zing" en ook dat het bepaald niet binnen de officiële plan- ning viel.

Premier Den Uyl haastte zich in antwoord op karnarvragen te verklaren dat de regering aan prins Bernhard niet had gevraagd om na te gaan of Mexico ons land olie zou wil- len leveren.

Het WO-kamerlid De Koster benadrukte in een commen- taar dat dit soort reizen van de prins een enorme goodwill voor ons land kunnen beteke- nen.

Zo heeft de prins zijn verblijf in de Verenigde Staten benut om een goed woordje voor onze KLM te doen.

Wat ons betreft: van de prins geen kwaad.

losgeld

Het losgeld van bijna één mil- joen gulden dat na de gijze- ling op de Franse ambassa- de achter werd gelaten in Sy- rië is nog altijd niet terug. Pre- mier Den Uyl heeft in ant- woord op vragen van Wiegel gezegd dat het kabinet zijn best doet om het geld terug te krijgen. Het lijkt een wat mistige zaak te worden. Het bedrag is de moeite waard om

h~t nog eens goed uit te zoe- ken. Misschien iets voor ge- zagvoerder Pim Sierks? Of wacht minister Van der Stoel op de volgende goodwill-reis van de prins? '

Burgemeesters

De WD en de PvdA zijn zwaar onderbedeeld met bur- gemeesters. Enige tijd gele- den heeft minister De Gaay Fortman gezegd dat hij er op uit is om in het benoemings- beleid tot rechtvaardiger ver- houdingen te komen. Vorige week kwam de kwestie weer aan de orde, in de Eerste Ka- mer. De minister heeft er toen op gewezen dat de beide par- tijen niet moeten verwachten dat binnen enkele jaren de zaak recht kan worden getrok- ken. ..Veranderingen in het benoemingsbeleid kunnen slechts geleidelijk doorwer- ken," zei hij. Pikante noot:

juist de inspraak leidt er toe dat het vooral in de kleine ge-

STAATSSECRETARIS KLEIN . . . eerlijker systeem ...

H. P. H. WAALKENS . . . het valt mij niet mee

MINISTER WESTERTERP . . . rode potlood

meenten moeilijk is om de kleur van de nieuwe burge- meester te veranderen.

Boeren

Niet alleen de burgemeesters van WO en PvdA komen voorlopig slecht aan hun trek- ken. Ook de Nederlandse boe- ren, welke partij zij ook aan- hangen.

In Brussel is een akkoord be- reikt over de nieuwe land- bouwprijzen. Voor onze boe- ren betekent dat een prijsstij- ging van gemiddeld 9 procent.

Het kamerlid Waalkens (land- bouwspecialist van de WD-