VU Research Portal
Our lives are pieces in a pattern
van Duijn, H.W.
2019
document version
Publisher's PDF, also known as Version of record
Link to publication in VU Research Portal
citation for published version (APA)
van Duijn, H. W. (2019). Our lives are pieces in a pattern: De wijsgerige overtuigingen van Virginia Woolf en Carry van Bruggen in het licht van het modernisme.
General rights
Copyright and moral rights for the publications made accessible in the public portal are retained by the authors and/or other copyright owners and it is a condition of accessing publications that users recognise and abide by the legal requirements associated with these rights. • Users may download and print one copy of any publication from the public portal for the purpose of private study or research. • You may not further distribute the material or use it for any profit-making activity or commercial gain
• You may freely distribute the URL identifying the publication in the public portal ?
Take down policy
If you believe that this document breaches copyright please contact us providing details, and we will remove access to the work immediately and investigate your claim.
E-mail address:
vuresearchportal.ub@vu.nl
Inhoudsopgave
Voorwoord
141 Inleiding
161 Virginia Woolf en Carry van Bruggen 16 1.1 Twee ongelijke grootheden 16 1.2 Zelfinzicht als leidraad 19
2 De ontvangst en classificatie van hun werk 22 2.1 Receptie Woolf en Van Bruggen 22
2.2 Modernisten 27
2.3 Woolf als modernist 34 2.4 Van Bruggen als modernist 39 2.5 Kritische overwegingen bij Fokkema & Ibsch 43
3 Twee a-modernistische vertellers? 45
3.1 De relatie met de buitenliteraire context 45 3.2 Positie binnen het discours féminin 47 3.3 Verhouding leven-werk: ‘Writing must be formal’ 50 3.4 Doel, vraagstelling en methode 54
3.5 Bronnen 57
Deel 1 Biografische schetsen
602 Virginia Woolf
721 Kensington 72
1.1 ‘A vision of greatness and great men’ 72 1.2 Leslie Stephen, patriarch 76
2 Bloomsbury 83
2.1 Einde van een tijdperk 83
2.2 Lichamelijkheid 85
2.3 ‘A conception of love’ 89 2.4 Jaloezie en competitie 92
3 Ziekte 93
3.1 Manisch-depressief 94 3.2 ‘What I dread is the wrench to another sphere’ 101
4 Ontwikkeling schrijverschap 103
4.1 Leslie Stephen, geestverwant 103
4.2 Old Bloomsbury 105
4.3 Schrijven 110
4.4 Inspiratiebronnen 112
5 Dood 116
5.1 Een schrijvende ontdekkingsreiziger 116 5.2 Redenen voor wanhoop 120 5.3 ‘Open-eyed contemplation of death’ 122
Besluit 124
3 Carry van Bruggen
1261 De synagoge 126
1.1 De rechterdeur 126
1.2 De linkerdeur 130
2 Amsterdam 133 2.1 ‘De drie deuren gaan maar zelden meer open’ 134 2.2 Seksualiteit – de middelste deur 136
2.3 De ‘ware’ man 138
2.4 Ziekte 141
2.5 Angst en nervositeit 143
3 Ontwikkeling schrijverschap en gedachtegoed 145 3.1 ‘Ene bizonder onafhankelijke natuur’ 145 3.2 Bondgenoten en geestverwanten 148 3.3 Schrijven en denken 151 3.4 Inspiratiebronnen 153
4 Dood 156
4.1 ‘Er is iets in mij gestorven’ 156 4.2 ‘Geslingerd tusschen verlangen en angst’ 160
Besluit 161
4 Grensfiguren
1621 Erfenissen 162
1.1 Goedgevulde provisiekamer 162 1.2 Een omstreden sleutelfiguur 163 1.3 ‘Many different worlds’ 165
2 Ambivalenties 166
2.1 Grensfiguren 166
2.2 Huwelijk en gezin 168 2.3 Seksualiteit – hoog en laag 169
3 Strategieën 176 3.1 De kracht van een moreel-intellectueel geweten 176 3.2 Een beginselverklaring 177 3.3 Nieuwe verbonden 179
4 Van Kensington naar een joodse volkswijk 180 4.1 Een (onzichtbare) vijand 180 4.2 Behoedzaam versus aanvallend 182
5 Evenwichtssituaties 185
5.1 Een kritieke balans 185 5.2 De onherroepelijkheid van de dood 187 5.3 Terugkeer van het verleden 189 5.4 De laatste opdracht 191
Besluit 192
Deel 2 Filosofische thema’s
194Inleiding 194
5 Virginia Woolf – ‘A hidden pattern’
2021 Cambridge apostelen 202
1.1 G.E. Moore 202
1.2 ‘A large kitchen table’ 207 1.3 ‘Fictionalized epistemology’ 210
2 Twee soorten realiteit 214
3 Het lichaam als bemiddelaar 235 3.1 ‘Transmitter of all experience’ 235 3.2 Het verlangen naar wat blijft 238
Besluit 242
6 Carry van Bruggen – ‘Eenheid in verscheidenheid’
2441 Gesprekspartners 244
1.1 Frans Coenen 244
1.2 Een wijsgerige aanleg 249
2 ‘Eenheid in verscheidenheid’ 251
2.1 De bizarre associatie 251 2.2 Eenheidsverlangen 253 2.3 ‘Eenheid’ als logisch-filosofisch begrip 255 2.4 Levensdrift en doodsdrift 256 2.5 Eenvormigheid, spotvorm van de ‘Eenheid’ 259
3 Toepassing eenheidsconcept 262
3.1 Tweespalt op drie niveaus 262 3.2 Intellectuele zelfontplooiing 268 3.3 Een scheppend instrument 271 3.4 Van Bruggens verlangende personages 274
Besluit 275
7 Zelfkritische individualisten
2781 Centrale filosofische thema’s 278
2 Ontwikkeling denkbeelden en invloeden 291
2.1 Invloeden 292
2.2 Begrenzing werkterrein 292
Besluit 296
Deel 3 Analyse romans
299Inleiding 299
8 To the Lighthouse
3051 Mrs. Ramsay 305
1.1 ‘I already see the old man’ 305 1.2 Mrs. Ramsays centrifugale kracht of moi social 307 1.3 Mrs. Ramsay twijfelt 309
2 Een filosofisch perspectief 310
2.1 Een sociaal-maatschappelijke rangorde? 310 2.2 Het geconstrueerde ego of moi social 313 2.3 Het authentieke zelf of moi profond 315
3 Interactie personages en werkelijkheid 323
3.1 Natuurbeelden 323
3.2 Lichaamsonderdelen 325 3.3 Groei en krimp van de fysieke gedaante 328 3.4 Tien jaar verstrijkt 329
4 Lily 334
4.1 Een onbestemd heden 334 4.2 Op zoek naar Mrs. Ramsay 335 4.3 De gelofte ingelost 338
9
Eva
345 1 De laatste roman 345 1.1 Een apotheose 345 1.2 De compositie 348 1.3 Een bewustwordingsroman 349 2 De slingerslag 350 2.1 Eenheid en eenvormigheid 351 2.2 Eenheidszoekers en ik-driftigen 353 3 Eva’s opdracht 355 3.1 Inzicht en onbegrip 356 3.2 Levensdrift en doodsdrift 358 3.3 Kloktijd en beleefde tijd 360 3.4 Hoge en lage liefde 362 3.5 Binnen en buiten 3674 De taal van het lichaam 370
4.1 Handen en ogen spreken 370
4.2 Unio mystica 373
Besluit 375
10 Lily en Eva
3761 To the Lighthouse, literaire exponent van de slingerslag 376 1.1 Het moi social als steunpilaar van de maatschappij 377 1.2 Het eenheidsverlangen van het moi profond 378
1.3 Contrastwerking 380
2 Twee liefdesverhalen 382
3 Wijsgerig modernist – romantisch filosoof 388
3.1 Initiële opzet 389
3.2 Een dialectische ontwikkeling 391
Besluit 398
11 Conclusie
4011 Twee a-typische modernisten 401
1.1 Een moreel kompas 401 1.2 Een grenzeloze twijfel 405
2 Representanten van de slingerslag 414
2.1 Een allesrelativerende idealist en radicale twijfelaar 414 2.2 Gevolgen voor het modernismebegrip 418
